در این مقاله میخواهیم در مورد انرژی خالص خوراک های یا Net energy صحبت کنیم . انرژی خالص خوراک چیست و چه اهمیتی دارد؟ در مباحث پیشین مجله کشاورز زاگرس مقاله ای در مورد انرژی خام و انرژی قابل متابولیسم منتشر کرده است. پیشنهاد می کنیم که حتما پیش از مطالعه مفهوم انرژی خالص خوراک، مقاله مربوط به انرژی قابل متابولیسم را مطالعه بفرمایید
ما در مقالات پیشین بیان کردیم که تمامی خوارک ها دارای مقداری انرژی خام میباشند. حال اگر از انرژی خام موجود در خوراک ها ؛ انرژی موجود در مدفوع، انرژی موجود در ادرار و همچنین انرژی موجود در گازهای حاصل از تخمیرات دستگاه گوارش را کم کنیم، آنچه از انرژی خام خوراک باقی خواهد ماند به نام انرژی قابل متابولیسم مشهور خواهد بود که اکثرا با علامت ME نشان داده می شود (برای توضیحات کامل به اصل مقاله که در مورخه ۲۹ مرداد منشتر شده است مراجعه کنید).
حال ما قصد داریم در این مقاله به زبان ساده انرژی خالص را توضیح بدهیم. اجازه بدهید انرژی خالص را با یک مثال ساده توضیح بدهیم . همه ما از تلویزیون استفاده می کنیم . میدانیم که تلویزیون وسیله است که برای تولید تصویر و صدا استفاده می شود. حال میخواهم از شما یک سوال بپرسم !! تلویزیون در حالت عادی با چه نیرویی کار میکند ؟ مسلما جواب آن نیروی الکتریسیته یا جریان برق می باشد.
اما آیا کیفیت انرژی الکتریسیته مصرفی در دستگاه تلویزیون مشابه با کیفیت جریان الکتریسیته تولیدی در نیروگاه ها است ؟ مسلما جواب منفی است !!
میدانیم که منشا جریان اکتریسیته در کشور ما عمدتا سوخت های فسیلی است . این سوخت های فسیلی در اثر سوختن، حرارت تولید می کنند و این حرارت موجب کار کردن توربین ها در نیروگاه و در نتیجه تولید برق می شوند . اما آیا همه انرژی موجود در سوخت های فسیلی تبدیل به جریان الکتریسیته می شود ؟ مسلما جواب منفی است. تا به حال هیچ دستگاهی توسط بشر ساخته نشده است که بتواند با راندمان یا بازده ۱۰۰ درصد انواع مختلف انرژی را به همدیگر تبدیل کند !
بنابراین در طول فرایند تولید جریان الکتریسیته از سوخت های فسیلی ، مقداری از انرژی موجود در سوخت های فسیلی به صورت حرارت های کنترل نشده از دسترس توربین ها خارج می شود. مقداری از انرژی هم در توربین ها به صورت تولید اصطکاک از دسترس ما خارج میشود و در نهایت ما انرژی نهفته در سوخت های فسیلی را با راندمان کمتری به جریان برق تولید میکنیم . حال جریان الکتریسیته مجبور است با کمک کابل هایی از نیروگاه ها به ایستگاه های توزیع برق و سپس از آنجا به منازل توزیع شود . مسلما در جریان توزیع برق مقداری از انرژی هم توسط کابل های برق هدر می رود . بنابراین انرژی موجود در سوخت های فسیلی با یک راندمان پایینی به درب منازل ما می رسد. حال ما دوشاخه کابل تلویزیون را به پریز وصل کرده و دستگاه را روشن می کنیم .
سوالی که مطرح میشود این است که آیا جریان برق موجود در پریز نیز با بازده ۱۰۰ به تصویر و صدا تبدیل می شود ؟ بازهم جواب منفی است !! اگر تا به حال به پشت تلویزیون خود دست زده باشید، متوجه می شوید که این دستگاه مقداری حرارت نیز تولید می کند که این حرارت از دسترس ما خارج می شود و به صدا و تصویر تبدیل نمی شود. بنابراین فقط سهم بسیار اندکی از انرژی موجود در سوخت های فسیلی در نهایت در منازل ما به صدا و تصویر تبدیل می شود و بخش زیادی از آن در قالب اصطکاک، حرارت و ……. از دسترس ما خارج می شود.
به طور ساده تر به آن بخش از انرژی سوخت های فسیلی که دقیقا تبدیل به صدا و تصویر شده و مورد استفاده تلویزیون قرار می گیرد انرژی خالص می گوییم.
دقیقا همین داستان نیز در سلول های موجودات زنده روی میدهد !!! آیا تمام انرژی نهفته شده در دانه ذرت صرف تولید تخم، گوشت و یا شیر می شود؟ جواب منفی است
ما در مفهوم انرژی قابل متابولیسم گفتیم که بخشی از انرژی خام خوراک ها به صورت انرژی موجود در مدفوع ، انرژی موجود در ادرار و انرژی موجود در گازهای تخمیری از دسترس حیوان خارج میشود . در این حالت باقیمانده انرژی را انرژی قابل متابولیسم نامیدیم .
حال سوالی که مطرح میشود این است که آیا تمام انرژی قابل متابولیسم در بدن حیوان و یا پرنده با راندمان ۱۰۰ درصد مصرف میشود ؟
انرژی قابل متابولیسم را همانند جریان الکتریسته موجود در پریز برق منازل خود تصور کنید . این جریان الکتریسیته با افت زیادی از چاه های نفت به منزل شما رسیده است. دقیقا انرژی قابل متابولیسم هم با افت زیادی از انرژی خام موجود در خوراک ها تامین شده و به دروازه سلول ها رسیده است !! حال آیا سلول نیز این انرژی قابل متباولیسم را با راندمان ۱۰۰ درصد مورد ساتفاده قرار میدهد ؟؟؟
جواب منفی است . به طور خلاصه میتوان گفت که بخشی از انرژی قابل متابولیسم خوراک ها به صورت حرارت از بدن موجودات زنده خارج میشود. علل اتلاف حرارتی را میتوان در فرایندهای هضم غذا و متابولیسم مواد مغذی در طی واکنش های بیوشیمایی جستجو کرد
به عنوان مثال پژوهش ها نشان میدهد که سوختن گلوکز یا قند خون میتواند در بدن انرژی تولید کند . اما این سوختن با راندمان ۱۰۰ انجام نمی شود و در فعل و انفعالات بیوشیمایی نزدیک به ۳۱ درصد انرژی گلوکز از دسترس خارج میشود.
پژوهش ها نشان میدهد که دستگاه گوارش و کبد (جگر) نشخوارکنندگان در هنگام فعالیت خود مقدار زیادی حرارت تولید کرده و از بدن خارج میکنند . مسلما منشا این حرارت تولیدی انرژی موجود در خوراک ها بوده است . بنابراین به طور خلاصه می توان گفت که در طول فرایند هضم و جذب و همچنین استفاده از انرژی خوراک، بخش زیادی از انرژی هدر می رود. و تنها بخش کوچکی از انرژی صرف نگهداری بافت ها و تولید محصولات دامی میشود .
بنابراین اگر از انرژی قابل متابولیسیمی، انرژی حرارتی تولید شده در اثر فعل و انفعالات شیمایی را کم کنیم، حاصل تفریق انرژی خالص خواهد بود
بنابراین به ان بخش کوچکی از انرژی خام خوراک که پس از طی فراز و نشیب های زیاد صرف نگهداری و یا تولید فراورده های دام وطیور میشود . انرژی خالص می گوییم. . لطفا نظر خود در مورد این مقاله را با ما در میان بگذارید. برای این کار کافی است که صفحه را اسکرول کرده و از بخش ” پاسخ دهید” که در انتهای این صفحه است . نظر خود را ارسال بفرمایید
