انرژی قابل متابولیسم چیست ؟ انرژی قابل متابولیسم را چگونه می توان محاسبه کرد ؟ در این جلسه می خواهیم به زبان کاملا ساده مفهوم انرژی قابل متابولیسم  در تغذیه دام و طیور را برای شما عزیزان توضیح بدهیم . هرچند که قطعا بسیاری از دوستان با مفهوم انرژی قابل متابولیسم در تغذیه طیور آشنا هستند. اما بهتر است که برای برخی از بزرگواران این مفهوم به صورت کاملا ساده توضیح داده شود . همان طور که می دانید انرژی قابل متابولیسم از دو بخش (انرژی + قابل متابولیسم ) ساخته شده است.

همه ما مفهموم انرژی را میدانیم ، از دوران مدرسه به ما آموخته اند که انرژی توانایی انجام دادن کار است !! انرژی می تواند پدیده های مختلفی را در زندگی ما به انجام برساند. تمامی فعالیت های موجودات زنده به استخراج انرژی از مواد خوارکی وابسته است . هر موجودی که بتواند انرژی خوراک را با راندمان بیشتری استخراج کند موفق تر خواهد بود. به عبارت بهتر اگر دامدار یا مرغداری با استفاده از راهکارهای مدیریتی و تغذیه ای بتواند انرژی بیشتری را در اختیار فرایندهای سلولی قرار بدهد میتواند راندمان و یا ضریبب تبدیل بهتری را کسب کند. بنابراین برای اینکه ما به ضریب تبدیل مناسب دسترسی داشته باشیم می بایستی که دستگاه گوارش حیوان را طوری مدیریت کنیم که استخراج انرژی از خوراک با حداکثر راندمان صورت گیرد.

حال میخواهیم به زبان کاملا ساده  مفهوم انرژی قابل متابولیسم را بیان کنیم. آیا شما تا به حال سوختن مزرعه گندم و یا انبار غلات را مشاهده کرده اید ؟ این سوختن و تولید حرارات به چه معنایی است ؟ همان طور که میدانید انرژی خورشیدی منبع تمامی انرژی های پاک در کره زمین است. سوختن مزرعه یا انبار غله  همراه با تولید حرارت است . تولید این حرارت در هنگام آتش سوزی  بدان معنا است که انرژی تابشی خورشید را گیاهان و غلات در خود ذخیره کرده اند و حال در اثر آتش سوزی ، این انرژی آزاد شده است. بنابراین تمامی همت و تلاش ما این است که انرژی خورشیدی را که در مواد خوراکی ذخیره شده است با راندمان بهتری به محصولات پروتئینی مثل گوشت، شیر، تخم مرغ و … تبدیل کنیم.

انرژی قابل متابولیسم و نحوه محاسبه آن

بسیار خوب ما تا اینجا متوجه شدیم که در درون مواد خوارکی انرژی خورشید نهفته است. در آزمایشگاه برای تعیین میزان انرژی غلات و سایر مواد خوارکی نیازی به سوراندن انبار غلات نیست !! در آزمایشگاه ها محققین از بمب کالریمتری استفاده می کنند . بمپ کالریمتری در واقع دستگاهی است که مواد خوراکی را در محفظه مخصوص آن می ریزند و به طور کامل و در شرایط استانداری خوراک را در داخل آن می سوزانند . در نهایت در اثر سوختن این ماده در دستگاه بمپ کالری متری انرژی آزاد می شود. به انرژی آزاد شده از این طریق را اصطلاحا انرژی خام می گویند . بمب کالری متری این توانایی را دارد که انرژی حرارتی آزاد شده در اثر سوختن را اندازه گیری کرده و به متصدی آزمایشگاه نشان بدهد.

خوب حالا یک سوال دیگر !! حتما بسیاری از شما به روستاها سفر کرده اید یا از کنار روستا عبور کرده اید. مشاهده کرده اید که روستائیان از پهن خشک شده یا فضولات گاوی برای تولید حرارت استفاده  می کنند. خوب این تولید حرارت از مدفوع دام و طیور به چه معنا است ؟

همان طور که میدانید مدفوع دام ، همان مواد هضم و جذب نشده خوراک است که حیوان آن را دفع میکند. بنابراین سوختن مدفوع دام و طیور نشان دهنده این است که این مدفوع دارای انرژی است !! یعنی بخشی از انرژی خوراک از دسترس حیوان خارج شده و به بیرون از بدن دفع می شود. بنابراین ما تا اینجا به دو نکته مهم رسیدیم :

۱- خوراک ها دارای انرژی هستند

۲- مدفوع دارای انرژی است

حال اگر مقدار انزژی موجود در مدفوع را از انرژی خام خوارک کم کنیم ، حاصل کسر ان مقدار از انرژی است که دستگاه گوارش توانسته است آن را هضم و جذب کند . ما در اصطلاح علم جیره نویسی به آن انرژی قابل هضم می گوییم. بنابراین همیشه مقدار انرژی قابل هضم از مقدار انرژی خام خوراک کمتر است . بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که مقداری از انرژی خوراک مصرف شده توسط حیوان از طریق مدفوع خارج شده و از دسترس ما خارج می شود . ما به عنوان دامدار و یا مرغدار باید سعی کنیم که اتلاف انرژی از طریق مدفوع را کاهش بدهیم !!! مثلا با فراوری خوارک و یا استفاده از آنزیم های اگزوژن

اما متاسفانه اتلاف انرژی خوارک فقط محدود به مدفوع و فضولات حیوان نمی شود. بلکه بخشی از انرژی خواک از طریق ادرار نیز دفع شده و از دسترس خارج میشود. همان طور که میدانید ادرار دارای مواد ازته دفعی مثل اسید اوریک و یا اوره می باشد. همه این مواد جرو ترکیبات آلی بوده و دارای انرژی هستند . از سوی دیگر حیوانات نشخوارکننده دارای خمره تخمیری بزرگی به نام شکمبه هستند. در درون این شکمبه میلیاردها سلول میکروبی زندگی میکنند. مسلما آنها برای زنده ماندن و ادامه همزیستی خود نیازمند مصرف بخشی از انرژی خوراک می باشند. آن میکروب ها نیز همانند هر موجود زنده دیگری دارای فضولات (مواد دفعی) هستند . یکی از این مواد دفعی گاز متان است . گاز متان قابل احتراق است . بنابراین دارای انرژی است.

بنابراین نتیجه می گیریم که تمامی انرژی خوراک برای حیوان قابل استفاده نمی باشد. بخشی از انرژی خوراک از طریق مدفوع، ادرار  و گازها از دسترس حیوان و یا پرنده خارج می شود (البته در پرندگان انرژی خارج شده از طریق تخمیر میکروبی بسیار بسیار ناچیز می باشد) و باقیمانده انرژی به عنوان انرژی قایل متابولیسم خوانده می شود

امیدواریم که این توضیح مختصر توانسته باشد که مفهوم انرژی قابل متابولیسم را به صورت ساده برای شما بازگو کرده باشد. لطفا نظرات خود را در مورد مقاله انرژی قابل متابولیسم  با ما در میان بگذارید. لطفا به انتهای این مقاله مراجعه کرده و نظر خود را برای ما ارسال بفرمایید