در این مقاله می خواهیم در مورد نقش ویتامین C در طیور صحبت کنیم. ویتامین C چیست و چگونه میتواند کارایی پرندگان را بهبود بدهد؟ آیا پرندگان قادر به ساختن ویتامین C هستند؟ اگر جواب این سوال مثبت است پس چرا به جیره پرندگان ویتامین C افزوده میشود؟ این ویتامین ارزشمند چه نقشی در سیستم ایمنی بازی می کند؟ چکونه این ویتامین باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ می شود؟ آیا تاثیر ویتامین C بر خروس و مرغ یکسان است ؟ با مجله کشاورز زاگرس همراه شوید تا جواب این سوالات را با همدیگر مرور کنیم
ویتامین C چیست؟ ویتامین C جزو ویتامین های محلول در آب می باشد. نام دیگر ان اسید آسکوربیک است. از نظر ظاهری پودری سفید مایل به زرد می باشد.
اسید آسکوربیک خالص یا ویتامین C به چه چیزهایی حساس می باشد؟ ویتامین C یا اسید آسکوربیک خالص به حرارت، مواد قلیایی (بازی) و نور حساس می باشد. بنابراین انتظار میرود که به هنگام پلت کردن ، مقدار زیادی از اسید آسکوربیک خالص را از دست بدهیم. اما امروزه ترکیبات پایداری از این ویتامین در بازار وجود دارد که می تواند ۸۰ درصد قدرت ویتامینی خود را به هنگام پلت شدن حفظ کند. بنابراین به هنگام ساخت پلت می بایستی که از این ترکیبات استفاده بکنیم. یکی از این ترکیبات اشکال پلی فسفات ویتامین C می باشد
ویتامین C در طیور در کدام بافت ها ساخته می شود؟ این ویتامین در طیور و پستانداران در کبد و کلیه ساخته می شود. پیش ساز این ویتامین گلوکز می باشد. اما در پرندگان این کلیه است که بیشترین نقش را در ساختن ویتامین C بازی می کند. بنابراین ویتامین C ماده مغذی ضروری برای پرندگان اهلی محسوب نمی شود. چراکه پرندگان اهلی آنزیم های لازم برای سنتز اسید آسکوربیک از گلوکز را دارند. اما ممکن است برخی از پرندگان زینتی فاقد آنزیم های لازم برای سنتز اسید آسکوربیک باشند.
اگر طیور میتوانند ویتامین C مورد نیاز خود را تهیه کنند پس چه لزومی دارد که ما به جیره آنها ویتامین C اضافه کنیم ؟ همان طور که در سطور فوق ذکر کردیم پرندگان آنزیم لازم برای ساخت ویتامین C را دارند اما نکته مهم ان است که در هنگام بروز استرس ها (همچون تنش گرمایی، جابه جایی، واکسناسیون و تراکم بالای جوجه در سالن و …) مقدار نیاز به وتیامین C افزایش پیدا می کند و این درحالی است که در چنین شرایطی مقدار ویتامین ساخته شده در بدن نمی تواند جوابگوی ویتامین مورد نیاز پرنده باشد. از سوی دیگر در هنگام بروز استرس حرارنی جذب ویتامین از دستگاه گوارش نیز دچار مشکل می شود. همچنین ممکن است که در هنگام بروز استرس حرارتی ساخت این ویتامین در بدن کاهش یابد. به عنوان مثال در یک پژوهشی که در سال ۱۹۶۱ صورت گرفت مشاده شد که اسید اسکوربیک خون پرندگان با افزایش دمای محیطی از ۲۱ درجه سانتی گراد به ۳۱ درجه سانتی گراد کاهش نشان داد. به همین دلیل توصیه بر این است که به هنگام بروز استرس و تنش ها به جیره طیور ویتامین C اضافه بکنیم.
ویتامین C در پرندگان چه نقشی دارد؟ وظایف آن چیست ؟
۱) ویتامین C در طیور در متابولیسم اسیدهای آمینه و مواد معدنی نقش بازی می کند.
۲) ویتامین C در طیور در سنتز برخی از هورمون ها مثل تستسرون نقش دارد.
۳) ویتامین C در طیور در ساخت گلبول های سفید نقش دارد.
۴) ممکن است که ویتامین C در متابولیسم ویتامین D نقش داشته باشد. بنابراین با افزودن ویتامین C به جیره طیور، متابولیسم و ساخت ویتامین D بهبود یافته و در نتیجه شاهد کاهش ناهنجاری های پا و مشکلات پوسته تخم مرغ خواهیم بود. چراکه ویتامین D در جذب کلسیم از روده ها نقش دارد.
۵) ویتامین C و ویتامین E جزو آنتی اکسیدان ها به حساب می آیند و سلول ها را در مقابل تخریب ناشی از تجمع رادیکال های آزاد محافظت می کنند
آیا مصرف بیش از اندازه ویتامین C در طیور میتواند منجر به بروز مسمومیت شود؟ جواب مثبت است به طوری که مسمومیت با این ویتامین در سطوح ۲۰ تا ۳۰ برابر مقدار طبیعی بوجود می آید. یکی از علایم مسمومیت با ویتامین C در طیور، تجمع بیش از اندازه آهن در کبد میباشد.
آیا تاثیر ویتامین C بر مرغ ها و خروس ها یکسان است؟ در حقیقت پاسخ به این سوال نیاز به پژوهش های بیشتری دارد. به عنوان مثال نتایج یک پژوهش نشان داد که رشد ماده ها را تحریک کرد ولی بر رشد نرها تاثیری نداشت. و این در حالی است که کافری و چری در سال ۱۹۸۴ اظهار داشتند که افزودن مکمل ویتامین C در جیره طیور منجر به بهبود رشد نرها شد و بر روی ماده ها تاثیری نداشت !!
منابع استفاده شده در مقاله ویتامین C در تغذیه طیور به شرح زیر می باشد:
تغذیه مرغ (اسکات)
پرورش پرندگان اهلی در آب و هوای بسیار گرم ( ان – جی – دقیر)
(Effect of ascorbic acid in heat stressed poultry (Khan et al., 2015
