Dr.Rodsari
08-03-2010, 08:21 PM
از هنگام تایید کاربرد سم بوتولینوم، پرکننده*های پوستی و لیزر در زیبایی، اقدامات زیبایی با حداقل تهاجم به سرعت به درمان*های انتخابی برای تغییرات سنی صورت تبدیل شده*اند. در ۱۰ سال گذشته انجام اقدامات زیبایی تقریبا ۵ برابر افزایش یافته است. از ۲/۱۰ میلیون درمان زیبایی که در سال ۲۰۰۸ (در ایالات متحده) انجام شده است، ۸۳ آنها را اقدامات با حداقل تهاجم تشکیل می*داده*اند.
سم بوتولینوم و تزریقات پرکننده*های پوستی، کاهش موها با لیزر، لایه*برداری (peeling) شیمیایی پوست، بازسازی (resurfacing) سطح پوست با لیزر، میکرودرم ابریژن و جوان*سازی پوست با نور شدید متناوب از جمله شایع*ترین روش*های مورد استفاده در سال ۲۰۰۸ بوده*اند. این اقدامات موثر بوده، با ناراحتی کمی همراه هستند؛ همچنین میزان بروز عوارض جانبی آنها کم بوده، زمان بهبودی در آنها کوتاه است. رضایت بالای بیماران و پزشکان در افزایش محبوبیت و فراهمی انجام این اقدامات در سطوح اولیه خدمات پزشکی نقش داشته است. به دلیل افزایش تقاضای بیماران برای درمان*های زیبایی، پزشکان خانواده باید در هنگام ارایه مشاوره به بیماران یا همکاری در مراقبت*های زیبایی در مطب، نسبت به اعمال زیبایی متداول با حداقل تهاجم آگاه باشند.
مقدمه
تعداد اقدامات زیبایی در ایالات متحده آمریکا طی ۱۰ سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است؛ به طوری که بر اساس آمارهای انجمن جراحی پلاستیک زیبایی آمریکا این میزان از سال ۱۹۹۷ تا کنون در حدود ۵ برابر افزایش داشته است. بیش از ۸۰ از ۲/۱۰ میلیون اقدام درمانی زیبایی که در سال ۲۰۰۸ انجام شده، اقداماتی با حداقل تهاجم بوده*اند که شایع*ترین آنها را این موارد تشکیل می*داده* است: تزریق اونابوتولینوم توکسین(۱)(A (Botox؛ که در گذشته با عنوان سم بوتولینوم نوع A شناخته می*شد) و مواد پرکننده پوستی، کاهش موها با لیزر، لایه*برداری شیمیایی پوست، بازسازی سطح پوست با لیزر، میکرودرم ابریژن و جوان*سازی پوست با نور شدید متناوب .
اقدامات با حداقل تهاجم به روش*های درمانی اولیه برای رفع تغییرات سنی خفیف تا متوسط پوست تبدیل شده*اند. در گذشته گزینه*های درمانی، محدود به اقدامات جراحی مانند کشیدن پوست برای بازآرایی و کشیدن پوست شل*شده، بازسازی سطح پوست با لیزرهای سوزاننده عمقی و درم ابریژن برای اصلاح ساختار، چروک*ها و لکه*های پیگمانته پوست بود. جراحی هنوز به عنوان یک گزینه درمانی برای بسیاری از بیماران، به ویژه کسانی که نشانه*های چشمگیر پیری صورت را دارند، مطرح است. با این همه، راهکارهای فعلی از انجام اقدامات تک*مرحله*ای تهاجمی که ممکن است کاملا ظاهر فرد را دگرگون ساخته و با خطرات زیادی روبرو سازد، به اقدامات غیرجراحی با حداقل تهاجم که بهبودهایی جزئی و ظریف را به همراه دارند، تغییر یافته است. اقدامات زیبایی با حداقل تهاجم به طور قابل اعتمادی سبب رسیدن به نتایج خوب شده، با زمان بهبودی کم و میزان پایین بروز عوارض جانبی و رضایت بیشتر بیماران همراه هستند .
ارزیابی تغییرات ناشی از سن را می*توان با ارزیابی نواحی صورت انجام داد. خطوط اخم، خطوط افقی پیشانی و ایجاد نمای پنجه کلاغ در یک*سوم فوقانی صورت شکل می*گیرند. در آغاز، این تغییرات دینامیک بوده، در هنگام انقباض فعال عضلات دیده می*شوند اما به مرور زمان به خطوط عمقی پایدارتری تبدیل می*گردند که در حالت استراحت هم دیده می*شوند. چین*های نازولابیال پایدار و صاف شدن بالشتک*های چربی گونه ممکن است در میانه صورت ظاهر گردند. یک*سوم تحتانی صورت ممکن است تغییرات دیرتر و بارزتری داشته باشد که به صورت آتروفی لب فوقانی، چروک اطراف دهان، خطوط ماریونت و ایجاد غبغب تظاهر می*یابد. تغییرات سطح پوست در دهه ۳۰ سالگی بارز است که به صورت خشن شدن و خشکی بافت، پیگمانتاسیون نقطه*نقطه (mottled) با لنتیگو*های آفتابی در قسمت*های محیطی صورت و تلانژکتازی در اطراف پره*های بینی و گونه*ها دیده می*شود.
اقدامات با حداقل تهاجم می*تواند شکایت بیماران از تغییرات سنی خاص را با اقداماتی مانند شل کردن عضلات بیش*فعال صورت، پر کردن چروک*ها، بازآرایی خطوط ظاهری صورت، کاهش موهای زاید و رفع هیپرپیگمانتاسیون پوستی و تغییرات عروقی برطرف کند. در صورت اجرای این اقدامات به طور پیوسته و بجا، ظاهری جوان*تر ایجاد و حفظ می*شود. این مقاله؛ مروری است بر شایع*ترین اقدامات زیبایی با حداقل تهاجم و شواهد حمایت*کننده از آنها، با تاکید بر اقداماتی که پزشکان خانواده می*توانند آنها را در مطب انجام دهند.
سم بوتولینوم
سم بوتولینوم یک نوروتوکسین پروتئینی قوی است که از کلستریدیوم بوتولینوم به دست می*آید. این ماده با اثر بر پیوستگاه عصبی- عضلانی سبب مهار آزادسازی استیل کولین و در نتیجه دنرواسیون شیمیایی موقت می*شود. تزریق مقادیر کمی از این سم به عضلات بیش*فعال در ناحیه*ای خاص از صورت سبب شل*شدگی موضعی عضلات، صاف شدن پوست روی آنها و کاهش چروک*ها می*شود.
با وجود اینکه اونابوتولینوم توکسین A ابتدا به دلیل ویژگی*های سمی آن مورد توجه قرار گرفته است، امروزه به طور عمده به عنوان دارویی برای درمان اختلالات بالینی مانند بلفارواسپاسم، استرابیسم، دیستونی گردن، تعریق بیش از حد، میگرن و اسپاسم عضلانی به کار می*رود. استفاده زیبایی از اونابوتولینوم توکسین A با نام تجاری Botox برای درمان آن دسته از عضلات پیشانی که سبب ایجاد خطوط اخم می*شوند از سوی اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در سال ۲۰۰۲ تایید شده است. امروزه این دارو درمان انتخابی برای خطوط و چروک*هایی است که در یک*سوم فوقانی صورت ایجاد می*شوند. محصولی مشابه با نام آبوبوتولینوم توکسین Aن(Dysport)؛ که در گذشته با عنوان سم بوتولینوم نوع A شناخته می*شد) نیز در سال ۲۰۰۹ از سوی FDA برای درمان خطوط اخم پیشانی به تایید رسیده است.
کاربردهای زیبایی بسیاری برای اونابوتولینوم توکسین A وجود دارد، اما درمان خطوط اخم و درمان غیررسمی خطوط افقی پیشانی و نمای پنجه کلاغ با نتایج قابل پیش*بینی خوبی همراه و از بیشترین تاثیر و کمترین عارضه برخوردار بوده است. تصویر ۳ خانمی را نشان می*دهد که تلاش می*کند تا مجموعه عضلات بین دو ابرو را پیش و یک ماه پس از درمان با سم بوتولینوم منقبض کند؛ که بیانگر کاهش چشمگیری در خطوط دینامیک اخم است.
پرکننده*های پوستی
پرکننده*های پوستی موادی تزریقی هستند که به طور موقت حجم بافت نرم پوست را افزایش می*دهند. این مواد به عنوان درمان انتخابی برای رفع خطوط صورت و شکل دادن به نقایص در دوسوم پایینی صورت به کار می*روند.
پرکننده*های پوستی از نظر ترکیب، مدت اثر، قابلیت لمس، سهولت استفاده، عوارض و مسائل دیگر با هم متفاوتند، که همه این موارد روی پیامد درمان تاثیر می*گذارند. دستیابی به پیامدهای مطلوب با پرکننده*های پوستی به آگاهی پزشک از محصولات گوناگون و مهارت وی در تزریق و همچنین توجه به اجزای زیبایی و قرینگی صورت بستگی دارد. تجویز پرکننده*های پوستی در مقایسه با تزریق سم بوتولینوم به آموزش بیشتر و تجربه طولانی*تر و همچنین تمرین کافی برای دستیابی به نتایج مطلوب نیاز دارد.
کلاژن گاوی یکی از اولین پرکننده*های پوستی است که در دهه ۱۹۸۰ مورد استفاده قرار گرفت؛ با این همه، مدت اثر این محصولات تنها ۴-۳ ماه است. با عرضه محصولات جدیدی که مدت اثر آنها از ۶ ماه تا بیش از یک سال است، استفاده از پرکننده*های پوستی به تازگی مورد توجه بسیاری قرار گرفته است .
اسید هیالورونیک یکی از پرکاربردترین پرکننده*های پوستی در دسترس است که بر اساس عمق قرارگیری و نواحی درمان تنوع می*یابد. اسید هیالورونیک یک گلیکوزآمینوگلیکان طبیعی است که در ماده زمینه*ای خارج سلولی پوست یافت می*گردد؛ این ماده موجب حمایت ساختمانی پوست، تسهیل انتقال مواد مغذی و زاید سلولی و افزایش حجم و پرشدگی پوست به دلیل ویژگی آب*دوستی آن می*شود. پس از تزریق مقادیر کم (۲-۱ میلی*لیتر) از این ماده به پوست، چین و چروک*ها به طور موقت کاهش یافته و صاف می*گردند. برخی از نواحی شایع در درمان با این روش عبارتند از چین*های نازولابیال ، لب*ها، چین*های دهان و خطوط ماریونت؛ با این همه، درمان در محدوده چین نازولابیال تنها مورد کاربرد تاییدشده از سوی FDA است.
کاهش موها با لیزر
رشد ناخواسته موها، یک شکایت شایع زیبایی در زنان و مردان است . تراکم موهای بدن پیش از تولد تعیین می*شود و بیشتر این موها غیر قابل دیدن هستند زیرا به صورت کرک*های نازک و بدون رنگدانه رشد می*کنند یا غیرفعال هستند. این موهای غیر قابل رویت ممکن است در نتیجه تغییرات هورمونی ناشی از افزایش سن، به موهای انتهایی رنگدانه*دار و قابل رویت تبدیل شوند. در دوران یائسگی این موها به صورت شایعی روی چانه، لب بالا و قدام گردن ظاهر می*گردند. در مردان موهای انتهایی جدید در ناحیه پشت و شانه شایع هستند. این تغییرات می*توانند برای بیماران آزاردهنده باشند و ممکن است بر تصویری که آنها از خودشان دارند و نیز بر اعتماد به نفس آنها تاثیر نامطلوب بگذارند.
فناوری*های متعددی از لیزر تا سایر روش*های مبتنی بر نور (که در این مقاله به کلیه آنها لیزر اطلاق می*گردد) برای کاهش موها در دسترس هستند. اصل پایه*ای که پشت تمامی این فناوری*ها قرار دارد، فتوترمولیز انتخابی است. انرژی در ناحیه هدف توسط رنگدانه*های جاذب نور موسوم به کروموفورها جذب و متمرکز می*شود. ناحیه هدف گرم شده، آسیب می*بیند؛ در حالی که پوست اطراف که مقدار کمی از انرژی را جذب می*کند، دست*نخورده باقی می*ماند. طی درمان*های کاهش مو، کروموفور ملانین در پیاز مو انرژی را جذب می*کند؛ در نتیجه ساختارهای رشد مو آسیب می*بینند و مختل می*شوند.
اثربخشی درمان به رنگ پوست بیمار و ویژگی*های موی وی بستگی دارد. بهترین موارد کسانی هستند که پوست روشن و موهای تیره و ضخیمی دارند. موهایی که فاقد کروموفور ملانینی کافی هستند (مانند موهای بور یا سرخ) به طور چشمگیری تحت تاثیر درمان با لیزر قرار نمی*گیرند؛ موهای سفید و خاکستری نیز اصلا به این درمان پاسخ نمی*دهند.
ایمن*ترین فناوری*های کاهش مو آنهایی هستند که از مکانیسم*های سردکننده داخلی استفاده می*کنند و به صورت تماسی پوست را خنک می*نمایند. این وسایل دمای نوک لیزر را در کل طول درمان پایدار نگه می*دارند. برای نفوذ عمقی به درم و آسیب به پیاز مو به انرژی زیادی نیاز است؛ مکانیسم*های خنک*کننده در این موارد اپیدرم را از آسیب گرمایی محافظت می*کنند و عوارض جانبی بالقوه را کاهش می*دهند.
جوان*سازی با لیزر (laser photorejuvenation)
بسیاری از تغییرات پوستی که با افزایش سن بروز می*کنند حاصل عوامل محیطی خارجی، مانند قرارگیری مکرر در معرض آفتاب هستند که سبب تسریع فرایند طبیعی پیری می*شوند. تغییرات پیری حاصل از نور از نظر بالینی به شکل*های زیر ظاهر می*شوند: ضایعات رنگدانه*ای خوش*خیم اپیدرم به صورت هیپرپیگمانتاسیون نقطه*نقطه و لنتیگو*های آفتابی؛ ضایعات عروقی خوش*خیم به صورت تلانژکتازی، اریتم، آنژیوم*های گیلاسی و پوئی*کیلودرمای سیوات (Civatte)؛ تغییرات بافتی همراه با خطوط نازک و شل*شدگی؛ و نئوپلازی های بدخیم.
جوان*سازی پوست با نور به درمان ضایعات خوش*خیم اپیدرم و ضایعات عروقی در پوست دچار پیری ناشی از آفتاب، به وسیله لیزر گفته می*شود . این درمان*ها را می*توان روی تقریبا هر ناحیه*ای که دچار آسیب بر اثر نور خورشید می*شود انجام داد که این نواحی بیشتر در صورت، گردن، سینه و دست*ها قرار دارند. جوان*سازی پوست با نور لیزر به طور انتخابی با هدف قرار دادن کروموفورهای ملانین در ضایعات رنگدانه*ای و کروموفور اکسی*هموگلوبین در ضایعات عروقی، ضایعات را بدون آسیب زدن به پوست اطراف بر می*دارد. مانند کاهش موها با لیزر، در این موارد نیز دستگاه*هایی که دارای فناوری خنک*کننده تماسی پوست هستند از بیشترین قابلیت اطمینان برخوردارند.
میکرودرم ابریژن و لایه*برداری شیمیایی
میکرودرم ابریژن و لایه*برداری شیمیایی از نوع روش*های پوسته*برداری هستند که برای بازسازی سطح پوست مورد استفاده قرار می*گیرند. جوان*سازی پوست با درمان*های پوسته*برداری بر اصل ترمیم زخم استوار است. با زخمی کردن و برداشتن کنترل*شده لایه*های سطحی پوست، بازسازی سلولی تحریک شده، درم و اپیدرم سالم*تری ساخته می*شوند. پس از انجام مجموعه*ای از درمان*های پوسته*برداری، تغییرات بافتی در پوست بارز خواهند بود: فشرده* شدن لایه شاخی (استراتوم کورنئوم)، صاف*تر شدن اپیدرم، افزایش ضخامت درم با تولید کلاژن و الاستین جدید به وسیله فیبروبلاست*ها و افزایش هیدراسیون پوست با بهبود عملکرد محافظتی اپیدرم. نتیجه به*دست*آمده به صورت بهبود ضایعات رنگدانه*ای خوش*خیم اپیدرم و ساختار بافتی پوست و بهبود احتمالی در خطوط ظریف، اندازه منافذ پوست، اسکارهای آکنه سطحی و آکنه ولگاریس است.
اقدامات پوسته*برداری را می*توان به دو گروه مکانیکی و شیمیایی تقسیم*بندی کرد. میکرودرم ابریژن یک روش مکانیکی پوسته*برداری است که در آن استراتوم کورنئوم با استفاده از یک ابزار ساینده خالص مانند سطوح دارای نوک الماسه یا جریان پیوسته کریستال اکسید آلومینیوم روی پوست، برداشته می*شود. پیشرفت*های جدید در فناوری میکرودرم ابریژن پوسته*برداری را با تجویز همزمان مواد موضعی ترکیب کرده است.
لایه*برداری شیمیایی روشی برای زخمی کردن پوست با استفاده از ترکیبات شیمیایی مانند اسیدها و آنزیم*ها است. مواد رایج عبارتند از اسیدهای آلفا هیدروکسی (مانند اسید گلیکولیک و اسید لاکتیک) و اسیدهای بتا هیدروکسی (مانند اسید سالیسیلیک). غلظت مواد فعال، pH، زمان و روش استفاده، تعیین*کننده عمق آسیب پوستی و نوع لایه برداری به صورت سطحی، متوسط یا عمقی است.
نکته آخر
تعداد اقدامات زیبایی انجام*شده در ایالات متحده به دلیل بیشتر شدن تقاضای بیماران و پیشرفت در فناوری*ها و محصولات عرضه*شده، هر ساله رو به افزایش است. اقدامات زیبایی با حداقل تهاجم، از قبیل سم بوتولینوم و تزریق پرکننده*های پوستی برای رفع چین وچروک*ها؛ لیرز و نور شدید متناوب برای کاهش موها، بازسازی سطح پوست و جوان*سازی پوست؛ و لایه*برداری شیمیایی و میکرودرم ابریژن برای پوسته*برداری از جمله رایج*ترین درمان*ها بوده، اساس جوان*سازی صورت به شمار می*آیند. این اقدامات وسیله*ای برای بهتر کردن ظاهر بیماران با روشی نامحسوس و طبیعی هستند و در صورتی که به شکل پیوسته انجام شوند می*توانند به حفظ جوانی ظاهری فرد کمک کنند. از دیدگاه پزشکان، این اقدامات می*توانند با داشتن عوارض جانبی کم، به شیوه*ای کاملا قابل اعتماد، به پیامدهای بسیار خوبی منجر شوند و در مطب*های خصوصی به اجرا در آیند.
منبع:Small R. Aesthetic procedures in office practice. American Family Physician December 1, 2009; 80: 1231-7.
سم بوتولینوم و تزریقات پرکننده*های پوستی، کاهش موها با لیزر، لایه*برداری (peeling) شیمیایی پوست، بازسازی (resurfacing) سطح پوست با لیزر، میکرودرم ابریژن و جوان*سازی پوست با نور شدید متناوب از جمله شایع*ترین روش*های مورد استفاده در سال ۲۰۰۸ بوده*اند. این اقدامات موثر بوده، با ناراحتی کمی همراه هستند؛ همچنین میزان بروز عوارض جانبی آنها کم بوده، زمان بهبودی در آنها کوتاه است. رضایت بالای بیماران و پزشکان در افزایش محبوبیت و فراهمی انجام این اقدامات در سطوح اولیه خدمات پزشکی نقش داشته است. به دلیل افزایش تقاضای بیماران برای درمان*های زیبایی، پزشکان خانواده باید در هنگام ارایه مشاوره به بیماران یا همکاری در مراقبت*های زیبایی در مطب، نسبت به اعمال زیبایی متداول با حداقل تهاجم آگاه باشند.
مقدمه
تعداد اقدامات زیبایی در ایالات متحده آمریکا طی ۱۰ سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است؛ به طوری که بر اساس آمارهای انجمن جراحی پلاستیک زیبایی آمریکا این میزان از سال ۱۹۹۷ تا کنون در حدود ۵ برابر افزایش داشته است. بیش از ۸۰ از ۲/۱۰ میلیون اقدام درمانی زیبایی که در سال ۲۰۰۸ انجام شده، اقداماتی با حداقل تهاجم بوده*اند که شایع*ترین آنها را این موارد تشکیل می*داده* است: تزریق اونابوتولینوم توکسین(۱)(A (Botox؛ که در گذشته با عنوان سم بوتولینوم نوع A شناخته می*شد) و مواد پرکننده پوستی، کاهش موها با لیزر، لایه*برداری شیمیایی پوست، بازسازی سطح پوست با لیزر، میکرودرم ابریژن و جوان*سازی پوست با نور شدید متناوب .
اقدامات با حداقل تهاجم به روش*های درمانی اولیه برای رفع تغییرات سنی خفیف تا متوسط پوست تبدیل شده*اند. در گذشته گزینه*های درمانی، محدود به اقدامات جراحی مانند کشیدن پوست برای بازآرایی و کشیدن پوست شل*شده، بازسازی سطح پوست با لیزرهای سوزاننده عمقی و درم ابریژن برای اصلاح ساختار، چروک*ها و لکه*های پیگمانته پوست بود. جراحی هنوز به عنوان یک گزینه درمانی برای بسیاری از بیماران، به ویژه کسانی که نشانه*های چشمگیر پیری صورت را دارند، مطرح است. با این همه، راهکارهای فعلی از انجام اقدامات تک*مرحله*ای تهاجمی که ممکن است کاملا ظاهر فرد را دگرگون ساخته و با خطرات زیادی روبرو سازد، به اقدامات غیرجراحی با حداقل تهاجم که بهبودهایی جزئی و ظریف را به همراه دارند، تغییر یافته است. اقدامات زیبایی با حداقل تهاجم به طور قابل اعتمادی سبب رسیدن به نتایج خوب شده، با زمان بهبودی کم و میزان پایین بروز عوارض جانبی و رضایت بیشتر بیماران همراه هستند .
ارزیابی تغییرات ناشی از سن را می*توان با ارزیابی نواحی صورت انجام داد. خطوط اخم، خطوط افقی پیشانی و ایجاد نمای پنجه کلاغ در یک*سوم فوقانی صورت شکل می*گیرند. در آغاز، این تغییرات دینامیک بوده، در هنگام انقباض فعال عضلات دیده می*شوند اما به مرور زمان به خطوط عمقی پایدارتری تبدیل می*گردند که در حالت استراحت هم دیده می*شوند. چین*های نازولابیال پایدار و صاف شدن بالشتک*های چربی گونه ممکن است در میانه صورت ظاهر گردند. یک*سوم تحتانی صورت ممکن است تغییرات دیرتر و بارزتری داشته باشد که به صورت آتروفی لب فوقانی، چروک اطراف دهان، خطوط ماریونت و ایجاد غبغب تظاهر می*یابد. تغییرات سطح پوست در دهه ۳۰ سالگی بارز است که به صورت خشن شدن و خشکی بافت، پیگمانتاسیون نقطه*نقطه (mottled) با لنتیگو*های آفتابی در قسمت*های محیطی صورت و تلانژکتازی در اطراف پره*های بینی و گونه*ها دیده می*شود.
اقدامات با حداقل تهاجم می*تواند شکایت بیماران از تغییرات سنی خاص را با اقداماتی مانند شل کردن عضلات بیش*فعال صورت، پر کردن چروک*ها، بازآرایی خطوط ظاهری صورت، کاهش موهای زاید و رفع هیپرپیگمانتاسیون پوستی و تغییرات عروقی برطرف کند. در صورت اجرای این اقدامات به طور پیوسته و بجا، ظاهری جوان*تر ایجاد و حفظ می*شود. این مقاله؛ مروری است بر شایع*ترین اقدامات زیبایی با حداقل تهاجم و شواهد حمایت*کننده از آنها، با تاکید بر اقداماتی که پزشکان خانواده می*توانند آنها را در مطب انجام دهند.
سم بوتولینوم
سم بوتولینوم یک نوروتوکسین پروتئینی قوی است که از کلستریدیوم بوتولینوم به دست می*آید. این ماده با اثر بر پیوستگاه عصبی- عضلانی سبب مهار آزادسازی استیل کولین و در نتیجه دنرواسیون شیمیایی موقت می*شود. تزریق مقادیر کمی از این سم به عضلات بیش*فعال در ناحیه*ای خاص از صورت سبب شل*شدگی موضعی عضلات، صاف شدن پوست روی آنها و کاهش چروک*ها می*شود.
با وجود اینکه اونابوتولینوم توکسین A ابتدا به دلیل ویژگی*های سمی آن مورد توجه قرار گرفته است، امروزه به طور عمده به عنوان دارویی برای درمان اختلالات بالینی مانند بلفارواسپاسم، استرابیسم، دیستونی گردن، تعریق بیش از حد، میگرن و اسپاسم عضلانی به کار می*رود. استفاده زیبایی از اونابوتولینوم توکسین A با نام تجاری Botox برای درمان آن دسته از عضلات پیشانی که سبب ایجاد خطوط اخم می*شوند از سوی اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در سال ۲۰۰۲ تایید شده است. امروزه این دارو درمان انتخابی برای خطوط و چروک*هایی است که در یک*سوم فوقانی صورت ایجاد می*شوند. محصولی مشابه با نام آبوبوتولینوم توکسین Aن(Dysport)؛ که در گذشته با عنوان سم بوتولینوم نوع A شناخته می*شد) نیز در سال ۲۰۰۹ از سوی FDA برای درمان خطوط اخم پیشانی به تایید رسیده است.
کاربردهای زیبایی بسیاری برای اونابوتولینوم توکسین A وجود دارد، اما درمان خطوط اخم و درمان غیررسمی خطوط افقی پیشانی و نمای پنجه کلاغ با نتایج قابل پیش*بینی خوبی همراه و از بیشترین تاثیر و کمترین عارضه برخوردار بوده است. تصویر ۳ خانمی را نشان می*دهد که تلاش می*کند تا مجموعه عضلات بین دو ابرو را پیش و یک ماه پس از درمان با سم بوتولینوم منقبض کند؛ که بیانگر کاهش چشمگیری در خطوط دینامیک اخم است.
پرکننده*های پوستی
پرکننده*های پوستی موادی تزریقی هستند که به طور موقت حجم بافت نرم پوست را افزایش می*دهند. این مواد به عنوان درمان انتخابی برای رفع خطوط صورت و شکل دادن به نقایص در دوسوم پایینی صورت به کار می*روند.
پرکننده*های پوستی از نظر ترکیب، مدت اثر، قابلیت لمس، سهولت استفاده، عوارض و مسائل دیگر با هم متفاوتند، که همه این موارد روی پیامد درمان تاثیر می*گذارند. دستیابی به پیامدهای مطلوب با پرکننده*های پوستی به آگاهی پزشک از محصولات گوناگون و مهارت وی در تزریق و همچنین توجه به اجزای زیبایی و قرینگی صورت بستگی دارد. تجویز پرکننده*های پوستی در مقایسه با تزریق سم بوتولینوم به آموزش بیشتر و تجربه طولانی*تر و همچنین تمرین کافی برای دستیابی به نتایج مطلوب نیاز دارد.
کلاژن گاوی یکی از اولین پرکننده*های پوستی است که در دهه ۱۹۸۰ مورد استفاده قرار گرفت؛ با این همه، مدت اثر این محصولات تنها ۴-۳ ماه است. با عرضه محصولات جدیدی که مدت اثر آنها از ۶ ماه تا بیش از یک سال است، استفاده از پرکننده*های پوستی به تازگی مورد توجه بسیاری قرار گرفته است .
اسید هیالورونیک یکی از پرکاربردترین پرکننده*های پوستی در دسترس است که بر اساس عمق قرارگیری و نواحی درمان تنوع می*یابد. اسید هیالورونیک یک گلیکوزآمینوگلیکان طبیعی است که در ماده زمینه*ای خارج سلولی پوست یافت می*گردد؛ این ماده موجب حمایت ساختمانی پوست، تسهیل انتقال مواد مغذی و زاید سلولی و افزایش حجم و پرشدگی پوست به دلیل ویژگی آب*دوستی آن می*شود. پس از تزریق مقادیر کم (۲-۱ میلی*لیتر) از این ماده به پوست، چین و چروک*ها به طور موقت کاهش یافته و صاف می*گردند. برخی از نواحی شایع در درمان با این روش عبارتند از چین*های نازولابیال ، لب*ها، چین*های دهان و خطوط ماریونت؛ با این همه، درمان در محدوده چین نازولابیال تنها مورد کاربرد تاییدشده از سوی FDA است.
کاهش موها با لیزر
رشد ناخواسته موها، یک شکایت شایع زیبایی در زنان و مردان است . تراکم موهای بدن پیش از تولد تعیین می*شود و بیشتر این موها غیر قابل دیدن هستند زیرا به صورت کرک*های نازک و بدون رنگدانه رشد می*کنند یا غیرفعال هستند. این موهای غیر قابل رویت ممکن است در نتیجه تغییرات هورمونی ناشی از افزایش سن، به موهای انتهایی رنگدانه*دار و قابل رویت تبدیل شوند. در دوران یائسگی این موها به صورت شایعی روی چانه، لب بالا و قدام گردن ظاهر می*گردند. در مردان موهای انتهایی جدید در ناحیه پشت و شانه شایع هستند. این تغییرات می*توانند برای بیماران آزاردهنده باشند و ممکن است بر تصویری که آنها از خودشان دارند و نیز بر اعتماد به نفس آنها تاثیر نامطلوب بگذارند.
فناوری*های متعددی از لیزر تا سایر روش*های مبتنی بر نور (که در این مقاله به کلیه آنها لیزر اطلاق می*گردد) برای کاهش موها در دسترس هستند. اصل پایه*ای که پشت تمامی این فناوری*ها قرار دارد، فتوترمولیز انتخابی است. انرژی در ناحیه هدف توسط رنگدانه*های جاذب نور موسوم به کروموفورها جذب و متمرکز می*شود. ناحیه هدف گرم شده، آسیب می*بیند؛ در حالی که پوست اطراف که مقدار کمی از انرژی را جذب می*کند، دست*نخورده باقی می*ماند. طی درمان*های کاهش مو، کروموفور ملانین در پیاز مو انرژی را جذب می*کند؛ در نتیجه ساختارهای رشد مو آسیب می*بینند و مختل می*شوند.
اثربخشی درمان به رنگ پوست بیمار و ویژگی*های موی وی بستگی دارد. بهترین موارد کسانی هستند که پوست روشن و موهای تیره و ضخیمی دارند. موهایی که فاقد کروموفور ملانینی کافی هستند (مانند موهای بور یا سرخ) به طور چشمگیری تحت تاثیر درمان با لیزر قرار نمی*گیرند؛ موهای سفید و خاکستری نیز اصلا به این درمان پاسخ نمی*دهند.
ایمن*ترین فناوری*های کاهش مو آنهایی هستند که از مکانیسم*های سردکننده داخلی استفاده می*کنند و به صورت تماسی پوست را خنک می*نمایند. این وسایل دمای نوک لیزر را در کل طول درمان پایدار نگه می*دارند. برای نفوذ عمقی به درم و آسیب به پیاز مو به انرژی زیادی نیاز است؛ مکانیسم*های خنک*کننده در این موارد اپیدرم را از آسیب گرمایی محافظت می*کنند و عوارض جانبی بالقوه را کاهش می*دهند.
جوان*سازی با لیزر (laser photorejuvenation)
بسیاری از تغییرات پوستی که با افزایش سن بروز می*کنند حاصل عوامل محیطی خارجی، مانند قرارگیری مکرر در معرض آفتاب هستند که سبب تسریع فرایند طبیعی پیری می*شوند. تغییرات پیری حاصل از نور از نظر بالینی به شکل*های زیر ظاهر می*شوند: ضایعات رنگدانه*ای خوش*خیم اپیدرم به صورت هیپرپیگمانتاسیون نقطه*نقطه و لنتیگو*های آفتابی؛ ضایعات عروقی خوش*خیم به صورت تلانژکتازی، اریتم، آنژیوم*های گیلاسی و پوئی*کیلودرمای سیوات (Civatte)؛ تغییرات بافتی همراه با خطوط نازک و شل*شدگی؛ و نئوپلازی های بدخیم.
جوان*سازی پوست با نور به درمان ضایعات خوش*خیم اپیدرم و ضایعات عروقی در پوست دچار پیری ناشی از آفتاب، به وسیله لیزر گفته می*شود . این درمان*ها را می*توان روی تقریبا هر ناحیه*ای که دچار آسیب بر اثر نور خورشید می*شود انجام داد که این نواحی بیشتر در صورت، گردن، سینه و دست*ها قرار دارند. جوان*سازی پوست با نور لیزر به طور انتخابی با هدف قرار دادن کروموفورهای ملانین در ضایعات رنگدانه*ای و کروموفور اکسی*هموگلوبین در ضایعات عروقی، ضایعات را بدون آسیب زدن به پوست اطراف بر می*دارد. مانند کاهش موها با لیزر، در این موارد نیز دستگاه*هایی که دارای فناوری خنک*کننده تماسی پوست هستند از بیشترین قابلیت اطمینان برخوردارند.
میکرودرم ابریژن و لایه*برداری شیمیایی
میکرودرم ابریژن و لایه*برداری شیمیایی از نوع روش*های پوسته*برداری هستند که برای بازسازی سطح پوست مورد استفاده قرار می*گیرند. جوان*سازی پوست با درمان*های پوسته*برداری بر اصل ترمیم زخم استوار است. با زخمی کردن و برداشتن کنترل*شده لایه*های سطحی پوست، بازسازی سلولی تحریک شده، درم و اپیدرم سالم*تری ساخته می*شوند. پس از انجام مجموعه*ای از درمان*های پوسته*برداری، تغییرات بافتی در پوست بارز خواهند بود: فشرده* شدن لایه شاخی (استراتوم کورنئوم)، صاف*تر شدن اپیدرم، افزایش ضخامت درم با تولید کلاژن و الاستین جدید به وسیله فیبروبلاست*ها و افزایش هیدراسیون پوست با بهبود عملکرد محافظتی اپیدرم. نتیجه به*دست*آمده به صورت بهبود ضایعات رنگدانه*ای خوش*خیم اپیدرم و ساختار بافتی پوست و بهبود احتمالی در خطوط ظریف، اندازه منافذ پوست، اسکارهای آکنه سطحی و آکنه ولگاریس است.
اقدامات پوسته*برداری را می*توان به دو گروه مکانیکی و شیمیایی تقسیم*بندی کرد. میکرودرم ابریژن یک روش مکانیکی پوسته*برداری است که در آن استراتوم کورنئوم با استفاده از یک ابزار ساینده خالص مانند سطوح دارای نوک الماسه یا جریان پیوسته کریستال اکسید آلومینیوم روی پوست، برداشته می*شود. پیشرفت*های جدید در فناوری میکرودرم ابریژن پوسته*برداری را با تجویز همزمان مواد موضعی ترکیب کرده است.
لایه*برداری شیمیایی روشی برای زخمی کردن پوست با استفاده از ترکیبات شیمیایی مانند اسیدها و آنزیم*ها است. مواد رایج عبارتند از اسیدهای آلفا هیدروکسی (مانند اسید گلیکولیک و اسید لاکتیک) و اسیدهای بتا هیدروکسی (مانند اسید سالیسیلیک). غلظت مواد فعال، pH، زمان و روش استفاده، تعیین*کننده عمق آسیب پوستی و نوع لایه برداری به صورت سطحی، متوسط یا عمقی است.
نکته آخر
تعداد اقدامات زیبایی انجام*شده در ایالات متحده به دلیل بیشتر شدن تقاضای بیماران و پیشرفت در فناوری*ها و محصولات عرضه*شده، هر ساله رو به افزایش است. اقدامات زیبایی با حداقل تهاجم، از قبیل سم بوتولینوم و تزریق پرکننده*های پوستی برای رفع چین وچروک*ها؛ لیرز و نور شدید متناوب برای کاهش موها، بازسازی سطح پوست و جوان*سازی پوست؛ و لایه*برداری شیمیایی و میکرودرم ابریژن برای پوسته*برداری از جمله رایج*ترین درمان*ها بوده، اساس جوان*سازی صورت به شمار می*آیند. این اقدامات وسیله*ای برای بهتر کردن ظاهر بیماران با روشی نامحسوس و طبیعی هستند و در صورتی که به شکل پیوسته انجام شوند می*توانند به حفظ جوانی ظاهری فرد کمک کنند. از دیدگاه پزشکان، این اقدامات می*توانند با داشتن عوارض جانبی کم، به شیوه*ای کاملا قابل اعتماد، به پیامدهای بسیار خوبی منجر شوند و در مطب*های خصوصی به اجرا در آیند.
منبع:Small R. Aesthetic procedures in office practice. American Family Physician December 1, 2009; 80: 1231-7.