Dr.Hossein.M.Al
11-27-2010, 10:06 PM
اگرچه امروزه آزمايش هاي بسيار دقيقي وجود دارند که مي توانند مقدارميکروسکوپي جزيي ترين اجزاي روي سلول هاي سرطاني را هم در بدن اندازهبگيرند و يا هر لحظه عناصر پروتئيني يا شيميايي جديدي معرفي مي شوند کهاندازه گيري آنها در خون يا ديگر مايعات بدن مي تواند به پزشکان در تشخيص بيماري ها کمک کند اما براي اغلب مردم و همچنين بسياري از پزشکان، کلمه«آزمايش » يادآور آزمايش کامل خون، يعني همان آزمايش معروفي است که تعدادسلول هاي اصلي خون طي آن اندازه گيري مي شود. آزمايش خون يا CBC که مخففجمله انگليسي «شمارش کامل خون» است، يکي از ابتدايي ترين و در عين حال اصلي ترين آزمايشاتي است که مي تواند زمينه تشخيص بسياري از بيماري ها واز آن مهم تر، بيانگر شرايط کلي و حياتي بدن باشد. براي آشنايي بيشتر بااجزاي اين آزمايش و فهميدن اينکه معني آن چند حرف انگليسي با اعدادي کهروبه رويشان نوشته مي شود چيست، مي توانيد مطالب زير را بخوانيد...
RBC
RBCمخفف کلمه سلول قرمز خون است. اين سلول هاي قرمز يا همان گلبول هاي قرمز،در واقع اصلي ترين قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود اين رنگ قرمزبه دليل وجود ماده اي به نام هموگلوبين است که کمک مي کند گلبول قرمز،اصلي ترين وظيفه خود يعني حمل و نقل اکسيژن و دي اکسيدکربن را انجام دهد.به طور خلاصه مي شود گفت گلبول هاي قرمز وسيله حمل و نقل اکسيژن از ريه بهبقيه سلول هاي بدن هستند.مقادير طبيعي: بين 7/4 تا 1/6 ميليون در هر ميکروليتر خون. اين عدد براي خانم ها مقداري کمتر و در کودکان مقداري بيشتر است.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شوند؟
خون ريزي هايگوارشي يا خون ريزي هاي واضح از محل زخم، سوءتغذيه و فقر آهن يا کمبودويتامين B12 ، شکستن سلول هاي خوني يا هموليز در اثر بعضي بيماري هاي خاصمثل فاوسيم، بعضي مشکلات ژنتيکي مثل گلبول هاي قرمز سلول داسي شکل ومشکلات مغز استخوان باعث پايين آمدن مقدار گلبول هاي قرمز مي شوند.نارسايي و بعضي مشکلات کليوي، بيماري هاي مزمن و تومورهاي سرطاني و همچنينبيماري هاي روماتوييد هم باعث از بين رفتن RBCهاي خون و کاهش اين عدد دربرگه آزمايش مي شوند.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
مقداربالاي گلبول قرمز مي تواند نشان دهنده ظرفيت بالاي حمل اکسيژن باشد. دربعضي ورزشکاران و همچنين زندگي در ارتفاع به خاطر کمبود اکسيژن در هواباعث افزايش RBC خون مي شود. بيماري هاي ريوي يا کلا هر نوع بيماري اي که هيپوکسي مزمن (کمبود اکسيژن طولاني مدت در بدن) ايجاد مي کند، مثلابيماري مادرزادي قلبي، هم باعث توليد بيشتر RBC مي شوند.
نکته:
گلبول قرمز به طور طبيعي بعد از توليد در مغز استخوان 120 روز در خون زندگيمي کند و در آخر عمر خود خرد مي شود و به عناصر سازنده اش تبديل مي شود.
مقدار RBC ها در طي بارداري به طور طبيعي کمي کمتر نشان داده مي شود چون حجم مايع خون افزايش پيدا کرده است.
عدد RBC در واقع مقدار دقيق گلبول هاي قرمز در 1ميلي ليتر خون محيطي است.
بسته به آزمايشگاه و نوع کيت مورد استفاده، ممکن است مقياس شمارش اين سلول فرق کند.
خوردن داروهايي مثل کلرامفنيکل هم باعث کاهش RBC مي شود.
HCT
هموتوکريت يا HCT هم يکي از مقادير اندازه گيري گلبول قرمز است. به طور کلي «هم» بهمعني آهن است و هر جا در هر کلمه اي آمد حتما آن کلمه ارتباطي با گلبولقرمز دارد. هماتوکريت درصدي از حجم کلي خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازه گيري قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمايش نسبت به کلارتفاع خون اندازه گيري مي شود. به خاطر بيماري ها و شرايط مختلفي کهمي توانند اندازه گيري RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هماندازه گيري مي شود تا به طور مستقيم نشان دهنده اندازه هموگلوبين و گلبولقرمز در خون باشد. اين عدد معمولا با درصد نشان داده مي شود. مقاديرطبيعي: اعداد بين 42 تا 52 درصد براي آقايان و 37 تا 47 درصد براي خانم هانرمال به حساب مي آيد. در خانم هاي باردار درصد بالاتر از 33 طبيعي است.
محدوده خطر: HCT بالاتر از 60 درصد و پايين تر از 15 درصد بايد باعث نگراني پزشک شود.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شود؟
تقريباهمان دلايل RBC،Hgb به علاوه شرايطي مثل پرکاري تيروييد، سيروزکبدي،نارسايي مغز استخوان و ميلوم مولتيپل باعث کاهش هماتوريت مي شوند.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
سوختگي، اسهال شديد، بيماري هاي انسدادي ريوي، از دست دادن زياد آب، توليد بيش از حد گلبول قرمز عوامل افزايش HCT هستند.
نکته:
بيماري هاييکه باعث به وجود آمدن شکل هاي غيرطبيعي گلبول قرمز مي شوند (مثل بيماريگلبول قرمز داسي شکل) مقدار HCT را تغيير مي دهند.
وقتي مقدار گلبول سفيد به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است.
در صورت طبيعي بودن اندازه هاي گلبول قرمز، مقدار هماتوکريت 3 برابر هموگلوبين است.
هماتوکريت را نبايد بلافاصله بعد از خون ريزي شديد اندازه گيري کرد.
WBC
اينسه حرف مخفف «سلول هاي سفيدخون» و نشان دهنده گلبول هاي سفيد است.اندازه گيري مقدار گلبول هاي سفيد خون يکي از روش هاي اصلي تعيين وجودعفونت در بدن است چون اين سلول ها که جزو سيستم دفاعي بدن هستند در شرايطبيماري هاي عفوني و غيرعفوني واکنش هاي مختلفي از خود نشان مي دهند.
شمارشWBCها دو جزء دارد. يکي مقدار کلي گلبول هاي سفيد در يک ميلي ليتر خون وجزء ديگر شمارش جزء به جزء اين سلول ها چون گلبول سفيد خود متشکل از پنجنوع مختلف است که کم و زياد شدن هر کدام از اين انواع معني خاص خود رادارد. کلمه «diff» که در جلوي CBC به معني آزمايش خون نوشته مي شوددرخواست براي شمارش همين انواع مختلف گلبول سفيد است.مقادير طبيعي: در بزرگسالان و بچه هاي بالاتر از 2 سال مقدار گلبول سفيد بين 5 تا 10 هزار در هر ميلي ليتر خون طبيعي است.
محدوده خطر: WBC کمتر از 2500 و بيشتر از 30000 هر کدام نشان دهنده بيماري هايي هستند که مي توانند گاهي خطرناک باشند.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شود؟
لکوپنييا کاهش گلبول سفيد به مقادير زير 4هزار گفته مي شود که معمولا در نتيجهنارسايي مغز استخوان، مسموميت دارويي عفونت بسيار زياد، سوءتغذيه،بيماري هاي خودايمني، ايدز، به وجود مي آيد. در بسياري از انواعنارسايي هاي مغز استخوان (مثلا بعد از شيمي درماني، راديوتراپي و...) هماين مقدار کاهش مي يابد.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
افزايشگلبول سفيد، لکوسيتوز نام دارد و به مقادير بالاتر از 10هزار گفته مي شود.که به طور معمول نشان دهنده عفونت، التهاب، تخريب بافت بدن و يا لوسمي ياسرطان خون است. ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزايش مي دهند.
نکته:
عمل اصلي گلبو ل سفيد مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجي و مزاحم است و در مواقع آلرژ ي ها هم اين سلول ها مسوول بروز واکنش هستند.
تغيير هر کدام از انواع WBC معني خاص خود را دارد و ممکن است نشان دهنده عفونت با ميکروب، ويروس و يا حتي استرس باشد.
فعاليتشديد بدني و ورزش سنگين هم براي مدتي باعث بالا رفتن تعداد WBC در خونمي شود. بارداري و زايمان هم اين مقدار را افزايش مي دهند.
Hgb
دربرگه هاي آزمايش مختلف ممکن است به صورت هاي مختلف HGB،Hg، يا Hgb نوشتهشود. هم اينها مخفف کلمه هموگلوبين، يکي از عناصر اصلي تشکيل دهنده گلبول قرمز است. اين ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسيد آمينه تشکيل شدهو جايگاه هاي مختلفي براي ترکيب با اکسيژن دارد. هموگلوبين در جايي کهاکسيژن زياد وجود دارد با آن ترکيب مي شود و در محيط کم اکسيژن آن را آزادمي کند.اندازه گيري مقدارکلي هموگلوبين در واقع نوعي نشان هنده تعدادگلبول هاي قرمز است.مقادير اصلي:مقدار طبيعي براي آقايان بين 14 تا 18 گرم در هر دسي ليتر است و برايخانم ها مقادير بين 12 تا 16 گرم در هر دسي ليتر طبيعي محسوب مي شود.
محدوده خطر: هموگلوبين زير 5 و بالاي 20 مقادير بحراني به حساب مي آيند و حتما نيازمند رسيدگي فوري هستند.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شود؟
دقيقاهمان دلايل کاهش گلبول هاي قرمز چون هموگلوبين را هم تخريب مي کنند بازکاهش مقدار آن در خون مي شوند. کم خوني، خون ريزي شديد، سرطان، سوءتغذيه،بيماري لوپوس، بيماري هاي کليوي و بزرگي طحال باعث کاهش هموگلوبينمي شوند. مصرف آنتي بيوتيک ها، آسپيرين و ايندومتاسين و همچنين داروهايضدسرطان هم هموگلوبين خون را کم مي کنند.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
مشکلاتريوي، سوختگي شديد، نارسايي مزمن ريه و از دست دادن زياد آب (دهيدراسيون )مقدار اين ماده حياتي را افزايش مي دهند. جنتامايسين و متيل دوپا هم جزوداروهايي هستند که عوارض جانبي شان افزايش Hgb است.
نکته:
مقدارHgb در بارداري کاهش مي يابد چون با اينکه خون سازي کمي بيشتر شده است اماحجم مايع بدن و خون بالا رفته و مقدارکلي هموگلوبين در هر دسي ليتر آنکاهش مي يابد.
زندگي در ارتفاع هم به خاطر نياز بيشتر بدن به اکسيژن و کمبود اکسيژن محيط باعث توليد بيشتر هموگلوبين مي شود.
درطحال اغلب سلول هاي پيرخون تخريب مي شوند. بزرگ شدن طحال يعني تخريب بيشترسلول ها و به همين دليل به دنبال آن کاهش RBC و Hgb رخ مي دهد.
Plt
پلاکت ها،اجزاي کوچک ديسک شکلي هستند که در خون وجود دارند و از بقيه سلو ل هايخوني بسيار کوچک ترند. اين ساختارها حاوي آنزيم هايي هستند که باعث انعقادخون مي شوند و وظيفه اصلي آنها جلوگيري از خون ريزي و خارج شدن گلبول قرمزاز داخل رگ است.
Plt نشان دهنده تعداد پلاکت ها در هر ميلي ليتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ ترين عدد برگه آزمايش خون است.
به غير از کنترل سيستم انعقادي خون، از ميزان پلاکت براي بررسي روند بهبود نارسايي مغز استخوان و بيماري هاي خوني هم استفاده مي شود.مقاديرطبيعي: پلاکت بين 150 هزار تا 400 هزار در هر ميلي مترمکعب خون برايبزرگسالان طبيعي است. در نوزادان اين مقدار کمي بيشتر است.
محدوده خطر: پلاکت زير 50 هزار يا بيشتر از يک ميليون کاملا غيرطبيعي است و نيازمند توجه ويژه است.
چه چيزهايي آن را کاهش مي دهد؟
بزرگشدن طحال، خون ريزي شديد و مصرف پلاکت، لوسمي يا سرطان خون ترومبوسيتوپني،(انواع وراثتي کمبود پلاکت)، انعقاد منتشر خون در داخل رگ ها، شيمي درمانيبعد از سرطان، عفونت و نارسايي مغز استخوان باعث کاهش PH مي شود. عدمتوليد پلاکت هم مي تواند به خاطر مشکلات استخواني باشد.
چه چيزهايي آن را افزايش مي دهد؟
بيماري آرتريت روماتوييد، کم خوني فقر آن و مشکلات بعد از برداشت طحال باعث افزايش مقدار پلاکت مي شوند.
به اين عوامل مي توان بعضي سرطان ها و بيماري هاي ژنتيکي خاص را هم اضافه کرد.
نکته:
ورزش شديد و قدرتي باعث افزايش ميزان پلاکت مي شود. در هنگام قاعدگي مقدار پلاکت کمي کاهش پيدا مي کند.
قرص هاي ضدبارداري باعث بالا رفتن مقدار پلاکت مي شوند. در حالي که استامينوفن پلاکت را کاهش مي دهد.
صبح آزمايش خون بدهيد
انجامآزمايش خون يکي از ساده ترين روش هاي آزمايش است. با پيشرفت تکنولوژي ووجود دستگاه هاي جديد معمولا پس از چند دقيقه مي توان پاسخ اين آزمايش رادريافت کرد.
برايانجام اين آزمايش حدود 5 تا 7 ميلي ليتر از خون وريدي لازم است که معمولاآن را در يک لوله آزمايش که با ماده ضدانعقاد خون پوشيده شده است جمع آوريمي کنند.
برايحل شدن بهتر ماده ضدانعقاد با خون موقع خون گيري و کمي بعد از آن لوله راتکان مي دهند.در طي انجام آزمايش بايد از هر اتفاقي که موجب تخريبسلول هاي خوني مي شود جلوگيري کرد.بعد از انجام آزمايش بايد مدتي روي محلخون گيري فشار وارد کرد تا خون بند بيايد. در موارد کم خوني شديد همخون گيري براي انجام آزمايش خون مشکلي ايجاد نمي کند.براي کساني که ترس ازسوزن و يا ديدن خون دارند بايد تمهيدات ويژه در نظر گرفته شود.
بهغير از اجزاي اصلي آزمايش خون مثل مقادير پلاکت، گلبول سفيد و قرمز،هموگلوبين، مقياس هاي ديگري مثل MCV و MCH و MCHC وجود دارند که همه مربوطبه گلبول قرمز و اندازه، شکل و مقدار هموگلوبين آن هستند. مقادير متفاوتهر کدام از اينها مي تواند نشان دهنده نوع خاصي از کم خوني باشد.
بهترينزمان براي انجام آزمايش خون صبح و در شرايط طبيعي بدن است. استرس، فعاليتشديد و يا خون ريزي حاد مي تواند نتايج را کمي تغيير دهد.
RBC
RBCمخفف کلمه سلول قرمز خون است. اين سلول هاي قرمز يا همان گلبول هاي قرمز،در واقع اصلي ترين قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود اين رنگ قرمزبه دليل وجود ماده اي به نام هموگلوبين است که کمک مي کند گلبول قرمز،اصلي ترين وظيفه خود يعني حمل و نقل اکسيژن و دي اکسيدکربن را انجام دهد.به طور خلاصه مي شود گفت گلبول هاي قرمز وسيله حمل و نقل اکسيژن از ريه بهبقيه سلول هاي بدن هستند.مقادير طبيعي: بين 7/4 تا 1/6 ميليون در هر ميکروليتر خون. اين عدد براي خانم ها مقداري کمتر و در کودکان مقداري بيشتر است.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شوند؟
خون ريزي هايگوارشي يا خون ريزي هاي واضح از محل زخم، سوءتغذيه و فقر آهن يا کمبودويتامين B12 ، شکستن سلول هاي خوني يا هموليز در اثر بعضي بيماري هاي خاصمثل فاوسيم، بعضي مشکلات ژنتيکي مثل گلبول هاي قرمز سلول داسي شکل ومشکلات مغز استخوان باعث پايين آمدن مقدار گلبول هاي قرمز مي شوند.نارسايي و بعضي مشکلات کليوي، بيماري هاي مزمن و تومورهاي سرطاني و همچنينبيماري هاي روماتوييد هم باعث از بين رفتن RBCهاي خون و کاهش اين عدد دربرگه آزمايش مي شوند.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
مقداربالاي گلبول قرمز مي تواند نشان دهنده ظرفيت بالاي حمل اکسيژن باشد. دربعضي ورزشکاران و همچنين زندگي در ارتفاع به خاطر کمبود اکسيژن در هواباعث افزايش RBC خون مي شود. بيماري هاي ريوي يا کلا هر نوع بيماري اي که هيپوکسي مزمن (کمبود اکسيژن طولاني مدت در بدن) ايجاد مي کند، مثلابيماري مادرزادي قلبي، هم باعث توليد بيشتر RBC مي شوند.
نکته:
گلبول قرمز به طور طبيعي بعد از توليد در مغز استخوان 120 روز در خون زندگيمي کند و در آخر عمر خود خرد مي شود و به عناصر سازنده اش تبديل مي شود.
مقدار RBC ها در طي بارداري به طور طبيعي کمي کمتر نشان داده مي شود چون حجم مايع خون افزايش پيدا کرده است.
عدد RBC در واقع مقدار دقيق گلبول هاي قرمز در 1ميلي ليتر خون محيطي است.
بسته به آزمايشگاه و نوع کيت مورد استفاده، ممکن است مقياس شمارش اين سلول فرق کند.
خوردن داروهايي مثل کلرامفنيکل هم باعث کاهش RBC مي شود.
HCT
هموتوکريت يا HCT هم يکي از مقادير اندازه گيري گلبول قرمز است. به طور کلي «هم» بهمعني آهن است و هر جا در هر کلمه اي آمد حتما آن کلمه ارتباطي با گلبولقرمز دارد. هماتوکريت درصدي از حجم کلي خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازه گيري قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمايش نسبت به کلارتفاع خون اندازه گيري مي شود. به خاطر بيماري ها و شرايط مختلفي کهمي توانند اندازه گيري RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هماندازه گيري مي شود تا به طور مستقيم نشان دهنده اندازه هموگلوبين و گلبولقرمز در خون باشد. اين عدد معمولا با درصد نشان داده مي شود. مقاديرطبيعي: اعداد بين 42 تا 52 درصد براي آقايان و 37 تا 47 درصد براي خانم هانرمال به حساب مي آيد. در خانم هاي باردار درصد بالاتر از 33 طبيعي است.
محدوده خطر: HCT بالاتر از 60 درصد و پايين تر از 15 درصد بايد باعث نگراني پزشک شود.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شود؟
تقريباهمان دلايل RBC،Hgb به علاوه شرايطي مثل پرکاري تيروييد، سيروزکبدي،نارسايي مغز استخوان و ميلوم مولتيپل باعث کاهش هماتوريت مي شوند.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
سوختگي، اسهال شديد، بيماري هاي انسدادي ريوي، از دست دادن زياد آب، توليد بيش از حد گلبول قرمز عوامل افزايش HCT هستند.
نکته:
بيماري هاييکه باعث به وجود آمدن شکل هاي غيرطبيعي گلبول قرمز مي شوند (مثل بيماريگلبول قرمز داسي شکل) مقدار HCT را تغيير مي دهند.
وقتي مقدار گلبول سفيد به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است.
در صورت طبيعي بودن اندازه هاي گلبول قرمز، مقدار هماتوکريت 3 برابر هموگلوبين است.
هماتوکريت را نبايد بلافاصله بعد از خون ريزي شديد اندازه گيري کرد.
WBC
اينسه حرف مخفف «سلول هاي سفيدخون» و نشان دهنده گلبول هاي سفيد است.اندازه گيري مقدار گلبول هاي سفيد خون يکي از روش هاي اصلي تعيين وجودعفونت در بدن است چون اين سلول ها که جزو سيستم دفاعي بدن هستند در شرايطبيماري هاي عفوني و غيرعفوني واکنش هاي مختلفي از خود نشان مي دهند.
شمارشWBCها دو جزء دارد. يکي مقدار کلي گلبول هاي سفيد در يک ميلي ليتر خون وجزء ديگر شمارش جزء به جزء اين سلول ها چون گلبول سفيد خود متشکل از پنجنوع مختلف است که کم و زياد شدن هر کدام از اين انواع معني خاص خود رادارد. کلمه «diff» که در جلوي CBC به معني آزمايش خون نوشته مي شوددرخواست براي شمارش همين انواع مختلف گلبول سفيد است.مقادير طبيعي: در بزرگسالان و بچه هاي بالاتر از 2 سال مقدار گلبول سفيد بين 5 تا 10 هزار در هر ميلي ليتر خون طبيعي است.
محدوده خطر: WBC کمتر از 2500 و بيشتر از 30000 هر کدام نشان دهنده بيماري هايي هستند که مي توانند گاهي خطرناک باشند.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شود؟
لکوپنييا کاهش گلبول سفيد به مقادير زير 4هزار گفته مي شود که معمولا در نتيجهنارسايي مغز استخوان، مسموميت دارويي عفونت بسيار زياد، سوءتغذيه،بيماري هاي خودايمني، ايدز، به وجود مي آيد. در بسياري از انواعنارسايي هاي مغز استخوان (مثلا بعد از شيمي درماني، راديوتراپي و...) هماين مقدار کاهش مي يابد.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
افزايشگلبول سفيد، لکوسيتوز نام دارد و به مقادير بالاتر از 10هزار گفته مي شود.که به طور معمول نشان دهنده عفونت، التهاب، تخريب بافت بدن و يا لوسمي ياسرطان خون است. ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزايش مي دهند.
نکته:
عمل اصلي گلبو ل سفيد مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجي و مزاحم است و در مواقع آلرژ ي ها هم اين سلول ها مسوول بروز واکنش هستند.
تغيير هر کدام از انواع WBC معني خاص خود را دارد و ممکن است نشان دهنده عفونت با ميکروب، ويروس و يا حتي استرس باشد.
فعاليتشديد بدني و ورزش سنگين هم براي مدتي باعث بالا رفتن تعداد WBC در خونمي شود. بارداري و زايمان هم اين مقدار را افزايش مي دهند.
Hgb
دربرگه هاي آزمايش مختلف ممکن است به صورت هاي مختلف HGB،Hg، يا Hgb نوشتهشود. هم اينها مخفف کلمه هموگلوبين، يکي از عناصر اصلي تشکيل دهنده گلبول قرمز است. اين ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسيد آمينه تشکيل شدهو جايگاه هاي مختلفي براي ترکيب با اکسيژن دارد. هموگلوبين در جايي کهاکسيژن زياد وجود دارد با آن ترکيب مي شود و در محيط کم اکسيژن آن را آزادمي کند.اندازه گيري مقدارکلي هموگلوبين در واقع نوعي نشان هنده تعدادگلبول هاي قرمز است.مقادير اصلي:مقدار طبيعي براي آقايان بين 14 تا 18 گرم در هر دسي ليتر است و برايخانم ها مقادير بين 12 تا 16 گرم در هر دسي ليتر طبيعي محسوب مي شود.
محدوده خطر: هموگلوبين زير 5 و بالاي 20 مقادير بحراني به حساب مي آيند و حتما نيازمند رسيدگي فوري هستند.
چه چيزهايي باعث کاهش آن مي شود؟
دقيقاهمان دلايل کاهش گلبول هاي قرمز چون هموگلوبين را هم تخريب مي کنند بازکاهش مقدار آن در خون مي شوند. کم خوني، خون ريزي شديد، سرطان، سوءتغذيه،بيماري لوپوس، بيماري هاي کليوي و بزرگي طحال باعث کاهش هموگلوبينمي شوند. مصرف آنتي بيوتيک ها، آسپيرين و ايندومتاسين و همچنين داروهايضدسرطان هم هموگلوبين خون را کم مي کنند.
چه چيزهايي باعث افزايش آن مي شود؟
مشکلاتريوي، سوختگي شديد، نارسايي مزمن ريه و از دست دادن زياد آب (دهيدراسيون )مقدار اين ماده حياتي را افزايش مي دهند. جنتامايسين و متيل دوپا هم جزوداروهايي هستند که عوارض جانبي شان افزايش Hgb است.
نکته:
مقدارHgb در بارداري کاهش مي يابد چون با اينکه خون سازي کمي بيشتر شده است اماحجم مايع بدن و خون بالا رفته و مقدارکلي هموگلوبين در هر دسي ليتر آنکاهش مي يابد.
زندگي در ارتفاع هم به خاطر نياز بيشتر بدن به اکسيژن و کمبود اکسيژن محيط باعث توليد بيشتر هموگلوبين مي شود.
درطحال اغلب سلول هاي پيرخون تخريب مي شوند. بزرگ شدن طحال يعني تخريب بيشترسلول ها و به همين دليل به دنبال آن کاهش RBC و Hgb رخ مي دهد.
Plt
پلاکت ها،اجزاي کوچک ديسک شکلي هستند که در خون وجود دارند و از بقيه سلو ل هايخوني بسيار کوچک ترند. اين ساختارها حاوي آنزيم هايي هستند که باعث انعقادخون مي شوند و وظيفه اصلي آنها جلوگيري از خون ريزي و خارج شدن گلبول قرمزاز داخل رگ است.
Plt نشان دهنده تعداد پلاکت ها در هر ميلي ليتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ ترين عدد برگه آزمايش خون است.
به غير از کنترل سيستم انعقادي خون، از ميزان پلاکت براي بررسي روند بهبود نارسايي مغز استخوان و بيماري هاي خوني هم استفاده مي شود.مقاديرطبيعي: پلاکت بين 150 هزار تا 400 هزار در هر ميلي مترمکعب خون برايبزرگسالان طبيعي است. در نوزادان اين مقدار کمي بيشتر است.
محدوده خطر: پلاکت زير 50 هزار يا بيشتر از يک ميليون کاملا غيرطبيعي است و نيازمند توجه ويژه است.
چه چيزهايي آن را کاهش مي دهد؟
بزرگشدن طحال، خون ريزي شديد و مصرف پلاکت، لوسمي يا سرطان خون ترومبوسيتوپني،(انواع وراثتي کمبود پلاکت)، انعقاد منتشر خون در داخل رگ ها، شيمي درمانيبعد از سرطان، عفونت و نارسايي مغز استخوان باعث کاهش PH مي شود. عدمتوليد پلاکت هم مي تواند به خاطر مشکلات استخواني باشد.
چه چيزهايي آن را افزايش مي دهد؟
بيماري آرتريت روماتوييد، کم خوني فقر آن و مشکلات بعد از برداشت طحال باعث افزايش مقدار پلاکت مي شوند.
به اين عوامل مي توان بعضي سرطان ها و بيماري هاي ژنتيکي خاص را هم اضافه کرد.
نکته:
ورزش شديد و قدرتي باعث افزايش ميزان پلاکت مي شود. در هنگام قاعدگي مقدار پلاکت کمي کاهش پيدا مي کند.
قرص هاي ضدبارداري باعث بالا رفتن مقدار پلاکت مي شوند. در حالي که استامينوفن پلاکت را کاهش مي دهد.
صبح آزمايش خون بدهيد
انجامآزمايش خون يکي از ساده ترين روش هاي آزمايش است. با پيشرفت تکنولوژي ووجود دستگاه هاي جديد معمولا پس از چند دقيقه مي توان پاسخ اين آزمايش رادريافت کرد.
برايانجام اين آزمايش حدود 5 تا 7 ميلي ليتر از خون وريدي لازم است که معمولاآن را در يک لوله آزمايش که با ماده ضدانعقاد خون پوشيده شده است جمع آوريمي کنند.
برايحل شدن بهتر ماده ضدانعقاد با خون موقع خون گيري و کمي بعد از آن لوله راتکان مي دهند.در طي انجام آزمايش بايد از هر اتفاقي که موجب تخريبسلول هاي خوني مي شود جلوگيري کرد.بعد از انجام آزمايش بايد مدتي روي محلخون گيري فشار وارد کرد تا خون بند بيايد. در موارد کم خوني شديد همخون گيري براي انجام آزمايش خون مشکلي ايجاد نمي کند.براي کساني که ترس ازسوزن و يا ديدن خون دارند بايد تمهيدات ويژه در نظر گرفته شود.
بهغير از اجزاي اصلي آزمايش خون مثل مقادير پلاکت، گلبول سفيد و قرمز،هموگلوبين، مقياس هاي ديگري مثل MCV و MCH و MCHC وجود دارند که همه مربوطبه گلبول قرمز و اندازه، شکل و مقدار هموگلوبين آن هستند. مقادير متفاوتهر کدام از اينها مي تواند نشان دهنده نوع خاصي از کم خوني باشد.
بهترينزمان براي انجام آزمايش خون صبح و در شرايط طبيعي بدن است. استرس، فعاليتشديد و يا خون ريزي حاد مي تواند نتايج را کمي تغيير دهد.