Dr.Shademan
01-24-2011, 02:02 PM
قصه از روزي شروع شد که خدا، قطعه اي از بهشتش را براي سرزمين مادري من چشم روشني فرستاد. بهشت که پايين آمد چلچله ها جشن گرفتند و مرغ عشق دوباره عاشق شد. شبنم و نسيم اسم چشم روشني سبز خدا را «جنگل» گذاشتند. جنگل زيبا، هر روز صبح با نوازش دستان طلا يي خورشيد از خواب بيدار مي شد و از صداي خميازه اش درختان از خواب ناز مي پريدند و به حيوانات سلا م مي کردند. چادر طلا ي خورشيد که روي درختان پهن مي شد قاصدک ها به رقص در ميآمدند و زندگي لبخند مي زد. همه حيوانات فرزند جنگل بودند و جنگل فرزند دردانه زمين! اما جنگل زيبا از ميان حيوانات به دنبال يک سلطان مي گشت. پس چشم سبزش را خوب چرخاند تا يک سلطان زيبا براي خودش پيدا کند. چشم جنگل چرخيد و چرخيد، به آهو رسيد با تمام دلبري هايش.
اما آهو ظريف تر از آن بود که سلطان باشد. به گوزن رسيد با تمام غرور ومستي اش. اما گوزن نحيف تر از آن بود که سلطان باشد. به طاووس رسيد با تمام کرشمه هايش، اما طاووس شکننده تر از آن بود که سلطان باشد. به عقاب رسيد با تمام تيزبيني اش اما عقاب کوچکتر از آن بود که سلطان باشد.
جنگل در فکر بود که ناگهان شير، غرشي کرد. دل جنگل از غرش پر جذبه شير هري ريخت. شير جلوتر آمد و يال و کوپالش را تکان داد. دل جنگل از ديدن فرزند تنومندش قنج رفت. شير براي خودش قلمروي ساخت و هيچ کس جرات نزديک شدن به قلمروش را پيدا نکرد. جنگل از ابهت فرزندش به وجد آمد. گرگ پير به شير نزديک شد. شير نعره اي کشيد و نعره اش گرگ را فراري داد. جنگل از جذبه فرزندش شاد شد. بچهآهويي از دور ميآمد. چشمان زيبايش در چشمان نافذ شير گره خورد. قلب بچه آهو لرزيد و پاهاي لا غرش تندتر از هميشه به حرکت در آمد. بچه آهو گريخت و از قلمرو شير دور شد. جنگل از قدرت شير برخود باليد.
اينجا بود که جنگل فهميد، شير شايسته آن است که سلطان جنگل باشد. از آن روز شير سلطان پر ابهت جنگل شد و به دستور جنگل تمام حيوانات موظف شدند به شير احترام بگذارند. همه چيز زيبا بود. صداي آواز چلچله ها، تولد بچه گوزن ها، بازي کردن توله خرس ها، شيطنت سنجاب ها، مسابقه خرگوش و لا ک پشت و حتي شکار کردن پلنگ ها.
همه چيز طبق قانون جنگل پيش مي رفت، زيبا و دوست داشتني; تا اينکه يک روز پاي موجودي عجيب به جنگل باز شد يک موجود دو پا که نه يال و کوپالي داشت و نه چنگال تيزي. با اين حال اين موجود ادعا کرد که از شير قدرتمندتر است. حيوانات از اين ادعا خنديدند اما تن جنگل لرزيد. چون او خوب مي دانست که اين موجود دوپا، قاتل فرزندانش خواهد بود و جلا د درختانش.
با ورود انسان به جنگل همه چيز از هم پاشيد. آرامش سبز جنگل با صداي دلخراش گلوله و اره برقي به هم ريخت و جمعيت شاد حيوانات هرروز در مقابل تير گلوله آدمها کم و کمتر مي شد. درخت توسکا روي زمين افتاد. بلوط ها يکي يکي قطع شدند. پلنگ ها را کشتند و ببرها را شکار کردند. از پوست آهو لباس دوختند و بوي کباب گوزن از خانه هايشان بلند شد.
مي گفتند اين موجود دوپا اشرف مخلوقات است وجانشين خدا روي کره زمين، اما بچه آهويي که مادرش را به اسارت برده بودند باور نمي کرد اين موجود بي رحم هماني است که مي توانست جانشين خدا باشد.
خواب رنگين سنجاب ها جاي خود را به کابوس گلوله واره برقي داده بود. سنجاب ها هم باور نمي کردند که انسان، همان موجودي باشد که خدا به فرشته هايش دستور داده که بر او سجده کنند. چطور ممکن است اين موجود سنگدل انسان باشد؟
اما واقعيت چيز ديگري بود. واقعيت اين بود که خداي مهربان، انسان را برتر از ساير موجودات قرار داده بود. اما به او گفته بود که براي چه کاري آمده است. به او گفته بود که جايگاهش بهشت است. گفته بود که مدتي مهمان اين زمين خاکي است و بايد دراين مدت آداب مهماني را رعايت کند. گفته بود که همه موجودات حق زندگي دارند و همه موجودات آفريده هاي عزيز خدا هستند. خداوند به انسانها گفت که حيوانات را اذيت نکنند ولي او يادش رفت و شروع کرد به فساد.
تنه درختان را بريد و شکم گوزن ها را دريد و پوست آهوها را کند و قلب گنجشکان را شکست و سقف آسمان را کثيف کرد و با دم روباه براي خودش شال گردن درست کرد و از پوست مار کفش و از دندان فيل گردن بند و از گوشت خرگوش کباب.
اما سلطان جنگل هنوز زورش از اين موجود بي رحم بيشتر بود. پس انسان دو پا براي اينکه راحت تر به جنگل دست پيدا کند و با آرامش بيشتر حيوانات را به اسارت خود درآورد شروع به کشتن سلطان جنگل ها کرد. تفنگش را به سوي شيرها نشانه گرفت و از پاشيدن خون گرم شير به تنه خشکيده درختان جنگل، خونش به جوش آمد، شير و ببر و پلنگ ها، مزاحم خرابکاري اش بودند. پس هرجا آنها را مي ديد بي معطلي تفنگش را به سوي آنها نشانه مي گرفت و آنها را به زمين مي انداخت.
اما شير، همچنان سلطان بود و جنگل هنوز به فرزند قدرتمندش افتخار مي کرد. به همين دليل بود که انسان با ديدن شير مثل بيد به خود مي لرزيد. اما انسان که تحمل نداشت موجودي قدرتمندتر از خودش را در کره زمين ببينند، شيرها را از راه دور و با گلوله تفنگ غافلگير مي کرد و با افتخار بر لا شه خونآلوده آن مي ايستاد و عکس يادگاري مي گرفت.
شيرها در مقابل گلوله تفنگ دوام نميآوردند و يکي يکي از صحنه جنگل حذف مي شدند. يک روز انسان به خودش آمد و فهميد در بيشه زارهاي سرزمينش، هيچ شيري باقي نمانده. آن روز انسان کمي دل تنگ شد، دلتنگ غرش پرابهت شير. اما خيلي خودش را ناراحت نکرد و به خودش گفت: جانت سلا مت. شير چه اهميتي دارد. مهم اين است که تو زنده باشي.
جنگل، چله نشين غم سلطانش بود که صداي مهيبي او را به خود آورد. اين صداي گلوله اي بود که آخرين ببر ايراني را هم به خاک انداخته بود. ديگر کاري از دست جنگل برنميآيد. جنگل بي سلطان، مثل شير بي دندان بود.اما جنگل مي دانست که مادرش زمين، ساکت نخواهد نشست و يک روز جواب محکمي به اين انسان بي رحم خواهد داد. زمين اما صبورتر از اين حرفهاست که خيلي زود از کوره در رود. پس زمين غمزده، آرام و دردمند جنگ نابرابر فرزندانش را تماشا مي کند و با سکوت مرگبارش مي گويد: فرزندان من، آي آدمها! تمام ستمهاي شما يک روز به سوي خودتان باز خواهد گشت. روزي که خيلي دور نيست. شايد از همين نداي زمين بود که مولا نا گفت:
«اين جهان کوه است و فعل ماندا
سوي ما آيد نداها را صدا»
آدم ها که بعد از مرگ شيرها به دنبال راه چاره اي بودند اين بار تصميم گرفتند شيرهاي از بين رفته را دوباره به سرزمينشان باز گردانند از اين رو شيرهاي آفريقايي را به رسم مهمان وارد کشور کردند و آنها را يک راست به باغ وحش بردند تا با خيال راحت و بدون نگراني از خطرات احتمالي شيرها، آنها را پشت ميله هاي آهنين اسير کنند و بدين ترتيب سلطان جنگل دوباره وارد کشور شد با اين تفاوت که اين بار جنگلي نبود که شير سلطانش شود. اين بار شير آمده بود تا سرپوشي باشد بر عذاب وجدان آدم ها، سرپوشي که تامدتي فکر آدم هاي خطا کار را آسوده مي کرد که جاي نگراني نيست. اگر نسل شير بيشه زارهاي خود را منقرض کرديم باز هم مي توانيم از کشورهاي ديگر اين حيوان زيبا و پر ابهت را وارد کشور کنيم و هيچ عذاب وجداني نداشته باشيم.
شير آفريقايي که وارد باغ وحش ارم شد هنوز تيز دندان بود و خوش يال و کوپال، پشت ميله هاي اسارت هم شير هنوز شير بود اما شير اسير غمگين بود و افسرده، روزي شير که در جنگل فراوان بود و پر برکت حال افتاده بود دست آدم هاي تنگ نظر! آدم هايي که همه چيز را حق خودشان مي دانستند. گوشت کبابي و خوش خوراک فقط مخصوص آدم ها بود. پس شيرها حق نداشتند غذاي خوب و گوشت خوش خوراک بخورند. تنها چيزي که براي آدم ها قابل خوردن نبود، گوشت الا غ بود. آن هم نه هر الا غي، الا غي که پير و فرتوت شده باشد و ديگر قابليت جابجايي بار را نداشته باشد.
اينجا بود که گوشت الا غ هاي پير شد غذاي اجباري شيرها! سلطان جنگل چاره اي نداشت. در اسارت اين زندان بان است که تصميم مي گيرد زنداني چه چيزي بايد بخورد اعتصاب غذا و اين حرف ها هم در مرام سلطان جنگل نبود.
پس چاره اي نبود بايد همان غذا را مي خورد. شيرهاي باغ وحش ارم با غذاي اجباريشان خوگرفته بودند که ناگهان دردي به سراغشان آمد; دردي که هيچ وقت در جنگل با آن روبرو نشده بودند. دردي که تنشان را زخم مي کرد و خون از دماغشان جاري مي کرد. مي گفتند شيرها «مشمشه»گرفته اند.
اين ديگر چه دردي بود؟ دردي که علا وه بر تلخي، انگشت اتهام آدم ها را به سوي شيرها دراز کرده بود که اين شيرها ناقل بيماري هستند و ممکن است بيماريشان به آدم ها منتقل شود.
اينجاي قصه که مي رسي از رفتن به باغ وحش ارم دلت مي گيرد و زير لب زمزمه مي کني:
بيچاره ببرها! بيچاره شيرها! بيچاره ميمون ها! بيچاره حيواناتي که از آن سوي دنيا از بيشه زارهاي "دوبا"، از دشت هاي دل انگيز "سرنگتي"، از محيط امن پارک "نگورو نگورو"، از چمنزارهاي پارک "ماسايي مارا" و از سواحل وسوسه انگيز رودخانه "زامبزي" به ايران مي آيند و در قفس هاي زشت و بدبوي فرش شده با سيمان حبس مي شوند و از سر ناچاري يادشان مي رود که حيواني وحشي اند!
مانده ايم نام باغ وحش هاي ايران را چه بگذاريم; انبار حيوانات؟ فراموشخانه؟ تبعيدگاه؟ يا قتلگاه؟ بر سر دوراهي مانده ايم که باغ وحش ارم را چه بناميم; قتلگاه ببر و شير؟ محلي براي رام کردن حيوانات درنده؟ راه حلي منطقي براي افسرده کردن حيوانات سرکش؟ يا بازاري پر ولوله براي کتمان حقايق؟ يک ببر در باغ وحش ارم مي ميرد و بعد خبر مي رسد که يک قلاده شير که مشکوک به مشمشه بوده در سکوت خبري ساختگي مرده است.
مدير باغ وحش اما مي گويد شيرها حالشان خوب است و با گوشت گاو پذيرايي مي شوند و مختصر ترشح بيني شان هم در حال درمان است; اما مشاور محيط طبيعي سازمان مي گويد نه تنها يک قلاده شير مرده، بلکه نمونه هاي گرفته شده از او براي تشخيص بيماري اش نيز به آلمان فرستاده شده است.
حالا خودتان قضاوت کنيد; واقعا چه کسي راست مي گويد؟ چه کسي دلش براي حيات وحش مي سوزد و چه کساني مرگ سريالي حيوانات را تهديدي براي مقامشان مي دانند؟ شايد حتي بدبين ترين متوليان امور حيوانات در کشور فکرش را هم نمي کردند که روزي باغ وحش ها زير ذره بين انتقاد قرار بگيرند و افراد يا افرادي به خاطر مرگ حيوانات در محکمه افکار عمومي بازخواست شوند; اما حالا اين اتفاق افتاده است.
غبار آزاردهنده مرگ ببر در باغ وحش ارم کمي فرونشسته; که مرگ شير دوباره به موضوع دامن مي زند; آن هم مرگي در خفا که حتي جنازه شير هم نمي تواند مسوولان را به گفتن حقيقت مجبور کند.
اما اي کاش ماجرا به همينجا ختم مي شد و فقط مرگ يک شير در سکوت باغ وحش ارم پايان ماجرا بود.
ماجرا نه تنها به همينجا ختم نشد بلکه موضوع بيماري مشمشه و انتقال آن به انسان آنقدر شدت گرفت که مردم شهر با اين نگراني دست و پنجه نرم کردند که مبادا بيماري شيرها به شهر برسد و همه مردم دچار اين بيماري شوند. در اين ميان گربه هاي ولگرد متهم شدند که ناقل بيماري از باغ وحش به داخل شهر خواهند شد. با اين حال شيرها همچنان پشت نرده هاي آهنين باغ وحش به اين اميد زنده بودند که شايد يک روز با داروهايي که به آنها خورانده مي شود از دست اين درد لعنتي نجات پيدا کنند و به سرنوشت آن شير و ببر که در اثر بيماري مشکوکي به نام مشمشه اسير چنگال مرگ شدند، دچار نشوند، اما شيرها نمي دانستند که سرنوشت بدتري در انتظارشان است. سرنوشتي که آنها را به ياد شليک گلوه هاي تفنگ در جنگل خواهد انداخت.
سرنوشتي که باز هم آدم ها، ناجوانمردانه سلطان جنگل را به آن دچار خواهند کرد.
اين بار هم صداي گوشخراش تفنگ به گوش رسيد. اما نه درجنگل بلکه در باغ وحش، در باغ وحش ارم اينبار اما اين نبرد ناجوانمردانه تر بود. چرا که شيرهاي آفريقايي در اسارت ما بودند و دور از دامان مادرشان، جنگل; با شليک گلوله به شقيقه هايشان در کف سيماني قفس باغ وحش پهن شدند و صداي غرش غمگينشان با اين گلوله خاموش شد و 8 شير يکي پس از ديگري در باغ وحش معدوم شدند. اين بار درختان جنگل شاهد کشته شدن شيرها نبودند تا در عزاي آنها بي تابي کنند. شايد اين آخرين شانس شيرهاي باغ وحش ارم بود که هيچ حيوان آزادي مردنشان را در غربت و اسارت و حقارت نديد.
* * *
باغ وحش ارم شايد براي بچه هاي يکي دو ساله جذابيت داشته باشد و از ديدن حيوانات به وجد بيايند اما طبيعي است هرچقدر اين بچه ها بزرگتر و عاقل تر شوند از ديدن حيوانات در اسارت لذت نخواهند برد.
حالا تصورش را بکنيد افرادي که در باغ وحش ارم کار مي کنند از ديدن اسارت حيوانات چه حسي دارند؟
اسفنديار صادقي که شيربان باغ وحش ارم که 18 سال از عمر خود را با شيرهاي باغ وحش گذرانده و به گفته خودش همه شيرهاي باغ وحش را خودش بزرگ کرده هم در زمره آدمهاي خوش شانس به حساب ميآيد.
چرا که درست 4 ماه پيش باز نشست شده و لحظه اي که شيرها را مي کشتند در باغ وحش حضور نداشته است.
به گفته خودش خبر مرگ شيرها را يکي از دوستانش، تلفني به او گفته است. تصورش را بکنيد که يک شيربان که سالهاي زيادي از عمرش را در کنار شيرها گذرانده از خبر شنيدن کشته شدن شيرها چه حالي پيدا مي کند؟ کشته شدن شيرهايي که شاهد به دنيا آمدن و شيرخوارگي و رشد کردنشان بود. حالا که از 18 شير باغ وحش ارم فقط 3 قلا ده شير باقيمانده و آنها هم در معرض خطر هستند، شيربان پير باغ وحش ارم خدا را شکر مي کند که لحظه اي که تير خلا ص را بر مغز شير جوان خالي مي کردند او صداي شليک گلوله را نشنيد و جان دادن نره شير پير و ماده شير خشن و بچه شير بازيگوش را نديد.
اسفنديار صادقي را چندماه پيش که هنوز باز نشست نشده بود، کنار قفس گربه سانان باغ وحش ارم ديدم. آن روز که هنوز ببر سيبري نمرده بود و توله شيرها سرحال بودند. آن روز يکي از توله شيرها را از قفس بيرون آورده بود و به آغوش گرفته بود. توله شيرها هم با او اخت بودند.
چون وقتي من خواستم آنها را به آغوش بگيرم بي قراري مي کردند. توله شيرها اين روزها بزرگتر شده بودند و ديگر نمي شد در آغوششان بيگري، اما آنقدر بزرگ نشده بودند که ديگر ميلي به زندگي نداشته باشند. آنها هنوز حق زندگي داشتند. آن روز که ديدمشان هنوز شير مي خوردند. کاش مادرشان آنها را از شير نگرفته بود و آنها هرگز گوشت الا غ را تجربه نمي کردند. شايد اگر گوشت آن الا غ هاي بيمار را نمي خوردند هنوز زنده بودند و به جرم زنداني بودنشان محکوم به مرگ نمي شدند.
اما از همه اينها که بگذريم مي رسيم به بيماري به ظاهر خطرناک شيرها.
شيرها به هيچ عنوان مشمشه نداشته اند
دکتر کهرم که مانند ساير کارشناسان محيط زيست، از خبر معدوم شيرها غمگين است در اين باره مي گويد: طبق نظر عده اي از کارشناسان شيرهاي باغ وحش ارم به هيچ عنوان مشمشه نداشتند. اين استاد دانشگاه مي گويد: در گفت وگويي که با يکي از دامپزشکان باغ وحش لندن داشتم، اين دامپزشک با تعجب از من سوال کرد که شما مطمئنيد که گفته شده ببر و شيرهاي باغ و حش ارم دچار مشمشه شده اند؟!!
به گفته او مشمشه بيماري است که فقط فردسمان مثل خرها و الا غ ها به آن مبتلا مي شوند و به هيچ وجه گربه ساناني چون ببر و شير به آن مبتلا نمي شوند.
به گفته دکتر کهرم ببر سيبري هم در اثر مشمشه نمرده است. بلکه جريان از اين قرار بوده که ببر نر را در قفس ببر ماده انداخته بودند تا جفت گيري کنند. اما ببر ماده خشمگين شده و زير شکم و دست ببر نر را گاز گرفته، اين جراحت عفوني شده و وارد خون ببر نر شده و باعث مرگ حيوان شده است. به گفته دکتر اسمائيل کهرم مساله مرگ و مير و کشته شدن شيرهاي باغ وحش ارم چنان در پرده اي از ابهام و شايعه و کذب قرار گرفته که حتي مسوولين باغ وحش ارم در زمينه طريقه کشتن شيرها و تعداد شيرهاي کشته شده اطلا ع رساني درستي نکردند و تعداد شيرهاي کشته شده يکبار 14 قلا ده و يکبار 8 قلاده، ا علا م شده و آخر هم معلوم نشد کدام عدد درست بوده است. ضمن اين که يکبار اعلا م شد که شيرها با شليک گلوله معدوم شدند و بعد در عمق 2 متري زمين دفن شدند و بار ديگر اعلا م شد که خبر قبلي درست نبوده شيرها با داروي بي هوشي کشته شده اند. خلا صه معلوم نشد واقعا چند شير کشته شدند و از چه طريقي؟!!!
اما وقتي شيرهاي بي گناه کشته شدند عده اي از دامپزشکان اعلا م کردند که بيماري شيرها، يک بيماري ميکروبي بود که با آنتي بيوتيک قابل درمان بوده است. دکتر کهر م بعد از اعلا م اين مطالب اظهار اميدواري کرد که مرگ شيرها به هر دليلي و به هر روشي باعث شود که در باغ وحش ارم را به کلي ببندند.
به گفته اين کارشناس محيط زيست باغ وحش ارم به خودي خود يک مکان زيان ده بود. چرا که هيچ وقت خرج خود را در نمي آورد و حالا که اين باغ وحش تعطيل شده و درآمدي هم از طريق فروش بليت ندارد ديگر غوزبالا ي غوز است.
به گفته دکتر کهرم باغ وحش ارم با عجله و بدون برنامه ريزي اساسي تاسيس شد و اين باغ وحش 5/7 هکتار زمين دارد. در حالي که براي يک باغ وحش استاندارد بايد حداقل 50 هکتار زمين در نظر گرفته شود ضمن اين که باغ وحش اصولي دارد که بايد رعايت شود که متاسفانه در باغ وحش هاي ما اين اصول رعايت نمي شود.
از همه اين ها که بگذريم از باغ وحش و حيواناتش، از مسوولين و بي توجهي هايشان و از اکوسيستمي که بي رحمانه تحت آسيب قرار گرفته فقط و فقط يک نکته مي ماند و آن اين است که يک روز زمين انتقام تمام ناملا يماتي را که در حق فرزندانش کرده ايم، خواهد گرفت. شايد آن روزها همين الا ن هم آغاز شده باشد خشکسالي، آلودگي هوا، آلوده شدن آب به نيترات، انواع بيماري ها، همه و همه مي توانند نمونه کوچکي از انتقام جويي زمين باشد که به تلا في بي گناهي موجوداتي که بي رحمانه حق زندگي را از آنها گرفتيم نامهرباني اش را به ما فرزندان ناسپاس نشان مي دهد.
منبع: گزارش مردم سالاری (دوشنبه ۴ بهمن ۸۹)
اما آهو ظريف تر از آن بود که سلطان باشد. به گوزن رسيد با تمام غرور ومستي اش. اما گوزن نحيف تر از آن بود که سلطان باشد. به طاووس رسيد با تمام کرشمه هايش، اما طاووس شکننده تر از آن بود که سلطان باشد. به عقاب رسيد با تمام تيزبيني اش اما عقاب کوچکتر از آن بود که سلطان باشد.
جنگل در فکر بود که ناگهان شير، غرشي کرد. دل جنگل از غرش پر جذبه شير هري ريخت. شير جلوتر آمد و يال و کوپالش را تکان داد. دل جنگل از ديدن فرزند تنومندش قنج رفت. شير براي خودش قلمروي ساخت و هيچ کس جرات نزديک شدن به قلمروش را پيدا نکرد. جنگل از ابهت فرزندش به وجد آمد. گرگ پير به شير نزديک شد. شير نعره اي کشيد و نعره اش گرگ را فراري داد. جنگل از جذبه فرزندش شاد شد. بچهآهويي از دور ميآمد. چشمان زيبايش در چشمان نافذ شير گره خورد. قلب بچه آهو لرزيد و پاهاي لا غرش تندتر از هميشه به حرکت در آمد. بچه آهو گريخت و از قلمرو شير دور شد. جنگل از قدرت شير برخود باليد.
اينجا بود که جنگل فهميد، شير شايسته آن است که سلطان جنگل باشد. از آن روز شير سلطان پر ابهت جنگل شد و به دستور جنگل تمام حيوانات موظف شدند به شير احترام بگذارند. همه چيز زيبا بود. صداي آواز چلچله ها، تولد بچه گوزن ها، بازي کردن توله خرس ها، شيطنت سنجاب ها، مسابقه خرگوش و لا ک پشت و حتي شکار کردن پلنگ ها.
همه چيز طبق قانون جنگل پيش مي رفت، زيبا و دوست داشتني; تا اينکه يک روز پاي موجودي عجيب به جنگل باز شد يک موجود دو پا که نه يال و کوپالي داشت و نه چنگال تيزي. با اين حال اين موجود ادعا کرد که از شير قدرتمندتر است. حيوانات از اين ادعا خنديدند اما تن جنگل لرزيد. چون او خوب مي دانست که اين موجود دوپا، قاتل فرزندانش خواهد بود و جلا د درختانش.
با ورود انسان به جنگل همه چيز از هم پاشيد. آرامش سبز جنگل با صداي دلخراش گلوله و اره برقي به هم ريخت و جمعيت شاد حيوانات هرروز در مقابل تير گلوله آدمها کم و کمتر مي شد. درخت توسکا روي زمين افتاد. بلوط ها يکي يکي قطع شدند. پلنگ ها را کشتند و ببرها را شکار کردند. از پوست آهو لباس دوختند و بوي کباب گوزن از خانه هايشان بلند شد.
مي گفتند اين موجود دوپا اشرف مخلوقات است وجانشين خدا روي کره زمين، اما بچه آهويي که مادرش را به اسارت برده بودند باور نمي کرد اين موجود بي رحم هماني است که مي توانست جانشين خدا باشد.
خواب رنگين سنجاب ها جاي خود را به کابوس گلوله واره برقي داده بود. سنجاب ها هم باور نمي کردند که انسان، همان موجودي باشد که خدا به فرشته هايش دستور داده که بر او سجده کنند. چطور ممکن است اين موجود سنگدل انسان باشد؟
اما واقعيت چيز ديگري بود. واقعيت اين بود که خداي مهربان، انسان را برتر از ساير موجودات قرار داده بود. اما به او گفته بود که براي چه کاري آمده است. به او گفته بود که جايگاهش بهشت است. گفته بود که مدتي مهمان اين زمين خاکي است و بايد دراين مدت آداب مهماني را رعايت کند. گفته بود که همه موجودات حق زندگي دارند و همه موجودات آفريده هاي عزيز خدا هستند. خداوند به انسانها گفت که حيوانات را اذيت نکنند ولي او يادش رفت و شروع کرد به فساد.
تنه درختان را بريد و شکم گوزن ها را دريد و پوست آهوها را کند و قلب گنجشکان را شکست و سقف آسمان را کثيف کرد و با دم روباه براي خودش شال گردن درست کرد و از پوست مار کفش و از دندان فيل گردن بند و از گوشت خرگوش کباب.
اما سلطان جنگل هنوز زورش از اين موجود بي رحم بيشتر بود. پس انسان دو پا براي اينکه راحت تر به جنگل دست پيدا کند و با آرامش بيشتر حيوانات را به اسارت خود درآورد شروع به کشتن سلطان جنگل ها کرد. تفنگش را به سوي شيرها نشانه گرفت و از پاشيدن خون گرم شير به تنه خشکيده درختان جنگل، خونش به جوش آمد، شير و ببر و پلنگ ها، مزاحم خرابکاري اش بودند. پس هرجا آنها را مي ديد بي معطلي تفنگش را به سوي آنها نشانه مي گرفت و آنها را به زمين مي انداخت.
اما شير، همچنان سلطان بود و جنگل هنوز به فرزند قدرتمندش افتخار مي کرد. به همين دليل بود که انسان با ديدن شير مثل بيد به خود مي لرزيد. اما انسان که تحمل نداشت موجودي قدرتمندتر از خودش را در کره زمين ببينند، شيرها را از راه دور و با گلوله تفنگ غافلگير مي کرد و با افتخار بر لا شه خونآلوده آن مي ايستاد و عکس يادگاري مي گرفت.
شيرها در مقابل گلوله تفنگ دوام نميآوردند و يکي يکي از صحنه جنگل حذف مي شدند. يک روز انسان به خودش آمد و فهميد در بيشه زارهاي سرزمينش، هيچ شيري باقي نمانده. آن روز انسان کمي دل تنگ شد، دلتنگ غرش پرابهت شير. اما خيلي خودش را ناراحت نکرد و به خودش گفت: جانت سلا مت. شير چه اهميتي دارد. مهم اين است که تو زنده باشي.
جنگل، چله نشين غم سلطانش بود که صداي مهيبي او را به خود آورد. اين صداي گلوله اي بود که آخرين ببر ايراني را هم به خاک انداخته بود. ديگر کاري از دست جنگل برنميآيد. جنگل بي سلطان، مثل شير بي دندان بود.اما جنگل مي دانست که مادرش زمين، ساکت نخواهد نشست و يک روز جواب محکمي به اين انسان بي رحم خواهد داد. زمين اما صبورتر از اين حرفهاست که خيلي زود از کوره در رود. پس زمين غمزده، آرام و دردمند جنگ نابرابر فرزندانش را تماشا مي کند و با سکوت مرگبارش مي گويد: فرزندان من، آي آدمها! تمام ستمهاي شما يک روز به سوي خودتان باز خواهد گشت. روزي که خيلي دور نيست. شايد از همين نداي زمين بود که مولا نا گفت:
«اين جهان کوه است و فعل ماندا
سوي ما آيد نداها را صدا»
آدم ها که بعد از مرگ شيرها به دنبال راه چاره اي بودند اين بار تصميم گرفتند شيرهاي از بين رفته را دوباره به سرزمينشان باز گردانند از اين رو شيرهاي آفريقايي را به رسم مهمان وارد کشور کردند و آنها را يک راست به باغ وحش بردند تا با خيال راحت و بدون نگراني از خطرات احتمالي شيرها، آنها را پشت ميله هاي آهنين اسير کنند و بدين ترتيب سلطان جنگل دوباره وارد کشور شد با اين تفاوت که اين بار جنگلي نبود که شير سلطانش شود. اين بار شير آمده بود تا سرپوشي باشد بر عذاب وجدان آدم ها، سرپوشي که تامدتي فکر آدم هاي خطا کار را آسوده مي کرد که جاي نگراني نيست. اگر نسل شير بيشه زارهاي خود را منقرض کرديم باز هم مي توانيم از کشورهاي ديگر اين حيوان زيبا و پر ابهت را وارد کشور کنيم و هيچ عذاب وجداني نداشته باشيم.
شير آفريقايي که وارد باغ وحش ارم شد هنوز تيز دندان بود و خوش يال و کوپال، پشت ميله هاي اسارت هم شير هنوز شير بود اما شير اسير غمگين بود و افسرده، روزي شير که در جنگل فراوان بود و پر برکت حال افتاده بود دست آدم هاي تنگ نظر! آدم هايي که همه چيز را حق خودشان مي دانستند. گوشت کبابي و خوش خوراک فقط مخصوص آدم ها بود. پس شيرها حق نداشتند غذاي خوب و گوشت خوش خوراک بخورند. تنها چيزي که براي آدم ها قابل خوردن نبود، گوشت الا غ بود. آن هم نه هر الا غي، الا غي که پير و فرتوت شده باشد و ديگر قابليت جابجايي بار را نداشته باشد.
اينجا بود که گوشت الا غ هاي پير شد غذاي اجباري شيرها! سلطان جنگل چاره اي نداشت. در اسارت اين زندان بان است که تصميم مي گيرد زنداني چه چيزي بايد بخورد اعتصاب غذا و اين حرف ها هم در مرام سلطان جنگل نبود.
پس چاره اي نبود بايد همان غذا را مي خورد. شيرهاي باغ وحش ارم با غذاي اجباريشان خوگرفته بودند که ناگهان دردي به سراغشان آمد; دردي که هيچ وقت در جنگل با آن روبرو نشده بودند. دردي که تنشان را زخم مي کرد و خون از دماغشان جاري مي کرد. مي گفتند شيرها «مشمشه»گرفته اند.
اين ديگر چه دردي بود؟ دردي که علا وه بر تلخي، انگشت اتهام آدم ها را به سوي شيرها دراز کرده بود که اين شيرها ناقل بيماري هستند و ممکن است بيماريشان به آدم ها منتقل شود.
اينجاي قصه که مي رسي از رفتن به باغ وحش ارم دلت مي گيرد و زير لب زمزمه مي کني:
بيچاره ببرها! بيچاره شيرها! بيچاره ميمون ها! بيچاره حيواناتي که از آن سوي دنيا از بيشه زارهاي "دوبا"، از دشت هاي دل انگيز "سرنگتي"، از محيط امن پارک "نگورو نگورو"، از چمنزارهاي پارک "ماسايي مارا" و از سواحل وسوسه انگيز رودخانه "زامبزي" به ايران مي آيند و در قفس هاي زشت و بدبوي فرش شده با سيمان حبس مي شوند و از سر ناچاري يادشان مي رود که حيواني وحشي اند!
مانده ايم نام باغ وحش هاي ايران را چه بگذاريم; انبار حيوانات؟ فراموشخانه؟ تبعيدگاه؟ يا قتلگاه؟ بر سر دوراهي مانده ايم که باغ وحش ارم را چه بناميم; قتلگاه ببر و شير؟ محلي براي رام کردن حيوانات درنده؟ راه حلي منطقي براي افسرده کردن حيوانات سرکش؟ يا بازاري پر ولوله براي کتمان حقايق؟ يک ببر در باغ وحش ارم مي ميرد و بعد خبر مي رسد که يک قلاده شير که مشکوک به مشمشه بوده در سکوت خبري ساختگي مرده است.
مدير باغ وحش اما مي گويد شيرها حالشان خوب است و با گوشت گاو پذيرايي مي شوند و مختصر ترشح بيني شان هم در حال درمان است; اما مشاور محيط طبيعي سازمان مي گويد نه تنها يک قلاده شير مرده، بلکه نمونه هاي گرفته شده از او براي تشخيص بيماري اش نيز به آلمان فرستاده شده است.
حالا خودتان قضاوت کنيد; واقعا چه کسي راست مي گويد؟ چه کسي دلش براي حيات وحش مي سوزد و چه کساني مرگ سريالي حيوانات را تهديدي براي مقامشان مي دانند؟ شايد حتي بدبين ترين متوليان امور حيوانات در کشور فکرش را هم نمي کردند که روزي باغ وحش ها زير ذره بين انتقاد قرار بگيرند و افراد يا افرادي به خاطر مرگ حيوانات در محکمه افکار عمومي بازخواست شوند; اما حالا اين اتفاق افتاده است.
غبار آزاردهنده مرگ ببر در باغ وحش ارم کمي فرونشسته; که مرگ شير دوباره به موضوع دامن مي زند; آن هم مرگي در خفا که حتي جنازه شير هم نمي تواند مسوولان را به گفتن حقيقت مجبور کند.
اما اي کاش ماجرا به همينجا ختم مي شد و فقط مرگ يک شير در سکوت باغ وحش ارم پايان ماجرا بود.
ماجرا نه تنها به همينجا ختم نشد بلکه موضوع بيماري مشمشه و انتقال آن به انسان آنقدر شدت گرفت که مردم شهر با اين نگراني دست و پنجه نرم کردند که مبادا بيماري شيرها به شهر برسد و همه مردم دچار اين بيماري شوند. در اين ميان گربه هاي ولگرد متهم شدند که ناقل بيماري از باغ وحش به داخل شهر خواهند شد. با اين حال شيرها همچنان پشت نرده هاي آهنين باغ وحش به اين اميد زنده بودند که شايد يک روز با داروهايي که به آنها خورانده مي شود از دست اين درد لعنتي نجات پيدا کنند و به سرنوشت آن شير و ببر که در اثر بيماري مشکوکي به نام مشمشه اسير چنگال مرگ شدند، دچار نشوند، اما شيرها نمي دانستند که سرنوشت بدتري در انتظارشان است. سرنوشتي که آنها را به ياد شليک گلوه هاي تفنگ در جنگل خواهد انداخت.
سرنوشتي که باز هم آدم ها، ناجوانمردانه سلطان جنگل را به آن دچار خواهند کرد.
اين بار هم صداي گوشخراش تفنگ به گوش رسيد. اما نه درجنگل بلکه در باغ وحش، در باغ وحش ارم اينبار اما اين نبرد ناجوانمردانه تر بود. چرا که شيرهاي آفريقايي در اسارت ما بودند و دور از دامان مادرشان، جنگل; با شليک گلوله به شقيقه هايشان در کف سيماني قفس باغ وحش پهن شدند و صداي غرش غمگينشان با اين گلوله خاموش شد و 8 شير يکي پس از ديگري در باغ وحش معدوم شدند. اين بار درختان جنگل شاهد کشته شدن شيرها نبودند تا در عزاي آنها بي تابي کنند. شايد اين آخرين شانس شيرهاي باغ وحش ارم بود که هيچ حيوان آزادي مردنشان را در غربت و اسارت و حقارت نديد.
* * *
باغ وحش ارم شايد براي بچه هاي يکي دو ساله جذابيت داشته باشد و از ديدن حيوانات به وجد بيايند اما طبيعي است هرچقدر اين بچه ها بزرگتر و عاقل تر شوند از ديدن حيوانات در اسارت لذت نخواهند برد.
حالا تصورش را بکنيد افرادي که در باغ وحش ارم کار مي کنند از ديدن اسارت حيوانات چه حسي دارند؟
اسفنديار صادقي که شيربان باغ وحش ارم که 18 سال از عمر خود را با شيرهاي باغ وحش گذرانده و به گفته خودش همه شيرهاي باغ وحش را خودش بزرگ کرده هم در زمره آدمهاي خوش شانس به حساب ميآيد.
چرا که درست 4 ماه پيش باز نشست شده و لحظه اي که شيرها را مي کشتند در باغ وحش حضور نداشته است.
به گفته خودش خبر مرگ شيرها را يکي از دوستانش، تلفني به او گفته است. تصورش را بکنيد که يک شيربان که سالهاي زيادي از عمرش را در کنار شيرها گذرانده از خبر شنيدن کشته شدن شيرها چه حالي پيدا مي کند؟ کشته شدن شيرهايي که شاهد به دنيا آمدن و شيرخوارگي و رشد کردنشان بود. حالا که از 18 شير باغ وحش ارم فقط 3 قلا ده شير باقيمانده و آنها هم در معرض خطر هستند، شيربان پير باغ وحش ارم خدا را شکر مي کند که لحظه اي که تير خلا ص را بر مغز شير جوان خالي مي کردند او صداي شليک گلوله را نشنيد و جان دادن نره شير پير و ماده شير خشن و بچه شير بازيگوش را نديد.
اسفنديار صادقي را چندماه پيش که هنوز باز نشست نشده بود، کنار قفس گربه سانان باغ وحش ارم ديدم. آن روز که هنوز ببر سيبري نمرده بود و توله شيرها سرحال بودند. آن روز يکي از توله شيرها را از قفس بيرون آورده بود و به آغوش گرفته بود. توله شيرها هم با او اخت بودند.
چون وقتي من خواستم آنها را به آغوش بگيرم بي قراري مي کردند. توله شيرها اين روزها بزرگتر شده بودند و ديگر نمي شد در آغوششان بيگري، اما آنقدر بزرگ نشده بودند که ديگر ميلي به زندگي نداشته باشند. آنها هنوز حق زندگي داشتند. آن روز که ديدمشان هنوز شير مي خوردند. کاش مادرشان آنها را از شير نگرفته بود و آنها هرگز گوشت الا غ را تجربه نمي کردند. شايد اگر گوشت آن الا غ هاي بيمار را نمي خوردند هنوز زنده بودند و به جرم زنداني بودنشان محکوم به مرگ نمي شدند.
اما از همه اينها که بگذريم مي رسيم به بيماري به ظاهر خطرناک شيرها.
شيرها به هيچ عنوان مشمشه نداشته اند
دکتر کهرم که مانند ساير کارشناسان محيط زيست، از خبر معدوم شيرها غمگين است در اين باره مي گويد: طبق نظر عده اي از کارشناسان شيرهاي باغ وحش ارم به هيچ عنوان مشمشه نداشتند. اين استاد دانشگاه مي گويد: در گفت وگويي که با يکي از دامپزشکان باغ وحش لندن داشتم، اين دامپزشک با تعجب از من سوال کرد که شما مطمئنيد که گفته شده ببر و شيرهاي باغ و حش ارم دچار مشمشه شده اند؟!!
به گفته او مشمشه بيماري است که فقط فردسمان مثل خرها و الا غ ها به آن مبتلا مي شوند و به هيچ وجه گربه ساناني چون ببر و شير به آن مبتلا نمي شوند.
به گفته دکتر کهرم ببر سيبري هم در اثر مشمشه نمرده است. بلکه جريان از اين قرار بوده که ببر نر را در قفس ببر ماده انداخته بودند تا جفت گيري کنند. اما ببر ماده خشمگين شده و زير شکم و دست ببر نر را گاز گرفته، اين جراحت عفوني شده و وارد خون ببر نر شده و باعث مرگ حيوان شده است. به گفته دکتر اسمائيل کهرم مساله مرگ و مير و کشته شدن شيرهاي باغ وحش ارم چنان در پرده اي از ابهام و شايعه و کذب قرار گرفته که حتي مسوولين باغ وحش ارم در زمينه طريقه کشتن شيرها و تعداد شيرهاي کشته شده اطلا ع رساني درستي نکردند و تعداد شيرهاي کشته شده يکبار 14 قلا ده و يکبار 8 قلاده، ا علا م شده و آخر هم معلوم نشد کدام عدد درست بوده است. ضمن اين که يکبار اعلا م شد که شيرها با شليک گلوله معدوم شدند و بعد در عمق 2 متري زمين دفن شدند و بار ديگر اعلا م شد که خبر قبلي درست نبوده شيرها با داروي بي هوشي کشته شده اند. خلا صه معلوم نشد واقعا چند شير کشته شدند و از چه طريقي؟!!!
اما وقتي شيرهاي بي گناه کشته شدند عده اي از دامپزشکان اعلا م کردند که بيماري شيرها، يک بيماري ميکروبي بود که با آنتي بيوتيک قابل درمان بوده است. دکتر کهر م بعد از اعلا م اين مطالب اظهار اميدواري کرد که مرگ شيرها به هر دليلي و به هر روشي باعث شود که در باغ وحش ارم را به کلي ببندند.
به گفته اين کارشناس محيط زيست باغ وحش ارم به خودي خود يک مکان زيان ده بود. چرا که هيچ وقت خرج خود را در نمي آورد و حالا که اين باغ وحش تعطيل شده و درآمدي هم از طريق فروش بليت ندارد ديگر غوزبالا ي غوز است.
به گفته دکتر کهرم باغ وحش ارم با عجله و بدون برنامه ريزي اساسي تاسيس شد و اين باغ وحش 5/7 هکتار زمين دارد. در حالي که براي يک باغ وحش استاندارد بايد حداقل 50 هکتار زمين در نظر گرفته شود ضمن اين که باغ وحش اصولي دارد که بايد رعايت شود که متاسفانه در باغ وحش هاي ما اين اصول رعايت نمي شود.
از همه اين ها که بگذريم از باغ وحش و حيواناتش، از مسوولين و بي توجهي هايشان و از اکوسيستمي که بي رحمانه تحت آسيب قرار گرفته فقط و فقط يک نکته مي ماند و آن اين است که يک روز زمين انتقام تمام ناملا يماتي را که در حق فرزندانش کرده ايم، خواهد گرفت. شايد آن روزها همين الا ن هم آغاز شده باشد خشکسالي، آلودگي هوا، آلوده شدن آب به نيترات، انواع بيماري ها، همه و همه مي توانند نمونه کوچکي از انتقام جويي زمين باشد که به تلا في بي گناهي موجوداتي که بي رحمانه حق زندگي را از آنها گرفتيم نامهرباني اش را به ما فرزندان ناسپاس نشان مي دهد.
منبع: گزارش مردم سالاری (دوشنبه ۴ بهمن ۸۹)