Dr.Vahidi
05-26-2011, 02:28 PM
دستگاه گوارش
دستگاه گوارش به ترتيیب از قسمتهاي زير تشکيل شده است:
۱- دهان: با لبها آغاز و به حلق ختم مي شود، در آن زبان و دندانها قرار داشته و غدد بزاقي با ترشحات خود به عنوان اولين عامل شيميايي به هضم کمک مي کنند.
۲- حلق: يک سوراخ به سمت دهان، دو سوراخ به سمت بيني، يک سوراخ به سمت مري، يک سوراخ به سمت حنجره و دو سوراخ به سمت گوش دارد.
۳- مري: از سه ناحيه دهاني، گردني و سينه اي تشکيل شده و بافتي از جنس عضلات صاف غير ارادي دارد.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/horsedigestive2.gif
http://www.aryapdf.com/up/images/nf8yfquqabg8gvk43b9.jpg
4.- معده: از دو بخش پيش معده و معده اصلي تشکيل شده که فقط معده اصلي سلولهاي ترشحي دارد.
از بالا توسط دريچه کارديا به مري و از پايين توسط دريچه پيلور به روده کوچک وصل ميشود.
در معده سلولهاي مرز نشين اسيد معده ترشح مي کنند و محيط را اسيدي مي کنند.
همچنين اين سلولها ماده اي به نام فاکتور دروني ترشح مي کنند که با ويتامين ب۱۲ موجود در غذا ترکيب شده و موجب جذب آن در انتهاي روده باريک مي شود.
سلولهاي اصلي پپسينوژن ترشح مي کنند که در محيط اسيدي معده به پپسين تبديل مي شود و بر روي مولکولهاي پروتئيني اثر مي کند. سلولهاي موکوس که پيش ساز سلولهاي مخاطي،
مرزنشين و اصلي مي باشند، حاوي موسين هستند.
۵- روده ها:
الف) روده کوچک: که از سه بخش دوازدهه، تهي روده (مياني) و لگني تشکيل شده است.
روده باريک دو نوع حرکت دارد که يکي باعث راندن مواد غذايي به سمت روده بزرگ و يکي باعث مخلوط شدن غذا با شيره هاي گوارشي مي شود.
http://www.aryapdf.com/up/images/8tcd2k5eiome38aemjm6.jpg
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/horsedigestive1.gif
ب) روده بزرگ: شامل، روده کور، قولون و راست روده که به مخرج منتهي مي شود. در روده کور و قولون هضم ميکروبي که قسمت مهمي از هضم است انجام مي شود و اين دو قسمت از بخشهاي
مهم دستگاه گوارشند.علاوه بر غدد بزاقي، لوزالمعده و کبد هم از غدد ضميمه دستگاه گوارش هستند.
در ضمن اسب کيسه صفرا ندارد ولي اين به معني عدم توليد صفرا نيست و فقط عضو ذخيره آن را ندارد ولي صفرا ترشح مي کند.
دستگاه تنفس
دستگاه گوارش شامل قسمتهاي ذيل است:
۱- بيني: دو سوراخ نيم هلال با ديواره قابل انبساط و قابليت حلقوي شدن در هنگام فعاليت شديد و افزايش حجم ورود و خروج هوا.
۲- ناي: متشکل از ۶۰-۵۰ حلقه غضروفي ناقص که از حنجره تا ناف شش امتداد دارد و حدود ۸۰-۷۵ سانتيمتر طول و ۶-۵ سانتيمتر قطر دارد.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/resp.gif
۳- ششها: از دو بخش راست و چپ تشکيل شده اند که بخش راست بزرگتر است.
۴- قسمتهاي وابسته به دستگاه تنفس مانند: ديافراگم، سينوسها، حفره سينه اي و پرده جنب.
http://www.aryapdf.com/up/images/a80o707biw9dbl8kb2p3.jpg
دستگاه ادراري- تناسلي
دستگاه ادراري وظيفه دفع آب اضافي و مواد زايد را از بدن دارد و شامل بخشهاي زير است:
۱- کليه ها: به تعداد دو عدد در دو طرف خط مياني بدن در سمت عقبي مهره هاي سينه اي و جلويي مهره هاي کمري در ناحيه سقف شکم قرار دارند، کليه چپ لوبيايي شکل و کليه راست قلبي شکل است.
کليه ها توسط پوششي از جنس بافت همبندي احاطه شده اند و داخل آنها لوله هاي کليوي، کپسول گلومرولي، هرمها و پرزهاي کليوي و همچنين شبکه هاي مويرگي وجود دارد.
مواد زايد، خون را ترک گفته و وارد لوله هاي کليوي مي شوند و سرانجام تعداد زيادي از اين لوله ها به مجراهايي به نام مجراهاي جمع کننده مي ريزند.
کليه يک بخش قشري و يک بخش مرکزي دارد.
۲- ميزناي: مواد دفعي را از لگنچه کليه جمع، به سمت عقب بدن رفته و به صورت مورب پس از طي مسافتي در ديواره مثانه در داخل آن باز مي شود.
۳- مثانه: کيسه اي با ديواره ماهيچه اي است و شکل آن به پر و خالي بودنش بستگي دارد و در هنگام پر بودن در کف لگن قرار دارد.
۴- مجراي خروجي ادرار: اين مجرا موجب تخليه ادرار به خارج مي شود.
در حيوانات نر درازتر است و از دو بخش لگني و خارج لگني تشکيل شده و براي هدايت ترشحات دستگاه تناسلي هم استفاده مي شود.
دستگاه تناسلي وظيفه توليد و انتقال سلولهاي جنسي را که لازمه ادامه نسل هستند بر عهده دارد و دستگاه تناسلي ماديان علاوه بر آن، محلي براي بارور شدن اين سلولها و مسوول ايجاد
محيط مناسب جهت رشد و تغذيه جنين مي باشد.
دستگاه تناسلي نريان از اندام زير تشکيل شده است:
۱- بيضه ها: در خارج حفره شکمي و داخل کيسه اي قرار دارند.
هر بيضه توسط يک پوشش ضخيم احاطه شده که اين پوشش انشعاباتي از جنس بافت همبندي به داخل فرستاده و بيضه را به قطعاتي تقسيم مي کند که در داخل هر قطعه ۴-۳ لوله اسپرم ساز
قرار دارد. در داخل اين لوله ها سلولهاي اسپرماتوگوني، اسپرماتوسيت اوليه، اسپرماتوسيت ثانويه، اسپرماتيد و اسپرماتوزوييد در مراحل مختلف تقسيم و رشد مشاهده مي شوند.
دنباله اين لوله ها به شبکه بيضه منتهي مي شود و نهايتا" وارد مجرايي به نام اپيديديم مي شود.
۲- مجراي اپيديديم: مجرايي به شدت پيچ خورده است که در طول يک لبه بيضه قرار دارد و به آن متصل است.
از سه ناحيه سر، بدنه و دم تشکيل شده که سر محکم به پوشش بيضه چسبيده و مجراي آوران را دريافت مي کند.
بدنه اتصال کمتري با بيضه دارد و دم نيز توسط رباط ويژه اسپرم به طور محکم به بيضه متصل است.
اپيديديم محل ذخيره شدن و بالغ شدن اسپرم مي باشد و در ناحيه انتهايي خود به مجراي باوران وصل مي شود.
۳- مجراي باوران: در مجاورت مثانه قرار گرفته و به مجراي خروجي ادرار وصل مي شود.
دستگاه تناسلي غدد ضميمه اي شامل غدد کيسه اي، پروستات و کوپر دارد.
دستگاه تناسلي ماده شامل قسمتهاي زير است:
۱- تخمدانها: در شکم و ناحيه زير کمري قرار دارند و لوبيايي شکل هستند.
تخمدانها داراي فرورفتگي مختصري به نام گودي تخمک گذاري هستند. هر تخمدان دو سطح داخلي و خارجي و دو انتهاي لوله اي و رحمي دارد.
۲- رحم و لوله هاي رحمي: لوله رحم مجراي ظريفي است که از انتهاي لوله اي تخمدان شروع و به رحم متصل مي شود.
طول اين لوله حدود ۳۰-۲۰ سانتيمتر است و لقاح در قسمت متسع آن يعني آمپولا صورت مي گيرد.
رحم، محلي است که تخمکهاي بارور شده پس از عبور از لوله رحمي وارد آن شده و در ديواره آن جايگزين مي گردد و از سه قسمت بدنه، شاخهاي رحم و گردن رحم تشکيل شده است.
بدنه آن لوله ماهيچه اي است که از سمت جلو با شاخهاي رحم و از سمت عقب با گردن رحم مربوط مي شود.
شاخهاي آن هم لوله عضلاني است که به طرف بالا پيچ خوردگي دارد.
گردن رحم از پيچهاي عضلاني زيادي تشکيل شده است که دهانه رحم را هميشه مسدود مي نمايند و فقط در دو موقع، يکي هنگام زايمان و ديگري هنگام فحلي باز مي گردد.
دستگاه گردش خون
اين دستگاه از قلب و عروق تشکيل شده است. قلب توده اي از بافت عضلاني است که در حفره سينه قرار دارد.
بافت عضلاني قلب حاوي عروق فراواني است که وظيفه تغذيه قلب را بر عهده دارند.
قلب چهار حفره دارد که عبارتند از: دهليز راست و دهليز چپ در بالا و بطن راست و بطن چپ در پايين.
دهليزها توسط ديواره بين دهليزي و بطنها توسط ديواره بين بطني، دهليز راست از بطن راست توسط دريچه سه لتي و دهليز چپ از بطن چپ توسط دريچه دو لتي جدا مي گردند.
ديواره بطن چپ به دليل اينکه بطن چپ وظيفه پمپاژ خون را بر عهده دارد تقريبا" دو برابر ديواره بطن راست است.
سرخرگها خون را از قلب خارج و سياهرگها خون را وارد قلب مي کنند.
سرخرگها حاوي خون تازه، روشن و اکسيژن دار و سياهرگها حامل خون تيره، مصرف شده و گاز کربنيک دار هستند به غير از سياهرگ ششي که داراي خون روشن است.
علاوه بر دستگاه هاي فوق دستگاه عصبي شامل مغز و نخاع و انشعابات نخاع و همچنين دستگاه لنفاوي شامل طحال و غدد لنفاوي هم وجود دارند.
استخوانها و مفاصل بدن
استخوانهاي دست شامل: کتف، بازو، ساعد (زند زبرين، زند زيرين)، مچ(۷ استخوان در دو رديف)، قلم دست (با مقطع بيضي)، انگشت (بند اول، بند دوم، بند سوم و استخوانهاي کنجدي) ***
مفاصل دست: شانه (بين کتف و بازو)، آرنج (بين بازو و زند زبرين و زند زيرين)، مچ (بين زند زبرين و رديف بالايي استخوانهاي مچ).
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Hand.JPG
بين رديف پاييني مچ و قلم، بين قلم و بند اول انگشت، بخلق (بين بند اول و دوم انگشت)، بين بند دوم و سوم انگشت.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Digit1.JPG
استخوانهاي پا شامل: لگن (گوه، ورک، شرمگاهي)، ران (که بزرگترين استخوان کنجدي بدن يعني کشکک هم در قسمت جلويي بالاي آن قرار دارد)، ساق (درشت ني ، نازک ني)، مچ (۶ استخوان
در سه رديف که استخوانهاي قاب و پاشنه در رديف بالا هستند)،
قلم پا (با مقطع دايره اي)، انگشت (بند اول، بند دوم، بند سوم و استخوانهاي کنجدي) *** مفاصل دست: پيوندگاه که دو نيمه لگن را به هم وصل مي کند، ران (بين لگن و ران)،
زانو (بين ران، کشکک، انتهاي بالايي درشت ني و نازک ني)، مچ يا مفصل خرگوشي (بين درشت ني و رديف اول مچ يعني قاب و پاشنه)،
بين رديف اول و دوم مچ، بين رديف دوم و سوم مچ، بين رديف سوم مچ و قلم، بين قلم و بند اول انگشت، بخلق (بين بند اول و دوم انگشت)، بين بند دوم و سوم انگشت.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Leg.JPG
ستون مهره ها: از تعدادي استخوان نا منظم که به صورت زنجيره اي در خط مياني قرار داشته و مهره ناميده مي شوند، تشکيل شده است.
ستون مهره ها از سر تا پايان دم کشيده شده و بسته به ناحيه اي از بدن که در آن قرار دارند به نواحي مختلفي تقسيم مي شوند که عبارتند از:
گردني (۸ مهره)، پشتي (۱۸ مهره)، کمري (۶ مهره)، خاجي (۵ مهره)، دمي (۲۱-۱۵ مهره). مهره ها به جز دو مهره اول گردن و مهره هاي آخر دم با وجود دارا بودن اختلافات جزئي و ناحيه اي در طرح و
شکل کلي شبيه هم هستند. ساختمان عمومي مهره ها از بدنه مهره، کمان مهره و زائده ها تشکيل شده است.
http://www.aryapdf.com/up/images/ipj1heydxu7mv5doiu2.jpg
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Body1.gif (http://www.aryapdf.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.persian-horse.ir%2FOld%2FPICS%2FBody2.gif)
دنده ها: استخوانهاي درازي هستند که ديواره استخواني قفسه سينه را مي سازند.
تعداد دنده ها برابر تعداد مهره هاي پشتي بوده و يکي بعد از ديگري قرار دارند.
انتهاي پشتي دنده ها که با مهره هاي پشتي مفصل مي شوند، انتهاي مهره اي و انتهاي ديگر آنها که به سمت شکم امتداد مي يابد، انتهاي شکمي خوانده مي شوند.
انتهاي شکمي به وسيله غضروفهاي دنده اي به جناغ متصل مي شوند، آنهايي که مستقيما" توسط غضروفهاي دنده اي مفصل مي شوند دنده هاي حقيقي يا جناغي خوانده مي شوند که معمولا
" ۸ جفت مي باشند و بقيه دنده هاي غير حقيقي يا غير جناغي ناميده مي شوند.
http://www.aryapdf.com/up/images/9l2tk70bgztlaah3zq23.jpg
استخوانهاي سر: پس سري، آهيانه، پيشاني، پروانه اي، پرويزني.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/skull.gif
استخوانهاي صورت: بيني، فک بالا، فک پايين، اشکي، گونه اي، تيغه مياني بيني، ثنايا.
http://www.aryapdf.com/up/images/f1omcmu71gy7adxmrn.jpg
دستگاه گوارش به ترتيیب از قسمتهاي زير تشکيل شده است:
۱- دهان: با لبها آغاز و به حلق ختم مي شود، در آن زبان و دندانها قرار داشته و غدد بزاقي با ترشحات خود به عنوان اولين عامل شيميايي به هضم کمک مي کنند.
۲- حلق: يک سوراخ به سمت دهان، دو سوراخ به سمت بيني، يک سوراخ به سمت مري، يک سوراخ به سمت حنجره و دو سوراخ به سمت گوش دارد.
۳- مري: از سه ناحيه دهاني، گردني و سينه اي تشکيل شده و بافتي از جنس عضلات صاف غير ارادي دارد.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/horsedigestive2.gif
http://www.aryapdf.com/up/images/nf8yfquqabg8gvk43b9.jpg
4.- معده: از دو بخش پيش معده و معده اصلي تشکيل شده که فقط معده اصلي سلولهاي ترشحي دارد.
از بالا توسط دريچه کارديا به مري و از پايين توسط دريچه پيلور به روده کوچک وصل ميشود.
در معده سلولهاي مرز نشين اسيد معده ترشح مي کنند و محيط را اسيدي مي کنند.
همچنين اين سلولها ماده اي به نام فاکتور دروني ترشح مي کنند که با ويتامين ب۱۲ موجود در غذا ترکيب شده و موجب جذب آن در انتهاي روده باريک مي شود.
سلولهاي اصلي پپسينوژن ترشح مي کنند که در محيط اسيدي معده به پپسين تبديل مي شود و بر روي مولکولهاي پروتئيني اثر مي کند. سلولهاي موکوس که پيش ساز سلولهاي مخاطي،
مرزنشين و اصلي مي باشند، حاوي موسين هستند.
۵- روده ها:
الف) روده کوچک: که از سه بخش دوازدهه، تهي روده (مياني) و لگني تشکيل شده است.
روده باريک دو نوع حرکت دارد که يکي باعث راندن مواد غذايي به سمت روده بزرگ و يکي باعث مخلوط شدن غذا با شيره هاي گوارشي مي شود.
http://www.aryapdf.com/up/images/8tcd2k5eiome38aemjm6.jpg
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/horsedigestive1.gif
ب) روده بزرگ: شامل، روده کور، قولون و راست روده که به مخرج منتهي مي شود. در روده کور و قولون هضم ميکروبي که قسمت مهمي از هضم است انجام مي شود و اين دو قسمت از بخشهاي
مهم دستگاه گوارشند.علاوه بر غدد بزاقي، لوزالمعده و کبد هم از غدد ضميمه دستگاه گوارش هستند.
در ضمن اسب کيسه صفرا ندارد ولي اين به معني عدم توليد صفرا نيست و فقط عضو ذخيره آن را ندارد ولي صفرا ترشح مي کند.
دستگاه تنفس
دستگاه گوارش شامل قسمتهاي ذيل است:
۱- بيني: دو سوراخ نيم هلال با ديواره قابل انبساط و قابليت حلقوي شدن در هنگام فعاليت شديد و افزايش حجم ورود و خروج هوا.
۲- ناي: متشکل از ۶۰-۵۰ حلقه غضروفي ناقص که از حنجره تا ناف شش امتداد دارد و حدود ۸۰-۷۵ سانتيمتر طول و ۶-۵ سانتيمتر قطر دارد.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/resp.gif
۳- ششها: از دو بخش راست و چپ تشکيل شده اند که بخش راست بزرگتر است.
۴- قسمتهاي وابسته به دستگاه تنفس مانند: ديافراگم، سينوسها، حفره سينه اي و پرده جنب.
http://www.aryapdf.com/up/images/a80o707biw9dbl8kb2p3.jpg
دستگاه ادراري- تناسلي
دستگاه ادراري وظيفه دفع آب اضافي و مواد زايد را از بدن دارد و شامل بخشهاي زير است:
۱- کليه ها: به تعداد دو عدد در دو طرف خط مياني بدن در سمت عقبي مهره هاي سينه اي و جلويي مهره هاي کمري در ناحيه سقف شکم قرار دارند، کليه چپ لوبيايي شکل و کليه راست قلبي شکل است.
کليه ها توسط پوششي از جنس بافت همبندي احاطه شده اند و داخل آنها لوله هاي کليوي، کپسول گلومرولي، هرمها و پرزهاي کليوي و همچنين شبکه هاي مويرگي وجود دارد.
مواد زايد، خون را ترک گفته و وارد لوله هاي کليوي مي شوند و سرانجام تعداد زيادي از اين لوله ها به مجراهايي به نام مجراهاي جمع کننده مي ريزند.
کليه يک بخش قشري و يک بخش مرکزي دارد.
۲- ميزناي: مواد دفعي را از لگنچه کليه جمع، به سمت عقب بدن رفته و به صورت مورب پس از طي مسافتي در ديواره مثانه در داخل آن باز مي شود.
۳- مثانه: کيسه اي با ديواره ماهيچه اي است و شکل آن به پر و خالي بودنش بستگي دارد و در هنگام پر بودن در کف لگن قرار دارد.
۴- مجراي خروجي ادرار: اين مجرا موجب تخليه ادرار به خارج مي شود.
در حيوانات نر درازتر است و از دو بخش لگني و خارج لگني تشکيل شده و براي هدايت ترشحات دستگاه تناسلي هم استفاده مي شود.
دستگاه تناسلي وظيفه توليد و انتقال سلولهاي جنسي را که لازمه ادامه نسل هستند بر عهده دارد و دستگاه تناسلي ماديان علاوه بر آن، محلي براي بارور شدن اين سلولها و مسوول ايجاد
محيط مناسب جهت رشد و تغذيه جنين مي باشد.
دستگاه تناسلي نريان از اندام زير تشکيل شده است:
۱- بيضه ها: در خارج حفره شکمي و داخل کيسه اي قرار دارند.
هر بيضه توسط يک پوشش ضخيم احاطه شده که اين پوشش انشعاباتي از جنس بافت همبندي به داخل فرستاده و بيضه را به قطعاتي تقسيم مي کند که در داخل هر قطعه ۴-۳ لوله اسپرم ساز
قرار دارد. در داخل اين لوله ها سلولهاي اسپرماتوگوني، اسپرماتوسيت اوليه، اسپرماتوسيت ثانويه، اسپرماتيد و اسپرماتوزوييد در مراحل مختلف تقسيم و رشد مشاهده مي شوند.
دنباله اين لوله ها به شبکه بيضه منتهي مي شود و نهايتا" وارد مجرايي به نام اپيديديم مي شود.
۲- مجراي اپيديديم: مجرايي به شدت پيچ خورده است که در طول يک لبه بيضه قرار دارد و به آن متصل است.
از سه ناحيه سر، بدنه و دم تشکيل شده که سر محکم به پوشش بيضه چسبيده و مجراي آوران را دريافت مي کند.
بدنه اتصال کمتري با بيضه دارد و دم نيز توسط رباط ويژه اسپرم به طور محکم به بيضه متصل است.
اپيديديم محل ذخيره شدن و بالغ شدن اسپرم مي باشد و در ناحيه انتهايي خود به مجراي باوران وصل مي شود.
۳- مجراي باوران: در مجاورت مثانه قرار گرفته و به مجراي خروجي ادرار وصل مي شود.
دستگاه تناسلي غدد ضميمه اي شامل غدد کيسه اي، پروستات و کوپر دارد.
دستگاه تناسلي ماده شامل قسمتهاي زير است:
۱- تخمدانها: در شکم و ناحيه زير کمري قرار دارند و لوبيايي شکل هستند.
تخمدانها داراي فرورفتگي مختصري به نام گودي تخمک گذاري هستند. هر تخمدان دو سطح داخلي و خارجي و دو انتهاي لوله اي و رحمي دارد.
۲- رحم و لوله هاي رحمي: لوله رحم مجراي ظريفي است که از انتهاي لوله اي تخمدان شروع و به رحم متصل مي شود.
طول اين لوله حدود ۳۰-۲۰ سانتيمتر است و لقاح در قسمت متسع آن يعني آمپولا صورت مي گيرد.
رحم، محلي است که تخمکهاي بارور شده پس از عبور از لوله رحمي وارد آن شده و در ديواره آن جايگزين مي گردد و از سه قسمت بدنه، شاخهاي رحم و گردن رحم تشکيل شده است.
بدنه آن لوله ماهيچه اي است که از سمت جلو با شاخهاي رحم و از سمت عقب با گردن رحم مربوط مي شود.
شاخهاي آن هم لوله عضلاني است که به طرف بالا پيچ خوردگي دارد.
گردن رحم از پيچهاي عضلاني زيادي تشکيل شده است که دهانه رحم را هميشه مسدود مي نمايند و فقط در دو موقع، يکي هنگام زايمان و ديگري هنگام فحلي باز مي گردد.
دستگاه گردش خون
اين دستگاه از قلب و عروق تشکيل شده است. قلب توده اي از بافت عضلاني است که در حفره سينه قرار دارد.
بافت عضلاني قلب حاوي عروق فراواني است که وظيفه تغذيه قلب را بر عهده دارند.
قلب چهار حفره دارد که عبارتند از: دهليز راست و دهليز چپ در بالا و بطن راست و بطن چپ در پايين.
دهليزها توسط ديواره بين دهليزي و بطنها توسط ديواره بين بطني، دهليز راست از بطن راست توسط دريچه سه لتي و دهليز چپ از بطن چپ توسط دريچه دو لتي جدا مي گردند.
ديواره بطن چپ به دليل اينکه بطن چپ وظيفه پمپاژ خون را بر عهده دارد تقريبا" دو برابر ديواره بطن راست است.
سرخرگها خون را از قلب خارج و سياهرگها خون را وارد قلب مي کنند.
سرخرگها حاوي خون تازه، روشن و اکسيژن دار و سياهرگها حامل خون تيره، مصرف شده و گاز کربنيک دار هستند به غير از سياهرگ ششي که داراي خون روشن است.
علاوه بر دستگاه هاي فوق دستگاه عصبي شامل مغز و نخاع و انشعابات نخاع و همچنين دستگاه لنفاوي شامل طحال و غدد لنفاوي هم وجود دارند.
استخوانها و مفاصل بدن
استخوانهاي دست شامل: کتف، بازو، ساعد (زند زبرين، زند زيرين)، مچ(۷ استخوان در دو رديف)، قلم دست (با مقطع بيضي)، انگشت (بند اول، بند دوم، بند سوم و استخوانهاي کنجدي) ***
مفاصل دست: شانه (بين کتف و بازو)، آرنج (بين بازو و زند زبرين و زند زيرين)، مچ (بين زند زبرين و رديف بالايي استخوانهاي مچ).
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Hand.JPG
بين رديف پاييني مچ و قلم، بين قلم و بند اول انگشت، بخلق (بين بند اول و دوم انگشت)، بين بند دوم و سوم انگشت.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Digit1.JPG
استخوانهاي پا شامل: لگن (گوه، ورک، شرمگاهي)، ران (که بزرگترين استخوان کنجدي بدن يعني کشکک هم در قسمت جلويي بالاي آن قرار دارد)، ساق (درشت ني ، نازک ني)، مچ (۶ استخوان
در سه رديف که استخوانهاي قاب و پاشنه در رديف بالا هستند)،
قلم پا (با مقطع دايره اي)، انگشت (بند اول، بند دوم، بند سوم و استخوانهاي کنجدي) *** مفاصل دست: پيوندگاه که دو نيمه لگن را به هم وصل مي کند، ران (بين لگن و ران)،
زانو (بين ران، کشکک، انتهاي بالايي درشت ني و نازک ني)، مچ يا مفصل خرگوشي (بين درشت ني و رديف اول مچ يعني قاب و پاشنه)،
بين رديف اول و دوم مچ، بين رديف دوم و سوم مچ، بين رديف سوم مچ و قلم، بين قلم و بند اول انگشت، بخلق (بين بند اول و دوم انگشت)، بين بند دوم و سوم انگشت.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Leg.JPG
ستون مهره ها: از تعدادي استخوان نا منظم که به صورت زنجيره اي در خط مياني قرار داشته و مهره ناميده مي شوند، تشکيل شده است.
ستون مهره ها از سر تا پايان دم کشيده شده و بسته به ناحيه اي از بدن که در آن قرار دارند به نواحي مختلفي تقسيم مي شوند که عبارتند از:
گردني (۸ مهره)، پشتي (۱۸ مهره)، کمري (۶ مهره)، خاجي (۵ مهره)، دمي (۲۱-۱۵ مهره). مهره ها به جز دو مهره اول گردن و مهره هاي آخر دم با وجود دارا بودن اختلافات جزئي و ناحيه اي در طرح و
شکل کلي شبيه هم هستند. ساختمان عمومي مهره ها از بدنه مهره، کمان مهره و زائده ها تشکيل شده است.
http://www.aryapdf.com/up/images/ipj1heydxu7mv5doiu2.jpg
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/Body1.gif (http://www.aryapdf.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.persian-horse.ir%2FOld%2FPICS%2FBody2.gif)
دنده ها: استخوانهاي درازي هستند که ديواره استخواني قفسه سينه را مي سازند.
تعداد دنده ها برابر تعداد مهره هاي پشتي بوده و يکي بعد از ديگري قرار دارند.
انتهاي پشتي دنده ها که با مهره هاي پشتي مفصل مي شوند، انتهاي مهره اي و انتهاي ديگر آنها که به سمت شکم امتداد مي يابد، انتهاي شکمي خوانده مي شوند.
انتهاي شکمي به وسيله غضروفهاي دنده اي به جناغ متصل مي شوند، آنهايي که مستقيما" توسط غضروفهاي دنده اي مفصل مي شوند دنده هاي حقيقي يا جناغي خوانده مي شوند که معمولا
" ۸ جفت مي باشند و بقيه دنده هاي غير حقيقي يا غير جناغي ناميده مي شوند.
http://www.aryapdf.com/up/images/9l2tk70bgztlaah3zq23.jpg
استخوانهاي سر: پس سري، آهيانه، پيشاني، پروانه اي، پرويزني.
http://www.persian-horse.ir/Old/PICS/skull.gif
استخوانهاي صورت: بيني، فک بالا، فک پايين، اشکي، گونه اي، تيغه مياني بيني، ثنايا.
http://www.aryapdf.com/up/images/f1omcmu71gy7adxmrn.jpg