Dr.Hossein.M.Al
03-24-2012, 01:08 PM
مقدمه : عفونت های قابل انتقال بین انسان و حیوان عوامل بیماری زایی هستند که در جمعیت حیوانی وجود دارند اما می تواند به انسان منتقل شوند و در انسان باعث بروز بیماری شوند. بیماری های زئونوز برخی از بیماری های قدیمی قابل انتقال بین انسان و حیوان از جمله هاری و طاعون و عفونت های نوپدید از جمله نشانگان ریوی هانتا ویروس (HPS) و نشانگان فوق حاد تنفسی (SARS) را شامل می شود .بررسی های اخیر نشان داده که عفونت های انسانی شناخته شده 61 درصد (868 از 1415عامل عفونی) عفونت های قابل انتقال بین انسان و حیوان را تشکیل می دهند و علاوه بر این 75 درصد (132 از 175 عامل) عفونت های انسانی به عنوان یک بیماری نوپدید قابل انتقال بین انسان و حیوان طبقه بندی شده اند.
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr1_0_59739.jpg
در بخش اول مقاله موارد متعددی از دلایل اهتمام ویژه به بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان در کشور برشمرده شد اما می توان موارد زیر را در بخش دوم مقاله به آنها افزود تا مسئولین نظام مراقبت سلامت از جمله حوزه های پزشکی و دامپزشکی و سایر بخش های مرتبط آن برای رفع آنها به منظور ارتقای سلامت جامعه گام بردارند .
1) آمار و اطلاعات دقیقی از جمعیت انواع حیوانات خانگی ( اهلی و وحشی) که در کنار جمعیت انسانی به ویژه در جوامع شهری نگهداری می شوند ، در دسترس نیست . به منظور سرشماری جمعیت حیوانات خانگی( اهلی و وحشی) ، مرکز آمار ایران در سرشماری دوره ای خود در پرسشنامه سرشماری خانوارهای شهری وضعیت تعداد و نوع جمعیت حیوانات خانگی از جمله سگ ، گربه ، پرندگان( اهلی – مرغ ، خروس ، اردک ، غاز و .. و وحشی – قناری ، طوطی ، مرغ عشق ، مینا و ...) ، ماهی (آب شیرین و شور) ، جوندگان (همستر ، خرگوش ، سنجاب و ... ) ، خزندگان ( لاک پشت ، مار ، مارمولک و... ) ، میمون ، اسب ( بصورت پانسیون در اسب داری) و سایر حیوانات را مورد سئوال قرار دهد .
2) در سطح سازمان های مسئول سلامت کشور نظام مراقبت از بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوانات (Zoonotic Diseases Surveillance System ) به طور موثر و کارا تشکیل نشده است و موارد بروز و شیوع این گونه از بیماری ها در کشور بطور یکپارچه و منظم در مراکز بهداشتی و درمانی پزشکی و دامپزشکی ثبت ، گزارش دهی و پیگیری نمی شود .البته شایان ذکر است که جمهوری اسلامی ایران عضویت برنامه کنترل بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان منطقه مدیترانه(Mediterranean Zoonotic Control Programme) را پذیرفته است .
3) توزیع ، تنوع و شدت موارد بالینی بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان و ظرفیت استفاده از آنها به عنوان سلاح های بیولوژیک اهمیت توجه به عوامل بیماری زای زئونوز را در بهداشت عمومی با تقویت همکاری پزشک و دامپزشک نشان می دهد . بنابراین شناسایی میزبان و مخزن و روش های انتقال عفونت های زئونوز ، روش های کنترل ، پیشگیری و درمان این بیماری ها با تدوین راهبردهای ملی و استقرار نظام مراقبت از بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان قدیمی ، نوپدید و بازپدید از جمله هاری ، شاربن ، سل ، تب مالت ، تب های خونریزی دهنده ویروسی ، انفلوآنزای پرندگان ، و .... ضروری بنظر می رسد .
4) تدوین و اجرای برنامه بهداشت و ایمنی شغلی (Occupational Health and Safety Program) برای ارائه اطلاعات درباره احتمال خطر ابتلا به بیماری منتقله از حیوان به انسان ، رعایت بهداشت فردی و سایر خطرات بالقوه همراه با تماس با حیوانات ، به افرادی که با حیوانات در آزمایشگاه ها کار می کنند یا آنها را پرورش می دهند یا آنها را منزل یا مراکز فروش نگهداری می کنند، ضروری است . کلیه افراد شاغل در مراکز نگهداری ، پرورش و آزمایشگاه های حیوانی باید در این برنامه برای اطمینان از مراقبت های پزشکی مناسب ثبت نام نمایند .
حقایقی درباره خرگوش :
تا سال 2006 ،در 6/1 درصد خانواده های امریکا حدود 2/6 میلیون خرگوش خانگی وجود داشته است . خرگوش متداول ترین پستاندار کوچکی است که در امریکا در مقایسه با سگ و گربه به عنوان حیوان خانگی نگهداری می شود .
خرگوش تا سال 1912 در راسته Rodentia (جونده rodent) طبقه بندی شده بود اما سپس به راسته Lagomorpha انتقال پیدا کرده است . بنا براین خرگوش از پستانداران کوچک خانواده Leporidaeو راسته Lagomorphaهستند که در چندین ناحیه جهان پیدا می شوند . در این خانواده 8 جنس به شرح زیر به عنوان Rabbit وجود دارد .
خرگوش خانگی اروپایی (European Rabbit) با نام علمی Oryctolagus cuniculus
خرگوش دم پنبه ای(Cottontail rabbit)با نام علمی Sylvilagus (با 13 گونه)
خرگوش Amami با نام علمی Pentalagus furnessi (در ژاپن)
خرگوش کوتوله (Pygmy rabbit) با نام علمی Brachylagus idahoensis
خرگوش آتشفشان (Volcano rabbit) با نام علمی Romerolagus diazi
خرگوش خانه به دوش (Bushman rabbit) با نام علمی Bunolagus monticularis
خرگوش افریقای مرکزی (Central African Rabbit ) با نام علمی Poelagus marjorita
خرگوش راه راه سوماترا (Sumatran Striped Rabbit) با نام علمی Nesolagus netscheriو خرگوش راه راه آنامیت (Annamite Striped Rabbit) با نام علمی Nesolagus timminsi
همچنین سه جنس دیگر در خانواده Leporidae وجود دارد که شامل انواع دیگر خرگوش تحت عنوان Pika و Hare می شود . تقریبا 50 گونه خرگوش خانگی(Rabbit) و خرگوش صحرایی(Hare) در خانواده Leporidae و راسته Lagomorphaوجود دارد اما خرگوش خانگی اروپایی تنها گونه ای اهلی است که به عنوان نژاد برگزیده برای تولید انواع گسترده نژادهای خرگوش خانگی استفاده می شوند و بطور معمول در دسترس می باشد . خرگوش اروپایی به بسیاری از مناطق سراسر جهان معرفی شده است . وجه تمایز های خرگوش های جنس Rabbit و Hare در جدول زیر ارائه شده است.
ویژگی ها
Rabbit
Hare
بچه خرگوش
تولد بدون مو و کور
تولد با مو و قادر به دیدن
لانه سازی
زیر زمین
لانه ساده و روی زمین
زندگی
گروهی
غیر گروهی
جثه
کوچکتر
بزرگتر
گوش
کوچکتر
بلندتر
نشانه پشت با خز
ندارد
دارد
اهلی
دست آموز
وحشی
خرگوش خانگی با مراقبت مناسب ممکن است تقریبا ده سال زنده بماند اما امید به زندگی نژادهای مختلف از 9 تا 12 سال متغییر است . طولانی ترین دوره زندگی خرگوش 18 سال گزارش شده است .
در واژگان انگلیسی خرگوش ماده Doe و خرگوش نر Buck و بچه خرگوش Kit یا Kitten نامیده می شود .
خرگوش کوتوله(Dwarf Rabbit) ممکن است کمتر از یک کیلو گرم در حالی که نژادهای بزرگ خرگوش ممکن است بیش از 10 کیلوگرم وزن داشته باشند .
خرگوش می تواند یک حیوان خانگی بسیار عالی و سرگرم کننده باشد اما مراقبت مناسب برای حفظ شادی و سلامت خرگوش شما ضروری است.
متوسط زمان خواب خرگوش در 24 ساعت در حالت اسارت 4/8 ساعت گفته شده است .
زیستگاه خرگوش شامل علفزارها ، جنگل و بیشه ، چمنزارها ، بیابان ها و زمین های مرطوب است . خرگوش به صورت گروهی زندگی می کند .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr4_0_22030.jpg
بیش از نیمی از جمعیت خرگوش جهان در امریکای شمالی اقامت دارند .همچنین خرگوش بومی جنوب غربی اروپا ، آسیای جنوب شرقی ، سوماترا ، برخی از جزایر ژاپن . بخش های از افریقا و امریکای جنوبی می باشد.
خرگوش به عنوان حیوان آزمایشگاهی(Lab Animal) ، حیوان دست آموز و خانگی( Pet Animal) و برای تولید پشم و خز و گوشت پرورش داده شود .گوشت خرگوش اروپایی و Hare در اروپا ، امریکای جنوبی و شمالی و برخی از بخش های خاورمیانه مصرف می شود .
خرگوش یک حیوان اهلی و رام است که به سادگی می توان آن در دست گرفت و با آن کار کرد .براساس مطالعات گذشته نگر خرگوش یک حیوان دست آموز بسیار سالم است و به مقدار زیادی احتمال نمی رود که هر بیماری را به صاحب خود منتقل نماید. بنابر ابن می توان گفت احتمال خطر ابتلا به بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان از جمله کارکنان آزمایشگاه و مراکز مراقبت و پرورش خرگوش و عموم مردم پائین است . اما احتمال ابتلا به بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان در افرادی که مبتلا به نقص ایمنی هستند و یا داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند استروئیدها و ... دریافت می کنند ، بالاتر است . به هر حال مهم است که درباره بیماری هایی که خرگوش می تواند ناقل آن باشد ، آگاهی داشته باشید . مراقبت مناسب برای سلامت خرگوش شما و همچنین خود شما اهمیت دارد . متداولترین عوارض سلامت انسان مرتبط با خرگوش واکنش های حساسیت زای ناشی از خز یا غذا و بستر خرگوش می باشد .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr5_0_22030.jpg
در تعالیم دین مبین اسلام ،خوردن گوشت خرگوش حرام است . بنابر احتیاط وجوبى بلکه اقوى باید از خوردن گوشت خرگوش حتى از گوشت سم دار آن( بر فرض وجود داشتن آن) هم اجتناب شود . در بعضی از روایاتی که در تحریم گوشت خرگوش به آنها استناد شده ، به علت این حکم نیز اشاره شده است:بعضی از حیوانات، حالت مسخ شده برخی انسان های بدکار و ناپاکند و در روایات تصریح شده است که حیوانات مسخ شده همگی حرامند که یکی از این حیوانات، خرگوش است. در روایت دیگری خرگوش در داشتن پنجه با گربه مقایسه شده و ضمنا به ناپاکی و پلیدی ذاتی خرگوش اشاره شده است. البته آنچه در روایات بیان شده لزوما تمام العلة حرمت خرگوش نیست و چه بسا حکمت ها و علل دیگری نیز در این حکم باشد که بر ما پوشیده است .از نظر علمی نیز گوشتخرگوش داراى مقدارى زیادى پورین است ، و از همین رو همیشه بوى ادرار مى دهد و خوردن آن بسیارخطرناک است . گوشت خرگوش باعث غلبه خون مى شوند زیرا حرارت بدن این حیوان 39 تا 40 درجه است و 2 تا 3درجه از حرارت بدن انسان بیشتر مى باشد.
خریداری خرگوش :
همانند سگ و گربه ، خرگوش را می توانید از فروشگاه حیوانات خانگی یا مستقیما از پرورش دهندگان خرگوش خریداری نماید یا از گروه های حمایت از خرگوش تهیه نمائید .
استرس و تقلای ناشی از حمل و نقل ، تماس با سایر حیوانات و برخی اوقات ازدحام و شلوغی شرایط نگهداری در فروشگاه های حیوانات خانگی می تواند احتمال خطر انتقال بیماری در خرگوش های خریداری شده از اینگونه فروشگاه ها را افزایش دهد.
هنگام انتخاب یک خرگوش مهم است خرگوشی را انتخاب کنید که زرنگ و فعال با خز تمیز باشد و هیچگونه نشانه اسهال برروی سرین و کفل و ترشحات از چشم ها ، بینی یا دهان خود نداشته باشد . از آنجایی که خرگوش اغلب پوشش پر پشت یا پف کرده دارد شما باید استخوان های دنده یا لگن خرگوش را لمس کنید تا اینکه لاغری یا چاقی آن را تشخیص دهید . همچنین باید به سلامتی هر یک از سایر خرگوش های یک فروشگاه توجه نمایید .
پس از خرید حیوان ،جهت معاینه و بررسی وضعیت سلامت آن و دریافت راهنمائی های لازم به درمانگاه های دامپزشکی مراجعه شود.
اصول مراقبت از خرگوش: رفتار :
خرگوش بطور مشخص یک حیوان اجتماعی است . آنها به زمان بازی و اشیاء برای بازی نیاز دارند تا اینکه آنها نقب نزنند .
خرگوش دو نوع مدفوع به شکل گلوله های چسبناک سیاه و نرم و گلوله های سفت تولید می کند . برای خرگوش خوردن گلوله های نرم مدفوع خودش طبیعی است. زیرا مدفوع نرم حاوی مواد مغذی بسیار زیادی است که روده بزرگ در بار اول هضم غذای خرگوش قادر به جذب آنها نمی باشد . این رفتار تحت عنوان عادت خوردن مدفوع (Coprophagy) شناخته شده است.خرگوش گلوله های مدفوع نرم را دوباره با نشخوار کردن جویده تا از مواد مغذی آن بیشتر استفاده نماید . گلوله های مدفوع سفت بیشتر حاوی فیبرهای هضم نشده می باشد .این گلوله مدفوع سفت به عنوان ضایعات نهایی از هضم دوباره گلوله مدفوع نرم تولید می شود.
خرگوش باید چندین بار در هفته یا حتی هر روز در محوطه امن خانه به ورزش و تمرین بدنی بپردازد .اطمینان داشته باید که هیچ چیزی در دسترس خرگوش در این ناحیه به ویژه کابل برق وجود نداشته باشد، تا بتواند آن را بجود . برای پرت کردن حواس خرگوش اسباب بازی های جویدنی ، حصیر های بافته شده از نی و یا حتی لوله های کاغذ توالت را تهیه نمایید .
خرگوش در زمین نقب می زند و در پناهگاه ها و نقب های زیر زمینی به عنوان سوراخ خرگوش (Rabbit hole) زندگی می کند. گروه سوراخ های خرگوش تحت عنوان زیستگاه خرگوش(Warren) نامیده می شود .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr6_0_22030.jpg
تغذیه : · خرگوش علف خوار است و از علف سبز ، علف هرز و گیاهان برگ دار تغذیه می کند . در نتیجه رژیم غذایی خرگوش حاوی مقدار زیادی سلولز بوده که هضم آن سخت می باشد . · خرگوش به مقدار زیاد و سریع و تند نیم ساعت اول یک دوره تغذیه ( معمولا اواخر بعد ازظهر) چرا می کند و سپس در حدود نیم ساعت بیشتر تغذیه انتخابی دارد . در این زمان خرگوش همچنین پلیت های مدفوعی سخت خود را دفع می کند . اگر محیط نسبتا امن باشد و هیچ تهدیدی وجود نداشته باشد خرگوش در خارج از لانه برای چند ساعت باقی مانده و به تناوب چرا می کند . در زمانی که خرگوش خارج از لانه خود است بندرت از مدفوع نرم خود تغذیه می کند . تغذیه از مدفوع نرم معمولا در داخل لانه به تناوب بین ساعت 8 صبح و 5 بعد از ظهر انجام می شود. · مدفوع سخت از بخش های پوسته ها و ساقه گیاه تشکیل شده که پس از هضم دوباره مدفوع نرم تولید می شود . مدفوع سخت خارج از لانه دفع می شود و خرگوش دوباره از آن تغذیه نمی کند . مدفوع نرم معمولا چندین ساعت پس از چرا تولید و پس از مدفوع سخت و اغلب در داخل لانه دفع می شود که حاوی میکروارگانیسم ها و دیواره سلول های گیاهی می باشد .
مدفوع نرم حاوی پنج برابر انواع ویتامین ها در مقایسه با مدفوع سخت می باشد .مدفوع نرم پس از بلع در بخش ویژه ای از معده خرگوش دوباره هضم می شود . · فرایند هضم دو مرحله ای خرگوش را قادر می سازد از مواد غذایی که در مدت مرحله اول هضم از روده عبور کرده و هضم و جذب آنها کامل نشده و یا از مواد غذایی تولید شده در اثر فعالیت میکروبی استفاده نماید . بنابر این حداکثر مواد غذایی استخراج شده از غذای خورده شده را بدست آورد . · مهمترین بخش رژیم غذایی خرگوش وجود فیبرهای طویل علف می باشد . غذاهای پلیت به طور معمول به خوبی متعادل می باشند اما تنها حاوی فیبرهای کوتاه می باشند . بنابراین نباید اجازه داد خرگوش از غذاهای پلیت زیاد بخورد . همچنین باید برخی از سبزیجات و میوه جات تازه در رژیم غذایی خرگوش استفاده شوند .
خرگوش نباید با هیچگونه مواد غذایی چرب و شیرین تغذیه شود. · همیشه آب تازه باید در ظرف آب خرگوش وجود داشته باشد .از افزودن هرگونه دارو و مواد مکمل مانند ویتامین ها به آب خودداری نمایید زیرا خرگوش شما ممکن است مزه آن را دوست نداشته باشد .
توانایی استفراغ در خرگوش وجود ندارد .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr7_0_12264.jpg
تولید مثل : · خرگوش میزات تولید مثل بسیار سریعی دارد. فصل تولید مثل برای بیشتر خرگوش ها دست کم 9 ماه از فوریه ( بهمن) تا اکتبر ( مهر) می باشد . در استرالیا و نیوزلند (نیم کره جنوبی) فصل تولید مثل از اواخر جولای (خرداد) تا اواخر ژانویه( دی) است. · دوره بارداری طبیعی خرگوش حدود 30 روز است .متوسط تعداد بچه خرگوش ها در هر زایمان متغییر است اما معمولا بین 4 تا 12 بچه خرگوش است که در نژادهای بزرگتر تعداد بچه خرگوش ها بیشتر می باشدبچه خرگوش ها تا حدود سن 4 تا 5 هفتگی از شیر مادر خود تغذیه می کنند .بدین ترتیب یک خرگوش ماده در یک فصل تولید مثل می تواند بیش از 800 بچه ، نوه و نتیجه داشته باشد. · خرگوش ماده در سن 6 ماهگی و خرگوش نر در سن 7 ماهگی بالغ شده و می تواند جفت گیری نمایند .
رفتارهای عشق بازی خرگوش ها شامل لیس زدن ، بوکردن با بینی و تعقیب کردن خرگوش ماده می باشد . همچنین پاشیدن ادرار یکی از رفتارهای جنسی متداول خرگوش ها می باشد .خرگوش ماده همچنین ممکن است در دوره بارداری توده های از موی بدن خود را از دست بدهد . · تخمک گذاری در خرگوش 10 ساعت پس از جفت گیری انجام می شود . پس از جفت گیری خرگوش ماده یک لانه و سوراخ زیر زمینی خواهد ساخت و مسیر لانه خود را با خز یا موهای ناحیه غبغب ، پهلو و شکم خود می پوشاند . این رفتار همچنین پستان های خرگوش ماده را برای مراقبت بهتر بچه خرگوش ها مشخص می نماید . · بچه خرگوش ها نابینا ، بدون مو و ناتوان بدنیا می آیند . اما چند روز پس از تولید یک پوشش موی نرم بدن آنها را می پوشاند که در 5 تا 6 هفتگی با یک پوشش قبل از بلوغ و در نهایت در 6 تا 8 ماهگی با پوشش بلوغ جایگزین می شود و از این زمان به بعد سالی دوبار موی خرگوش بالغ می ریزد. · با توجه به طبیعت غذایی شیر خرگوش ، بچه خرگوش ها تنها چند دقیقه یک یا دو بار در روز نیاز به مراقبت دارند .
لانه سازی : · خرگوش را می توان خارج از فضای خانه نگهداری کرد ، اما توصیه شده که خرگوش های دست آموز و خانگی(Pet Rabbit) باید در فضای داخل خانه برای محافظت از حمله و انتقال بیماری ها از حیوانات حیات وحش به آنها نگهداری شود . · خرگوش بسیار به گرما حساس هستند . کنترل تهویه و دمای محیط زندگی خرگوش در هر زمان بسیار مهم است . · قفس های سیمی در مقایسه با آکواریوم های شیشه ای تهویه بهتری فراهم می آورند که به پیشگیری از ایجاد بخارات سمی از ادرار جلوگیری می نمایند .
قفس خرگوش حداقل باید سه برابر اندازه خرگوش طول و فضای داشته باشد . · بستر در قفس های با کف یکپارچه و سفت باید بطور مکرر برای حفظ سلامت و نظافت پوست خرگوش تعویض شود .برخی از خرگوش ها را می توان با استفاده از یک جعبه چوبی پرورش داد . قفس های کف سیمی اجازه می دهد که مدفوع و ادرار از میان آن به خارج دفع شود اما یک سکوی سفت ( برای مثال تکیه ای چوب یا مقوا ) باید تهیه کرد تا خرگوش یک ناحیه استراحت داشته باشد و نیازی نباشد برروی سیم های کف قفس بایستد . · بستر کف قفس شامل روزنامه ، کاه ، علف و محصولات پلیت شده می باشد . استفاده از چوب ذرت ، خاک رس و Clumping در بستر مناسب نیست ، زیرا در صورت خورده شدن می تواند باعث انسداد روده گردد . همچنین استفاده از تراشه های چوب و خاک اره در بستر قفس با مشکلات تنفسی ، پوستی و کبدی همراه است .
گرفتن خرگوش : خیلی مهم است که خرگوش بطور مناسب و درست گرفته و نگهداشته شود . پاهای عقب خرگوش اینقدر قوی هستند که اگر خرگوش درست نگهداشته نشود، لگد بزند که این نیرو می تواند پشت خرگوش شما را بشکند . اگر خرگوش شما احساس امنیت داشته باشد همچنین کمتر احتمال دارد که شما را خراشیده یا گاز بگیرد . · خرگوش را می توان با روشی مشابه با گربه گرفت .یعنی زیر و روی خرگوش با قراردادن یک دست بین پاهای جلو و دست دیگر در زیر سرین یا کفل خرگوش که بیشتر وزن خرگوش را تحمل می کند ،گرفته و بلند کرد . خرگوش را باید محکم اما به آرامی و نزدیک به سینه نگهداشت . اگر خرگوش زیاد شل یا زیاد محکم نگهداشته شود ممکن است تلاش کند تا فرار کند.
· هیچگاه برای گرفتن و بلند کردن خرگوش از گوش ها یا پس گردن آن استفاده نکنید . همیشه وزن خرگوش خود را در زیر سرین و یا سینه خرگوش تحمل کنید . · هیچگاه برای نگهداشتن پاهای جلو یا به ویژه پاهای پشت خرگوش تلاش نکنید برای اینکه احتمال خطر لگد زدن قوی خرگوش که باعث شکستگی ستون فقرات می شود را کاهش می دهد · خرگوش باید همیشه در قفس یا سبد حمل خرگوش قرار داده شود تا اینکه برای پریدن از روی دستان مربی خود تلاش نکند .
گازگرفتن خرگوش : · خرگوش بطور کلی حیوانی رام است که با استفاده از روش های گرفتن و نگهداشتن می توان به سادگی خرگوش را در دست گرفت . · همه انواع خرگوش می توانند موجب آسیب های ناشی از گاز گرفتگی و خراشیدگی در دستان شما شوند . زخم های گاز گرفتگی خرگوش ممکن است کوچک باشد اما می تواند زخم های نفوذی عمیق ایجاد نماید . · زخم های گزیدگی همه انواع خرگوش باید بلافاصله با مقدار زیادی صابون و آب به شدت شستشو داده شوند و بدقت نشانه های عفونت در آنها مراقبت شود . عفونت معمولا به وسیله باکتری های پوست افراد گاز گرفته شده یا دهان خرگوش از جمله پاستورلا مولتوسیدا (Pasteurella multocida) ایجاد شود که می تواند باعث عفونت به ویژه بسیار شدیدی شود . · مراقبت پزشکی باید برای هر نوع گزیدگی برروی مفصل ، دست ، غلاف تاندون ، اندام های مصنوعی و نواحی دستگاه تناسلی و برای هر نوع گاز گرفتگی افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی از جمله افراد مبتلا به ایدز و اچ.ای.وی ،افراد گیرنده پیوند عضو و بیماران سرطانی پیگیری شود.
تشخیص خرگوش بیمار: · به هرگونه نشانه بیماری در خرگوش باید به سرعت توجه کرد . · متداول ترین نشانه های بیماری در خرگوش خواب آلودگی و کاهش اشتها می باشد . سایر نشانه هایی که خرگوش بیمار شما نشان می دهد عبارتند از : o تغییر رنگ ، قوام و مقدار مدفوع o از دست دادن مو و خز o بطور طبیعی نمی تواند حرکت کند به ویژه هنگام وجود مشکلات در پاهای پشت o تغییرات قابل توجه ای در رفتار خرگوش ایجاد می شود ، در چنین شرایطی ممکن است بسیار پرخاشگر باشد.
آب ریزش دهان یا دندان قروچه o مشکلات ادرار کردن · خرگوش هایی که از یک رژیم غذایی با الیاف زیاد و نارس ( علف خشک) تغذیه می کنند در آنها ممکن است اسهال یا یبوست توسعه یابد و خیلی اوقات موهای خود را می جوند . · اگر شما هر کدام از این نشانه ها را در خرگوش خود مشاهده کردید یا اگر هرگونه نگرانی درباره خرگوش خود داشتید هر چه زودتر با دامپزشک خرگوش خود تماس بگیرید . مراقبت دامپزشکی ممکن است در مقایسه با قیمت خرگوش شما گران بنظر برسد اما برای جلوگیری از بیماری های عفونی بسیار مهم است به ویژه اگر یک فرد با احتمال خطر بالا از جمله کودکان و یا افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند ، در خانه خود داشته باشید . همچنین خیلی مهم است که اجازه ندهید خرگوش شما بیشتر از این بیماری را تحمل کند . بیماری های خرگوش ممکن است ناشی از مشکلات تغذیه ای یا نگهداری و پرورش آنها باشد . · خرگوش به عنوان یکی از حیوانات دست آموز اگزوتیک بطور معمول به مشکلات دندان ، قلب ، طحال، مجاری معده – روده ای و مجاری ادراری و همچنین تومورها می تواند مبتلا شود .از آنجایی که این بیماری ها می تواند در خرگوش به سرعت و با شکل شدید توسعه پیدا کند ، معاینات پایش سلامت روتین و سالانه خرگوش برای شناسایی این بیماری قبل از اینکه زندگی خرگوش را تهدید نماید ، توسط دامپزشک برای شناسایی بیماری های دندانی ، بیماری های قلبی ، اسپوندیلوزیس ( (Spondylosis، بیماری های دستگاه تناسلی به ویژه سرطان رحم ، بیماری های مجاری ادراری به ویژه بیماری های کلیه و مثانه ضروری می باشد. o سن 1 تا 4 سالگی ؛ معاینه دندان o سن 4 سالگی و بالاتر ؛ معاینه دندان ، آزمایشات شمارش کل سلول های خونی و شیمیایی سرم و رادیولوژی
بیماری های عفونی خرگوش: خرگوش ممکن است به بیماری های عفونی و واگیر دار ناشی از باکتری ها ، ویروس ها ، قارچ ها و انگل ها مبتلا شود که برخی از آنها در جدول زیرآورده شده اند .
· Bordetellosis(Bordetella bronchiseptica (http://en.wikipedia.org/wiki/Bordetella_bronchiseptica)) · Bubonic plague (http://en.wikipedia.org/wiki/Bubonic_plague) (Yersinia pestis (http://en.wikipedia.org/wiki/Yersinia_pestis)) · Bumblefoot (infection) (http://en.wikipedia.org/wiki/Bumblefoot_%28infection%29) (Ulcerative pododermatitis by Staphylococcus aureus (http://en.wikipedia.org/wiki/Staphylococcus_aureus)) · Cestodes(Taenia pisiformis, T. serialis) · Coccidiosis(Eimeria stiedae- Hepatic Coccidia, E. magna, E. irresidua, E. perforans, and E. media- Intestinal Coccidia)
· Colibacillosis (Escherichia coli (http://en.wikipedia.org/wiki/Escherichia_coli)) · Enterotoxemia (http://en.wikipedia.org/wiki/Enterotoxemia)(by Clostridium perfringens (http://en.wikipedia.org/wiki/Clostridium_perfringens), C. difficile and C. spiroforme) · Listeriosis(Listeria monocytogenes) · Myxomatosis (http://en.wikipedia.org/wiki/Myxomatosis) (Myxoma virus (http://en.wikipedia.org/wiki/Myxoma_virus)) · Pasteurellosis (http://en.wikipedia.org/wiki/Pasteurellosis) (Pasteurella multocida (http://en.wikipedia.org/wiki/Pasteurella_multocida)) (P. septica) · Pathogenic Escherichia coli (http://en.wikipedia.org/wiki/Pathogenic_Escherichia_coli)(Enteropathogenic E. coli (EPEC)) · Puumala virus (http://en.wikipedia.org/wiki/Puumala_virus)(a species of Hantavirus (http://en.wikipedia.org/wiki/Hantavirus))
· Rabbit haemorrhagic disease (http://en.wikipedia.org/wiki/Rabbit_haemorrhagic_disease)(Rabbit Calicivirus Disease) · Rabbit Pinworm (Passalurus ambiguous) · Salmonellosis (Salmonella enteric) · Shope papilloma virus(Cottontail rabbit papillomavirus) · Tularemia (http://en.wikipedia.org/wiki/Tularemia)(Francisella tularensis (http://en.wikipedia.org/wiki/Francisella_tularensis)) · Tyzzer's disease (http://en.wikipedia.org/wiki/Tyzzer%27s_disease)(by Clostridium piliforme (http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Clostridium_piliforme&action=edit&redlink=1))
ظرفیت احتمال خطر انتقال 11 عامل بیماری زای قابل انتقال از خرگوش ( جنس های مختلف خانواده Leporidea) به انسان از جمله گونه های اکینوکوکوس ، طاعون ، سل ، گونه های بروسلا ، کوکسیلا بورنتی ، تولارمی ، ویروس آبله میمون، ویروس هاری ، ویروس تب خونریزی دهنده کنگو کریمه ، ویروس تب زرد ، ویروس انسفالیت ناشی از کنه ، با واردات آنها از طریق تجارت جهانی حیات وحش به امریکا در بین سال های 2000 تا 2005 به اثبات رسیده است . همچنین در جدول زیر فهرست کاملی از عوامل بیماری زا شناسایی شده در خرگوش در استرالیا از سال 1990 تا 2009 ارائه شده است.نتایج بیشتر تحقیقات اخیر برروی بیماری های خونریزی دهنده خرگوش می باشد .اکثریت این عوامل بیماری زا تنها یک بیماری وجود دارد که صنعت پرورش خرگوش استرالیا را تهدید می نماید اگرچه برخی از عوامل بیماری زا قابل انتقال بین خرگوش و انسان نیز در استرالیا شناسایی شده است .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr11_0_12264.jpg
بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان: خرگوش خیلی اوقات در انتقال بیماری های عفونی و واگیر به انسان درگیر نمی باشد . هر چند موارد گزارش شده از انتقال بیماریهای خطرناک بین انسان و حیوان در خرگوشهای اهلی و خانگی نادراست . با این وجود هر یک از این بیماری ها یا عفونت ها ممکن است فرصت پیدا کنند به وسیله خرگوش حمل شوند و به طور بالقوه به انسان انتقال پیدا نماید و موجب عفونت و بیماری در انسان (بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان) شوند. اغلب این بیماری ها در خرگوش بیماری ایجاد نمی کند اما می تواند موجب بروز بیماری شدید در انسان شوند.افرادی که شرایط پزشکی خاص از جمله بیماری های مزمن ، تضعیف سیستم ایمنی و بارداری دارند ممکن است احتمال خط توسعه بیماری یا عوارض بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان بالاتر باشد . این بیماری ها ممکن است بطور مستقیم ( برای مثال از طریق تماس نزدیک و یا گاز گرفتگی و خراشیدگی ) و غیر مستقیم ( برای مثال تمای با مدفوع و ادرار ) انتقال یابند .گاهی موارد بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان در بین کارکنان آزمایشگاه های حیوانی از طریق خرگوش آزمایشگاهی از جمله پاستورلا مولتوسیدا ، تولارمی ، تب کیو ، عفونت های قارچی ، بیماری های روده ای مانند کریپتوسپوریدیوم گزارش شده است . مهمترین بیماریهای قابل انتقال از خرگوش به انسان عبارتند از سالمونلوز، تولارمی ، هاری ، عفونتهای قارچی پوست و مو، سل و توکسوپلاسموز می باشند که در زیر به تفصیل شرح داده شده اند . برخی از این بیماری ها در خرگوش نشانه های بالینی قابل مشاهده ایجاد نمی کنند بنابر این اگر شما با خرگوش و مواد دفعی آن تماس نزدیک دارید اقدامات پیشگیری از انتقال این عفونت ها را باید انجام دهید .
مایکوباکتریوزیس (Mycobacteriosis) : مابکوباکتریوم اویوم کمپلکس(Mycobacterium avium complex) عامل اصلی مایکواکتریوزیس در خرگوش های کوتوله (Pygmy Rabbits) و سایر اعضای راسته خرگوش سانان می باشد که در سراسر دنیا در خاک و ترشحات ژرندگان و حیوانات آلوده یافت می شود. این باکتری از طریق هوا و استنشاق عامل در خاک آلوده اساسا به انسان منتقل می شود اما انتقال مستقیم و بلع تصادفی ادرار و مدفوع خرگوش آلوده سایر راه های بالقوه آلودگی می باشد .در افراد آلوده به مابکوباکتریوم اویوم کمپلکس ممکن است لنفادنوپاتی و بیماری ریوی مشابه با سل یا بیماری منتشره شدیدتر توسعه یابد.افراد با کارکرد ایمنی طبیعی بطور کلی به این عفونت مقاوم هستند . اما افراد مبتلا به عفونت پیشرفته HIV یا سایر بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی حساسیت آنها به عفونت منتشره افزایش می یابد.
گونه های سالمونلا ، اشریشیا کلی ، کلستردیوم دیفیسیل : این باکتری ها همه با عفونت های روده ای و اسهال در خرگوش همراه هستند و می توانند به طور بالقوه به انسان بدنبال آلودگی غذا و آب به مدفوع خرگوش یا آلودگی دست ها از طریق انتقال به دهان انتقال یابد . انتقال سالمونلا حتی توسط گونه های بسیاری از حیوانات سالم اتفاق افتد و می تواند توسط خرگوش های سالم نیز اتفاق افتد. بنابر این از روی احتیاط باید مراقبت های بهداشتی را هنگام دست زدن به مدفوع خرگوش و بستر آلوده قفس خرگوش انجام داد .عفونت های روده ای یا اسهال در هر نوع خرگوش می تواند بسیار شدید باشد و به توجه ویژه و فوری نیاز داد . کلیفروم های مدفوعی زئونوز از خرگوش در بررسی کیفیت آب نزدیک سیدنی در سال 2005 جدا شده است .
درماتوفیتوز (Dermatophytosis) یا عفونت قارچی (Ringworm): خرگوش به عفونت قارچی حساس است . عفونت قارچی پوست به وسیله یکی از چندین گونه قارچ های میکروسپوریوم(Microsporum canis , M. gypseum) یا تریکوفیتون(Tricophyton mentagrophytes) ایجاد می شود .عفونت در خرگوش ممکن است غیر مشخص باشد و به انسان از طریق تماس مستقیم با خرگوش آْلوده یا تماس غیر مستقیم با لوازم و مواد آْلوده انتقال یابد . قارچ ها به وسیله تماس با پوست ، خز یا پوسته یا شوره پوست یک حیوان آلوده به ویژه اگر پوست فرد آسیب دیده یا مرطوب باشد ، انتقال می یابد . نشانه های بالینی درمانوفیتوز در خرگوش می تواند دامنه ای از بدون هیچ نشانه تا پینه های بدون مو و پوست قرمز ، خشک و فلس مانند که اغلب خارش دار است، متغییر باشد . در انسان ممکن است نواحی کاملا مشخص پوست قرمز ، برجسته ،خارش دار توسعه یابد که اغلب در مرکز روشن تر و اطراف آن قرمز و پوسته پوسته باشد و بنابر این ظاهری حلقوی دارد .
کریپتوسپوریدیوز (Cryptosporidiosis): کریپتوسپوریوزیس یک بیماری اسهالی است که به وسیله انگل میکروسکوپی جنس کریپتوسپوریدیوم(Cryptosporidium) ایجاد شود . گونه های بسیاری از کریپتوسپوریدیوم وجود دارد که ممکن است انسان و دامنه وسیعی از حیوانات را آلوده نماید . خرگوش می تواند با گونه های کریپتوسپوریدیوم آلوده شود و بطور بالقوه انسان را آلوده نماید . اما انتقال این عامل بیماری زا از خرگوش به انسان گزارش نشده است. گونه های کریپتوسپوریوم انتشار گسترده جهانی دارند و می توان آنها را در بسیاری از گونه های حیوانی از جمله خرگوش شناسایی کرد .کریپتوسپوریدیوز یک عفونت تک یاخته ای روده ای است که به وسیله تماس و بلع دهانی مدفوعی تصادفی مواد مدفوعی خرگوش آلوده انتقال می یابد و می تواند موجب اسهال در انسان شود . معمولا اسهال خود به خود محدود می شود اما در افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی بیماری می تواند دوره طولانی داشته باشد . این انگل معمولا موجب عفونت خفیف تا شدید دستگاه معدی روده ای می شود که نشانه آن شامل اسهال ، تب ، کرامپ های شکمی ، تهوع و استفراغ می باشد.نشانه مشخص خرگوش آلوده اسهال است اما برخی از آنها هیچ گونه نشانه بالینی را نشان ندهند . انگل به وسیله پوسته خارجی خود محافظت می شود که اجازه می دهد خارج از بدن برای دوره طولانی زنده بماند و به مواد ضد عفونی کننده حاوی کلر بسیار مقاوم می باشد.
چیلیتیلوزیس ( Cheyletiellosis) : خرگوش ها ممکن است با جرب های گوش( Ear mites) ، خز( Fur mites) یا حرب های نقب زننده ( Burrowing mites) آلوده شوند. جرب خز ناشی از آلودگی با انگل چیلیتیلا پارازیتووراکس(Cheyletiella parasitivorax) ، متداولترین جرب خرگوش اهلی است و همچنینخرگوش می تواند با تماس مستقیم گربه و سگ را آلوده نماید .انگل چیلیتیلا پارازیتووراکس و سایر گونه های وابسته آن جرب های پوستی بدون نقب زدن خرگوش هستند که می توانند به انسان به وسیله دست زدن یا تماس به حیوان آلوده منتقل شوند .متداولترین انگل پوستی بدون نقب زدن می باشد که در سراسر دنیا وجود دارد و در اساسا خرگوش و همچنین گربه و سگ را آلوده می نمایند . این انگل خارجی یک زئونوز بالقوه است که بطور موقت در انسان درماتیت یا التهاب پوستی خفیف و خارش دار ایجاد می نماید . انگل زنده لایه کراتین پوست را آلوده می کند اما قادر نیست در داخل پوست نقب بزند .
تکامل انگل از تخم تا انگل بالغ برروی بدن خرگوش میزبان انجام می شود . انگل ماده بر روی مو حدود 3 تا 4 میلیمتر بالای پوست تخمگذاری می نماید .چرخه زندگی انگل حدود 5 هفته است . بنظر می رسد که این انگل بدون نشانه بالینی در برخی از خرگوش های سالم وجود دارد . جرب خز هنگام بهار و آب و هوای ملایم ، فقدان ویتامین C در رژیم غذایی ، ابتلا به بیماری های زمینه و ضعف سیستم ایمنی همراه است . وجود انگل همیشه بسادگی قابل تشخیص نیست . این انگل بیشتر برروی پشت و گردن خرگوش پیدا می شود . عفونت در خرگوش همیشه باعث نشانه بالینی نمی شود اما می تواند موجب ضایعات پوسته ریزی و سبوره یا ریزش مو جزئی با التهاب پوستی خفیف و خارش دار ایجاد می نماید .ریزش مو به شکل V در قسمت پشت خرگوش دیده می شود . در کل می توان گفت که نشانه های بالینی در خرگوش و انسان می تواند شامل ریزش موی خفیف و پوست فلس دار و خارش دار باشد . درمان اختصاص جرب خز در خرگوش تجویز خوراکی یا زیر جلدی ایورمکتین 3 بار در روز برای 10 تا 14 روز و یا حتی جلدی برای کشتن انگل و برداشت لایه های کراتین و درمان ترشح بیش از چربی پوست می باشد . ضدعفونی محیط با اسید بوریک بسیار مهم است . در مدت درمان خرگوش و ضدعفونی محیط باید خرگوش های آلوده را از سایر خرگوش و سایر بخش های خانه جدا نگه داشت .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr9_0_12264.jpg
هاری(Rabies) : عفونت ویروسی سیستم عصبی است که تقریبا همیشه بدنبال ظهور نشانه بالینی کشنده است .انتقال آن از طریق بزاق حیوان آلوده در تماس با زخم ناشی از گاز گرفتگی یا خراشیدگی و یا غشاهای مخاطی از جمله چشم ، بینی و دهان اتفاق می افتد . خرگوش معمولا تلف می شود اگر توسط یک حیوان هار گزیده شود اما خرگوش می توان به وسیله خفاش آلوده شود .خرگوش می تواند همچنین بدنبال حمله یک حیوان هار بزرگتر زنده بماند و آلوده شود ، اگر آنها در یک محدوده با هم نگهداری شوند . موارد تایید شده انسان گاز گرفته شده توسط خرگوش هار گزارش نشده است اما پیشگیری پس از تماس در برخی موارد بدنبال تماس غیر گاز گرفتگی با خرگوش هار در امریکا توصیه شده است .
تولارمی (Tularemia) : تولارمینوعی بیماری عفونی نادر است که بیشتر جوندگان وحشی و به ویژه خرگوش را مبتلا می کند و به همین دلیل، تب خرگوش هم نامیده می شود.البته این بیماری فقط مخصوص خرگوش نیست و در جوندگانی مثل سنجاب و حیواناتی مانند روباه و گوسفند هم دیده شده است. سگ ، خرگوش ، گربه ، گوزن ، سنجاب ، مار ، گوسفند ، جوندگان وحشی و موش آبی ناقل تولارمی شناخته شدند و بسیاری از گونه های به عفونت آن حساس هستند . عامل تولارمی عفونت با باکتری کوکو باسیل به نام فرانسیسلا تولارنسیس (Francisella tularensis) ، با نشانه های بالینی متنوع وابسته به حدت باکتری می باشد .راه های انتقال عفونت شامل تنفسی ، گوارشی ، تلقیح و تماس با غشاهای موکوسی و پوست است . در حیوانات وحشی از جمله خرگوش های اهلی و صحرایی و جوندگان بسیار متداول است .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr10_0_12264.jpg
تولارمی می تواند از طریق جوندگان وحشی با گزش کنه و کک به خرگوش انتقال پیدا کند . میزبان مخزن اصلی در امریکای شمالی خرگوش دم پنبه ای امریکایی می باشد . بیشتر موارد عفونت در امریکا بدنبال گزیدگی حشرات از جمله کنه و کک یا دست زدن به خرگوش آلوده اتفاق می افتد . این باکتری به طور طبیعی انسان را درگیر نمی کند، ولی تماس مستقیم با حیوان آلوده یا مصرف گوشت آلوده و نیز گزش کک، کنه یا مگس آلوده، می تواند موجب انتقال بیماری به انسان شود.اگرچه احتمال سرایت بیماری از طریق تماس با ادرار یا ترشحات حیوان آلوده و حتی استنشاق این باکتری از راه هوا هم وجود دارد، ولی سرایت از انسان به انسان نادر است.
عفونت در انسان و حیوانات ممکن است بدون نشانه یا با نشانه شبه انفلوانزا ، تورم شدید غدد لنفاوی ، اسهال شدید یا ذات الریه ایجاد شود .خود باکتری بسیار عفونی است تنها 10 تا 50 باکتری می تواند یک انسان را آلوده کند . بطور متوسط 3 تا 5 روز پس از ورود باکتری به بدن، بیماری با شروع ناگهانی تب و لرز، تعریق، سردرد، استفراغ، درد عضلانی و بی حالی خود را نشان می دهد. پس از 48 ساعت، علائم مشخصه بیماری ظاهر می شود که شایع ترین آنها، ضایعه زخمی در محل ورود باکتری به بدن (معمولا انگشت دست)، همراه با تورم غدد لنفاوی آن ناحیه است. درگیری چشمی، ریوی و تورم لوزه ها و حلق نیز گاهی ممکن است دیده شود. بیماری در انسان می تواند کشنده باشد . تولارمی در خرگوش های وحشی تربیت شده به عنوان حیوان دست آموز و یا خرگوش های اهلی که در تماس با خرگوش های وحشی می باشند، اتفاق می افتد . گربه پس از خوردن حیوانات وحشی از جمله خرگوش و جوندگان به تولارمی یا تب خرگوش (rabbit fever) مبتلا می شود .
لپتوسپیروز(Leptospirosis): گونه های لپتوسپرا در بین حیوانات اهلی و وحشی انتشار جهانی دارند . احتمال انتقال آنها به انسان از بیشتر گونه های حیوانی که در آزمایشگاه نگهداری می شوند باید در نظر گرفته شود اما حیوانات تولید کننده از جمله گاو، گوسفند و ... و سگ متداولترین مخازن بیماری هستند .انتقال ارگانیسم به انسان می تواند از طریق خراش های پوستی و غشاهای مخاطی به وسیله تماس با ادرار یا بافت های حیوان آلوده به باکتری اتفاف افتد .تنفس یا بلع باکتری می تواند همچنین بیماری را منتقل نماید .بیماری می تواند از عفونت بدون نشانه تا بیماری شدید با دامنه ای از نانه های شبه انفلوانزا تا نارسایی کبدی و کلیوی ، انسفالیت و درگیری ریوی متغییر باشد .
انسفالیتوزونوز(Encephalitozoonosis): یک عفونت ناشی از انگل میکروسکوپی از جنس انسفالیتوزون (Encephalitozoon) است .اسفالیتوزونوزیس بندرت در انسان یا یک سیستم ایمنی طبیعی اتفاق می افتد اما کاملا در افراد با سیستم ایمنی ضعیف شده از جمله افراد مبتلا به اچ.ای.وی./ ایدز ، سرطان یا بیماران دریافت کننده عضو پیوندی متداول است . گونه E.cuniculi می توان در بسیاری از حیوانات از جمله جوندگان ، سگ ، گربه ، اسب، خوک و به ویژه خرگوش پیدا کرد . هاگ این انگل بطور مشخص در ادرار خرگوش آلوده وجود دارد و می تواند باعث عفونت گردد آنها بلع شوند . بیشتر خرگوش ها هیچ گونه نشانه بالینی عفونت را ندارند اما انگل می تواند مغز و کلیه های انسان و خرگوش را متاثر نماید . هیچگونه موارد انسانی بطور مستقیم با تماس با خرگوش آلوده ارتباط ندارد اما به علت شدت بیماری ایجاد شده توسط انگل توجه به این بیمای تاکید شده است .
واکنش های حساسیت به خرگوش(Allergic Reactions ): برخی از افراد به مواد حساسیت زای تولید شده در ادرار و ترشحات و باقی مانده های پوستی و خز خرگوش حساس هستند . گلیکوپروتئین عامل حساسیت زای اصلی در خز خرگوش و اجرای حساسیت زای فرعی در بزاق و ادرار خرگوش به عنوان منابع حساسیت شناسایی شده اند . این مواد می توانند به وسیله جریان هوای اتاق انتقال یابند و یا در اثر تماس مستقیم به پوست ، چشمان ، راه های هوایی بینی و ریه ها وارد شوند و واکنش حساسیت در فرد ایجاد نمایند . در افراد حساس به این مواد نشانه های عطسه ، احتقان بینی ، خارش و آبریزش بینی و قرمزی خارش دار پوست هنگامی که با خرگوش یا مواد دفعی آن از جمله ادرار و پوسته های بدن یا قفس ، بستر قفس و تجهیزات و لوازم آن تماس داشتند ، بروز می کند. سایر
بیماری های قابل انتقال بین انسان و خرگوش : · خرگوش می تواند با ژیاردیا دئودنالیس (Giardia duodenalis) آلوده شود و بطور بالقوه انسان را آلوده نماید . اما انتقال این عامل بیماری زا از خرگوش به انسان گزارش نشده است. · خرگوش همچنین می تواند با توکسوپاسما گوندیی (Toxoplasma gondii) و لارو Baylisascaris procyonis( کرم حلقوی راکون ) آلوده شود . اما خرگوش نمی توانند این انگل ها را به انسان انتقال دهند . کرم حلقوی راکون در کودکانی که در پارک بازی کودکان یا زمین های خاکی در نواحی شهری بازی می کنند ، اساسا باعث مننژیت ائوزینوفیلیک و همچنین مهاجرت لارم انگل مشکلات چشمی می شود . · آلودگی انسان به جربSarcoptes scabiei از طریق خرگوش گزارش نشده است.
اگرچه احتمال انتقال این انگل از خرگوش به سگ ، گربه و انسان و بروز درماتیت خارش دار موقتی وجود دارد. همچنین آلودگی انسان با جرب گوش خرگوش Psoroptes cuniculi گزارش نشده است . تک یاخته Eimeria در خرگوش نیز مشاهده شده است . همچنین خرگوش حامل سایر انواع انگل های کرمی از جمله کرم قلابدار کبد (Fasciola hepatica)،کرم کدو سگ (Taenia pisiformis,T.serialis)، کرم های معدی روده ای (Graphidium strigosum و Trichostrongylus retortaeformis) می باشد. · پاستورلا مولتی سیدا (Pasteurella multocida) ، این باکتری مقیم دهان و یا مجرای تنفسی فوقانی خرگوش بوده و عامل متداول بیماری تنفسی فوقانی ( تو دماغی نفس کشیدن snuffles ) در خرگوش است . این عامل بیماری زا می تواند موجب عفونت تنفسی در انسان شود و از نظر تئوری از یک خرگوش آلوده انتقال پیدا کرده است اما توسعه عفونت انسانی پاستورلوز از خرگوش محتمل تر است شکلی از یک زخم گازگرفتگی یا خراشیدگی آلوده باشد که به طور معمول به شکل التهاب در اطراف محل گازگرفتگی یا خراشیدگی دیده می شود که احتمال می رود منجر به تشکیل آبسه با نشانه های عمومی گردد .
· ویروس میگزوما(Myxoma virus) عامل بیماری میکزوماتوز (Myxomatosis) و کالسی ویروس خرگوش (Rabitt calcivirus) عامل بیماری خون ریزی دهنده خرگوش ویروس های بیو کنترل معرفی شده اند و به تازگی در خرگوش ها در استرالیا بطور بومی مورد توجه قرار گرفته اند .به تازگی سویه بومی خوش خیم کالسی ویروس (RCV-A1) شناسایی شده است . · ویروس سیندبیس (Sindbis virus) اربوویروس زئونوز عامل تب سیندبیس که باعث تب و درد عضلانی در انسان می شود و ویروس تروبانا من (Trubanaman virus) احتمالا عامل نشانه بالینی پلی ارتریت (Polyarthritic) در انسان در سال 1990 در خرگوش استرالیا شناسایی شده است که در بررسی های بعدی در سال 2005 نشان داد که به ترتیب 8/0 و 4/2 درصد در خرگوش شیوع دارند . · هرپس ویروس B که در میان میمون های ماکاک ، رزوس و ... یافت می شود ، برای انسان به شدت بیماری زا است و قابل انتقال به خرگوش ها ، خوکچه هندی ، رت ها و موش ها می باشد ، در خرگوش پس از تلقیح ویروس عفونت کشنده ای ایجاد کرده است . ویروس واکسینا دامنه ای میزبانی گسترده ای دارند و برخی از گونه های آن می توانند بیماری شدیدی در خرگوش آزمایشگاهی ایجاد کنند که آبله خرگوشی نامیده می شود.
· سایر بیماری هایی که می تواند از طریق تماس با خرگوش انتشار یابد شامل کمپیلو باکتریوز ، بیوتیپ 2 بروسلا سوئیس ، طاعون و تب Q می باشد.
پیشگیری و کنترل عفونت : باوجود اینکه خرگوش بطور کلی احتمال خطر پائین بر حسب توانایی بالقوه آنها در انتقال بیماری به انسان ها دارند ، اما آنها همیشه کمی خطرناک هستند . احتمال خطر بیماری در خرگوش و انتقال عوامل بیماری زای قابل انتقال بین خرگوش و انسان می تواند به وسیله مراقبت مناسب ، مدیریت پرورش خوب ، بهداشت فردی و مراقبت های بهداشتی روزمره کاهش داد . خرگوشی که تحت استرس نباشد و از آن به خوبی مراقبت شود کمتر حساس به عفونت می باشد و بنابر این کمتر عفونت را به یک انسان انتقال خواهد داد . براساس نمودار زیر برای بالغین و کودکان بالای 5 سال خطر ابتلا به یک بیماری از طریق خرگوش دست آموز پائین و در حد درجه 1 می باشد. برای گروه های در معرض خطر بالا ، احتمال ابتلا به بیماری از خرگوش دست آموز براساس نمودار زیر در حد درجه 2 می باشد:
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/hsmdrmir3_0_74901.jpg
گروه های در معرض خطر بالا ابتلا به یک بیماری قابل انتقال از یک حیوان دست آموز از جمله خرگوش به انسان شامل افراد مبتلا به نقص ایمنی از جمله بیماران مبتلا به HIV/AIDS ، بیماران پیوندی و سرطانی ، نوزادان و خردسالان کمتر از 5 سال سن و سالمندان می باشد . باین وجود صاحبان حیوانات دست آموز به ویژه اعضای این گروه های در معرض خطر بالا می تواند منافع عاطفی مهمی بدست آورند . با انتخاب یک حیوان دست آموز مناسب و توجه به روش های کنترل عفونت خطر بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان بطور معنی داری کاهش پیدا خواهد کرد .افراد با خطر بالا نکات مهم زیر را هنگام نگهداری خرگوش باید رعایت نمایند :·
این افراد باید در ارتباط با شستشوی دستان خود پس از دست زدن به خرگوش و یا شستشوی قفس سخت کوش باشند . o افراد با خطر بالا باید سعی کنند فرد دیگری قفس خرگوش را بطور منظم تمیز نماید . در غیر اینصورت فرد باید دستکش لاستیکی هنگام تمیز کردن قفس بپوشند و خیلی درباره شستشوی دست خود هنگام پایان کار خیلی کوشا باشند . · خرگوش را از محل آماده سازی غذا و محل صرف غذا توسط افراد باید دور نگهداشت . ·
چگونگی گرفتن و نگهداری خرگوش را بطور صحیح (با روشی آرام و نرم) بیاموزند و تنها هنگامی ضروری است برای به حداقل رساندن خطر گازگرفتگی یا خراشیدگی خرگوش خود را گرفته و نگهداری نمایند. · خرگوش خود را در شرایط بهداشتی خوب از طریق مدیریت پرورش و مراقبت دامپزشکی مناسب نگهداری نمایند . · افرادی که در اثر تماس با خرگوش بیمار شدند یا عوارض بیماری را نشان دادند باید به نزدیک ترین مرکز بهداشت و درمانی و مراقبت از بیماری های وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی کشور مراجعه یا بصورت تلفنی وضعیت خود را اطلاع رسانی نمایند . · از آنجایی که انتقال بیماری قابل انتقال بین خرگوش و انسان اساسا از راه تماس مستقیم ، تماس غیر مستقیم توسط حشرات ناقل و اشیاء بی جان آلوده یا استنشاق مواد ایروسل آلوده می باشد می توانید خود را از ابتلا به بیشتر این بیماری ها با رعایت روش ها و اصول بهداشت فردی و پایه محافظت نمائید. · افرادی که با خرگوش در تماس هستند باید تمامی اعضای خانواده خود را درباره خرگوش و بیماری قابل انتقال بین خرگوش و انسان و روش های پیشگیری و کنترل بیماری ها آگاه نمایند .
خرگوش و بهداشت عمومی : هر چند موارد گزارش شده ازانتقال بیماریهای خطرناک بین انسان و حیوان در خرگوش های اهلی و خانگی نادر است با این وجود مهمترین این بیماریها عبارتند از سالمونلوز، تولارمی ،هاری ، عفونتهای قارچی پوست و مو، سل وتوکسوپلاسموز.جهت جلوگیری ازبروز بیماری در خرگوش و کاهش احتمال انتقال بیماری های قابل انتقال به صاحب خرگوش و اطرافیان وی توصیه های زیر باید مورد توجه قرار گیرد.
رعایت بهداشت فردی: · از تماس نزدیک طولانی با خرگوش از جمله اجازه دادن به خرگوش برای خوابیدن در بستر شما باید جلوگیری کرد . هرکس به ویژه کودکان که خرگوش را در دست خود می گیرند باید چگونگی گرفتن صحیح و ایمن خرگوش را آموخته باشند . · افرادی که در آزمایشگاه حیوانات و یا پرورشگاه ها با خرگوش در تماس مستقیم هستند باید از وسایل حفاظت فردی از جمله روپوش و دستکش و ... هنگام کار با خرگوش بپوشند یا استفاده نمایند و بلافاصله پس از درآوردن روپوش و دستکش دستان خود را شستشو و ضدعفونی نمایند. لباس کار شما باید آستین بلند باشد تا احتمال خطر آسیب خراشیدگی بازوان شما کاهش یابد . · اگر سابقه پزشکی حساسیت و آلرژی را دارید یا اگر احتمال انتقال عوامل بیماری زا زئونوز از طریق هوا وجود دارد ، از ماسک های یکبار مصرف یا دستگاه های تنفسی استفاده نمایید . · اگر در هنگام تماس با خرگوش در اثر خراشیدگی یا گاز گرفتگی آسیب دیدید . سریعا محل بریدگی یا خراشیدگی را با صابون های ضد باکتری شستشو دهید و آن را پانسمان نماید و به درمانگاه و یا پزشک معالج خود مراجعه نمایید . ·
اگر با خرگوش تماس نزدیک دارید ، هر وقت بیمار شدید حتی اگر نشانه های بالینی شما مرتبط با بیماری های قابل انتقال از خرگوش نمی باشد حتما پزشک معالج خود را در مورد اینکه با خرگوش تماس داشتید آگاه نمایید .زیرا بسیاری از بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان نشانه های شبه انفلوانزا دارند .برای تشخیص دقیق پزشک شما نیاز دارد اطلاعات دقیقی از وضعیت شما داشته باشد . افرادی که با خرگوش کار می کنند یا آن را در خانه نگهداری کرده یا پرورش می دهند پزشک خود را باید آگاه نمایند زیرا احتمال انتقال تولارمی( تب خرگوش) از فرد بیمار به افراد دیگر وجود دارد .
بهداشت دست : · موثرترین روش پیشگیری از بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان شستشو و ضد عفونی دستان بطور منظم و کامل پس از تماس با حیوان و مواد زائد و وسایل و تجهیزات آنها می باشد . · نظافت شخصی علی الخصوص شستن دست ها و بازوان بطور کامل با آب روان و صابون و ضدعفونی دست ها با مواد ضدعفونی کننده پایه الکلی و پس از تماس با حیوان ، شستشوی قفص ، تماس با بستر خرگوش ، مدفوع یا ادرار خرگوش از اهمیت زیادی برخوردار است. · هرگز در محل نگهداری و پرورش خرگوش یا در هنگام کار با خرگوش و قبل از شستشوی دستان خود سیگار نکشید یا نوشیدنی و غذا نخورید و از لوازم آرایش استفاده نکنید. · افرادی که با خرگوش کار می کنند یا بستر یا اشیاء آلوده به مدفوع ، ادرار و ترشحات تمیز می کنند یا با بافت ها و مایعات بدن حیوان تماس دارند حتما باید از دستکش مناسب استفاده نمایند . · کودک باید به وسیله افراد بالغ مراقبت شود تا مطمئن شوید بطور مناسب و کامل دستان خود را شستشو و ضدعفونی کرده باشند . · شما باید از تماس دستان نشسته و یا دستکش های آلوده به صورت ، چشم ها، بینی و دهان خودتان خودداری نمایید . · اگر شما در هنگام کار با خرگوش آسیب دیدید بریدگی و خراشیدگی را بلافاصله با آب و صابون تمیز و شستشو نمایید و سریعا به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه و آسیب دیدگی خود را گزارش نمایید .
تمیز کردن قفس خرگوش: · محیط قفس خرگوش باید روزانه از نظر وجود مدفوع و ادرار در بستر بررسی شود .مدفوع باید روزانه یا یک روز در میان حتی اگر خرگوش از ظرف اشغال استفاده می کند ، جمع آوری شود . · کل محل نگهداری و محیط قفس خرگوش باید بطور کامل و دوره ای شامل برداشت کل بستر و ضد عفونی قفس نظافت و تمیز شود. برخی از خرگوش ها نیاز است قفس آنها بیشتر از سایر خرگوش ها تمیز و شستشو شود . o همه بستر کهنه باید جمع آوری شود و داخل قفس باید با صابون و آب با استفاده از برس با موی زبر و سفت برای برداشت هر گونه باقی مانده های مدفوع و ادرار که ممکن ایت به سطج چسبیده باشد ، شستشو و تمیز شود . o هر بار پس شستشو قفس را باید با مواد ضدعفونی کننده خانگی از جمله سفید کننده رقیق شده به نسبت 1 به 9 با آب ضد عفونی کرد . مواد ضد عفونی کننده باید در تماس با کل سطح قفس دست کم برای ده دقیقه قرار گرفته و سپس با جریان آب کاملا شستشو داده شود .اجازه دهید قفس بطور کامل قبل از اینکه با بستر تمیز و تازه پر شود ، خشک شود . · دستان خود را همیشه پس از تمیز کردن قفس بطور کامل با آب و صابون شستشو دهید .
افراد مبتلا به نقص ایمنی از جمله بیماران مبتلا به HIV/AIDS ، بیماران پیوندی و سرطانی باید سعی کنند تا فرد دیگری قفس خرگوش آ«ها را تمیز کند مگر اینکه آنها مجبور باشند . · ظرف غذا و بطری آب باید همچنین بطور روزانه تمیز شوند و کاملا با آب صابونی داغ بطور هفتگی برای پیشگیری از تکثر باکتری ها در این اشیاء شستشو شوند . هر ماده غذایی تازه ای که توسط خرگوش خورده نمی شود بی درنگ باید از قفس برای جلوگیری از فساد جمع آوری شود .
اصول مراقبت دامپزشکی : · پس از خرید حیوان ، جهت معاینه و بررسی وضعیت سلامت آن و دریافت راهنمائی های لازم به درمانگاه های دامپزشکی مراجعه شود. · در صورت مشاهده هرگونه تغییر در ظاهر و یارفتار حیوان ، جهت بررسی علت آن به درمانگاه دامپزشکی مراجعه شود و بر اساس نظر دامپزشک معالج انجام معاینات دوره ای مورد توجه قرار گیرد. · واکسن هاری جز در مواردی که حیوان در معرض هاری قرار دارد و یا در مناطقی که هاری شایع می باشد توصیه نمی شود و برای پیشگیری از بروز سایر بیماریهای متداول در خرگوش نیز تاکنون واکسنی تهیه نشده است . · هیچگونه واکسن تایید شده ای برای استفاده خرگوش در امریکای شمالی وجود ندارد اگرچه واکسن برای Myxomatosis و بیماری خونریزی دهنده ویروسی (Viral Hemorrhagic Disease) در بخش های از اروپا و استرالیا متداول است . · باکتری های روده ای خرگوش به بسیاری از آنتی بیوتیک ها خیلی حساس هستند .
سوء مصرف آنتی بیوتیک ها در خرگوش می تواند موجب عفونت های روده ای خیلی شدید و اغلب کشنده شود . خرگوش شما تنها داروهای را باید مصرف نماید که توسط دامپزشک توصیه شده باشد . · خرگوش ها باید در سن 4 تا 6 ماهگی عقیم شوند .این شیوه مراقبت برای خرگوش های کمتر محلی و کمتر پرخاشگر انجام می شود . خرگوش های ماده ای که تا دو سالگی عقیم نشوند خطر بروز سرطان دستگاه تناسلی و بافت های پستان در آنها بسیار افزایش پیدا می کند . · معاینات دندان باید توسط دامپزشک به عنوان بخشی از معاینات بالینی عمومی انجام شود زیرا معاینه دندان های عقبی خرگوش شما بدون تجهیزات خاص خیلی مشکل است . · داروهای قابل استفاده در خرگوش عبارتند از آمپی سیلین، کلرامفنیکل، جنتامایسین، پنی سیلین G پروکائین، که همگی تزریق عضلانی هر 12 ساعت و تتراسیکلین خوراکی 50 میلی گرم در کیلوگرم هر 12 ساعت و تزریق عضلانی هر 24 ساعت · آموکسی سیلین برای خرگوش بسیار سمی است، از این رو دامپزشک هرگز این دارو را برای خرگوش تجویز نمی کند.
آموکسی سیلین و سایر فرم های پنی سیلین باکتری های مفید موجود در روده خرگوش را از بین برده و باعث اختلال در عملکرد ارگان های بدن می شوند.آنتی بیوتیک های دیگر نیز مانند کلرومایستین، تتراسایکلین، انروفلوکساسین هستند که استفاده از آن ها در خرگوش ضرری ندارند.گاهی خرگوش قادر به تحمل یک آنتی بیوتیک نمی باشد( علائمی چون کاهش اشتها و اسهال در خرگوش بروز می کند) بنابراین می توان از یک آنتی بیوتیک جایگزین استفاده کرد. · در صورت مشاهده هرگونه تغییر در ظاهر و یا رفتار حیوان ، جهت بررسی علت آن به درمانگاه دامپزشکی مراجعه شود و بر اساس نظر دامپزشک معالج انجام معاینات دوره ای مورد توجه قرار گیرد.
مدیریت نگهداری خرگوش: · حتی الامکان با ساخت جایگاه و لانه مناسب ، حیوان را در خارج از محیط منزل و به عنوان مثال در حیاط نگهداری گردد. · در صورتیکه حیوان در داخل منزل نگهداری می شود باید دارای جایگاهی خاص و نسبتا محدود باشد و از رفت وآمد آزادانه حیوان در محیط منزل باید جلو گیری شود. · از تماس حیوان با حیوانات خانگی افراد دیگر و همچنین حیوانات غیرخانگی نظیر گربه های ولگرد جلوگیری شود. · خرگوش هایی که نشانه های بالینی بیماری های عفونی و واگیر را نشان می دهند نباید خریداری شوند و یا برای رویدادهای نمایشگاه و بازار های فروش پذیرفته شوند .خرگوش ها باید 15 روز قبل از ورود به نمایشگاه های فروش و نمایش نژادهای خرگوش واکسن های مورد نظر را دریافت کرده باشند .
منابع :
1) Balsamo, G.(2003): Pet Transmitted Diseases , Louisiana Department of Health and Hospitals Office of Public Health . 2) Care and Use of Laboratory Rabbits, Occupational Health , Rice University. 3) Category "Rabbit diseases", www.wikipedia.org (http://www.wikipedia.org/) . 4) Desai , S.S. : Rabbit Care and Management,www.scribd.com (http://www.scribd.com/). 5) Henderson,W.H.(2009): Pathogens in invasive animals of Australia , Invasive Animals Cooperative Research Centre. Invasive Animals CRC (http://www.invasiveanimals.com) . 6) House Rabbit Society homepage. www.rabbit.org (http://www.rabbit.org/) . 7) Grondalen,B. etal.Companion animals as reservoir for zoonotic diseases ,Norwegian vet.j., 11/2004. 8) Kluzik , M. and Woodford , N.:Zoonoses Associated with Pygmy Rabbits , www.ehs.wsu.edu/acpohs.asp (http://www.ehs.wsu.edu/acpohs.asp) . 9) Locke , t. and Wines, C.(2004) : Zoonotic Diseases and Exotic Pets: A Public Health Policy Analysis. Washington State Board of Health 10) Praag ,E.V.(2002): Common Mites(Arachnids) of Rabbits and Their Treatment. Esther_vo@swissonline.ch. 11) Patton, N.M. etal (2008): Domestic Rabbits: Diseases and Parasites . A Pacific Northwest Extension Publication. 12) Rabbit , www.wikipedia.org (http://www.wikipedia.org/) . 13) Rabbit , Occupational Health , Colorado State University,2009 . 14) Rabbit For Pet Owners , Worms & Germs Promoting Safe Pet Ownership . November, 2008 . Worms and Germs Blog : Animal Health & Diseases : University of Guelph : Ontario Veterinary College : Zoonotic Diseases : Guelph, Hamilton, Ontario (http://www.wormsandgermsblog.com) . 15) Rabbits , Occupational Safety Information , Animal Handler Occupational Safety & Health Program. Virginia Tech Invent the Future . 16) Risk of Importing Zoonotic Diseasesthrough Wildlife Trade, Technical Appendix,2000-2005. 17) The importance of wellness examination for your exotic pet , Colorado State University , Veterinary Teaching Hospital . Zoological medicine 20/11/2002. 18) Willows Information Sheets , Zoonoses in Rabbits ,Willows Veterinary Centre & Referral Service - Specialist Veterinary Surgeons based in Solihull (http://www.willows.uk.net). 19) Zoonotic Diseases in Bird ,Mice, Rats, Hamsters and other rodents , Rabbit, Fish,Reptiles and Amphibians. 20) Zoonoses in Rabbits , General Practice Service , www.willows.uk.net (http://www.willows.uk.net/). 21) بهادر ، ع. و همکاران (1390) : میکروبیولوژی پزشکی جاوتز ، نشر دیباج . 22) گویا ، م.م. : نظام نوین مراقبت از بیماری های واگیر در جهان ، گفتار یازدهم ، کتاب نوپدیدی و بازپدیدی بیماری ها و سلامت حرفه ای پزشکی. 23) میرزمانی ، س.ش.(1390) : بیماری های قابل انتقال انسان و همستر ، ماهنامه نظام دامپزشکی ، سال دهم ، شماره 4 ، ص.30تا 41.
نوشته شده توسط :دکتر سید شهرام میرزمانی / دامپزشک
منبع:حکیم مهر
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr1_0_59739.jpg
در بخش اول مقاله موارد متعددی از دلایل اهتمام ویژه به بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان در کشور برشمرده شد اما می توان موارد زیر را در بخش دوم مقاله به آنها افزود تا مسئولین نظام مراقبت سلامت از جمله حوزه های پزشکی و دامپزشکی و سایر بخش های مرتبط آن برای رفع آنها به منظور ارتقای سلامت جامعه گام بردارند .
1) آمار و اطلاعات دقیقی از جمعیت انواع حیوانات خانگی ( اهلی و وحشی) که در کنار جمعیت انسانی به ویژه در جوامع شهری نگهداری می شوند ، در دسترس نیست . به منظور سرشماری جمعیت حیوانات خانگی( اهلی و وحشی) ، مرکز آمار ایران در سرشماری دوره ای خود در پرسشنامه سرشماری خانوارهای شهری وضعیت تعداد و نوع جمعیت حیوانات خانگی از جمله سگ ، گربه ، پرندگان( اهلی – مرغ ، خروس ، اردک ، غاز و .. و وحشی – قناری ، طوطی ، مرغ عشق ، مینا و ...) ، ماهی (آب شیرین و شور) ، جوندگان (همستر ، خرگوش ، سنجاب و ... ) ، خزندگان ( لاک پشت ، مار ، مارمولک و... ) ، میمون ، اسب ( بصورت پانسیون در اسب داری) و سایر حیوانات را مورد سئوال قرار دهد .
2) در سطح سازمان های مسئول سلامت کشور نظام مراقبت از بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوانات (Zoonotic Diseases Surveillance System ) به طور موثر و کارا تشکیل نشده است و موارد بروز و شیوع این گونه از بیماری ها در کشور بطور یکپارچه و منظم در مراکز بهداشتی و درمانی پزشکی و دامپزشکی ثبت ، گزارش دهی و پیگیری نمی شود .البته شایان ذکر است که جمهوری اسلامی ایران عضویت برنامه کنترل بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان منطقه مدیترانه(Mediterranean Zoonotic Control Programme) را پذیرفته است .
3) توزیع ، تنوع و شدت موارد بالینی بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان و ظرفیت استفاده از آنها به عنوان سلاح های بیولوژیک اهمیت توجه به عوامل بیماری زای زئونوز را در بهداشت عمومی با تقویت همکاری پزشک و دامپزشک نشان می دهد . بنابراین شناسایی میزبان و مخزن و روش های انتقال عفونت های زئونوز ، روش های کنترل ، پیشگیری و درمان این بیماری ها با تدوین راهبردهای ملی و استقرار نظام مراقبت از بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان قدیمی ، نوپدید و بازپدید از جمله هاری ، شاربن ، سل ، تب مالت ، تب های خونریزی دهنده ویروسی ، انفلوآنزای پرندگان ، و .... ضروری بنظر می رسد .
4) تدوین و اجرای برنامه بهداشت و ایمنی شغلی (Occupational Health and Safety Program) برای ارائه اطلاعات درباره احتمال خطر ابتلا به بیماری منتقله از حیوان به انسان ، رعایت بهداشت فردی و سایر خطرات بالقوه همراه با تماس با حیوانات ، به افرادی که با حیوانات در آزمایشگاه ها کار می کنند یا آنها را پرورش می دهند یا آنها را منزل یا مراکز فروش نگهداری می کنند، ضروری است . کلیه افراد شاغل در مراکز نگهداری ، پرورش و آزمایشگاه های حیوانی باید در این برنامه برای اطمینان از مراقبت های پزشکی مناسب ثبت نام نمایند .
حقایقی درباره خرگوش :
تا سال 2006 ،در 6/1 درصد خانواده های امریکا حدود 2/6 میلیون خرگوش خانگی وجود داشته است . خرگوش متداول ترین پستاندار کوچکی است که در امریکا در مقایسه با سگ و گربه به عنوان حیوان خانگی نگهداری می شود .
خرگوش تا سال 1912 در راسته Rodentia (جونده rodent) طبقه بندی شده بود اما سپس به راسته Lagomorpha انتقال پیدا کرده است . بنا براین خرگوش از پستانداران کوچک خانواده Leporidaeو راسته Lagomorphaهستند که در چندین ناحیه جهان پیدا می شوند . در این خانواده 8 جنس به شرح زیر به عنوان Rabbit وجود دارد .
خرگوش خانگی اروپایی (European Rabbit) با نام علمی Oryctolagus cuniculus
خرگوش دم پنبه ای(Cottontail rabbit)با نام علمی Sylvilagus (با 13 گونه)
خرگوش Amami با نام علمی Pentalagus furnessi (در ژاپن)
خرگوش کوتوله (Pygmy rabbit) با نام علمی Brachylagus idahoensis
خرگوش آتشفشان (Volcano rabbit) با نام علمی Romerolagus diazi
خرگوش خانه به دوش (Bushman rabbit) با نام علمی Bunolagus monticularis
خرگوش افریقای مرکزی (Central African Rabbit ) با نام علمی Poelagus marjorita
خرگوش راه راه سوماترا (Sumatran Striped Rabbit) با نام علمی Nesolagus netscheriو خرگوش راه راه آنامیت (Annamite Striped Rabbit) با نام علمی Nesolagus timminsi
همچنین سه جنس دیگر در خانواده Leporidae وجود دارد که شامل انواع دیگر خرگوش تحت عنوان Pika و Hare می شود . تقریبا 50 گونه خرگوش خانگی(Rabbit) و خرگوش صحرایی(Hare) در خانواده Leporidae و راسته Lagomorphaوجود دارد اما خرگوش خانگی اروپایی تنها گونه ای اهلی است که به عنوان نژاد برگزیده برای تولید انواع گسترده نژادهای خرگوش خانگی استفاده می شوند و بطور معمول در دسترس می باشد . خرگوش اروپایی به بسیاری از مناطق سراسر جهان معرفی شده است . وجه تمایز های خرگوش های جنس Rabbit و Hare در جدول زیر ارائه شده است.
ویژگی ها
Rabbit
Hare
بچه خرگوش
تولد بدون مو و کور
تولد با مو و قادر به دیدن
لانه سازی
زیر زمین
لانه ساده و روی زمین
زندگی
گروهی
غیر گروهی
جثه
کوچکتر
بزرگتر
گوش
کوچکتر
بلندتر
نشانه پشت با خز
ندارد
دارد
اهلی
دست آموز
وحشی
خرگوش خانگی با مراقبت مناسب ممکن است تقریبا ده سال زنده بماند اما امید به زندگی نژادهای مختلف از 9 تا 12 سال متغییر است . طولانی ترین دوره زندگی خرگوش 18 سال گزارش شده است .
در واژگان انگلیسی خرگوش ماده Doe و خرگوش نر Buck و بچه خرگوش Kit یا Kitten نامیده می شود .
خرگوش کوتوله(Dwarf Rabbit) ممکن است کمتر از یک کیلو گرم در حالی که نژادهای بزرگ خرگوش ممکن است بیش از 10 کیلوگرم وزن داشته باشند .
خرگوش می تواند یک حیوان خانگی بسیار عالی و سرگرم کننده باشد اما مراقبت مناسب برای حفظ شادی و سلامت خرگوش شما ضروری است.
متوسط زمان خواب خرگوش در 24 ساعت در حالت اسارت 4/8 ساعت گفته شده است .
زیستگاه خرگوش شامل علفزارها ، جنگل و بیشه ، چمنزارها ، بیابان ها و زمین های مرطوب است . خرگوش به صورت گروهی زندگی می کند .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr4_0_22030.jpg
بیش از نیمی از جمعیت خرگوش جهان در امریکای شمالی اقامت دارند .همچنین خرگوش بومی جنوب غربی اروپا ، آسیای جنوب شرقی ، سوماترا ، برخی از جزایر ژاپن . بخش های از افریقا و امریکای جنوبی می باشد.
خرگوش به عنوان حیوان آزمایشگاهی(Lab Animal) ، حیوان دست آموز و خانگی( Pet Animal) و برای تولید پشم و خز و گوشت پرورش داده شود .گوشت خرگوش اروپایی و Hare در اروپا ، امریکای جنوبی و شمالی و برخی از بخش های خاورمیانه مصرف می شود .
خرگوش یک حیوان اهلی و رام است که به سادگی می توان آن در دست گرفت و با آن کار کرد .براساس مطالعات گذشته نگر خرگوش یک حیوان دست آموز بسیار سالم است و به مقدار زیادی احتمال نمی رود که هر بیماری را به صاحب خود منتقل نماید. بنابر ابن می توان گفت احتمال خطر ابتلا به بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان از جمله کارکنان آزمایشگاه و مراکز مراقبت و پرورش خرگوش و عموم مردم پائین است . اما احتمال ابتلا به بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان در افرادی که مبتلا به نقص ایمنی هستند و یا داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند استروئیدها و ... دریافت می کنند ، بالاتر است . به هر حال مهم است که درباره بیماری هایی که خرگوش می تواند ناقل آن باشد ، آگاهی داشته باشید . مراقبت مناسب برای سلامت خرگوش شما و همچنین خود شما اهمیت دارد . متداولترین عوارض سلامت انسان مرتبط با خرگوش واکنش های حساسیت زای ناشی از خز یا غذا و بستر خرگوش می باشد .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr5_0_22030.jpg
در تعالیم دین مبین اسلام ،خوردن گوشت خرگوش حرام است . بنابر احتیاط وجوبى بلکه اقوى باید از خوردن گوشت خرگوش حتى از گوشت سم دار آن( بر فرض وجود داشتن آن) هم اجتناب شود . در بعضی از روایاتی که در تحریم گوشت خرگوش به آنها استناد شده ، به علت این حکم نیز اشاره شده است:بعضی از حیوانات، حالت مسخ شده برخی انسان های بدکار و ناپاکند و در روایات تصریح شده است که حیوانات مسخ شده همگی حرامند که یکی از این حیوانات، خرگوش است. در روایت دیگری خرگوش در داشتن پنجه با گربه مقایسه شده و ضمنا به ناپاکی و پلیدی ذاتی خرگوش اشاره شده است. البته آنچه در روایات بیان شده لزوما تمام العلة حرمت خرگوش نیست و چه بسا حکمت ها و علل دیگری نیز در این حکم باشد که بر ما پوشیده است .از نظر علمی نیز گوشتخرگوش داراى مقدارى زیادى پورین است ، و از همین رو همیشه بوى ادرار مى دهد و خوردن آن بسیارخطرناک است . گوشت خرگوش باعث غلبه خون مى شوند زیرا حرارت بدن این حیوان 39 تا 40 درجه است و 2 تا 3درجه از حرارت بدن انسان بیشتر مى باشد.
خریداری خرگوش :
همانند سگ و گربه ، خرگوش را می توانید از فروشگاه حیوانات خانگی یا مستقیما از پرورش دهندگان خرگوش خریداری نماید یا از گروه های حمایت از خرگوش تهیه نمائید .
استرس و تقلای ناشی از حمل و نقل ، تماس با سایر حیوانات و برخی اوقات ازدحام و شلوغی شرایط نگهداری در فروشگاه های حیوانات خانگی می تواند احتمال خطر انتقال بیماری در خرگوش های خریداری شده از اینگونه فروشگاه ها را افزایش دهد.
هنگام انتخاب یک خرگوش مهم است خرگوشی را انتخاب کنید که زرنگ و فعال با خز تمیز باشد و هیچگونه نشانه اسهال برروی سرین و کفل و ترشحات از چشم ها ، بینی یا دهان خود نداشته باشد . از آنجایی که خرگوش اغلب پوشش پر پشت یا پف کرده دارد شما باید استخوان های دنده یا لگن خرگوش را لمس کنید تا اینکه لاغری یا چاقی آن را تشخیص دهید . همچنین باید به سلامتی هر یک از سایر خرگوش های یک فروشگاه توجه نمایید .
پس از خرید حیوان ،جهت معاینه و بررسی وضعیت سلامت آن و دریافت راهنمائی های لازم به درمانگاه های دامپزشکی مراجعه شود.
اصول مراقبت از خرگوش: رفتار :
خرگوش بطور مشخص یک حیوان اجتماعی است . آنها به زمان بازی و اشیاء برای بازی نیاز دارند تا اینکه آنها نقب نزنند .
خرگوش دو نوع مدفوع به شکل گلوله های چسبناک سیاه و نرم و گلوله های سفت تولید می کند . برای خرگوش خوردن گلوله های نرم مدفوع خودش طبیعی است. زیرا مدفوع نرم حاوی مواد مغذی بسیار زیادی است که روده بزرگ در بار اول هضم غذای خرگوش قادر به جذب آنها نمی باشد . این رفتار تحت عنوان عادت خوردن مدفوع (Coprophagy) شناخته شده است.خرگوش گلوله های مدفوع نرم را دوباره با نشخوار کردن جویده تا از مواد مغذی آن بیشتر استفاده نماید . گلوله های مدفوع سفت بیشتر حاوی فیبرهای هضم نشده می باشد .این گلوله مدفوع سفت به عنوان ضایعات نهایی از هضم دوباره گلوله مدفوع نرم تولید می شود.
خرگوش باید چندین بار در هفته یا حتی هر روز در محوطه امن خانه به ورزش و تمرین بدنی بپردازد .اطمینان داشته باید که هیچ چیزی در دسترس خرگوش در این ناحیه به ویژه کابل برق وجود نداشته باشد، تا بتواند آن را بجود . برای پرت کردن حواس خرگوش اسباب بازی های جویدنی ، حصیر های بافته شده از نی و یا حتی لوله های کاغذ توالت را تهیه نمایید .
خرگوش در زمین نقب می زند و در پناهگاه ها و نقب های زیر زمینی به عنوان سوراخ خرگوش (Rabbit hole) زندگی می کند. گروه سوراخ های خرگوش تحت عنوان زیستگاه خرگوش(Warren) نامیده می شود .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr6_0_22030.jpg
تغذیه : · خرگوش علف خوار است و از علف سبز ، علف هرز و گیاهان برگ دار تغذیه می کند . در نتیجه رژیم غذایی خرگوش حاوی مقدار زیادی سلولز بوده که هضم آن سخت می باشد . · خرگوش به مقدار زیاد و سریع و تند نیم ساعت اول یک دوره تغذیه ( معمولا اواخر بعد ازظهر) چرا می کند و سپس در حدود نیم ساعت بیشتر تغذیه انتخابی دارد . در این زمان خرگوش همچنین پلیت های مدفوعی سخت خود را دفع می کند . اگر محیط نسبتا امن باشد و هیچ تهدیدی وجود نداشته باشد خرگوش در خارج از لانه برای چند ساعت باقی مانده و به تناوب چرا می کند . در زمانی که خرگوش خارج از لانه خود است بندرت از مدفوع نرم خود تغذیه می کند . تغذیه از مدفوع نرم معمولا در داخل لانه به تناوب بین ساعت 8 صبح و 5 بعد از ظهر انجام می شود. · مدفوع سخت از بخش های پوسته ها و ساقه گیاه تشکیل شده که پس از هضم دوباره مدفوع نرم تولید می شود . مدفوع سخت خارج از لانه دفع می شود و خرگوش دوباره از آن تغذیه نمی کند . مدفوع نرم معمولا چندین ساعت پس از چرا تولید و پس از مدفوع سخت و اغلب در داخل لانه دفع می شود که حاوی میکروارگانیسم ها و دیواره سلول های گیاهی می باشد .
مدفوع نرم حاوی پنج برابر انواع ویتامین ها در مقایسه با مدفوع سخت می باشد .مدفوع نرم پس از بلع در بخش ویژه ای از معده خرگوش دوباره هضم می شود . · فرایند هضم دو مرحله ای خرگوش را قادر می سازد از مواد غذایی که در مدت مرحله اول هضم از روده عبور کرده و هضم و جذب آنها کامل نشده و یا از مواد غذایی تولید شده در اثر فعالیت میکروبی استفاده نماید . بنابر این حداکثر مواد غذایی استخراج شده از غذای خورده شده را بدست آورد . · مهمترین بخش رژیم غذایی خرگوش وجود فیبرهای طویل علف می باشد . غذاهای پلیت به طور معمول به خوبی متعادل می باشند اما تنها حاوی فیبرهای کوتاه می باشند . بنابراین نباید اجازه داد خرگوش از غذاهای پلیت زیاد بخورد . همچنین باید برخی از سبزیجات و میوه جات تازه در رژیم غذایی خرگوش استفاده شوند .
خرگوش نباید با هیچگونه مواد غذایی چرب و شیرین تغذیه شود. · همیشه آب تازه باید در ظرف آب خرگوش وجود داشته باشد .از افزودن هرگونه دارو و مواد مکمل مانند ویتامین ها به آب خودداری نمایید زیرا خرگوش شما ممکن است مزه آن را دوست نداشته باشد .
توانایی استفراغ در خرگوش وجود ندارد .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr7_0_12264.jpg
تولید مثل : · خرگوش میزات تولید مثل بسیار سریعی دارد. فصل تولید مثل برای بیشتر خرگوش ها دست کم 9 ماه از فوریه ( بهمن) تا اکتبر ( مهر) می باشد . در استرالیا و نیوزلند (نیم کره جنوبی) فصل تولید مثل از اواخر جولای (خرداد) تا اواخر ژانویه( دی) است. · دوره بارداری طبیعی خرگوش حدود 30 روز است .متوسط تعداد بچه خرگوش ها در هر زایمان متغییر است اما معمولا بین 4 تا 12 بچه خرگوش است که در نژادهای بزرگتر تعداد بچه خرگوش ها بیشتر می باشدبچه خرگوش ها تا حدود سن 4 تا 5 هفتگی از شیر مادر خود تغذیه می کنند .بدین ترتیب یک خرگوش ماده در یک فصل تولید مثل می تواند بیش از 800 بچه ، نوه و نتیجه داشته باشد. · خرگوش ماده در سن 6 ماهگی و خرگوش نر در سن 7 ماهگی بالغ شده و می تواند جفت گیری نمایند .
رفتارهای عشق بازی خرگوش ها شامل لیس زدن ، بوکردن با بینی و تعقیب کردن خرگوش ماده می باشد . همچنین پاشیدن ادرار یکی از رفتارهای جنسی متداول خرگوش ها می باشد .خرگوش ماده همچنین ممکن است در دوره بارداری توده های از موی بدن خود را از دست بدهد . · تخمک گذاری در خرگوش 10 ساعت پس از جفت گیری انجام می شود . پس از جفت گیری خرگوش ماده یک لانه و سوراخ زیر زمینی خواهد ساخت و مسیر لانه خود را با خز یا موهای ناحیه غبغب ، پهلو و شکم خود می پوشاند . این رفتار همچنین پستان های خرگوش ماده را برای مراقبت بهتر بچه خرگوش ها مشخص می نماید . · بچه خرگوش ها نابینا ، بدون مو و ناتوان بدنیا می آیند . اما چند روز پس از تولید یک پوشش موی نرم بدن آنها را می پوشاند که در 5 تا 6 هفتگی با یک پوشش قبل از بلوغ و در نهایت در 6 تا 8 ماهگی با پوشش بلوغ جایگزین می شود و از این زمان به بعد سالی دوبار موی خرگوش بالغ می ریزد. · با توجه به طبیعت غذایی شیر خرگوش ، بچه خرگوش ها تنها چند دقیقه یک یا دو بار در روز نیاز به مراقبت دارند .
لانه سازی : · خرگوش را می توان خارج از فضای خانه نگهداری کرد ، اما توصیه شده که خرگوش های دست آموز و خانگی(Pet Rabbit) باید در فضای داخل خانه برای محافظت از حمله و انتقال بیماری ها از حیوانات حیات وحش به آنها نگهداری شود . · خرگوش بسیار به گرما حساس هستند . کنترل تهویه و دمای محیط زندگی خرگوش در هر زمان بسیار مهم است . · قفس های سیمی در مقایسه با آکواریوم های شیشه ای تهویه بهتری فراهم می آورند که به پیشگیری از ایجاد بخارات سمی از ادرار جلوگیری می نمایند .
قفس خرگوش حداقل باید سه برابر اندازه خرگوش طول و فضای داشته باشد . · بستر در قفس های با کف یکپارچه و سفت باید بطور مکرر برای حفظ سلامت و نظافت پوست خرگوش تعویض شود .برخی از خرگوش ها را می توان با استفاده از یک جعبه چوبی پرورش داد . قفس های کف سیمی اجازه می دهد که مدفوع و ادرار از میان آن به خارج دفع شود اما یک سکوی سفت ( برای مثال تکیه ای چوب یا مقوا ) باید تهیه کرد تا خرگوش یک ناحیه استراحت داشته باشد و نیازی نباشد برروی سیم های کف قفس بایستد . · بستر کف قفس شامل روزنامه ، کاه ، علف و محصولات پلیت شده می باشد . استفاده از چوب ذرت ، خاک رس و Clumping در بستر مناسب نیست ، زیرا در صورت خورده شدن می تواند باعث انسداد روده گردد . همچنین استفاده از تراشه های چوب و خاک اره در بستر قفس با مشکلات تنفسی ، پوستی و کبدی همراه است .
گرفتن خرگوش : خیلی مهم است که خرگوش بطور مناسب و درست گرفته و نگهداشته شود . پاهای عقب خرگوش اینقدر قوی هستند که اگر خرگوش درست نگهداشته نشود، لگد بزند که این نیرو می تواند پشت خرگوش شما را بشکند . اگر خرگوش شما احساس امنیت داشته باشد همچنین کمتر احتمال دارد که شما را خراشیده یا گاز بگیرد . · خرگوش را می توان با روشی مشابه با گربه گرفت .یعنی زیر و روی خرگوش با قراردادن یک دست بین پاهای جلو و دست دیگر در زیر سرین یا کفل خرگوش که بیشتر وزن خرگوش را تحمل می کند ،گرفته و بلند کرد . خرگوش را باید محکم اما به آرامی و نزدیک به سینه نگهداشت . اگر خرگوش زیاد شل یا زیاد محکم نگهداشته شود ممکن است تلاش کند تا فرار کند.
· هیچگاه برای گرفتن و بلند کردن خرگوش از گوش ها یا پس گردن آن استفاده نکنید . همیشه وزن خرگوش خود را در زیر سرین و یا سینه خرگوش تحمل کنید . · هیچگاه برای نگهداشتن پاهای جلو یا به ویژه پاهای پشت خرگوش تلاش نکنید برای اینکه احتمال خطر لگد زدن قوی خرگوش که باعث شکستگی ستون فقرات می شود را کاهش می دهد · خرگوش باید همیشه در قفس یا سبد حمل خرگوش قرار داده شود تا اینکه برای پریدن از روی دستان مربی خود تلاش نکند .
گازگرفتن خرگوش : · خرگوش بطور کلی حیوانی رام است که با استفاده از روش های گرفتن و نگهداشتن می توان به سادگی خرگوش را در دست گرفت . · همه انواع خرگوش می توانند موجب آسیب های ناشی از گاز گرفتگی و خراشیدگی در دستان شما شوند . زخم های گاز گرفتگی خرگوش ممکن است کوچک باشد اما می تواند زخم های نفوذی عمیق ایجاد نماید . · زخم های گزیدگی همه انواع خرگوش باید بلافاصله با مقدار زیادی صابون و آب به شدت شستشو داده شوند و بدقت نشانه های عفونت در آنها مراقبت شود . عفونت معمولا به وسیله باکتری های پوست افراد گاز گرفته شده یا دهان خرگوش از جمله پاستورلا مولتوسیدا (Pasteurella multocida) ایجاد شود که می تواند باعث عفونت به ویژه بسیار شدیدی شود . · مراقبت پزشکی باید برای هر نوع گزیدگی برروی مفصل ، دست ، غلاف تاندون ، اندام های مصنوعی و نواحی دستگاه تناسلی و برای هر نوع گاز گرفتگی افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی از جمله افراد مبتلا به ایدز و اچ.ای.وی ،افراد گیرنده پیوند عضو و بیماران سرطانی پیگیری شود.
تشخیص خرگوش بیمار: · به هرگونه نشانه بیماری در خرگوش باید به سرعت توجه کرد . · متداول ترین نشانه های بیماری در خرگوش خواب آلودگی و کاهش اشتها می باشد . سایر نشانه هایی که خرگوش بیمار شما نشان می دهد عبارتند از : o تغییر رنگ ، قوام و مقدار مدفوع o از دست دادن مو و خز o بطور طبیعی نمی تواند حرکت کند به ویژه هنگام وجود مشکلات در پاهای پشت o تغییرات قابل توجه ای در رفتار خرگوش ایجاد می شود ، در چنین شرایطی ممکن است بسیار پرخاشگر باشد.
آب ریزش دهان یا دندان قروچه o مشکلات ادرار کردن · خرگوش هایی که از یک رژیم غذایی با الیاف زیاد و نارس ( علف خشک) تغذیه می کنند در آنها ممکن است اسهال یا یبوست توسعه یابد و خیلی اوقات موهای خود را می جوند . · اگر شما هر کدام از این نشانه ها را در خرگوش خود مشاهده کردید یا اگر هرگونه نگرانی درباره خرگوش خود داشتید هر چه زودتر با دامپزشک خرگوش خود تماس بگیرید . مراقبت دامپزشکی ممکن است در مقایسه با قیمت خرگوش شما گران بنظر برسد اما برای جلوگیری از بیماری های عفونی بسیار مهم است به ویژه اگر یک فرد با احتمال خطر بالا از جمله کودکان و یا افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند ، در خانه خود داشته باشید . همچنین خیلی مهم است که اجازه ندهید خرگوش شما بیشتر از این بیماری را تحمل کند . بیماری های خرگوش ممکن است ناشی از مشکلات تغذیه ای یا نگهداری و پرورش آنها باشد . · خرگوش به عنوان یکی از حیوانات دست آموز اگزوتیک بطور معمول به مشکلات دندان ، قلب ، طحال، مجاری معده – روده ای و مجاری ادراری و همچنین تومورها می تواند مبتلا شود .از آنجایی که این بیماری ها می تواند در خرگوش به سرعت و با شکل شدید توسعه پیدا کند ، معاینات پایش سلامت روتین و سالانه خرگوش برای شناسایی این بیماری قبل از اینکه زندگی خرگوش را تهدید نماید ، توسط دامپزشک برای شناسایی بیماری های دندانی ، بیماری های قلبی ، اسپوندیلوزیس ( (Spondylosis، بیماری های دستگاه تناسلی به ویژه سرطان رحم ، بیماری های مجاری ادراری به ویژه بیماری های کلیه و مثانه ضروری می باشد. o سن 1 تا 4 سالگی ؛ معاینه دندان o سن 4 سالگی و بالاتر ؛ معاینه دندان ، آزمایشات شمارش کل سلول های خونی و شیمیایی سرم و رادیولوژی
بیماری های عفونی خرگوش: خرگوش ممکن است به بیماری های عفونی و واگیر دار ناشی از باکتری ها ، ویروس ها ، قارچ ها و انگل ها مبتلا شود که برخی از آنها در جدول زیرآورده شده اند .
· Bordetellosis(Bordetella bronchiseptica (http://en.wikipedia.org/wiki/Bordetella_bronchiseptica)) · Bubonic plague (http://en.wikipedia.org/wiki/Bubonic_plague) (Yersinia pestis (http://en.wikipedia.org/wiki/Yersinia_pestis)) · Bumblefoot (infection) (http://en.wikipedia.org/wiki/Bumblefoot_%28infection%29) (Ulcerative pododermatitis by Staphylococcus aureus (http://en.wikipedia.org/wiki/Staphylococcus_aureus)) · Cestodes(Taenia pisiformis, T. serialis) · Coccidiosis(Eimeria stiedae- Hepatic Coccidia, E. magna, E. irresidua, E. perforans, and E. media- Intestinal Coccidia)
· Colibacillosis (Escherichia coli (http://en.wikipedia.org/wiki/Escherichia_coli)) · Enterotoxemia (http://en.wikipedia.org/wiki/Enterotoxemia)(by Clostridium perfringens (http://en.wikipedia.org/wiki/Clostridium_perfringens), C. difficile and C. spiroforme) · Listeriosis(Listeria monocytogenes) · Myxomatosis (http://en.wikipedia.org/wiki/Myxomatosis) (Myxoma virus (http://en.wikipedia.org/wiki/Myxoma_virus)) · Pasteurellosis (http://en.wikipedia.org/wiki/Pasteurellosis) (Pasteurella multocida (http://en.wikipedia.org/wiki/Pasteurella_multocida)) (P. septica) · Pathogenic Escherichia coli (http://en.wikipedia.org/wiki/Pathogenic_Escherichia_coli)(Enteropathogenic E. coli (EPEC)) · Puumala virus (http://en.wikipedia.org/wiki/Puumala_virus)(a species of Hantavirus (http://en.wikipedia.org/wiki/Hantavirus))
· Rabbit haemorrhagic disease (http://en.wikipedia.org/wiki/Rabbit_haemorrhagic_disease)(Rabbit Calicivirus Disease) · Rabbit Pinworm (Passalurus ambiguous) · Salmonellosis (Salmonella enteric) · Shope papilloma virus(Cottontail rabbit papillomavirus) · Tularemia (http://en.wikipedia.org/wiki/Tularemia)(Francisella tularensis (http://en.wikipedia.org/wiki/Francisella_tularensis)) · Tyzzer's disease (http://en.wikipedia.org/wiki/Tyzzer%27s_disease)(by Clostridium piliforme (http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Clostridium_piliforme&action=edit&redlink=1))
ظرفیت احتمال خطر انتقال 11 عامل بیماری زای قابل انتقال از خرگوش ( جنس های مختلف خانواده Leporidea) به انسان از جمله گونه های اکینوکوکوس ، طاعون ، سل ، گونه های بروسلا ، کوکسیلا بورنتی ، تولارمی ، ویروس آبله میمون، ویروس هاری ، ویروس تب خونریزی دهنده کنگو کریمه ، ویروس تب زرد ، ویروس انسفالیت ناشی از کنه ، با واردات آنها از طریق تجارت جهانی حیات وحش به امریکا در بین سال های 2000 تا 2005 به اثبات رسیده است . همچنین در جدول زیر فهرست کاملی از عوامل بیماری زا شناسایی شده در خرگوش در استرالیا از سال 1990 تا 2009 ارائه شده است.نتایج بیشتر تحقیقات اخیر برروی بیماری های خونریزی دهنده خرگوش می باشد .اکثریت این عوامل بیماری زا تنها یک بیماری وجود دارد که صنعت پرورش خرگوش استرالیا را تهدید می نماید اگرچه برخی از عوامل بیماری زا قابل انتقال بین خرگوش و انسان نیز در استرالیا شناسایی شده است .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr11_0_12264.jpg
بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان: خرگوش خیلی اوقات در انتقال بیماری های عفونی و واگیر به انسان درگیر نمی باشد . هر چند موارد گزارش شده از انتقال بیماریهای خطرناک بین انسان و حیوان در خرگوشهای اهلی و خانگی نادراست . با این وجود هر یک از این بیماری ها یا عفونت ها ممکن است فرصت پیدا کنند به وسیله خرگوش حمل شوند و به طور بالقوه به انسان انتقال پیدا نماید و موجب عفونت و بیماری در انسان (بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان) شوند. اغلب این بیماری ها در خرگوش بیماری ایجاد نمی کند اما می تواند موجب بروز بیماری شدید در انسان شوند.افرادی که شرایط پزشکی خاص از جمله بیماری های مزمن ، تضعیف سیستم ایمنی و بارداری دارند ممکن است احتمال خط توسعه بیماری یا عوارض بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان بالاتر باشد . این بیماری ها ممکن است بطور مستقیم ( برای مثال از طریق تماس نزدیک و یا گاز گرفتگی و خراشیدگی ) و غیر مستقیم ( برای مثال تمای با مدفوع و ادرار ) انتقال یابند .گاهی موارد بیماری های قابل انتقال بین خرگوش و انسان در بین کارکنان آزمایشگاه های حیوانی از طریق خرگوش آزمایشگاهی از جمله پاستورلا مولتوسیدا ، تولارمی ، تب کیو ، عفونت های قارچی ، بیماری های روده ای مانند کریپتوسپوریدیوم گزارش شده است . مهمترین بیماریهای قابل انتقال از خرگوش به انسان عبارتند از سالمونلوز، تولارمی ، هاری ، عفونتهای قارچی پوست و مو، سل و توکسوپلاسموز می باشند که در زیر به تفصیل شرح داده شده اند . برخی از این بیماری ها در خرگوش نشانه های بالینی قابل مشاهده ایجاد نمی کنند بنابر این اگر شما با خرگوش و مواد دفعی آن تماس نزدیک دارید اقدامات پیشگیری از انتقال این عفونت ها را باید انجام دهید .
مایکوباکتریوزیس (Mycobacteriosis) : مابکوباکتریوم اویوم کمپلکس(Mycobacterium avium complex) عامل اصلی مایکواکتریوزیس در خرگوش های کوتوله (Pygmy Rabbits) و سایر اعضای راسته خرگوش سانان می باشد که در سراسر دنیا در خاک و ترشحات ژرندگان و حیوانات آلوده یافت می شود. این باکتری از طریق هوا و استنشاق عامل در خاک آلوده اساسا به انسان منتقل می شود اما انتقال مستقیم و بلع تصادفی ادرار و مدفوع خرگوش آلوده سایر راه های بالقوه آلودگی می باشد .در افراد آلوده به مابکوباکتریوم اویوم کمپلکس ممکن است لنفادنوپاتی و بیماری ریوی مشابه با سل یا بیماری منتشره شدیدتر توسعه یابد.افراد با کارکرد ایمنی طبیعی بطور کلی به این عفونت مقاوم هستند . اما افراد مبتلا به عفونت پیشرفته HIV یا سایر بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی حساسیت آنها به عفونت منتشره افزایش می یابد.
گونه های سالمونلا ، اشریشیا کلی ، کلستردیوم دیفیسیل : این باکتری ها همه با عفونت های روده ای و اسهال در خرگوش همراه هستند و می توانند به طور بالقوه به انسان بدنبال آلودگی غذا و آب به مدفوع خرگوش یا آلودگی دست ها از طریق انتقال به دهان انتقال یابد . انتقال سالمونلا حتی توسط گونه های بسیاری از حیوانات سالم اتفاق افتد و می تواند توسط خرگوش های سالم نیز اتفاق افتد. بنابر این از روی احتیاط باید مراقبت های بهداشتی را هنگام دست زدن به مدفوع خرگوش و بستر آلوده قفس خرگوش انجام داد .عفونت های روده ای یا اسهال در هر نوع خرگوش می تواند بسیار شدید باشد و به توجه ویژه و فوری نیاز داد . کلیفروم های مدفوعی زئونوز از خرگوش در بررسی کیفیت آب نزدیک سیدنی در سال 2005 جدا شده است .
درماتوفیتوز (Dermatophytosis) یا عفونت قارچی (Ringworm): خرگوش به عفونت قارچی حساس است . عفونت قارچی پوست به وسیله یکی از چندین گونه قارچ های میکروسپوریوم(Microsporum canis , M. gypseum) یا تریکوفیتون(Tricophyton mentagrophytes) ایجاد می شود .عفونت در خرگوش ممکن است غیر مشخص باشد و به انسان از طریق تماس مستقیم با خرگوش آْلوده یا تماس غیر مستقیم با لوازم و مواد آْلوده انتقال یابد . قارچ ها به وسیله تماس با پوست ، خز یا پوسته یا شوره پوست یک حیوان آلوده به ویژه اگر پوست فرد آسیب دیده یا مرطوب باشد ، انتقال می یابد . نشانه های بالینی درمانوفیتوز در خرگوش می تواند دامنه ای از بدون هیچ نشانه تا پینه های بدون مو و پوست قرمز ، خشک و فلس مانند که اغلب خارش دار است، متغییر باشد . در انسان ممکن است نواحی کاملا مشخص پوست قرمز ، برجسته ،خارش دار توسعه یابد که اغلب در مرکز روشن تر و اطراف آن قرمز و پوسته پوسته باشد و بنابر این ظاهری حلقوی دارد .
کریپتوسپوریدیوز (Cryptosporidiosis): کریپتوسپوریوزیس یک بیماری اسهالی است که به وسیله انگل میکروسکوپی جنس کریپتوسپوریدیوم(Cryptosporidium) ایجاد شود . گونه های بسیاری از کریپتوسپوریدیوم وجود دارد که ممکن است انسان و دامنه وسیعی از حیوانات را آلوده نماید . خرگوش می تواند با گونه های کریپتوسپوریدیوم آلوده شود و بطور بالقوه انسان را آلوده نماید . اما انتقال این عامل بیماری زا از خرگوش به انسان گزارش نشده است. گونه های کریپتوسپوریوم انتشار گسترده جهانی دارند و می توان آنها را در بسیاری از گونه های حیوانی از جمله خرگوش شناسایی کرد .کریپتوسپوریدیوز یک عفونت تک یاخته ای روده ای است که به وسیله تماس و بلع دهانی مدفوعی تصادفی مواد مدفوعی خرگوش آلوده انتقال می یابد و می تواند موجب اسهال در انسان شود . معمولا اسهال خود به خود محدود می شود اما در افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی بیماری می تواند دوره طولانی داشته باشد . این انگل معمولا موجب عفونت خفیف تا شدید دستگاه معدی روده ای می شود که نشانه آن شامل اسهال ، تب ، کرامپ های شکمی ، تهوع و استفراغ می باشد.نشانه مشخص خرگوش آلوده اسهال است اما برخی از آنها هیچ گونه نشانه بالینی را نشان ندهند . انگل به وسیله پوسته خارجی خود محافظت می شود که اجازه می دهد خارج از بدن برای دوره طولانی زنده بماند و به مواد ضد عفونی کننده حاوی کلر بسیار مقاوم می باشد.
چیلیتیلوزیس ( Cheyletiellosis) : خرگوش ها ممکن است با جرب های گوش( Ear mites) ، خز( Fur mites) یا حرب های نقب زننده ( Burrowing mites) آلوده شوند. جرب خز ناشی از آلودگی با انگل چیلیتیلا پارازیتووراکس(Cheyletiella parasitivorax) ، متداولترین جرب خرگوش اهلی است و همچنینخرگوش می تواند با تماس مستقیم گربه و سگ را آلوده نماید .انگل چیلیتیلا پارازیتووراکس و سایر گونه های وابسته آن جرب های پوستی بدون نقب زدن خرگوش هستند که می توانند به انسان به وسیله دست زدن یا تماس به حیوان آلوده منتقل شوند .متداولترین انگل پوستی بدون نقب زدن می باشد که در سراسر دنیا وجود دارد و در اساسا خرگوش و همچنین گربه و سگ را آلوده می نمایند . این انگل خارجی یک زئونوز بالقوه است که بطور موقت در انسان درماتیت یا التهاب پوستی خفیف و خارش دار ایجاد می نماید . انگل زنده لایه کراتین پوست را آلوده می کند اما قادر نیست در داخل پوست نقب بزند .
تکامل انگل از تخم تا انگل بالغ برروی بدن خرگوش میزبان انجام می شود . انگل ماده بر روی مو حدود 3 تا 4 میلیمتر بالای پوست تخمگذاری می نماید .چرخه زندگی انگل حدود 5 هفته است . بنظر می رسد که این انگل بدون نشانه بالینی در برخی از خرگوش های سالم وجود دارد . جرب خز هنگام بهار و آب و هوای ملایم ، فقدان ویتامین C در رژیم غذایی ، ابتلا به بیماری های زمینه و ضعف سیستم ایمنی همراه است . وجود انگل همیشه بسادگی قابل تشخیص نیست . این انگل بیشتر برروی پشت و گردن خرگوش پیدا می شود . عفونت در خرگوش همیشه باعث نشانه بالینی نمی شود اما می تواند موجب ضایعات پوسته ریزی و سبوره یا ریزش مو جزئی با التهاب پوستی خفیف و خارش دار ایجاد می نماید .ریزش مو به شکل V در قسمت پشت خرگوش دیده می شود . در کل می توان گفت که نشانه های بالینی در خرگوش و انسان می تواند شامل ریزش موی خفیف و پوست فلس دار و خارش دار باشد . درمان اختصاص جرب خز در خرگوش تجویز خوراکی یا زیر جلدی ایورمکتین 3 بار در روز برای 10 تا 14 روز و یا حتی جلدی برای کشتن انگل و برداشت لایه های کراتین و درمان ترشح بیش از چربی پوست می باشد . ضدعفونی محیط با اسید بوریک بسیار مهم است . در مدت درمان خرگوش و ضدعفونی محیط باید خرگوش های آلوده را از سایر خرگوش و سایر بخش های خانه جدا نگه داشت .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr9_0_12264.jpg
هاری(Rabies) : عفونت ویروسی سیستم عصبی است که تقریبا همیشه بدنبال ظهور نشانه بالینی کشنده است .انتقال آن از طریق بزاق حیوان آلوده در تماس با زخم ناشی از گاز گرفتگی یا خراشیدگی و یا غشاهای مخاطی از جمله چشم ، بینی و دهان اتفاق می افتد . خرگوش معمولا تلف می شود اگر توسط یک حیوان هار گزیده شود اما خرگوش می توان به وسیله خفاش آلوده شود .خرگوش می تواند همچنین بدنبال حمله یک حیوان هار بزرگتر زنده بماند و آلوده شود ، اگر آنها در یک محدوده با هم نگهداری شوند . موارد تایید شده انسان گاز گرفته شده توسط خرگوش هار گزارش نشده است اما پیشگیری پس از تماس در برخی موارد بدنبال تماس غیر گاز گرفتگی با خرگوش هار در امریکا توصیه شده است .
تولارمی (Tularemia) : تولارمینوعی بیماری عفونی نادر است که بیشتر جوندگان وحشی و به ویژه خرگوش را مبتلا می کند و به همین دلیل، تب خرگوش هم نامیده می شود.البته این بیماری فقط مخصوص خرگوش نیست و در جوندگانی مثل سنجاب و حیواناتی مانند روباه و گوسفند هم دیده شده است. سگ ، خرگوش ، گربه ، گوزن ، سنجاب ، مار ، گوسفند ، جوندگان وحشی و موش آبی ناقل تولارمی شناخته شدند و بسیاری از گونه های به عفونت آن حساس هستند . عامل تولارمی عفونت با باکتری کوکو باسیل به نام فرانسیسلا تولارنسیس (Francisella tularensis) ، با نشانه های بالینی متنوع وابسته به حدت باکتری می باشد .راه های انتقال عفونت شامل تنفسی ، گوارشی ، تلقیح و تماس با غشاهای موکوسی و پوست است . در حیوانات وحشی از جمله خرگوش های اهلی و صحرایی و جوندگان بسیار متداول است .
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/rab1mirdr10_0_12264.jpg
تولارمی می تواند از طریق جوندگان وحشی با گزش کنه و کک به خرگوش انتقال پیدا کند . میزبان مخزن اصلی در امریکای شمالی خرگوش دم پنبه ای امریکایی می باشد . بیشتر موارد عفونت در امریکا بدنبال گزیدگی حشرات از جمله کنه و کک یا دست زدن به خرگوش آلوده اتفاق می افتد . این باکتری به طور طبیعی انسان را درگیر نمی کند، ولی تماس مستقیم با حیوان آلوده یا مصرف گوشت آلوده و نیز گزش کک، کنه یا مگس آلوده، می تواند موجب انتقال بیماری به انسان شود.اگرچه احتمال سرایت بیماری از طریق تماس با ادرار یا ترشحات حیوان آلوده و حتی استنشاق این باکتری از راه هوا هم وجود دارد، ولی سرایت از انسان به انسان نادر است.
عفونت در انسان و حیوانات ممکن است بدون نشانه یا با نشانه شبه انفلوانزا ، تورم شدید غدد لنفاوی ، اسهال شدید یا ذات الریه ایجاد شود .خود باکتری بسیار عفونی است تنها 10 تا 50 باکتری می تواند یک انسان را آلوده کند . بطور متوسط 3 تا 5 روز پس از ورود باکتری به بدن، بیماری با شروع ناگهانی تب و لرز، تعریق، سردرد، استفراغ، درد عضلانی و بی حالی خود را نشان می دهد. پس از 48 ساعت، علائم مشخصه بیماری ظاهر می شود که شایع ترین آنها، ضایعه زخمی در محل ورود باکتری به بدن (معمولا انگشت دست)، همراه با تورم غدد لنفاوی آن ناحیه است. درگیری چشمی، ریوی و تورم لوزه ها و حلق نیز گاهی ممکن است دیده شود. بیماری در انسان می تواند کشنده باشد . تولارمی در خرگوش های وحشی تربیت شده به عنوان حیوان دست آموز و یا خرگوش های اهلی که در تماس با خرگوش های وحشی می باشند، اتفاق می افتد . گربه پس از خوردن حیوانات وحشی از جمله خرگوش و جوندگان به تولارمی یا تب خرگوش (rabbit fever) مبتلا می شود .
لپتوسپیروز(Leptospirosis): گونه های لپتوسپرا در بین حیوانات اهلی و وحشی انتشار جهانی دارند . احتمال انتقال آنها به انسان از بیشتر گونه های حیوانی که در آزمایشگاه نگهداری می شوند باید در نظر گرفته شود اما حیوانات تولید کننده از جمله گاو، گوسفند و ... و سگ متداولترین مخازن بیماری هستند .انتقال ارگانیسم به انسان می تواند از طریق خراش های پوستی و غشاهای مخاطی به وسیله تماس با ادرار یا بافت های حیوان آلوده به باکتری اتفاف افتد .تنفس یا بلع باکتری می تواند همچنین بیماری را منتقل نماید .بیماری می تواند از عفونت بدون نشانه تا بیماری شدید با دامنه ای از نانه های شبه انفلوانزا تا نارسایی کبدی و کلیوی ، انسفالیت و درگیری ریوی متغییر باشد .
انسفالیتوزونوز(Encephalitozoonosis): یک عفونت ناشی از انگل میکروسکوپی از جنس انسفالیتوزون (Encephalitozoon) است .اسفالیتوزونوزیس بندرت در انسان یا یک سیستم ایمنی طبیعی اتفاق می افتد اما کاملا در افراد با سیستم ایمنی ضعیف شده از جمله افراد مبتلا به اچ.ای.وی./ ایدز ، سرطان یا بیماران دریافت کننده عضو پیوندی متداول است . گونه E.cuniculi می توان در بسیاری از حیوانات از جمله جوندگان ، سگ ، گربه ، اسب، خوک و به ویژه خرگوش پیدا کرد . هاگ این انگل بطور مشخص در ادرار خرگوش آلوده وجود دارد و می تواند باعث عفونت گردد آنها بلع شوند . بیشتر خرگوش ها هیچ گونه نشانه بالینی عفونت را ندارند اما انگل می تواند مغز و کلیه های انسان و خرگوش را متاثر نماید . هیچگونه موارد انسانی بطور مستقیم با تماس با خرگوش آلوده ارتباط ندارد اما به علت شدت بیماری ایجاد شده توسط انگل توجه به این بیمای تاکید شده است .
واکنش های حساسیت به خرگوش(Allergic Reactions ): برخی از افراد به مواد حساسیت زای تولید شده در ادرار و ترشحات و باقی مانده های پوستی و خز خرگوش حساس هستند . گلیکوپروتئین عامل حساسیت زای اصلی در خز خرگوش و اجرای حساسیت زای فرعی در بزاق و ادرار خرگوش به عنوان منابع حساسیت شناسایی شده اند . این مواد می توانند به وسیله جریان هوای اتاق انتقال یابند و یا در اثر تماس مستقیم به پوست ، چشمان ، راه های هوایی بینی و ریه ها وارد شوند و واکنش حساسیت در فرد ایجاد نمایند . در افراد حساس به این مواد نشانه های عطسه ، احتقان بینی ، خارش و آبریزش بینی و قرمزی خارش دار پوست هنگامی که با خرگوش یا مواد دفعی آن از جمله ادرار و پوسته های بدن یا قفس ، بستر قفس و تجهیزات و لوازم آن تماس داشتند ، بروز می کند. سایر
بیماری های قابل انتقال بین انسان و خرگوش : · خرگوش می تواند با ژیاردیا دئودنالیس (Giardia duodenalis) آلوده شود و بطور بالقوه انسان را آلوده نماید . اما انتقال این عامل بیماری زا از خرگوش به انسان گزارش نشده است. · خرگوش همچنین می تواند با توکسوپاسما گوندیی (Toxoplasma gondii) و لارو Baylisascaris procyonis( کرم حلقوی راکون ) آلوده شود . اما خرگوش نمی توانند این انگل ها را به انسان انتقال دهند . کرم حلقوی راکون در کودکانی که در پارک بازی کودکان یا زمین های خاکی در نواحی شهری بازی می کنند ، اساسا باعث مننژیت ائوزینوفیلیک و همچنین مهاجرت لارم انگل مشکلات چشمی می شود . · آلودگی انسان به جربSarcoptes scabiei از طریق خرگوش گزارش نشده است.
اگرچه احتمال انتقال این انگل از خرگوش به سگ ، گربه و انسان و بروز درماتیت خارش دار موقتی وجود دارد. همچنین آلودگی انسان با جرب گوش خرگوش Psoroptes cuniculi گزارش نشده است . تک یاخته Eimeria در خرگوش نیز مشاهده شده است . همچنین خرگوش حامل سایر انواع انگل های کرمی از جمله کرم قلابدار کبد (Fasciola hepatica)،کرم کدو سگ (Taenia pisiformis,T.serialis)، کرم های معدی روده ای (Graphidium strigosum و Trichostrongylus retortaeformis) می باشد. · پاستورلا مولتی سیدا (Pasteurella multocida) ، این باکتری مقیم دهان و یا مجرای تنفسی فوقانی خرگوش بوده و عامل متداول بیماری تنفسی فوقانی ( تو دماغی نفس کشیدن snuffles ) در خرگوش است . این عامل بیماری زا می تواند موجب عفونت تنفسی در انسان شود و از نظر تئوری از یک خرگوش آلوده انتقال پیدا کرده است اما توسعه عفونت انسانی پاستورلوز از خرگوش محتمل تر است شکلی از یک زخم گازگرفتگی یا خراشیدگی آلوده باشد که به طور معمول به شکل التهاب در اطراف محل گازگرفتگی یا خراشیدگی دیده می شود که احتمال می رود منجر به تشکیل آبسه با نشانه های عمومی گردد .
· ویروس میگزوما(Myxoma virus) عامل بیماری میکزوماتوز (Myxomatosis) و کالسی ویروس خرگوش (Rabitt calcivirus) عامل بیماری خون ریزی دهنده خرگوش ویروس های بیو کنترل معرفی شده اند و به تازگی در خرگوش ها در استرالیا بطور بومی مورد توجه قرار گرفته اند .به تازگی سویه بومی خوش خیم کالسی ویروس (RCV-A1) شناسایی شده است . · ویروس سیندبیس (Sindbis virus) اربوویروس زئونوز عامل تب سیندبیس که باعث تب و درد عضلانی در انسان می شود و ویروس تروبانا من (Trubanaman virus) احتمالا عامل نشانه بالینی پلی ارتریت (Polyarthritic) در انسان در سال 1990 در خرگوش استرالیا شناسایی شده است که در بررسی های بعدی در سال 2005 نشان داد که به ترتیب 8/0 و 4/2 درصد در خرگوش شیوع دارند . · هرپس ویروس B که در میان میمون های ماکاک ، رزوس و ... یافت می شود ، برای انسان به شدت بیماری زا است و قابل انتقال به خرگوش ها ، خوکچه هندی ، رت ها و موش ها می باشد ، در خرگوش پس از تلقیح ویروس عفونت کشنده ای ایجاد کرده است . ویروس واکسینا دامنه ای میزبانی گسترده ای دارند و برخی از گونه های آن می توانند بیماری شدیدی در خرگوش آزمایشگاهی ایجاد کنند که آبله خرگوشی نامیده می شود.
· سایر بیماری هایی که می تواند از طریق تماس با خرگوش انتشار یابد شامل کمپیلو باکتریوز ، بیوتیپ 2 بروسلا سوئیس ، طاعون و تب Q می باشد.
پیشگیری و کنترل عفونت : باوجود اینکه خرگوش بطور کلی احتمال خطر پائین بر حسب توانایی بالقوه آنها در انتقال بیماری به انسان ها دارند ، اما آنها همیشه کمی خطرناک هستند . احتمال خطر بیماری در خرگوش و انتقال عوامل بیماری زای قابل انتقال بین خرگوش و انسان می تواند به وسیله مراقبت مناسب ، مدیریت پرورش خوب ، بهداشت فردی و مراقبت های بهداشتی روزمره کاهش داد . خرگوشی که تحت استرس نباشد و از آن به خوبی مراقبت شود کمتر حساس به عفونت می باشد و بنابر این کمتر عفونت را به یک انسان انتقال خواهد داد . براساس نمودار زیر برای بالغین و کودکان بالای 5 سال خطر ابتلا به یک بیماری از طریق خرگوش دست آموز پائین و در حد درجه 1 می باشد. برای گروه های در معرض خطر بالا ، احتمال ابتلا به بیماری از خرگوش دست آموز براساس نمودار زیر در حد درجه 2 می باشد:
http://www.hakimemehr.ir/upload_images/images_medium/hsmdrmir3_0_74901.jpg
گروه های در معرض خطر بالا ابتلا به یک بیماری قابل انتقال از یک حیوان دست آموز از جمله خرگوش به انسان شامل افراد مبتلا به نقص ایمنی از جمله بیماران مبتلا به HIV/AIDS ، بیماران پیوندی و سرطانی ، نوزادان و خردسالان کمتر از 5 سال سن و سالمندان می باشد . باین وجود صاحبان حیوانات دست آموز به ویژه اعضای این گروه های در معرض خطر بالا می تواند منافع عاطفی مهمی بدست آورند . با انتخاب یک حیوان دست آموز مناسب و توجه به روش های کنترل عفونت خطر بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان بطور معنی داری کاهش پیدا خواهد کرد .افراد با خطر بالا نکات مهم زیر را هنگام نگهداری خرگوش باید رعایت نمایند :·
این افراد باید در ارتباط با شستشوی دستان خود پس از دست زدن به خرگوش و یا شستشوی قفس سخت کوش باشند . o افراد با خطر بالا باید سعی کنند فرد دیگری قفس خرگوش را بطور منظم تمیز نماید . در غیر اینصورت فرد باید دستکش لاستیکی هنگام تمیز کردن قفس بپوشند و خیلی درباره شستشوی دست خود هنگام پایان کار خیلی کوشا باشند . · خرگوش را از محل آماده سازی غذا و محل صرف غذا توسط افراد باید دور نگهداشت . ·
چگونگی گرفتن و نگهداری خرگوش را بطور صحیح (با روشی آرام و نرم) بیاموزند و تنها هنگامی ضروری است برای به حداقل رساندن خطر گازگرفتگی یا خراشیدگی خرگوش خود را گرفته و نگهداری نمایند. · خرگوش خود را در شرایط بهداشتی خوب از طریق مدیریت پرورش و مراقبت دامپزشکی مناسب نگهداری نمایند . · افرادی که در اثر تماس با خرگوش بیمار شدند یا عوارض بیماری را نشان دادند باید به نزدیک ترین مرکز بهداشت و درمانی و مراقبت از بیماری های وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی کشور مراجعه یا بصورت تلفنی وضعیت خود را اطلاع رسانی نمایند . · از آنجایی که انتقال بیماری قابل انتقال بین خرگوش و انسان اساسا از راه تماس مستقیم ، تماس غیر مستقیم توسط حشرات ناقل و اشیاء بی جان آلوده یا استنشاق مواد ایروسل آلوده می باشد می توانید خود را از ابتلا به بیشتر این بیماری ها با رعایت روش ها و اصول بهداشت فردی و پایه محافظت نمائید. · افرادی که با خرگوش در تماس هستند باید تمامی اعضای خانواده خود را درباره خرگوش و بیماری قابل انتقال بین خرگوش و انسان و روش های پیشگیری و کنترل بیماری ها آگاه نمایند .
خرگوش و بهداشت عمومی : هر چند موارد گزارش شده ازانتقال بیماریهای خطرناک بین انسان و حیوان در خرگوش های اهلی و خانگی نادر است با این وجود مهمترین این بیماریها عبارتند از سالمونلوز، تولارمی ،هاری ، عفونتهای قارچی پوست و مو، سل وتوکسوپلاسموز.جهت جلوگیری ازبروز بیماری در خرگوش و کاهش احتمال انتقال بیماری های قابل انتقال به صاحب خرگوش و اطرافیان وی توصیه های زیر باید مورد توجه قرار گیرد.
رعایت بهداشت فردی: · از تماس نزدیک طولانی با خرگوش از جمله اجازه دادن به خرگوش برای خوابیدن در بستر شما باید جلوگیری کرد . هرکس به ویژه کودکان که خرگوش را در دست خود می گیرند باید چگونگی گرفتن صحیح و ایمن خرگوش را آموخته باشند . · افرادی که در آزمایشگاه حیوانات و یا پرورشگاه ها با خرگوش در تماس مستقیم هستند باید از وسایل حفاظت فردی از جمله روپوش و دستکش و ... هنگام کار با خرگوش بپوشند یا استفاده نمایند و بلافاصله پس از درآوردن روپوش و دستکش دستان خود را شستشو و ضدعفونی نمایند. لباس کار شما باید آستین بلند باشد تا احتمال خطر آسیب خراشیدگی بازوان شما کاهش یابد . · اگر سابقه پزشکی حساسیت و آلرژی را دارید یا اگر احتمال انتقال عوامل بیماری زا زئونوز از طریق هوا وجود دارد ، از ماسک های یکبار مصرف یا دستگاه های تنفسی استفاده نمایید . · اگر در هنگام تماس با خرگوش در اثر خراشیدگی یا گاز گرفتگی آسیب دیدید . سریعا محل بریدگی یا خراشیدگی را با صابون های ضد باکتری شستشو دهید و آن را پانسمان نماید و به درمانگاه و یا پزشک معالج خود مراجعه نمایید . ·
اگر با خرگوش تماس نزدیک دارید ، هر وقت بیمار شدید حتی اگر نشانه های بالینی شما مرتبط با بیماری های قابل انتقال از خرگوش نمی باشد حتما پزشک معالج خود را در مورد اینکه با خرگوش تماس داشتید آگاه نمایید .زیرا بسیاری از بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان نشانه های شبه انفلوانزا دارند .برای تشخیص دقیق پزشک شما نیاز دارد اطلاعات دقیقی از وضعیت شما داشته باشد . افرادی که با خرگوش کار می کنند یا آن را در خانه نگهداری کرده یا پرورش می دهند پزشک خود را باید آگاه نمایند زیرا احتمال انتقال تولارمی( تب خرگوش) از فرد بیمار به افراد دیگر وجود دارد .
بهداشت دست : · موثرترین روش پیشگیری از بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان شستشو و ضد عفونی دستان بطور منظم و کامل پس از تماس با حیوان و مواد زائد و وسایل و تجهیزات آنها می باشد . · نظافت شخصی علی الخصوص شستن دست ها و بازوان بطور کامل با آب روان و صابون و ضدعفونی دست ها با مواد ضدعفونی کننده پایه الکلی و پس از تماس با حیوان ، شستشوی قفص ، تماس با بستر خرگوش ، مدفوع یا ادرار خرگوش از اهمیت زیادی برخوردار است. · هرگز در محل نگهداری و پرورش خرگوش یا در هنگام کار با خرگوش و قبل از شستشوی دستان خود سیگار نکشید یا نوشیدنی و غذا نخورید و از لوازم آرایش استفاده نکنید. · افرادی که با خرگوش کار می کنند یا بستر یا اشیاء آلوده به مدفوع ، ادرار و ترشحات تمیز می کنند یا با بافت ها و مایعات بدن حیوان تماس دارند حتما باید از دستکش مناسب استفاده نمایند . · کودک باید به وسیله افراد بالغ مراقبت شود تا مطمئن شوید بطور مناسب و کامل دستان خود را شستشو و ضدعفونی کرده باشند . · شما باید از تماس دستان نشسته و یا دستکش های آلوده به صورت ، چشم ها، بینی و دهان خودتان خودداری نمایید . · اگر شما در هنگام کار با خرگوش آسیب دیدید بریدگی و خراشیدگی را بلافاصله با آب و صابون تمیز و شستشو نمایید و سریعا به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه و آسیب دیدگی خود را گزارش نمایید .
تمیز کردن قفس خرگوش: · محیط قفس خرگوش باید روزانه از نظر وجود مدفوع و ادرار در بستر بررسی شود .مدفوع باید روزانه یا یک روز در میان حتی اگر خرگوش از ظرف اشغال استفاده می کند ، جمع آوری شود . · کل محل نگهداری و محیط قفس خرگوش باید بطور کامل و دوره ای شامل برداشت کل بستر و ضد عفونی قفس نظافت و تمیز شود. برخی از خرگوش ها نیاز است قفس آنها بیشتر از سایر خرگوش ها تمیز و شستشو شود . o همه بستر کهنه باید جمع آوری شود و داخل قفس باید با صابون و آب با استفاده از برس با موی زبر و سفت برای برداشت هر گونه باقی مانده های مدفوع و ادرار که ممکن ایت به سطج چسبیده باشد ، شستشو و تمیز شود . o هر بار پس شستشو قفس را باید با مواد ضدعفونی کننده خانگی از جمله سفید کننده رقیق شده به نسبت 1 به 9 با آب ضد عفونی کرد . مواد ضد عفونی کننده باید در تماس با کل سطح قفس دست کم برای ده دقیقه قرار گرفته و سپس با جریان آب کاملا شستشو داده شود .اجازه دهید قفس بطور کامل قبل از اینکه با بستر تمیز و تازه پر شود ، خشک شود . · دستان خود را همیشه پس از تمیز کردن قفس بطور کامل با آب و صابون شستشو دهید .
افراد مبتلا به نقص ایمنی از جمله بیماران مبتلا به HIV/AIDS ، بیماران پیوندی و سرطانی باید سعی کنند تا فرد دیگری قفس خرگوش آ«ها را تمیز کند مگر اینکه آنها مجبور باشند . · ظرف غذا و بطری آب باید همچنین بطور روزانه تمیز شوند و کاملا با آب صابونی داغ بطور هفتگی برای پیشگیری از تکثر باکتری ها در این اشیاء شستشو شوند . هر ماده غذایی تازه ای که توسط خرگوش خورده نمی شود بی درنگ باید از قفس برای جلوگیری از فساد جمع آوری شود .
اصول مراقبت دامپزشکی : · پس از خرید حیوان ، جهت معاینه و بررسی وضعیت سلامت آن و دریافت راهنمائی های لازم به درمانگاه های دامپزشکی مراجعه شود. · در صورت مشاهده هرگونه تغییر در ظاهر و یارفتار حیوان ، جهت بررسی علت آن به درمانگاه دامپزشکی مراجعه شود و بر اساس نظر دامپزشک معالج انجام معاینات دوره ای مورد توجه قرار گیرد. · واکسن هاری جز در مواردی که حیوان در معرض هاری قرار دارد و یا در مناطقی که هاری شایع می باشد توصیه نمی شود و برای پیشگیری از بروز سایر بیماریهای متداول در خرگوش نیز تاکنون واکسنی تهیه نشده است . · هیچگونه واکسن تایید شده ای برای استفاده خرگوش در امریکای شمالی وجود ندارد اگرچه واکسن برای Myxomatosis و بیماری خونریزی دهنده ویروسی (Viral Hemorrhagic Disease) در بخش های از اروپا و استرالیا متداول است . · باکتری های روده ای خرگوش به بسیاری از آنتی بیوتیک ها خیلی حساس هستند .
سوء مصرف آنتی بیوتیک ها در خرگوش می تواند موجب عفونت های روده ای خیلی شدید و اغلب کشنده شود . خرگوش شما تنها داروهای را باید مصرف نماید که توسط دامپزشک توصیه شده باشد . · خرگوش ها باید در سن 4 تا 6 ماهگی عقیم شوند .این شیوه مراقبت برای خرگوش های کمتر محلی و کمتر پرخاشگر انجام می شود . خرگوش های ماده ای که تا دو سالگی عقیم نشوند خطر بروز سرطان دستگاه تناسلی و بافت های پستان در آنها بسیار افزایش پیدا می کند . · معاینات دندان باید توسط دامپزشک به عنوان بخشی از معاینات بالینی عمومی انجام شود زیرا معاینه دندان های عقبی خرگوش شما بدون تجهیزات خاص خیلی مشکل است . · داروهای قابل استفاده در خرگوش عبارتند از آمپی سیلین، کلرامفنیکل، جنتامایسین، پنی سیلین G پروکائین، که همگی تزریق عضلانی هر 12 ساعت و تتراسیکلین خوراکی 50 میلی گرم در کیلوگرم هر 12 ساعت و تزریق عضلانی هر 24 ساعت · آموکسی سیلین برای خرگوش بسیار سمی است، از این رو دامپزشک هرگز این دارو را برای خرگوش تجویز نمی کند.
آموکسی سیلین و سایر فرم های پنی سیلین باکتری های مفید موجود در روده خرگوش را از بین برده و باعث اختلال در عملکرد ارگان های بدن می شوند.آنتی بیوتیک های دیگر نیز مانند کلرومایستین، تتراسایکلین، انروفلوکساسین هستند که استفاده از آن ها در خرگوش ضرری ندارند.گاهی خرگوش قادر به تحمل یک آنتی بیوتیک نمی باشد( علائمی چون کاهش اشتها و اسهال در خرگوش بروز می کند) بنابراین می توان از یک آنتی بیوتیک جایگزین استفاده کرد. · در صورت مشاهده هرگونه تغییر در ظاهر و یا رفتار حیوان ، جهت بررسی علت آن به درمانگاه دامپزشکی مراجعه شود و بر اساس نظر دامپزشک معالج انجام معاینات دوره ای مورد توجه قرار گیرد.
مدیریت نگهداری خرگوش: · حتی الامکان با ساخت جایگاه و لانه مناسب ، حیوان را در خارج از محیط منزل و به عنوان مثال در حیاط نگهداری گردد. · در صورتیکه حیوان در داخل منزل نگهداری می شود باید دارای جایگاهی خاص و نسبتا محدود باشد و از رفت وآمد آزادانه حیوان در محیط منزل باید جلو گیری شود. · از تماس حیوان با حیوانات خانگی افراد دیگر و همچنین حیوانات غیرخانگی نظیر گربه های ولگرد جلوگیری شود. · خرگوش هایی که نشانه های بالینی بیماری های عفونی و واگیر را نشان می دهند نباید خریداری شوند و یا برای رویدادهای نمایشگاه و بازار های فروش پذیرفته شوند .خرگوش ها باید 15 روز قبل از ورود به نمایشگاه های فروش و نمایش نژادهای خرگوش واکسن های مورد نظر را دریافت کرده باشند .
منابع :
1) Balsamo, G.(2003): Pet Transmitted Diseases , Louisiana Department of Health and Hospitals Office of Public Health . 2) Care and Use of Laboratory Rabbits, Occupational Health , Rice University. 3) Category "Rabbit diseases", www.wikipedia.org (http://www.wikipedia.org/) . 4) Desai , S.S. : Rabbit Care and Management,www.scribd.com (http://www.scribd.com/). 5) Henderson,W.H.(2009): Pathogens in invasive animals of Australia , Invasive Animals Cooperative Research Centre. Invasive Animals CRC (http://www.invasiveanimals.com) . 6) House Rabbit Society homepage. www.rabbit.org (http://www.rabbit.org/) . 7) Grondalen,B. etal.Companion animals as reservoir for zoonotic diseases ,Norwegian vet.j., 11/2004. 8) Kluzik , M. and Woodford , N.:Zoonoses Associated with Pygmy Rabbits , www.ehs.wsu.edu/acpohs.asp (http://www.ehs.wsu.edu/acpohs.asp) . 9) Locke , t. and Wines, C.(2004) : Zoonotic Diseases and Exotic Pets: A Public Health Policy Analysis. Washington State Board of Health 10) Praag ,E.V.(2002): Common Mites(Arachnids) of Rabbits and Their Treatment. Esther_vo@swissonline.ch. 11) Patton, N.M. etal (2008): Domestic Rabbits: Diseases and Parasites . A Pacific Northwest Extension Publication. 12) Rabbit , www.wikipedia.org (http://www.wikipedia.org/) . 13) Rabbit , Occupational Health , Colorado State University,2009 . 14) Rabbit For Pet Owners , Worms & Germs Promoting Safe Pet Ownership . November, 2008 . Worms and Germs Blog : Animal Health & Diseases : University of Guelph : Ontario Veterinary College : Zoonotic Diseases : Guelph, Hamilton, Ontario (http://www.wormsandgermsblog.com) . 15) Rabbits , Occupational Safety Information , Animal Handler Occupational Safety & Health Program. Virginia Tech Invent the Future . 16) Risk of Importing Zoonotic Diseasesthrough Wildlife Trade, Technical Appendix,2000-2005. 17) The importance of wellness examination for your exotic pet , Colorado State University , Veterinary Teaching Hospital . Zoological medicine 20/11/2002. 18) Willows Information Sheets , Zoonoses in Rabbits ,Willows Veterinary Centre & Referral Service - Specialist Veterinary Surgeons based in Solihull (http://www.willows.uk.net). 19) Zoonotic Diseases in Bird ,Mice, Rats, Hamsters and other rodents , Rabbit, Fish,Reptiles and Amphibians. 20) Zoonoses in Rabbits , General Practice Service , www.willows.uk.net (http://www.willows.uk.net/). 21) بهادر ، ع. و همکاران (1390) : میکروبیولوژی پزشکی جاوتز ، نشر دیباج . 22) گویا ، م.م. : نظام نوین مراقبت از بیماری های واگیر در جهان ، گفتار یازدهم ، کتاب نوپدیدی و بازپدیدی بیماری ها و سلامت حرفه ای پزشکی. 23) میرزمانی ، س.ش.(1390) : بیماری های قابل انتقال انسان و همستر ، ماهنامه نظام دامپزشکی ، سال دهم ، شماره 4 ، ص.30تا 41.
نوشته شده توسط :دکتر سید شهرام میرزمانی / دامپزشک
منبع:حکیم مهر