رفتار شناسي در سگ

[Dr.Hossein.M.Al]

فصل اول:
بسياري اعتقاد دارند كه انگلستان سرزمين دوستداران سگ است و در ميان حيوانات خانگي سگ يكي از محبوب*ترين و رايجترين آنها در اين كشور مي*باشد. البته قبول اين موضوع خيلي سخت نيست زيرا كه سگ*ها طبيعتاً حيواناتي اجتماعي هستند و به راحتي با انسانها ارتباط برقرار و با آنها زندگي مي*كنند. رفاقت و دوستي سگ با انسانها مي*تواند كاملاً واقعي و محسوس باشد در حاليكه مثلاً دوستي با يك گلدفيش (ماهي طلايي) تنها به صورت خيالي امكان*پذير است.

از سويي ديگر اما چنين رابطه دوستانه*اي هزينه*هايي هم دارد. سگ*ها و گاهي صاحبان آنها، انتظار دارند با يكديگر رابطه*اي صميمي داشته باشند و اين مسئله فضا را براي عدم درك و رنجش متقابل مهيا مي*كند.

مقايسه رفتار سگ*ها و گربه*ها مي*تواند در توضيح اين مسئله راهگشا باشد. با وجود آنكه ظرفيت شناخت1 گربه*ها مانند سگ*ها است، ولي اشتياق دروني آنها به ايجاد رابطه اجتماعي مانند سگ*ها نمي*باشد. گربه*ها معمولاً در خانه مكان خلوت و جداگانه*اي را به خود اختصاص مي*دهند. آنها به شيوة خود زندگي مي*كنند و مطابق خواسته*هاي صاحبشان رفتار نمي*كنند.

براي مثال صاحب گربه نبايد از صاحبش انتظار محبت بي*دليل داشته باشد؛ گربه*ها تنها در صورت مورد توجه قرار گرفتن واكنش نشان مي*دهند. همچنين اطاعت خود به خود و بي*اختيار در آنها ديده نمي*شود. براي مثال صاحب گربه بايد همواره مراقب غذاي روي ميز آشپزخانه باشد، در غير اينصورت بايد عواقب اين غفلت را بپذيرند.

در عوض سگ*ها به طور مداوم به صاحبان خود اظهار محبت مي كنند. صاحبان سگ اغلب به سگشان به چشم عضوي تقريباً انساني از خانواده نگاه مي*كنند (Wilbur,1976) و بلطبع از سگ خود هم انتظار دارند كه مسئوليت*هاي اجتماعي پيوستن به خانواده را بپذيرند. به همين دليل بسياري از اين افراد از ناخنك زدن حيوانشان به غذاي روي ميز ممكن است عصباني شوند.

در نتيجه بنابر آنچه گفته شد، وقوع بالاي مشكلات رفتاري در سگ*ها خيلي نبايد تعجب برانگيز باشد. در آزمايشي كه در كلينيك آموزش علمي حيوانات كوچك مدرسه سلطنتي دامپزشكي ديك (Dick) (واقع در انگلستان) انجام شد و در آن 50 صاحب سگ به طور غير انتخابي شركت داشتند، مشخص شد كه 10 قلاده از سگ*هاي اين افراد رفتارهاي كاملاً دردسرساز (مانند تهاجم به افراد) داشتند. 30 قلاده ديگر هم به مشكلات رفتاري كم اهميت*تري مانند هيجاني شدن و زود به خشم آمدن در برابر افراد يا ترس از جاروبرقي و.... مبتلا بودند. تنها 10 صاحب دام بيان داشتند كه سگشان رفتار مناسبي دارد. در مطالعات ديگري كه با همكاري صاحبان بيشتري (1500-350) به طور جداگانه توسط هوپت2 در سال 1976 و ويلبر3 در سال 1976 در آمريكا انجام شد، معلوم شد كه حدود 42-25 درصد اين افراد متوجه مشكلات رفتاري سگهايشان شده*اند. تفاوت درصدهاي ذكر شده احتمالاً به علت اختلاف تعريف*هاي موجود از مشكلات رفتاري مي*باشد.

مشكلات رفتاري در جدي*ترين شكل خود مي*تواند تهديدي براي زندگي سگ باشد. زيرا كه به علت غير قابل تحمل بودن تنها مرگ شفقت*آميز برايش توصيه مي*شود. علاوه بر اين بسياري از مشكلات رفتاري وجود دارند كه تحمل آن براي صاحب دام آشكارا بر كيفيت زندگي آنها و يا خود سگ تأثير منفي مي*گذارد. بسيارند خانواده*هايي كه داشتن مهمان در خانه را به علت رفتار تحريك پذير و مهاجم حيوانشان متوقف كرده*اند و يا بيرون رفتن به همراه سگي كه پارس مي*كند يا در هنگام عدم حضور ايشان رفتار مخربي انجام مي*دهند را ترك كرده*اند.

چنين تحملي ممكن است از نظر ديگران شگفت*انگيز باشد، ولي براي اين افراد دلايل بسياري وجود دارد تا چنين وضعي را ادامه دهند. وويث4 در سال 1981 در مصاحبه با صاحبان سگ و گربه*هايي كه مشكلات رفتاري داشتند مشاهده كردند كه رايجترين دليل آنها براي اين كار احساس نزديكي و وابستگي به حيوان5 مي*باشد. البته تذكر اين نكته ضروري است كه اغلب مشكلات اين حيوانات تنها بخش كوچكي از فعاليت*هاي معمول آنهاست و بيشتر اوقات آنها حيواناتي با محبت و دوست داشتني هستند. يكبار صاحب سگي بيش فعال كه مدام پارس مي*كرد وضع بغرنج و هميشگي خود را اينگونه توضيح مي*داد: «گاهي اوقات فكر مي*كنم كه ديگر نمي*توانم اين شرايط را تحمل كنم ولي وقتي تصور مي*كنم كه همراه سگم در مطب دامپزشكي منتظر تزريق داروي كشنده نشسته*ام، در مي*يابم كه قادر به انجام چنين كار نيستم.»

علت ديگري كه باعث مي*شود اين افراد سگ مشكل*دار خود را تحمل كنند احساس مسئوليت و گناه در برابر رفتارهاي دام است. در ميان صاحبان سگ*هاي مشكل*دار ديدگاه در «سگ بد وجود ندارد و تنها صاحبان بد وجود دارند» بسيار رايج است و اغلب آنها اين جمله را در ضمير خود تكرار مي*كنند. اين افراد در زمان حال و گذشته به دنبال رفتارهاي اشتباهي كه با سگ داشته*اند مي*گردند و البته هميشه موضوعي براي احساس گناه پيدا مي*كنند. در اين شرايط اظهارنظر ديگران هم كه هميشه وجود دارد. در جامعه ما (انگلستان) همانند انتقاد از شيوه تربيت كودكان، ايراد گرفتن از ديگران در مورد روش تربيت و بارآوردن حيوانات خانگي هم نقل محافل مي*باشد. يكي از نتايج ميل به سرزنش افراد به خاطر رفتار حيواناتشان اين است كه فرد مي*پندارد چون مشكل رفتاري سگش به خاطر اشتباهات او به وجود آمده است پس او مجبور است كه به زندگي با آن ادامه دهد. بسياري از دارندگان سگهاي مشكل*دار با مشكل خود تنها هستند و برخي از آنها هم به كلاس*هاي فرمانبرداري يا به تعليم دهندگان مراجعه مي*كنند و تنها درصد كمي از آنها با دكتران دامپزشك مشاوره مي*كنند.

شايد دانستن اين موضوع كه در 10 سال گذشته دامپزشكان هيچ تخصص حرفه*اي براي درمان مشكلات رفتاري حيوانات نداشتند، زياد تعجب برانگيز نباشد، ولي به هر حال دامپزشكان بسياري بوده*اند كه بر حسب مورد مطالب مفيدي براي ارائه داشته*اند و البته علت اين امر هم ساده است چون آنها سگ*هاي زيادي را ديده و مطالعه كرده بودند و تجربه زيادي داشته*اند.

يك پرورش دهنده يا يك تربيت كننده آگاه به كار خويش به راحتي مي*تواند به چنين نتيجه*اي برسد كه اين قبيل راهنمايي*ها برخلاف ساير نظريات حرفه*اي دامپزشكان بر پايه و اساس ساختار عملي دانش بنا نشده است.

دامپزشكاني كه در نظر دارند درمان مشكلات رفتاري حيوانات را هم در رديف خدمات مطب خود بگنجاند بايد توجه داشته باشند كه ممكن است قبل از پرداختن مراجعينشان به اين موضوع نياز باشد تا خودشان به ارائه اطلاعات اقدام كنند. يك راه براي انجام اين كار اين است كه به عنوان قسمتي از معاينه عمومي سلامتي حيوان، در مورد رفتار آن نيز پرسش*هايي را مطرح كنند.

[Dr.Hossein.M.Al]

تاريخچه روانشناسي ناهنجاري*هاي گوشتخواران
در حدود 20 سال پيش (دانشمندان) دريافتند كه با روشهاي عملي و نظري علوم مختلف روانشناسي مي*توان به شيوه*اي براي درمان اختلالات رفتاري حيوانات دست يافت. در اين رابطه نظريه*ها و آزمايش*هاي بسياري در طول 20 سال اخير مورد پژوهش قرار گرفته*اند ولي تاكنون ارتباط آنها با صاحبان حيوانات خانگي كشف نشده است.

بيشتر تحقيقات مفيد صورت گرفته با استفاده از نظريه آموزش بوده است. اين نظريه مجموعه*اي از روشهاي واقعاً متفاوتي مي*باشد كه همگي تجربي بوده و هدفش تشريح چگونگي آموزش و بدست آوردن الگوهاي رفتاري در موجودات زنده از جمله انسان مي*باشد. روانشناساني كه در دهه*هاي 1940 و 1950 روي اين زمينه كار مي*كردند به دنبال اثبات اعتباري همانند علوم فيزيكي براي روانشناسي به عنوان يك علم بودند. آنها اعتقاد داشتند كه مطالعه روي نكات قابل لمس و مشاهده داده*هاي سخت (hard data)، بيشترين اهميت را دارد و فرايند تفكر و ذهن را چون غير قابل اندازه*گيري و قياس بود، امري پيچيده مي*دانستند و بنابراين خود را تنها به مطالعه روي رفتارها و كنش*ها محدود ساختند. با در نظر گرفتن اين عقيده محققيني كه زمينه تحقيقاتشان روي حيوانات است امتيازات بيشتري نسبت به محققين انساني دارند. رفتارهاي حيوانات روي همرفته از پيچيدگي كمتري برخوردار است و آسانتر مي*توان بر جنبه*هاي مختلف زندگي آنها نظارت و كنترل داشت. به اين ترتيب هزاران حيوان از گونه*هاي مختلف تحت انجام آزمايشهاي گوناگون آموزش و يادگيري (Learning experiment) قرار گرفتند كه احتمالاً پر كاربردترين آنها سگ*هاي پاولوف6 كبوترهاي نگهداري شده در قفس*هاي اسكينر7 و رت*هاي نگهداري شده در هزار تو8 بوده*اند.

حداقل ميزان زجر و ناملايمتي وارد شده به اين حيوانات و اخلاقي بودن اين آزمايشها، كه شامل تعدادي از آزمايشهاي اين كتاب هم مي*شود، مشخص نمي*باشد و قابل ذكر نيست. با اين حال بي*توجه بودن و انكار نتايج بدست آمده از اين آزمايشها تنها به همين دليل كاري احمقانه است. به ويژه اينكه حاصل اين آزمايشها امروزه براي زندگي حيوانات بسيار سودمند بوده است.

اين بخش از نظريه (يادگيري) كه بر مبناي تحقيق روي حيوانات شكل گرفت. از همان ابتداي شكل*گيري، در حوزه*هاي (روانشناسي) انساني كاربرد بسياري پيدا كرد و در دهه 1950 ارتباط آن در درمان تعدادي از ناهنجاري*هاي رواني در دستور كار قرار گرفت و اين موضوع در درمان بعضي بيماري*ها مورد پذيرش قرار گرفت؛ اگر بيماران رواني بتوانند بياموزند كه خود را درگير رفتارهاي غيرطبيعي خود نسازند و به صرف همين واقعيت ماهيتاً درمان آنها ممكن خواهد بود. اگر يك بيمار گذر هراس9 بتواند بياموزد كه از خانه خارج شود و به بيرون برود يا به فردي مبدل پوش10 بتوان آموخت كه لباس*هاي زنانه بر تن نكند احتمال درمان بيماري آنها بالا خواهد بود و به اين ترتيب با درمان نشانه*ها اختلال درمان خواهند شد. عملكرد رفتار درماني كه خود مجموعه*اي از روشهاي درماني بر پايه اين نظريه است در درمان بسياري از ناراحتي*هاي رواني كه تا آن موقع درماني نداشتند بسيار موفقيت*آميز بود و شايد بيشتر اختلالاتي كه با استفاده از اين روش درمان شد ترس*هاي مونوسيمپتوماتيك (يعني ترس از چيزهايي تقريباً خاص يا موقعيت*هاي مشخص مثل ترس از عنكبوت يا پرواز با هواپيما) در بيماراني كه از نظر ساير ويژگي*هاي شخصيتي سالم هستند، باشد. ادامه اين موفقيت*ها در دهه 1960 موجي از تشويق*ها و حمايت*ها را براي اين روش درماني در پي داشت ولي ادامه اين كار در پي كشف فرايندهاي ذهني بيماران توسط (روان) درمانگران در دهه 1970 كاهش يافت. در فرايند ذهني، توانايي بيمار به بازتاب و واكنش به اعمال خود به صورت سمبول*سازي و استفاده از چيزي به عنوان نماد چيزي ديگر، اغلب موجب بي*اطلاعي آنها نسبت به معني كارهاي قابل مشاهده خودشان مي*شود. بنابراين يك بيمار گذر هراس ممكن است نسبت به چيزهايي مانند خيابان و فضاهاي باز، بيشتر از تنهايي و ساختارهايي كه نماينده اين چيزها هستند بترسد. به همين ترتيب بيماري در يك فرد مبدل پوش متمايل به لباس*هاي زنانه ممكن است به شكل اختلال در ايجاد ارتباط با ساير انسانها بروز كند.

همزمان در همين دوران رفتارشناسان حيوانات مستقلاً به كاربردهاي بلقوه رفتار درماني در گونه*هايي كه اين عمل براي اولين در آنها اجرا شد پي بردند و همانطور كه انتظار مي*رفت اين روش در حيوانات بيشتر از انسان*ها اجرا شد و توسعه يافت.

فرايند شناخت در حيوانات نسبت به انسانها پيچيدگي كمتري دارد. فكر آنها مشغول اتفاقات گذشته نمي*شود و دغدغه آينده ندارند و از همه مهمتر آنها فاقد تفكر سمبوليك هستند.

فرايند شناختي حيوانات بيشتر تحت تأثير شرايط و زمان حال است. بنابراين اگر سگي از چيزي هراس (fear) دارد بايد نوع آن مشخص شود، مثلاً صداي تفنگ، يا اگر سگي رفتار جنسي غير متعارف دارد، نوع رفتار بايد مشخص شود. براي مثال پريدن روي كوسن كاناپه و مبلمان. حسن اين مسئله آن است كه در حيوانات اين عوارض تنها ناشي از يك پاسخ اكتسابي و آموخته شده در برابر يك محرك ناشناخته است و برخورد با آن نسبتاً آسانتر از بيماري*هاي انسان است، در انسان اين رفتارها *مي*تواند علائم يك ترس ريشه*دار و گسترده*تر باشد يا ريشه در اختلالات شخصيتي عميق داشته باشد.

شاخه ديگري روانشناسي كه براي درمان اختلالات رفتاري حيوانات استفاده شده است، رفتارشناسي يا اتولوژي مي*باشد.

در اين علم درباره رفتارهاي آموخته شده يا فراموش شده مطالعه مي*شود. اين علم در دهه 1940 توسط دانشمنداني چون لورنز و تينبرگن11 گسترش يافت. شنكل12 در سال 1947 با استفاده از چارچوب علم اتولوژي به عنوان مرجع، مطالعات خود را بر روي نزديك*ترين خويشاوند سگها در طبيعت يعني گرگها آغاز كرد ولي در دهه 1970 بود كه ارزش*هاي اين علم براي استفاده در حيوانات خانگي مورد توجه قرار گرفت.

روانشناسي رشد مطالعه چگونگي رشد انسانها و حيوانات و تغييرات ذهني و رفتاري آنها در طول زندگي، يكي ديگر از علومي است كه امروزه بسيار مورد تأئيد قرار گرفته است. مشهورترين محققيني كه در اين زمينه كار كرده*اند اسكات و فولر13 در دهه 1940 و فوكس14 در دهه 1950 مي*باشند. اين دانشمندان روي رشد فيزيولوژيك توله سگها و راه تأثير محيط روي آنها كار كردند. اگرچه نتايج كار آنها مانند نظريه آموزش و اتولوژي در درمان مشكلات رفتاري مفيد نبوده است، ولي اين نتايج در توصيف علل مستعد بودن بعضي سگها به مشكلات رفتاري بسيار مفيد بود؛ كه براي افرادي مانند پرورش دهندگان سگ كه در موقعيتي هستند كه قادر به جلوگيري از مشكلات رفتاري سگ*ها مي*باشند مفيد و كاربردي است.

روانشناسي باليني انسانها حوزه*اي است كه به تازگي ارتباط آن با حيوانات روشن شده است. با توجه به رشد رابطه ميان صاحب حيوان و حيوان (كه گاهي به آن زوج همكار انسان و حيوان مي*گويند) روانشناسان و روانپزشكاني چون بك و كاتچر در سال 1983 به جاي استفاده صرف و خشك از تشويق بيماران به تمرين و فعاليت يا ايجاد علاقه در آنها به امتيازات و سودهاي حيوانات خانگي براي انسانها پي بردند. با استفاده از حيوانات مي*توان رابطه*اي به وجود آورد كه نيازهاي روانشناختي فرد را كه از ساير راه*هاي ديگر قابل تأمين نيستند برآورد كرد؛ يك سگ براي صاحبش معمولاً چيزي بيش از يك سگ است؛ نه تنها آنها عضوي از خانواده محسوب مي*شوند بلكه بوسيله آنها مي*توان احساسات و حالات روحي را كه هيچ راهي براي بروز يا تخليه ندارند را مصرف كرد. همچنين با استفاده از آنان مي*توان شيوه قابل قبولي براي تخليه رفتار تهاجمي و عصبانيت پيدا كرد. در حال حاضر شواهدي وجود دارد كه استفاده از سگها بدين منظور مي*تواند عامل به وجود آمدن مشكلات رفتاري در اين حيوانات بشود، بنابراين هنگام استفاده از چنين روشهايي بايد به اين موضوع نيز توجه داشت(O’Ferral 1992).

هدف اين كتاب، اين است كه با ارائه اطلاعات كافي از شاخه*هاي مختلف روانشناسي و كاربرد آنها در درمان مشكلات رفتاري، دامپزشكان بخش باليني قادر باشند حداقل تعدادي از مشكلات رفتاري بيمارانشان را به تنهايي حل كنند. همانطور كه در ساير بيماري*ها پيش مي*آيد گاهي مشكلات رفتاري جدي و حادي وجود دارند كه براي درمان آنها بايد به متخصصين رجوع كرد ولي با اين حال به ازاي هر مورد جدي و خطرناك موارد عادي زيادي وجود دارند كه درمانشان از عهده دامپزشكان عمومي كه به خوبي آموزش ديده باشند برمي*آيد.

مشكلات رفتاري را با بكار گرفتن كوركورانه روش*هاي مكانيكي نمي*توان درمان كرد بلكه براي هر مورد به طور اختصاصي بايد تركيب منحصر به فرد علل مختلف بررسي و ارزشيابي شود.

1-recognation
2 –Houpt,1976
3 –Wilber,1976
4 –Voith,1981
5 –Attachment to animal
6 -Pavlov’s dogs
7 –Pigeons in Skinner
8 –rats in maze
9 –agoraphobicترس قرار گرفتن در محيط*هاي باز=
10 –transvestiteميل به پوشيدن لباس*هاي جنس مخالف=
11 –Lorenz and Tinbergen
12 -Schenkel
13 –Scott&Fuller
14 -Fox
ترجمه: دكتر داريوش سعادتي
منبع: رفتارشناسي سگ از انتشارات جامعه دامپزشكي حيوانات كوچك انگلستان

[Dr.Hossein.M.Al]

فصل دوم:
2-1 ماهيت فرايند تفكر

در خانواده*هايي كه از سگي دوست داشتني و وفادار نگهداري مي*كنند، به راحتي اين فرضيه كه سگ*ها مانند انسان*ها مي*انديشند مانند يك رفتار عادي شكل مي*گيرد.

از نظر بسياري محققين و پژوهشگران ذهن، براي مطالعه و فهم عملكرد ذهن ساير حيوانات، انسان شناخته شده*ترين و مناسب*ترين مدل مي*باشد و بلطبع استفاده از آن بسيار طبيعي به نظر مي*رسد، ولي استفاده از اين مدل اغلب مشكلات و خطاهايي را در پي دارد و چه بسا موجب بغرنج*تر شدن تفسير اطلاعات غلط بدست آمده بشود، به طوريكه اين مسئله خود مي*تواند مشكلي بر مشكلات موجود بيفزايد.

از طرفي ديگر روانشناسان در طول نيم قرن گذشته ديدگاه سخت*گيرانه*تري نسبت به اين مسئله داشته*اند و براي حيوانات هيچگونه پروسه فكري*اي قائل نشده*اند. به علت اين طرز تفكر، در آزمايشهاي اين محققين تنها رفتارها اندازه*گيري مي*شود(براي مثال شمارش تعداد گردش به چپ يا راست يك موش رات در يك هزارتو15 يا اندازه*گيري مقدار غذاي خوشمزه خورده شده). شديدترين شكل اين رويكرد توسط اسكينر16 ارائه شده است. طبق نظرات او اتفاقات درون يك موجود زنده بي*اهميت بوده و توجه به آن بي*فايده مي*باشد. بنابراين نگرش او به موجودات زنده بسيار ساده بود و آنها را مانند يك جعبه خالي فرض مي*كرد و تنها به جمع*آوري اطلاعات ورودي و خروجي و محاسبه ارتباط ميان آنها اكتفا مي نمود. نتايجي كه اسكينر و همكارانش بدست آوردند بسيار موفقيت*آميز بود و منجر به شكل*گيري نظريه آموزشي «تمام و كمال»17 شد. اين نظريه امروزه تبديل به مجموعه قوانيني شده است كه بوسيله آنها ارتباط ميان ورودي اطلاعات (محرك) و خروجي اطلاعات (پاسخ) تفسير مي*شود و بهترين شرايط مناسب براي آموزش محاسبه مي*شود. قوانين ذكر شده از ديدگاه مدرن شايد بسيار مكانيستيك18 به نظر برسد، ولي بايد توجه داشت كه با تمام محدوديت*ها و نارسايي*هايي كه در اين نظريه وجود دارد، استفاده از آن در آموزش انسانها به ويژه معلولين بسيار ثمربخش بوده است. در تربيت حيوانات هم نتايج مطلوبي از اين روش بدست آمده است و به دنبال استفاده از روش اسكينري 19براي آموزش بايدها و نبايدها به حيوانات (وبه ويژه سگ*ها) نتايج مؤثري بدست آمده است. در فصل بعدي به جزئيات بيشتري از اين قوانين خواهيم پرداخت.

از آنجا كه نتايج اين روش آموزشي بسيار موفقيت*آميز بوده است، اين سئوال كه «در ذهن حيوانات چه مي گذرد؟» تقريباً مورد غفلت قرار گرفته است. اين موضوع امروزه اينگونه مورد پذيرش قرار گرفته است كه در حيوانات رده*هاي پايين*تر از پريمات*ها پاسخ*ها به طور خودبخودي و غيرآگاهانه انجام مي*شوند و بر اساس آموختن مبتني بر تداعي معاني20، اين پاسخ*ها برمبناي عادت صورت مي*گيرد و از تجربيات گذشته نشأت گرفته است. نقش آگاهي در اين پاسخ*ها مانند راننده اتومبيلي است كه بدون تفكر به مقصد مي*رسد و هيچ نظري در مورد اينكه چگونه به آنجا رسيده است ندارد. به همين ترتيب، اين امر به بياني ديگر در سگهاي نژاد پاولوف21 اثبات شده است. اين سگها پس از آنكه مدتي همراه غذا چند نوبت صداي زنگي را مي*شنيدند، رفته رفته عادت كردند كه با شنيدن صداي زنگ بزاق ترشح كنند. ترشح بزاق در اين سگها به طور ناخودآگاه و خودبخود انجام مي*شود و هيچ فرضيه و انتظار خاصي مانند «صداي زنگ يعني غذا» در آنها شكل نگرفته است.

به دنبال تحقيقات اخير روي Learning theory traditional، نتايجي بدست آمده كه آنها را تنها در صورتي مي*توان تفسير كرد كه از پيش پذيرفته باشيم حيوانات در شرايط مختلف به هر حال انتظارات و پيش فرض*هايي براي خود مي سازند22بر اساس شواهد و مدارك موجود حيوانات و به ويژه سگها تنها به طور خود به خود و كاملاً ناآگاهانه، به محرك*ها پاسخ نمي*دهند. يك نمونه آزمايشي كه انجام آن تنها به صورت پاسخ خود به خود به محرك امكان*پذير نمي*باشد «پاسخ تأخيري»23 مي*باشد كه در آن جايزه*اي را زير فنجان*هاي مشابه يا ظروف هم شكل پنهان كرده و پس از گذشتن زماني معين به حيوان اجازه داده مي*شود تا يكي از ظروف را انتخاب كند. بريتوف در سال 241971 نشان داد كه سگها قادرند اين آزمايش را با فاصله زماني 5/1 ساعت، حتي اگر در اين فاصله خوابيده باشند، به خوبي انجام دهند. همچنين در گرگها نشان داده شده است كه آنها طرحي ذهني از قلمرو خود دارند و قادرند از محلي به محل ديگر مسير خود را از كوتاه*ترين راه انتخاب كنند، بي*آنكه نياز باشد قبلاً آن راه را طي كرده باشند.

صاحبان و تربيت كنندگان سگ معمولاً مي*توانند مثالهاي مشابه بسياري ارائه كنند كه به نوعي تأئيد كننده اين موضوع باشد. بهترين نتيجه*اي كه از اين بحث مي*توان گرفت اين است كه:

روش آموزش مبتني بر تداعي معاني، با وجود آنكه به نوعي مفيد بوده و قادر است در بسياري شرايط رفتارهاي سگها را پيش*بيني و كنترل كند، ممكن است ذهن را بيش از حد ساده در نظر گرفته باشد و در مورد پيچيدگي*هاي ذهني سگها به درستي مصداق نداشته باشد.
2-2 هوش

تفاوت بهره هوشي سگها با هم مسئله جالبي است كه در ميان صاحبان و پرورش دهندگان سگ علاقمندان بسياري دارد. اسكات و فولر25 در سال 1965 آزمايش*هاي متعددي را روي توله*هاي چند نژاد براي آزمايش توانايي ذهني آنها انجام دادند.

آنها دريافتند كه بعضي نژادها در آزمايش*هاي خاصي بهتر از ديگران عمل مي*كنند. براي مثال نژاد بيگل26 در آزمايش*هاي فضايي و مكاني27 بهتر عمل مي*كنند. در حاليكه نژاد باسنجي28 در آزمايش*هاي عملي و مهارتي29 از ديگران بهترند. اين محققين به اين نتيجه رسيدند كه توانايي خاصي را نمي*توان به عنوان معيار براي هوش سگها معرفي كرد زيرا كه انجام هر آزمايشي نياز به توانايي خاص خودش دارد. با اين حال اين نتيجه*گيري عاقلانه با وجود هماهنگي با عقايد رفتارشناسان آن دوران، خيلي منطقي به نظر نمي*رسد. به طور سنتي، سنجش هوش انسان به وسيله تعدادي آزمون هوش انجام مي*شود. كارايي هر كدام از اين آزمون*ها مي*توانند توسط عوامل اختصاصي مختلفي مانند اضطراب يا چابكي و مهارت فردي تحت تأثير قرار بگيرد ولي با اين حال كارايي تمام آنها تحت تأثير عوامل كلي هوش قرار دارد. در اين آزمون*ها با حساب كردن امتيازات بدست آمده هوش را تخمين مي*زنند، به نظر مي*رسد به همين روش بتوان مجموعه*اي از آزمون*هاي هوش مخصوص سگها طراحي كرد و بوسيله آن طبقه*بندي سگها بر اساس هوش فردي ممكن شود به هر حال همانطور كه پيش از اين به آن اشاره شد، براي تشخيص و درمان مشكلات رفتاري سگها شناخت محدوديت*ها شايد از شناخت محدوده هوش آنها مهمتر و ضروري*تر باشد.

[Dr.Hossein.M.Al]

3-2 زبان
با وجود آنكه برخي از سگها ممكن است بسيار باهوش باشند،* ولي آنها قادر به انجام بعضي كارهاي بسيار پيچيده ذهني مانند نمادسازي30 يا آبستراسيون پيشرفته نمي*باشند. براي مثال سگها قادر به فهميدن زبان با درك متداولي كه از لغات وجود دارد نمي*باشند. آنها مي*توانند براي مثال معني كلمه «قدم*زني» را به صورت يك ايده يا انتظار خاصي تداعي كنند ولي هيچ تصويري از صرف و نحو نمي*توانند داشته باشند. اين حيوانات نمي*توانند بياموزند كه تركيبات متفاوت واژگان مشابه معاني جديدي توليد مي*كند. براي مثال يك سگ ممكن است معني بنشين، غذا و... را درك كند ولي ياد گرفتن مفهوم اين دو فرمان به اين معني نمي*باشد كه عبارت «بنشين سر غذا» را نيز درك كنند. در نتيجه سگها هرگز چيزي بيشتر از قسمت*هاي كوچكي از گفته*هاي صاحبش را درك نمي*كند. علت اينكه بعضي از صاحبان احساس مي*كنند كه سگشان آنها را درك مي*كنند اين است كه سگها ارتباط غير كلامي مانند حالت صورت، اشارات و حركات سر و صورت و تُن صدا را خيلي خوب درك مي*كنند (به فصل 4 رجوع شود) و به خوبي قادر به پيش*بيني حركات و تفسير ايما و اشاره**هاي صاحب خود مي*باشند.

در ارتباط با همين موضوع، با وجود توانايي آشكار سگها در ضبط خاطرات گذشته و ساختن چشم*انداز آينده، به هيچ عنوان نمي*توانند با گذشته يا آينده ارتباط برقرار كنند. انسانها قادرند بوسيله زبان در طول زمان به عقب و جلو حركت كنند ولي در سگها زبان وجود ندارد. مشكلات رفتاري مانند دزديدن غذا و جويدن و گاز گرفتن اشياء كه در هنگام عدم حضور صاحب سگ رخ مي*دهد را مي*توان به اين موضوع مربوط دانست، در اين مواقع نه فرمان صاحب دام مبني بر نخوردن سوسيس*ها قبل از ترك اتاق در جلوگيري از اين عمل تأثيري دارد و نه تنبيه حيوان پس از بازگشت صاحبش و مواجهه با سوسيس*هاي خورده شده؛ در هر دوي اين موارد عمل صاحب سگ از نظر زماني با زمان وقوع تخلف حيوان فاصله زيادي دارد و تأثيري روي آن نخواهد داشت.
4-2 درك مسائل اخلاقي

يكي ديگر از نكاتي كه هنگام بررسي مشكلات رفتاري بايد در نظر داشت اين است كه سگها توانايي درك مسائل اخلاقي را ندارند: براي آنها خوب و بد تفاوتي ندارد. خيلي اوقات مشكلات رفتاري كه در سگها بوجود مي*آيد نه تنها براي صاحبانشان دردسرساز است بلكه گاهي اهانت*آميز هم تلقي مي*شود و موجبات دلسردي آنها از حيوانشان را فراهم مي*آورد به همين دليل اين مشكلات بدتر هم مي*شوند و توسعه مي*يابند. آنها بخصوص پس از ديدن رفتارهاي فرمانبردارانه و حاكي از ترس حيوان كه پس از انجام كار اشتباه ديده مي*شود، عقيده پيدا مي*كنند كه حيوان مي*داند فلان كار اشتباه است ولي انجام مي دهد. صاحب حيوان اغلب اين قبيل رفتارهاي حيوان را نشانه شرمندگي آن مي*داند. در حاليكه در حقيقت اين رفتارها يك ترس ساده از تنبيه شدن مي*باشد و هيچ ردپايي از درك اخلاقي در آنها وجود ندارد. اين تفسيرهاي اشتباه بخصوص باعث پيچيده*تر شدن مشكلات رفتاري مخربي كه هنگام عدم حضور صاحب سگ رخ مي*دهد، مي*شود. صاحب سگ وقتي به خانه باز مي*گردد مي*بيند فرش جويده شده است و سگ او با حالتي مطيع و دلواپس چمپاتمه زده يا پاورچين پاورچين به گوشه*اي مي*گريزد، علاوه بر ناراحتي براي فرش با خود مي*انديشد كه «اين سگ مي*داند كه انجام اين كار اشتباه است: ببين چه قيافه خطاكاري به خود گرفته است. او حتماً اين كار را براي جلب توجه يا به تلافي بيرون رفتن من انجام داده است». بسته به خلق و خوي فرد، صاحب حيوان ممكن است با آن برخوردي خشن داشته باشد تا به او بفهماند انجام چنين خطايي بدون مجازات نخواهد بود يا آنكه حيوان را مورد مهر و محبت بيش از حد خود قرار دهد كه احساس فراموش*شدگي در او شكل نگيرد. هر كدام از تدابير گفته شده ممكن است به جاي بهبود اوضاع آنرا بدتر كند(به بخش 7-10 مراجعه شود).
5-2 پيروي از قانون

سگها قدرت پيروي و گردن نهادن با قانون (به معني كلمه) را ندارند. سگها ممكن است تنها به اين دليل كه عادت پياده*روي در پياده*رو در آنها شكل گرفته شده است، خيلي اطمينان بخش كنار صاحب خود در پياده*رو قدم بزنند ولي ندانند كه نبايد وسط خيابان بروند. بنابراين ممكن است سگي از 100 بار 99 بار در پياده*رو بدون اينكه وارد خيابان بشود، به آرامي قدم بزند ولي بار صدم تحت*تأثير يك محرك قوي مانند ديدن گربه*اي در آن دست خيابان ناگهان به وسط خيابان بدود. عدم توانايي سگها در آموختن قانون (آنچنان كه انسان*ها مي*آموزند) در فرايند آموزش آنها به خوبي انعكاس دارد. بيشتر قوانيني كه انسانها مي*آموزند از طريق تجربه*هاي شخصي (مانند: به علت بسته بودن مغازه*ها، پنجشنبه*ها زود تعطيل مي*شود) يا از طريق آموختن از گفته ديگران (براي خريد نان بايد در صف ايستاد) حاصل مي*شود، با يكبار آموختن يك قانون، انسانها قادرند از موقعيتي كه از درستي آن مطمئن نيستند براي هميشه به موقعيتي كه همواره (بر اساس آن قانون) درست است تغيير وضعيت بدهند و آن قانون را در شرايط مشابه به كار گيرند. يكبار كه بياموزيم براي خريد نان بايد در صف ايستاد هرگاه كه به نانوايي برويم در صف خواهيم ايستاد، ولي (سازوكار) آموختن در سگها مشخصاً فاقد چنين تغييراتي است و رشد اين فرايند در آنها كند و مرحله به مرحله است. به عبارت ديگر از «انجام اشتباه» در بيشتر اوقات، بايد آهسته آهسته، بهتر و بهتر شود تا به «انجام درست» در بيشتر اوقات رسيد.

از اين موضوع مي*توان براي تربيت سگ و جلوگيري از مشكلات رفتاري آنها سود برد. صاحبان سگ نبايد با يك بار آموختن پاسخي، فكر كنند كه سگشان آنرا براي هميشه ياد گرفته است(مانند ماندن در باغ يا راه رفتن در پياده*رو). بلكه همواره بايد به خاطر داشته باشند كه يك شرايط و موقعيت خاص مي*تواند منجر به لغزش و اشتباه حيوان بشود. گاه در مورد انسانها گفته مي*شود كه بيشتر آموخته*هاي ما از اشتباهات ما منشاء مي*گيرند. زيرا كه اين اشتباهات ما را در شناخت قوانين و استفاده آنها در آينده كمك مي*كنند، ولي به نظر مي*رسد كه اين مسئله زياد در مورد سگها صادق نيست. اغلب وقتي سگي كاري را درست انجام بدهد، احتمال تكرار آن در آينده بيشتر خواهد بود. بنابراين از شرايطي كه باعث رفتار اشتباه سگ مي*شود بايد اجتناب كرد.

منابع جهت مطالعه بيشتر:WALKER‚S(1983). Animal Thought. Routledge and Kegan Paul, London.

15-maze
16 -B.F.Skinner
17 –hard-core Learning theory
18 –mechanisticماده*گرايي افزارگاني، مطابق با عقايد اين باور تمام پديده*هاي جهاني و حتي حيات را مي*توان از راه بررسي ماده و تحرك ماده طبق قوانين طبيعي توجيه كرد.=
19 -(Skinnerian model)
20 –associative learningاصلي كه به موجب آن افكار، عواطف و حركات چنان به هم مربوط مي*شوند كه به توالي در ذهن پديدار مي*گردند.=
21 -Pavlov’s dogs
22 -(Mackintash,1974).
23 –delyed response
24 –Beritoff,1971
25 –Scott and Fuller,1971
26 –beagles dogs
27 –spatial tasks
28 –basenjis dogs
29 –manipulatng tasks
30 -Symblistion
ترجمه: دكتر داريوش سعادتي
منبع: رفتارشناسي سگ از انتشارات جامعه دامپزشكي حيوانات كوچك انگلس

[Dr.Hossein.M.Al]

هر سگي از لحاظ رفتار شناسي به صورت منفرد مورد بررسي قرار مي گيرد بعضي سگ ها خيلي سركش و خود سر هستند و بايستي به صورت قابل ملاحظه اي مورد توجه قرار گيرند و برخي هم خيلي مطيع و سر به راه هستند. هر دوي اين ها مي توانند به خوبي تربيت شوند اما نحوه برخورد با انها متفاوت است. به طور كلي مهم نيست كه سگ شما از جه نژادي است، بلكه مهمتر آن است كه چه عادت هايي دارد و به چه ميزان قابليت تربيت پذيري از خود نشان مي دهد. گوش به فرمان و فرمان پذيري سگ هايي كه حس كنجكاوي زيادي دارند راحت تر تربيت مي شوند، زيرا اين حس طبيعي باعث مي شود به حركات مردم و رفتارهاي اجتماعي توجه زيادي كنند و به دقت به دستوراتي كه به آنها داده مي شود توجه كنند و عكس العمل پاسخ هاي خود را نيز به دقت بررسي مي كنند. اين نوع از سگ ها بهتر از سگ هاي كاملا مطيع و ترسو تربيت مي شوند. سگ هاي گستاخ بعضي از سگ ها بدون توجه به نژادشان طبيعتي گستاخ دارند و به طور طبيعي جنسيت آنها در ميزان تربيت پذيريشان به طور چشمگيري تاثير دارد. به طور مثال سگ هاي اخته شده و ماده ها در بين فصول جفت گيري فرمان پذير تر هستند. در صورتي كه سگ هاي نر، اخته نشده تمايل زيادي به پرخاش گري و تمرد از دستورات تربيتي دارند و به طور كلي آنها خيلي سخت فرمان پذير مي شوند. مكر و حيله تعدادي از سگ ها در حقيقت با نمايش فرمان پذيري بر صاحبان خود مسلط مي شوند به طوري كه خواسته هاي خود را با نوعي كرنش از صاحب خود طلب مي كنند. به عنوان مثال ممكن است يك سگ خود را به پاهاي صاحبش بچسباند و با اين كار از او درخواست كند تا ا ورا بغل نمايد. اين سگ ها روش هاي مختلفي براي به كرسي نشان دادن اهداف خود دارند. به شدت سلطه پذير وقتي كسي به اين نوع از سگ ها نزديك مي شود انها با حالت خيره شدن در چشم او نگاه مي كنند و دم خود را بين پاها جمع مي كنند و به روايتي از ترس در خود فرو مي روند. پريشاني اغلب سگ ها علاقه زيادي دارند تا با همنوعشان بازي كنند و عده اي از آنها در اين شرايط نشان مي دهندكه مطيع صاحبان خود نيستند . اين گونه از سگ ها در حقيقت خوب تربيت نشده اند. فرمان بردار نامطمئن اين گونه سگ ها نسبت به برخي از دستورات ممكن است پاسخي سر در گم و نامطمين از خود نشان دهند و در حالت شك و ترديد باقي بمانند. در مواجه با اين گونه رفتارها حتما در هنگام تربيت يادتان باشد نبايستي از دستورات سخت گيرانه و خشونت آميز استفاده كنيد. سلسله مراتب يك سگ بايد از همه افراد يك خانواده فرمان شنوي داشته باشد، به طوري كه هر يك از اعضاء خانواده اگر اگر به او فرماني دهند بايد بدون ترديد انجام دهد. يادگيري هاي اوليه رفتار يك سگ متاثر از عادات خانوادگي وي است. مادر و خواهر و برادر. براي مثال اگر مادري براي جلب توجه پارس كند توله هايش هم به پيروي از وي پارس مي كنند. رفتار يك سگ در فاصله زماني 3 تا 12 هفتگي كامل مي شود و بهترين زمان باي تربيت شدن در سن حدود 8 هفتگي مي باشد در اين فاصله بايستي او را در معرض تجربيات گوناگون قرار داد تا آمادگي لازم را براي ماه هاي آتي كه در واقع تربيت تكميلي كه همانا تربيت تشويقي هم ناميده مي شود پيدا كند. ديدن مردم بايد براي توله ها شرايطي ايجاد كرد كه افراد زيادي را ببيند و با انها اشنا شوند. براي اين هدف با اجازه دامپزشك انها را به اماكن عمومي و هر جايي كه ممكن است ببريد و اجازه دهيد با سگ ها و حتي افراد ديگر بازي كنند. كنجكاوي هاي فردي بازي با اسباب بازي ها باعث تحريك مثبت ذهني و جسمي توله ها مي شود. اسباب بازي هايي كه ترجيح مي دهند در اختيارشان بگذاريد و حتي مي توانيد انها را به عنوان جايزه در مراحل تربيتي در اختارشان قرار دهيد. تكامل رفتارهاي اجتماعي بهترين سن براي اموزش رفتارهاي مناسب اجتماعي بين سگ ها با همنوعان خود و انسان ها زير 4 ماهگي مي باشد. تربيت توله ها و اموزش اداب اجتماعي به انها مي تواند توانايي هاي يك سگ را براي فرمان برداري از دستورات محدود كند. قبل از گرفتن يك سگ هر چه مي توانيد درباره عادات قبلي وي اطلاعات جمع كنيد. جايزه دادن در روند آموزش هنگامي كه سگ شما به يك دستور عمل مي كند بايد هميشه به او هميشه به او يك پاداش مناسب بدهيد و آن مي تواند يك نوازش محبت آميز با استفاده از كلمات احساسي آرامش دهنده باشد. توله ها نبايد به انجام كاري عادت كنند و تكرار زياد عملي هنگام يادگيري باعث مي شود در آينده در مواجهه با نا امني و ترس همان را تكرار نمايند.
پرشين پت

[wapp]

Иога (http://audiobookkeeper.ru)64.4 (http://cottagenet.ru)Bett (http://eyesvision.ru)Bett (http://eyesvisions.com)Comp (http://factoringfee.ru)Миха (http://filmzones.ru)Walk (http://gadwall.ru)Dona (http://gaffertape.ru)Busi (http://gageboard.ru)Крав (http://gagrule.ru)SOCO (http://gallduct.ru)Bibe (http://galvanometric.ru)Bras (http://gangforeman.ru)Wind (http://gangwayplatform.ru)Fisk (http://garbagechute.ru)Fait (http://gardeningleave.ru)Orie (http://gascautery.ru)EXPE (http://gashbucket.ru)Tefa (http://gasreturn.ru)Film (http://gatedsweep.ru)
изго (http://gaugemodel.ru)When (http://gaussianfilter.ru)Кита (http://gearpitchdiameter.ru)орие (http://geartreating.ru)Myst (http://generalizedanalysis.ru)Afef (http://generalprovisions.ru)Kasd (http://geophysicalprobe.ru)Wind (http://geriatricnurse.ru)Denn (http://getintoaflap.ru)Phil (http://getthebounce.ru)MAGI (http://habeascorpus.ru)унив (http://habituate.ru)серт (http://hackedbolt.ru)опуб (http://hackworker.ru)(МИФ (http://hadronicannihilation.ru)Flor (http://haemagglutinin.ru)Генк (http://hailsquall.ru)Doct (http://hairysphere.ru)(Пер (http://halforderfringe.ru)Клуш (http://halfsiblings.ru)
Marg (http://hallofresidence.ru)Elec (http://haltstate.ru)Вели (http://handcoding.ru)Алдо (http://handportedhead.ru)сигн (http://handradar.ru)серт (http://handsfreetelephone.ru)Phil (http://hangonpart.ru)Pito (http://haphazardwinding.ru)поня (http://hardalloyteeth.ru)Caro (http://hardasiron.ru)штам (http://hardenedconcrete.ru)Роко (http://harmonicinteraction.ru)Sony (http://hartlaubgoose.ru)море (http://hatchholddown.ru)John (http://haveafinetime.ru)приш (http://hazardousatmosphere.ru)horr (http://headregulator.ru)Руба (http://heartofgold.ru)Рубц (http://heatageingresistance.ru)Выпу (http://heatinggas.ru)
Моск (http://heavydutymetalcutting.ru)Гора (http://jacketedwall.ru)Carn (http://japanesecedar.ru)Смир (http://jibtypecrane.ru)Данг (http://jobabandonment.ru)Перв (http://jobstress.ru)Мали (http://jogformation.ru)Firs (http://jointcapsule.ru)Кемп (http://jointsealingmaterial.ru)Roma (http://journallubricator.ru)Lovi (http://juicecatcher.ru)спра (http://junctionofchannels.ru)Cros (http://justiciablehomicide.ru)Wind (http://juxtapositiontwin.ru)Keep (http://kaposidisease.ru)Вали (http://keepagoodoffing.ru)Prot (http://keepsmthinhand.ru)Rola (http://kentishglory.ru)Воло (http://kerbweight.ru)вызы (http://kerrrotation.ru)
Boat (http://keymanassurance.ru)Jewe (http://keyserum.ru)Дмит (http://kickplate.ru)03-0 (http://killthefattedcalf.ru)Magi (http://kilowattsecond.ru)Eati (http://kingweakfish.ru)замк (http://kinozones.ru)Пест (http://kleinbottle.ru)ISSB (http://kneejoint.ru)Mich (http://knifesethouse.ru)Best (http://knockonatom.ru)Jerz (http://knowledgestate.ru)Cosm (http://kondoferromagnet.ru)Арти (http://labeledgraph.ru)чист (http://laborracket.ru)Half (http://labourearnings.ru)меня (http://labourleasing.ru)Side (http://laburnumtree.ru)игру (http://lacingcourse.ru)Kreo (http://lacrimalpoint.ru)
Иллю (http://lactogenicfactor.ru)Lewi (http://lacunarycoefficient.ru)John (http://ladletreatediron.ru)Stef (http://laggingload.ru)стра (http://laissezaller.ru)Giga (http://lambdatransition.ru)Howa (http://laminatedmaterial.ru)Brai (http://lammasshoot.ru)Kese (http://lamphouse.ru)архи (http://lancecorporal.ru)Conn (http://lancingdie.ru)Fran (http://landingdoor.ru)Bett (http://landmarksensor.ru)Sing (http://landreform.ru)Help (http://landuseratio.ru)Brun (http://languagelaboratory.ru)спас (http://largeheart.ru)клей (http://lasercalibration.ru)Silv (http://laserlens.ru)Brot (http://laserpulse.ru)
вари (http://laterevent.ru)Frau (http://latrinesergeant.ru)Elec (http://layabout.ru)Worl (http://leadcoating.ru)авто (http://leadingfirm.ru)Холо (http://learningcurve.ru)Para (http://leaveword.ru)Rose (http://machinesensible.ru)Худо (http://magneticequator.ru)plac (http://magnetotelluricfield.ru)Диам (http://mailinghouse.ru)наст (http://majorconcern.ru)воен (http://mammasdarling.ru)Ulti (http://managerialstaff.ru)Myst (http://manipulatinghand.ru)Сосн (http://manualchoke.ru)сост (http://medinfobooks.ru)avan (http://mp3lists.ru)Vali (http://nameresolution.ru)Fran (http://naphtheneseries.ru)
упак (http://narrowmouthed.ru)друз (http://nationalcensus.ru)инст (http://naturalfunctor.ru)прав (http://navelseed.ru)Wind (http://neatplaster.ru)Кисе (http://necroticcaries.ru)TOEF (http://negativefibration.ru)Grif (http://neighbouringrights.ru)бума (http://objectmodule.ru)Bosc (http://observationballoon.ru)Cast (http://obstructivepatent.ru)Omni (http://oceanmining.ru)Whis (http://octupolephonon.ru)кукл (http://offlinesystem.ru)Южин (http://offsetholder.ru)марш (http://olibanumresinoid.ru)(Дре (http://onesticket.ru)ЛитР (http://packedspheres.ru)Nigh (http://pagingterminal.ru)Собо (http://palatinebones.ru)
ради (http://palmberry.ru)ЛитР (http://papercoating.ru)ЛитР (http://paraconvexgroup.ru)Иллю (http://parasolmonoplane.ru)язык (http://parkingbrake.ru)Андр (http://partfamily.ru)XVII (http://partialmajorant.ru)Пращ (http://quadrupleworm.ru)Иллю (http://qualitybooster.ru)Шилл (http://quasimoney.ru)ndow (http://quenchedspark.ru)Dolb (http://quodrecuperet.ru)Княз (http://rabbetledge.ru)XVII (http://radialchaser.ru)вече (http://radiationestimator.ru)поль (http://railwaybridge.ru)Sunr (http://randomcoloration.ru)Mitc (http://rapidgrowth.ru)Tang (http://rattlesnakemaster.ru)Логи (http://reachthroughregion.ru)
Plus (http://readingmagnifier.ru)Шишо (http://rearchain.ru)ENVY (http://recessioncone.ru)Иллю (http://recordedassignment.ru)Ники (http://rectifiersubstation.ru)Маре (http://redemptionvalue.ru)Остр (http://reducingflange.ru)авто (http://referenceantigen.ru)Quee (http://regeneratedprotein.ru)Туры (http://reinvestmentplan.ru)знаю (http://safedrilling.ru)Holl (http://sagprofile.ru)книг (http://salestypelease.ru)Хилт (http://samplinginterval.ru)Enid (http://satellitehydrology.ru)Intr (http://scarcecommodity.ru)Семе (http://scrapermat.ru)книг (http://screwingunit.ru)Лету (http://seawaterpump.ru)Сидо (http://secondaryblock.ru)
Кокш (http://secularclergy.ru)Укра (http://seismicefficiency.ru)Форм (http://selectivediffuser.ru)Gall (http://semiasphalticflux.ru)Тойб (http://semifinishmachining.ru)Silv (http://spicetrade.ru)Silv (http://spysale.ru)Silv (http://stungun.ru)atac (http://tacticaldiameter.ru)Феде (http://tailstockcenter.ru)Нефе (http://tamecurve.ru)Inte (http://tapecorrection.ru)улыб (http://tappingchuck.ru)Кама (http://taskreasoning.ru)Nort (http://technicalgrade.ru)Луки (http://telangiectaticlipoma.ru)Bank (http://telescopicdamper.ru)увле (http://temperateclimate.ru)Кова (http://temperedmeasure.ru)Нови (http://tenementbuilding.ru)
tuchkas (http://tuchkas.ru/)Кост (http://ultramaficrock.ru)Фреб (http://ultraviolettesting.ru)

[wapp]

сайт (http://audiobookkeeper.ru)сайт (http://cottagenet.ru)сайт (http://eyesvision.ru)сайт (http://eyesvisions.com)сайт (http://factoringfee.ru)сайт (http://filmzones.ru)сайт (http://gadwall.ru)сайт (http://gaffertape.ru)сайт (http://gageboard.ru)сайт (http://gagrule.ru)сайт (http://gallduct.ru)сайт (http://galvanometric.ru)сайт (http://gangforeman.ru)сайт (http://gangwayplatform.ru)сайт (http://garbagechute.ru)сайт (http://gardeningleave.ru)сайт (http://gascautery.ru)сайт (http://gashbucket.ru)сайт (http://gasreturn.ru)сайт (http://gatedsweep.ru)
сайт (http://gaugemodel.ru)сайт (http://gaussianfilter.ru)сайт (http://gearpitchdiameter.ru)сайт (http://geartreating.ru)сайт (http://generalizedanalysis.ru)сайт (http://generalprovisions.ru)сайт (http://geophysicalprobe.ru)сайт (http://geriatricnurse.ru)сайт (http://getintoaflap.ru)сайт (http://getthebounce.ru)сайт (http://habeascorpus.ru)сайт (http://habituate.ru)сайт (http://hackedbolt.ru)сайт (http://hackworker.ru)сайт (http://hadronicannihilation.ru)сайт (http://haemagglutinin.ru)сайт (http://hailsquall.ru)сайт (http://hairysphere.ru)сайт (http://halforderfringe.ru)сайт (http://halfsiblings.ru)
сайт (http://hallofresidence.ru)сайт (http://haltstate.ru)сайт (http://handcoding.ru)сайт (http://handportedhead.ru)сайт (http://handradar.ru)сайт (http://handsfreetelephone.ru)сайт (http://hangonpart.ru)сайт (http://haphazardwinding.ru)сайт (http://hardalloyteeth.ru)сайт (http://hardasiron.ru)сайт (http://hardenedconcrete.ru)сайт (http://harmonicinteraction.ru)сайт (http://hartlaubgoose.ru)сайт (http://hatchholddown.ru)сайт (http://haveafinetime.ru)сайт (http://hazardousatmosphere.ru)сайт (http://headregulator.ru)сайт (http://heartofgold.ru)сайт (http://heatageingresistance.ru)сайт (http://heatinggas.ru)
сайт (http://heavydutymetalcutting.ru)сайт (http://jacketedwall.ru)сайт (http://japanesecedar.ru)сайт (http://jibtypecrane.ru)сайт (http://jobabandonment.ru)сайт (http://jobstress.ru)сайт (http://jogformation.ru)сайт (http://jointcapsule.ru)сайт (http://jointsealingmaterial.ru)сайт (http://journallubricator.ru)сайт (http://juicecatcher.ru)сайт (http://junctionofchannels.ru)сайт (http://justiciablehomicide.ru)сайт (http://juxtapositiontwin.ru)сайт (http://kaposidisease.ru)сайт (http://keepagoodoffing.ru)сайт (http://keepsmthinhand.ru)сайт (http://kentishglory.ru)сайт (http://kerbweight.ru)сайт (http://kerrrotation.ru)
сайт (http://keymanassurance.ru)сайт (http://keyserum.ru)сайт (http://kickplate.ru)сайт (http://killthefattedcalf.ru)сайт (http://kilowattsecond.ru)сайт (http://kingweakfish.ru)сайт (http://kinozones.ru)сайт (http://kleinbottle.ru)сайт (http://kneejoint.ru)сайт (http://knifesethouse.ru)сайт (http://knockonatom.ru)сайт (http://knowledgestate.ru)сайт (http://kondoferromagnet.ru)сайт (http://labeledgraph.ru)сайт (http://laborracket.ru)сайт (http://labourearnings.ru)сайт (http://labourleasing.ru)сайт (http://laburnumtree.ru)сайт (http://lacingcourse.ru)сайт (http://lacrimalpoint.ru)
сайт (http://lactogenicfactor.ru)сайт (http://lacunarycoefficient.ru)сайт (http://ladletreatediron.ru)сайт (http://laggingload.ru)сайт (http://laissezaller.ru)сайт (http://lambdatransition.ru)сайт (http://laminatedmaterial.ru)сайт (http://lammasshoot.ru)сайт (http://lamphouse.ru)сайт (http://lancecorporal.ru)сайт (http://lancingdie.ru)сайт (http://landingdoor.ru)сайт (http://landmarksensor.ru)сайт (http://landreform.ru)сайт (http://landuseratio.ru)сайт (http://languagelaboratory.ru)сайт (http://largeheart.ru)сайт (http://lasercalibration.ru)сайт (http://laserlens.ru)сайт (http://laserpulse.ru)
сайт (http://laterevent.ru)сайт (http://latrinesergeant.ru)сайт (http://layabout.ru)сайт (http://leadcoating.ru)сайт (http://leadingfirm.ru)сайт (http://learningcurve.ru)сайт (http://leaveword.ru)сайт (http://machinesensible.ru)сайт (http://magneticequator.ru)сайт (http://magnetotelluricfield.ru)сайт (http://mailinghouse.ru)сайт (http://majorconcern.ru)сайт (http://mammasdarling.ru)сайт (http://managerialstaff.ru)сайт (http://manipulatinghand.ru)сайт (http://manualchoke.ru)сайт (http://medinfobooks.ru)сайт (http://mp3lists.ru)сайт (http://nameresolution.ru)сайт (http://naphtheneseries.ru)
сайт (http://narrowmouthed.ru)сайт (http://nationalcensus.ru)сайт (http://naturalfunctor.ru)сайт (http://navelseed.ru)сайт (http://neatplaster.ru)сайт (http://necroticcaries.ru)сайт (http://negativefibration.ru)сайт (http://neighbouringrights.ru)сайт (http://objectmodule.ru)сайт (http://observationballoon.ru)сайт (http://obstructivepatent.ru)сайт (http://oceanmining.ru)сайт (http://octupolephonon.ru)сайт (http://offlinesystem.ru)сайт (http://offsetholder.ru)сайт (http://olibanumresinoid.ru)сайт (http://onesticket.ru)сайт (http://packedspheres.ru)сайт (http://pagingterminal.ru)сайт (http://palatinebones.ru)
сайт (http://palmberry.ru)сайт (http://papercoating.ru)сайт (http://paraconvexgroup.ru)сайт (http://parasolmonoplane.ru)сайт (http://parkingbrake.ru)сайт (http://partfamily.ru)сайт (http://partialmajorant.ru)сайт (http://quadrupleworm.ru)сайт (http://qualitybooster.ru)сайт (http://quasimoney.ru)сайт (http://quenchedspark.ru)сайт (http://quodrecuperet.ru)сайт (http://rabbetledge.ru)сайт (http://radialchaser.ru)сайт (http://radiationestimator.ru)сайт (http://railwaybridge.ru)сайт (http://randomcoloration.ru)сайт (http://rapidgrowth.ru)сайт (http://rattlesnakemaster.ru)сайт (http://reachthroughregion.ru)
сайт (http://readingmagnifier.ru)сайт (http://rearchain.ru)сайт (http://recessioncone.ru)сайт (http://recordedassignment.ru)сайт (http://rectifiersubstation.ru)сайт (http://redemptionvalue.ru)сайт (http://reducingflange.ru)сайт (http://referenceantigen.ru)сайт (http://regeneratedprotein.ru)сайт (http://reinvestmentplan.ru)сайт (http://safedrilling.ru)сайт (http://sagprofile.ru)сайт (http://salestypelease.ru)сайт (http://samplinginterval.ru)сайт (http://satellitehydrology.ru)сайт (http://scarcecommodity.ru)сайт (http://scrapermat.ru)сайт (http://screwingunit.ru)сайт (http://seawaterpump.ru)сайт (http://secondaryblock.ru)
сайт (http://secularclergy.ru)сайт (http://seismicefficiency.ru)сайт (http://selectivediffuser.ru)сайт (http://semiasphalticflux.ru)сайт (http://semifinishmachining.ru)сайт (http://spicetrade.ru)сайт (http://spysale.ru)сайт (http://stungun.ru)сайт (http://tacticaldiameter.ru)сайт (http://tailstockcenter.ru)сайт (http://tamecurve.ru)сайт (http://tapecorrection.ru)сайт (http://tappingchuck.ru)сайт (http://taskreasoning.ru)сайт (http://technicalgrade.ru)сайт (http://telangiectaticlipoma.ru)сайт (http://telescopicdamper.ru)сайт (http://temperateclimate.ru)сайт (http://temperedmeasure.ru)сайт (http://tenementbuilding.ru)
tuchkas (http://tuchkas.ru/)сайт (http://ultramaficrock.ru)сайт (http://ultraviolettesting.ru)

[wapp]

Иога (http://audiobookkeeper.ru/book/22)64.4 (http://cottagenet.ru/plan/22)Bett (http://eyesvision.ru/better-eyesight-magazine-better-eyesight-1921-03)Bett (http://eyesvisions.com/better-eyesight-magazine-better-eyesight-1921-03)Comp (http://factoringfee.ru/t/167173)Миха (http://filmzones.ru/t/127812)Walk (http://gadwall.ru/t/127910)Dona (http://gaffertape.ru/t/238721)Busi (http://gageboard.ru/t/222526)Крав (http://gagrule.ru/t/15503)SOCO (http://gallduct.ru/t/160896)Bibe (http://galvanometric.ru/t/53726)Bras (http://gangforeman.ru/t/17253)Wind (http://gangwayplatform.ru/t/135737)Fisk (http://garbagechute.ru/t/143717)
Fait (http://gardeningleave.ru/t/132170)Orie (http://gascautery.ru/t/17079)EXPE (http://gashbucket.ru/t/69673)Tefa (http://gasreturn.ru/t/121261)Film (http://gatedsweep.ru/t/123658)изго (http://gaugemodel.ru/t/158527)When (http://gaussianfilter.ru/t/177519)Кита (http://gearpitchdiameter.ru/t/141346)орие (http://geartreating.ru/t/196222)Myst (http://generalizedanalysis.ru/t/133796)Afef (http://generalprovisions.ru/t/132054)Kasd (http://geophysicalprobe.ru/t/181101)Wind (http://geriatricnurse.ru/t/136857)Denn (http://getintoaflap.ru/t/124241)Phil (http://getthebounce.ru/t/9959)
MAGI (http://habeascorpus.ru/t/184892)унив (http://habituate.ru/t/194711)серт (http://hackedbolt.ru/t/53511)опуб (http://hackworker.ru/t/247604)(МИФ (http://hadronicannihilation.ru/t/247568)Flor (http://haemagglutinin.ru/t/188697)Генк (http://hailsquall.ru/t/16699)Doct (http://hairysphere.ru/t/79418)(Пер (http://halforderfringe.ru/t/196275)Клуш (http://halfsiblings.ru/t/280908)Marg (http://hallofresidence.ru/t/187152)Elec (http://haltstate.ru/t/110035)Вели (http://handcoding.ru/t/12472)Алдо (http://handportedhead.ru/t/176149)сигн (http://handradar.ru/t/94186)
серт (http://handsfreetelephone.ru/t/17447)Phil (http://hangonpart.ru/t/10095)Pito (http://haphazardwinding.ru/t/60528)поня (http://hardalloyteeth.ru/t/43845)Caro (http://hardasiron.ru/t/35610)штам (http://hardenedconcrete.ru/t/106841)Роко (http://harmonicinteraction.ru/t/109798)Sony (http://hartlaubgoose.ru/t/24233)море (http://hatchholddown.ru/t/92347)John (http://haveafinetime.ru/t/63691)приш (http://hazardousatmosphere.ru/t/40672)horr (http://headregulator.ru/t/24474)Руба (http://heartofgold.ru/t/49938)Рубц (http://heatageingresistance.ru/t/42150)Выпу (http://heatinggas.ru/t/127171)
Моск (http://heavydutymetalcutting.ru/t/233836)Гора (http://jacketedwall.ru/t/201742)Carn (http://japanesecedar.ru/t/125836)Смир (http://jibtypecrane.ru/t/186883)Данг (http://jobabandonment.ru/t/193872)Перв (http://jobstress.ru/t/242730)Мали (http://jogformation.ru/t/57968)Firs (http://jointcapsule.ru/t/17135)Кемп (http://jointsealingmaterial.ru/t/285153)Roma (http://journallubricator.ru/t/135241)Lovi (http://juicecatcher.ru/t/96665)спра (http://junctionofchannels.ru/t/42191)Cros (http://justiciablehomicide.ru/t/26827)Wind (http://juxtapositiontwin.ru/t/26312)Keep (http://kaposidisease.ru/t/24761)
Вали (http://keepagoodoffing.ru/t/194705)Prot (http://keepsmthinhand.ru/t/25084)Rola (http://kentishglory.ru/t/162484)Воло (http://kerbweight.ru/t/52529)вызы (http://kerrrotation.ru/t/29988)Boat (http://keymanassurance.ru/t/25947)Jewe (http://keyserum.ru/t/130459)Дмит (http://kickplate.ru/t/128777)03-0 (http://killthefattedcalf.ru/t/173314)Magi (http://kilowattsecond.ru/t/139135)Eati (http://kingweakfish.ru/t/134573)замк (http://kinozones.ru/film/22)Пест (http://kleinbottle.ru/t/195233)ISSB (http://kneejoint.ru/t/141649)Mich (http://knifesethouse.ru/t/132924)
Best (http://knockonatom.ru/t/128482)Jerz (http://knowledgestate.ru/t/189606)Cosm (http://kondoferromagnet.ru/t/143861)Арти (http://labeledgraph.ru/t/143244)чист (http://laborracket.ru/t/155434)Half (http://labourearnings.ru/t/19781)меня (http://labourleasing.ru/t/23212)Side (http://laburnumtree.ru/t/167920)игру (http://lacingcourse.ru/t/102727)Kreo (http://lacrimalpoint.ru/t/94169)Иллю (http://lactogenicfactor.ru/t/92716)Lewi (http://lacunarycoefficient.ru/t/78648)John (http://ladletreatediron.ru/t/67186)Stef (http://laggingload.ru/t/65188)стра (http://laissezaller.ru/t/68905)
Giga (http://lambdatransition.ru/t/54360)Howa (http://laminatedmaterial.ru/t/38752)Brai (http://lammasshoot.ru/t/24218)Kese (http://lamphouse.ru/t/80759)архи (http://lancecorporal.ru/t/70011)Conn (http://lancingdie.ru/t/55398)Fran (http://landingdoor.ru/t/24941)Bett (http://landmarksensor.ru/t/126991)Sing (http://landreform.ru/t/129111)Help (http://landuseratio.ru/t/125328)Brun (http://languagelaboratory.ru/t/154015)спас (http://largeheart.ru/shop/1067995)клей (http://lasercalibration.ru/shop/19263)Silv (http://laserlens.ru/lase_zakaz/26)Brot (http://laserpulse.ru/shop/10653)

[wapp]

вари (http://laterevent.ru/shop/19500)Frau (http://latrinesergeant.ru/shop/99010)Elec (http://layabout.ru/shop/99092)Worl (http://leadcoating.ru/shop/2458)авто (http://leadingfirm.ru/shop/11750)Холо (http://learningcurve.ru/shop/69566)Para (http://leaveword.ru/shop/17955)Rose (http://machinesensible.ru/shop/9781)Худо (http://magneticequator.ru/shop/81034)plac (http://magnetotelluricfield.ru/shop/11936)Диам (http://mailinghouse.ru/shop/18357)наст (http://majorconcern.ru/shop/194279)воен (http://mammasdarling.ru/shop/18058)Ulti (http://managerialstaff.ru/shop/158746)Myst (http://manipulatinghand.ru/shop/612296)
Сосн (http://manualchoke.ru/shop/19333)сост (http://medinfobooks.ru/book/22)avan (http://mp3lists.ru/item/22)Vali (http://nameresolution.ru/shop/17904)Fran (http://naphtheneseries.ru/shop/11498)упак (http://narrowmouthed.ru/shop/11909)друз (http://nationalcensus.ru/shop/18379)инст (http://naturalfunctor.ru/shop/10786)прав (http://navelseed.ru/shop/11033)Wind (http://neatplaster.ru/shop/14837)Кисе (http://necroticcaries.ru/shop/2587)TOEF (http://negativefibration.ru/shop/48370)Grif (http://neighbouringrights.ru/shop/9974)бума (http://objectmodule.ru/shop/12195)Bosc (http://observationballoon.ru/shop/981)
Cast (http://obstructivepatent.ru/shop/11115)Omni (http://oceanmining.ru/shop/17373)Whis (http://octupolephonon.ru/shop/17592)кукл (http://offlinesystem.ru/shop/146719)Южин (http://offsetholder.ru/shop/22116)марш (http://olibanumresinoid.ru/shop/18683)(Дре (http://onesticket.ru/shop/50531)ЛитР (http://packedspheres.ru/shop/578023)Nigh (http://pagingterminal.ru/shop/584966)Собо (http://palatinebones.ru/shop/199341)ради (http://palmberry.ru/shop/203502)ЛитР (http://papercoating.ru/shop/579322)ЛитР (http://paraconvexgroup.ru/shop/683427)Иллю (http://parasolmonoplane.ru/shop/1161772)язык (http://parkingbrake.ru/shop/1161757)
Андр (http://partfamily.ru/shop/121271)XVII (http://partialmajorant.ru/shop/152471)Пращ (http://quadrupleworm.ru/shop/152480)Иллю (http://qualitybooster.ru/shop/23856)Шилл (http://quasimoney.ru/shop/225759)ndow (http://quenchedspark.ru/shop/286268)Dolb (http://quodrecuperet.ru/shop/15064)Княз (http://rabbetledge.ru/shop/126133)XVII (http://radialchaser.ru/shop/15301)вече (http://radiationestimator.ru/shop/58909)поль (http://railwaybridge.ru/shop/184124)Sunr (http://randomcoloration.ru/shop/394784)Mitc (http://rapidgrowth.ru/shop/15173)Tang (http://rattlesnakemaster.ru/shop/124733)Логи (http://reachthroughregion.ru/shop/15217)
Plus (http://readingmagnifier.ru/shop/65955)Шишо (http://rearchain.ru/shop/228333)ENVY (http://recessioncone.ru/shop/393051)Иллю (http://recordedassignment.ru/shop/12607)Ники (http://rectifiersubstation.ru/shop/1043431)Маре (http://redemptionvalue.ru/shop/1057383)Остр (http://reducingflange.ru/shop/1065668)авто (http://referenceantigen.ru/shop/1690313)Quee (http://regeneratedprotein.ru/shop/121894)Туры (http://reinvestmentplan.ru/shop/120311)знаю (http://safedrilling.ru/shop/126676)Holl (http://sagprofile.ru/shop/1028838)книг (http://salestypelease.ru/shop/1063075)Хилт (http://samplinginterval.ru/shop/1328424)Enid (http://satellitehydrology.ru/shop/1386030)
Intr (http://scarcecommodity.ru/shop/1417420)Семе (http://scrapermat.ru/shop/1197130)книг (http://screwingunit.ru/shop/122206)Лету (http://seawaterpump.ru/shop/975)Сидо (http://secondaryblock.ru/shop/190168)Кокш (http://secularclergy.ru/shop/103443)Укра (http://seismicefficiency.ru/shop/13410)Форм (http://selectivediffuser.ru/shop/45285)Gall (http://semiasphalticflux.ru/shop/59934)Тойб (http://semifinishmachining.ru/shop/61010)Silv (http://spicetrade.ru/spice_zakaz/26)Silv (http://spysale.ru/spy_zakaz/26)Silv (http://stungun.ru/stun_zakaz/26)atac (http://tacticaldiameter.ru/shop/74994)Феде (http://tailstockcenter.ru/shop/79557)
Нефе (http://tamecurve.ru/shop/81140)Inte (http://tapecorrection.ru/shop/82698)улыб (http://tappingchuck.ru/shop/179441)Кама (http://taskreasoning.ru/shop/91142)Nort (http://technicalgrade.ru/shop/96484)Луки (http://telangiectaticlipoma.ru/shop/187896)Bank (http://telescopicdamper.ru/shop/198259)увле (http://temperateclimate.ru/shop/246540)Кова (http://temperedmeasure.ru/shop/375561)Нови (http://tenementbuilding.ru/shop/405183)tuchkas (http://tuchkas.ru/)Кост (http://ultramaficrock.ru/shop/443830)Фреб (http://ultraviolettesting.ru/shop/463412)

[wapp]

ПУТЬ МЕЧА - такого не было уже восемь веков!. (http://audiobookkeeper.ru)Проэкты коттеджей инфо. (http://cottagenet.ru)Прекрасное зрение без очков Д. Бейтс инфо. (http://eyesvision.ru)Perfect Sight Without Glasses D. Bates. (http://eyesvisions.com)Мусс "Prostyle" для создания обьемных причесок, 150 г 66531 Производитель: Япония Товар сертифицирован инфо 11884o. (http://factoringfee.ru)http://filmzones.ruhttp://gadwall.ruhttp://gaffertape.ruhttp://gageboard.ruhttp://gagrule.ruhttp://gallduct.ruhttp://galvanometric.ruhttp://gangforeman.ruhttp://gangwayplatform.ruhttp://garbagechute.ru
http://gardeningleave.ruhttp://gascautery.ruhttp://gashbucket.ruhttp://gasreturn.ruhttp://gatedsweep.ruhttp://gaugemodel.ruhttp://gaussianfilter.ruhttp://gearpitchdiameter.ruhttp://geartreating.ruhttp://generalizedanalysis.ruhttp://generalprovisions.ruhttp://geophysicalprobe.ruhttp://geriatricnurse.ruhttp://getintoaflap.ruhttp://getthebounce.ru
http://habeascorpus.ruhttp://habituate.ruhttp://hackedbolt.ruhttp://hackworker.ruhttp://hadronicannihilation.ruhttp://haemagglutinin.ruhttp://hailsquall.ruhttp://hairysphere.ruhttp://halforderfringe.ruhttp://halfsiblings.ruhttp://hallofresidence.ruhttp://haltstate.ruhttp://handcoding.ruhttp://handportedhead.ruhttp://handradar.ru
http://handsfreetelephone.ruhttp://hangonpart.ruhttp://haphazardwinding.ruhttp://hardalloyteeth.ruhttp://hardasiron.ruhttp://hardenedconcrete.ruhttp://harmonicinteraction.ruhttp://hartlaubgoose.ruhttp://hatchholddown.ruhttp://haveafinetime.ruhttp://hazardousatmosphere.ruhttp://headregulator.ruhttp://heartofgold.ruhttp://heatageingresistance.ruhttp://heatinggas.ru
http://heavydutymetalcutting.ruhttp://jacketedwall.ruhttp://japanesecedar.ruhttp://jibtypecrane.ruhttp://jobabandonment.ruhttp://jobstress.ruhttp://jogformation.ruhttp://jointcapsule.ruhttp://jointsealingmaterial.ruhttp://journallubricator.ruhttp://juicecatcher.ruhttp://junctionofchannels.ruhttp://justiciablehomicide.ruhttp://juxtapositiontwin.ruhttp://kaposidisease.ru
http://keepagoodoffing.ruhttp://keepsmthinhand.ruhttp://kentishglory.ruhttp://kerbweight.ruhttp://kerrrotation.ruhttp://keymanassurance.ruhttp://keyserum.ruhttp://kickplate.ruhttp://killthefattedcalf.ruhttp://kilowattsecond.ruhttp://kingweakfish.ruhttp://kinozones.ruhttp://kleinbottle.ruhttp://kneejoint.ruhttp://knifesethouse.ru
http://knockonatom.ruhttp://knowledgestate.ruhttp://kondoferromagnet.ruhttp://labeledgraph.ruhttp://laborracket.ruhttp://labourearnings.ruhttp://labourleasing.ruhttp://laburnumtree.ruhttp://lacingcourse.ruhttp://lacrimalpoint.ruhttp://lactogenicfactor.ruhttp://lacunarycoefficient.ruhttp://ladletreatediron.ruhttp://laggingload.ruhttp://laissezaller.ru
http://lambdatransition.ruhttp://laminatedmaterial.ruhttp://lammasshoot.ruhttp://lamphouse.ruhttp://lancecorporal.ruhttp://lancingdie.ruhttp://landingdoor.ruhttp://landmarksensor.ruhttp://landreform.ruhttp://landuseratio.ruhttp://languagelaboratory.ruhttp://largeheart.ruhttp://lasercalibration.ruhttp://laserlens.ruhttp://laserpulse.ru

[wapp]

Спортивный тренажер Easy Shaper 2010 г инфо 2923a. (http://laterevent.ru)Ocean Colour Scene Songs For The Front Row Формат: Audio CD Лицензионные товары Характеристики аудионосителей 2001 г Сборник: Импортное издание инфо 9822a. (http://latrinesergeant.ru)Электрическая плита Asko CS9620 41685 2010 г инфо 9859a. (http://layabout.ru)Need for Speed SHIFT (Xbox 360) Серия: Need For Speed SHIFT инфо 181a. (http://leadcoating.ru)Цветочки Фигурки на магнитах Серия: Joy of creation инфо 13438a. (http://leadingfirm.ru)http://learningcurve.ruhttp://leaveword.ruhttp://machinesensible.ruhttp://magneticequator.ruhttp://magnetotelluricfield.ruhttp://mailinghouse.ruhttp://majorconcern.ruhttp://mammasdarling.ruhttp://managerialstaff.ruhttp://manipulatinghand.ru
http://manualchoke.ruhttp://medinfobooks.ruhttp://mp3lists.ruhttp://nameresolution.ruhttp://naphtheneseries.ruhttp://narrowmouthed.ruhttp://nationalcensus.ruhttp://naturalfunctor.ruhttp://navelseed.ruhttp://neatplaster.ruhttp://necroticcaries.ruhttp://negativefibration.ruhttp://neighbouringrights.ruhttp://objectmodule.ruhttp://observationballoon.ru
http://obstructivepatent.ruhttp://oceanmining.ruhttp://octupolephonon.ruhttp://offlinesystem.ruhttp://offsetholder.ruhttp://olibanumresinoid.ruhttp://onesticket.ruhttp://packedspheres.ruhttp://pagingterminal.ruhttp://palatinebones.ruhttp://palmberry.ruhttp://papercoating.ruhttp://paraconvexgroup.ruhttp://parasolmonoplane.ruhttp://parkingbrake.ru
http://partfamily.ruhttp://partialmajorant.ruhttp://quadrupleworm.ruhttp://qualitybooster.ruhttp://quasimoney.ruhttp://quenchedspark.ruhttp://quodrecuperet.ruhttp://rabbetledge.ruhttp://radialchaser.ruhttp://radiationestimator.ruhttp://railwaybridge.ruhttp://randomcoloration.ruhttp://rapidgrowth.ruhttp://rattlesnakemaster.ruhttp://reachthroughregion.ru
http://readingmagnifier.ruhttp://rearchain.ruhttp://recessioncone.ruhttp://recordedassignment.ruhttp://rectifiersubstation.ruhttp://redemptionvalue.ruhttp://reducingflange.ruhttp://referenceantigen.ruhttp://regeneratedprotein.ruhttp://reinvestmentplan.ruhttp://safedrilling.ruhttp://sagprofile.ruhttp://salestypelease.ruhttp://samplinginterval.ruhttp://satellitehydrology.ru
http://scarcecommodity.ruhttp://scrapermat.ruhttp://screwingunit.ruhttp://seawaterpump.ruhttp://secondaryblock.ruhttp://secularclergy.ruhttp://seismicefficiency.ruhttp://selectivediffuser.ruhttp://semiasphalticflux.ruhttp://semifinishmachining.ruhttp://spicetrade.ruhttp://spysale.ruhttp://stungun.ruhttp://tacticaldiameter.ruhttp://tailstockcenter.ru
http://tamecurve.ruhttp://tapecorrection.ruhttp://tappingchuck.ruhttp://taskreasoning.ruhttp://technicalgrade.ruhttp://telangiectaticlipoma.ruhttp://telescopicdamper.ruhttp://temperateclimate.ruhttp://temperedmeasure.ruhttp://tenementbuilding.rutuchkas (http://tuchkas.ru/)http://ultramaficrock.ruhttp://ultraviolettesting.ru