Dr.Hossein.M.Al
11-22-2009, 11:51 AM
عملکرد ارتباطات
درحالیکه تعداد انواع روشهای ارتباطی به تعداد انواع رفتارهای اجتماعی است ، بعضی عملکردها به صورتی خاص مورد بررسی قرار گرفته اند . آنها عبارتند از :
ـ فعل و انفعالات مشاجره ای :
هرچیزی که بصورت رقابتی و تهاجمی بین حیوانات انجام شود. گونه های بسیار زیادی هستند که تهدیدات مشخصی را در زمان مبارزه بر سر غذا ، جفت و یا منطقه زندگی نشان می دهند ؛ بیشتر آواز پرندگان عملکردهایی اینچنین دارند. اغلب در این حالت یک نمایش فرمانبرداری هماهنگی وجود دارد که اگر حیوان تهدید شده ، تسلط اجتماعی مهاجم را تایید کند آنرا انجام می دهد؛ این کار برای پایان دادن به تجاوز مهاجم تاثیر داشته و در این جدل موجب عدم دسترسی نامحدود حیوان مسلط به منابع می گردد. بعلاوه، بعضی گونه ها دارای حرکاتی مرتبط می باشند که برای نشان دادن پذیرش حضوردیگران توسط حیوان مسلط انجام می شوند.
ـ مراسم عشق ورزی :
به علائمی گفته می شود که یک جنس برای جلب توجه یا حفظ توجه جنس مستعد و یا برای پیوند جفتها انجام میدهد. انجام این کار مستلزم حرکات مکرر بخشهای بدن، انتشار بو و یا صداهایی است که مختص اعضای آن گونه می باشد لذا مانع جفتگیری اعضای گونه ای خاص با گونه های نازای دیگرمی گردد. حیواناتی که بصورت جفتهایی پایدار هستند اغلب دارای نمایشهایی همانند می باشند که جفت ها برای هم انجام می دهند و نمونه های معروف عبارت اند از: اهدای متقابل علف بوسیله شانه به سرها که Julian Huxley آن را مورد مطالعه قرار داده و نیز نمایش شادمانی که بسیاری از گونه های غازها و پنگوئــن ها در لانه هایشان انجام می دهند .
ـ علائم مربوط به غذا:
بسیاری از حیوانات بانگ غذا سر می دهند تا بدینوسیله توجه جفت ، بچه هایشان و یا اعضای یک گروه دسته اجتماعی را به یک منبع غذایی جلب کنند.هنگامیکه والدین به تغذیه بچه هایشان مشغولند این بچه ها اغلب درخواست پاسخ میکنند( بخصوص هنگامیکه بچه های زیادی در یک لانه یا میان زباله ها وجود دارد. مثلاً این حالت در بین پرندگان آوازخوان دیررس – جوجه هایی که مدت زیادی توسط مادر تغذیه می شوند- وجود دارد). شاید دقیق ترین علامت مربوط به غذا ، زبان رقص زنبورهای عسل باشد که Karl von Frisch آنرا مورد بررسی قرار داده است اگرچه در حال حاضر توضیحات او مورد بحث قرار گرفته است.
ـ اصوات هشداردهنده :
علائمی است که هنگام وجود خطر شکارچی ایجاد می شود و به اعضای گروه امکان می دهد (و اغلب به اعضای سایر گروه) تا فرار کرده ، بی حرکت شده و یا برای کاهش احتمال حمله به گرد هم آیند.
ـ فرا ارتباطی :
به علائمی گفته می شود که معنی پیامهای بعدی را تغییر می دهد. بهترین نمونه آن حرکات صورت در سگها است که نشان میدهد علامت تهاجمی بعدی به جای پیش در آمد تهاجم واقعی ، بخشی ازبازی محسوب می شود.
▪ ارزیابی ارتبــــاط
اهمیت ارتباط از این نظر آشکار می گردد که حیوانات دارای اجزای حساسی در بدن خود می باشند که انجام ارتباط را تسهیل می کند. آنها شامل بعضی ساختارهای بسیار جالب در عالم حیوانات می باشند مانند دم طاووس. به نظر می رسد نه تنها اندام موجب آواز پرندگان است بلکه ساختارهای مغز نیز کلاً جهت تولید آواز اختصاص یافته اند. حتی نقطه قرمز روی منقار گاکی شمالی و عمل خم شدن آن که بسیار عادی اما ویژه این حیوان است ، نیاز به توضیحات تکاملی دارد.
برای توضیح مورد نیاز ، دو جنبه وجود دارد:
۱) تعیین مسیری که بوسیله آن حیوانی که فاقد ویژگی یا رفتارمربوط است آنرا بدست آورد.
۲) شناخت فشاری سازش پذیر به منظور رشد ساختارهایی از حیوان که موجب تسهیل ارتباط ، صدور پیامهای ارتباطی و پاسخ به آنها می شود.
تاثیر عملی بر روی اولین گروه از این مشکلات توسط Konrad Lorenz و سایر رفتار شناسان قبلی انجام شد. آنها با مقایسه گونه های مرتبط بصورت گروهی ثابت نمودند حرکات و اجزای بدن که به شکل ابتدایی و و فاقد عملکردهای ارتباطی هستند می توانند در بافتی قرار بگیرند که عمل ارتباط برای یکی از والدین یا هردوی آنها بوجود آید و نیز می توانند به شکل مدلی تخصصی تر و دقیق تر تکامل یابند. مثلاً Desmond Morris با مطالعه بر روی گونه ای از سهره نشان داد که تمیز کردن بدن با منقار بصورت یک پاسخ در بین یک سری از گونه ها دیده می شود اما این کار در برخی از گونه ها به شکل علامت عشق ورزی تبدیل شده است.
دومین گروه از مشکلات بحث انگیزتر است. رفتارشناسان قدیمی بر این باور بودند که کلاً ارتباط بصورت دائمی در گونه ها وجود دارد اما این امر نیازمند فرآیند انتخاب گروه است که گمان می رود به صورت دقیق در تکامل حیوانات دارای جفتگیری غیر ممکن باشد. این یک روان آگاهی اساسی در زیست شناسی اجتماعی بشمار می رفت یعنی شاید رفتاریکه یک گروه از حیوانات انجام می دهند از فعالیت فشارهای گزینشی که صرفاً بر روی افراد آن گروه اعمال می شود ناشی شده باشد. بحث بسیار مهمی که در مورد ارتبـاط توسط John R. Krebs و Richard Dawkins انجام گرفته ، نظریه ای را به عنوان فریادهای هشدار دهنده و علائم عشق ورزی در مورد تکامل چنین ارتباطات به ظاهر ایثارگرانه و متقابل بوجود می آورد که هنگام گزینش افراد گروه نمایان می شود. این فرضیه منجر به این نتیجه گیری می شود که شاید ارتباطات همیشه قابل اعتماد نباشند (در واقع نمونه های واضحی وجود دارند که این نظریه را نفی می کنند مانند آنچه که در تقلید می بینیم).احتمال وجود ارتباطات غیرقابل اطمینان پایدار و تکاملی موضوعی مورد اختلاف می باشدمخصوصاً Amotz Zahavi معتقد است این حالت در مدت زمان طولانی نمی تواند وجود داشته باشد.زیست شناسان اجتماعی نیز با تکامل ساختارهایی که بیش از حد معمول علامت می دهند سرو کار دارند مانند دم طاووس. به احتمال زیاد این علائم می توانند فقط در نتیجه گزینش جنسی نمایان و فرآیند واکنش مثبتی را ایجاد نمایند که با بزرگنمایی یکی از خصوصیات مزیتی را در رقابت انتخاب جفت بوجود می آورد.
ارتباط و درک
رفتارشناسان و زیست شناسان اجتماعی از نظر تعداد پاسخهای خودکاری که حیوانات به محرکها نشان می دهند به بررسی ارتباطات حیوانات پرداخته اند آنها این تحقیق را بدون توجه به درک معانی علائم دریافتی و ارسالی توسط حیوانات انجام داده اند. این موضوع یک سوال کلیدی در ادراک حیوانات است . برخی سیستمهای علامت دهنده وجود دارند ظاهراً نیازمند ادراک بیشتری هستند. یکی از این نمونه هایی که شدیداً مورد بررسی قرار گرفته استفاده از فریادهای هشداردهنده در میمونهای وروت است. Richard Seyfarth و Dorothy Cheney ثابت کردند که این حیوانات در حضور شکارچیان مختلف ، علائم متفاوتی از خود نشان می دهند پلنگها، عقابها و مارها و سایر میمونها که صداها را دریافت می کنند پاسخهای مناسبی از خود نشان می دهند . اما این توانایی در طول زمان ایجاد می شود و تجربیات افراد ارسال کننده صدا مورد توجه قرار می گیرد. فرا ارتباط که در بالا به آن اشاره شد نیز ظاهراً به فرآیند ادراکی پیچیده تری نیاز دارد.
ارتباط حیوانات و رفتار انسان
موضوع مورد بحث دیگر محدوده ای است که در آن انسان دارای رفتاری شبیه ارتباط حیوانات می باشد، یا این که آیا تمامی چنین ارتباطی در نتیجه توان زبانی ما ناپدید می شود. برخی از اجزای بدن ما مثل ابروها ، ریش و سبیل ، صدای کلفت مردها و شاید سینه خانمها به میزان بسیار زیادی برای تولید علائم شکل گرفته اند. رفتار شناسانی مانند Iraneaus Eibl-Eibesfeldt بر این باورند که حالتهای صورت از قبیل خنده ، اخم و حرکتهای ابرو هنگام استقبال ، علائم ارتباطی و جهانی انسان هستند که می توان آنها را با علائم مشابه در سایر موجودات نخستین مرتبط دانست. با توجه به تأخر مشخصی که به وسیله آن زبان گفتاری شکل گرفته است احتمال دارد ارتباطات غیر کلامی انسان شامل تعدادی از پاسخهای غیر ارادی باشد که با ارتباطاتی که ما در سایر حیوانات مشاهده می کنیم منشاء مشابهی دارند.
انسانها اغلب برای رفتار با حیوانات به دنبال علائم ارتباطی حیوانات تقلیدگر هستند. مثلاً گربه ها دارای پاسخهای مرتبط آرامی ازجمله شامل بستن چشمهایشان می باشند ؛ انسان هم اغلب برای ایجاد ارتباط ، چشمهایش را به طرف یک بچه گربه می بندد. نوازش و مالش فرزندان حیوانات همگی اعمالی هستند که شاید از الگوهای طبیعی ارتباطات میان گونه ای بوجود آمده است.
درحالیکه تعداد انواع روشهای ارتباطی به تعداد انواع رفتارهای اجتماعی است ، بعضی عملکردها به صورتی خاص مورد بررسی قرار گرفته اند . آنها عبارتند از :
ـ فعل و انفعالات مشاجره ای :
هرچیزی که بصورت رقابتی و تهاجمی بین حیوانات انجام شود. گونه های بسیار زیادی هستند که تهدیدات مشخصی را در زمان مبارزه بر سر غذا ، جفت و یا منطقه زندگی نشان می دهند ؛ بیشتر آواز پرندگان عملکردهایی اینچنین دارند. اغلب در این حالت یک نمایش فرمانبرداری هماهنگی وجود دارد که اگر حیوان تهدید شده ، تسلط اجتماعی مهاجم را تایید کند آنرا انجام می دهد؛ این کار برای پایان دادن به تجاوز مهاجم تاثیر داشته و در این جدل موجب عدم دسترسی نامحدود حیوان مسلط به منابع می گردد. بعلاوه، بعضی گونه ها دارای حرکاتی مرتبط می باشند که برای نشان دادن پذیرش حضوردیگران توسط حیوان مسلط انجام می شوند.
ـ مراسم عشق ورزی :
به علائمی گفته می شود که یک جنس برای جلب توجه یا حفظ توجه جنس مستعد و یا برای پیوند جفتها انجام میدهد. انجام این کار مستلزم حرکات مکرر بخشهای بدن، انتشار بو و یا صداهایی است که مختص اعضای آن گونه می باشد لذا مانع جفتگیری اعضای گونه ای خاص با گونه های نازای دیگرمی گردد. حیواناتی که بصورت جفتهایی پایدار هستند اغلب دارای نمایشهایی همانند می باشند که جفت ها برای هم انجام می دهند و نمونه های معروف عبارت اند از: اهدای متقابل علف بوسیله شانه به سرها که Julian Huxley آن را مورد مطالعه قرار داده و نیز نمایش شادمانی که بسیاری از گونه های غازها و پنگوئــن ها در لانه هایشان انجام می دهند .
ـ علائم مربوط به غذا:
بسیاری از حیوانات بانگ غذا سر می دهند تا بدینوسیله توجه جفت ، بچه هایشان و یا اعضای یک گروه دسته اجتماعی را به یک منبع غذایی جلب کنند.هنگامیکه والدین به تغذیه بچه هایشان مشغولند این بچه ها اغلب درخواست پاسخ میکنند( بخصوص هنگامیکه بچه های زیادی در یک لانه یا میان زباله ها وجود دارد. مثلاً این حالت در بین پرندگان آوازخوان دیررس – جوجه هایی که مدت زیادی توسط مادر تغذیه می شوند- وجود دارد). شاید دقیق ترین علامت مربوط به غذا ، زبان رقص زنبورهای عسل باشد که Karl von Frisch آنرا مورد بررسی قرار داده است اگرچه در حال حاضر توضیحات او مورد بحث قرار گرفته است.
ـ اصوات هشداردهنده :
علائمی است که هنگام وجود خطر شکارچی ایجاد می شود و به اعضای گروه امکان می دهد (و اغلب به اعضای سایر گروه) تا فرار کرده ، بی حرکت شده و یا برای کاهش احتمال حمله به گرد هم آیند.
ـ فرا ارتباطی :
به علائمی گفته می شود که معنی پیامهای بعدی را تغییر می دهد. بهترین نمونه آن حرکات صورت در سگها است که نشان میدهد علامت تهاجمی بعدی به جای پیش در آمد تهاجم واقعی ، بخشی ازبازی محسوب می شود.
▪ ارزیابی ارتبــــاط
اهمیت ارتباط از این نظر آشکار می گردد که حیوانات دارای اجزای حساسی در بدن خود می باشند که انجام ارتباط را تسهیل می کند. آنها شامل بعضی ساختارهای بسیار جالب در عالم حیوانات می باشند مانند دم طاووس. به نظر می رسد نه تنها اندام موجب آواز پرندگان است بلکه ساختارهای مغز نیز کلاً جهت تولید آواز اختصاص یافته اند. حتی نقطه قرمز روی منقار گاکی شمالی و عمل خم شدن آن که بسیار عادی اما ویژه این حیوان است ، نیاز به توضیحات تکاملی دارد.
برای توضیح مورد نیاز ، دو جنبه وجود دارد:
۱) تعیین مسیری که بوسیله آن حیوانی که فاقد ویژگی یا رفتارمربوط است آنرا بدست آورد.
۲) شناخت فشاری سازش پذیر به منظور رشد ساختارهایی از حیوان که موجب تسهیل ارتباط ، صدور پیامهای ارتباطی و پاسخ به آنها می شود.
تاثیر عملی بر روی اولین گروه از این مشکلات توسط Konrad Lorenz و سایر رفتار شناسان قبلی انجام شد. آنها با مقایسه گونه های مرتبط بصورت گروهی ثابت نمودند حرکات و اجزای بدن که به شکل ابتدایی و و فاقد عملکردهای ارتباطی هستند می توانند در بافتی قرار بگیرند که عمل ارتباط برای یکی از والدین یا هردوی آنها بوجود آید و نیز می توانند به شکل مدلی تخصصی تر و دقیق تر تکامل یابند. مثلاً Desmond Morris با مطالعه بر روی گونه ای از سهره نشان داد که تمیز کردن بدن با منقار بصورت یک پاسخ در بین یک سری از گونه ها دیده می شود اما این کار در برخی از گونه ها به شکل علامت عشق ورزی تبدیل شده است.
دومین گروه از مشکلات بحث انگیزتر است. رفتارشناسان قدیمی بر این باور بودند که کلاً ارتباط بصورت دائمی در گونه ها وجود دارد اما این امر نیازمند فرآیند انتخاب گروه است که گمان می رود به صورت دقیق در تکامل حیوانات دارای جفتگیری غیر ممکن باشد. این یک روان آگاهی اساسی در زیست شناسی اجتماعی بشمار می رفت یعنی شاید رفتاریکه یک گروه از حیوانات انجام می دهند از فعالیت فشارهای گزینشی که صرفاً بر روی افراد آن گروه اعمال می شود ناشی شده باشد. بحث بسیار مهمی که در مورد ارتبـاط توسط John R. Krebs و Richard Dawkins انجام گرفته ، نظریه ای را به عنوان فریادهای هشدار دهنده و علائم عشق ورزی در مورد تکامل چنین ارتباطات به ظاهر ایثارگرانه و متقابل بوجود می آورد که هنگام گزینش افراد گروه نمایان می شود. این فرضیه منجر به این نتیجه گیری می شود که شاید ارتباطات همیشه قابل اعتماد نباشند (در واقع نمونه های واضحی وجود دارند که این نظریه را نفی می کنند مانند آنچه که در تقلید می بینیم).احتمال وجود ارتباطات غیرقابل اطمینان پایدار و تکاملی موضوعی مورد اختلاف می باشدمخصوصاً Amotz Zahavi معتقد است این حالت در مدت زمان طولانی نمی تواند وجود داشته باشد.زیست شناسان اجتماعی نیز با تکامل ساختارهایی که بیش از حد معمول علامت می دهند سرو کار دارند مانند دم طاووس. به احتمال زیاد این علائم می توانند فقط در نتیجه گزینش جنسی نمایان و فرآیند واکنش مثبتی را ایجاد نمایند که با بزرگنمایی یکی از خصوصیات مزیتی را در رقابت انتخاب جفت بوجود می آورد.
ارتباط و درک
رفتارشناسان و زیست شناسان اجتماعی از نظر تعداد پاسخهای خودکاری که حیوانات به محرکها نشان می دهند به بررسی ارتباطات حیوانات پرداخته اند آنها این تحقیق را بدون توجه به درک معانی علائم دریافتی و ارسالی توسط حیوانات انجام داده اند. این موضوع یک سوال کلیدی در ادراک حیوانات است . برخی سیستمهای علامت دهنده وجود دارند ظاهراً نیازمند ادراک بیشتری هستند. یکی از این نمونه هایی که شدیداً مورد بررسی قرار گرفته استفاده از فریادهای هشداردهنده در میمونهای وروت است. Richard Seyfarth و Dorothy Cheney ثابت کردند که این حیوانات در حضور شکارچیان مختلف ، علائم متفاوتی از خود نشان می دهند پلنگها، عقابها و مارها و سایر میمونها که صداها را دریافت می کنند پاسخهای مناسبی از خود نشان می دهند . اما این توانایی در طول زمان ایجاد می شود و تجربیات افراد ارسال کننده صدا مورد توجه قرار می گیرد. فرا ارتباط که در بالا به آن اشاره شد نیز ظاهراً به فرآیند ادراکی پیچیده تری نیاز دارد.
ارتباط حیوانات و رفتار انسان
موضوع مورد بحث دیگر محدوده ای است که در آن انسان دارای رفتاری شبیه ارتباط حیوانات می باشد، یا این که آیا تمامی چنین ارتباطی در نتیجه توان زبانی ما ناپدید می شود. برخی از اجزای بدن ما مثل ابروها ، ریش و سبیل ، صدای کلفت مردها و شاید سینه خانمها به میزان بسیار زیادی برای تولید علائم شکل گرفته اند. رفتار شناسانی مانند Iraneaus Eibl-Eibesfeldt بر این باورند که حالتهای صورت از قبیل خنده ، اخم و حرکتهای ابرو هنگام استقبال ، علائم ارتباطی و جهانی انسان هستند که می توان آنها را با علائم مشابه در سایر موجودات نخستین مرتبط دانست. با توجه به تأخر مشخصی که به وسیله آن زبان گفتاری شکل گرفته است احتمال دارد ارتباطات غیر کلامی انسان شامل تعدادی از پاسخهای غیر ارادی باشد که با ارتباطاتی که ما در سایر حیوانات مشاهده می کنیم منشاء مشابهی دارند.
انسانها اغلب برای رفتار با حیوانات به دنبال علائم ارتباطی حیوانات تقلیدگر هستند. مثلاً گربه ها دارای پاسخهای مرتبط آرامی ازجمله شامل بستن چشمهایشان می باشند ؛ انسان هم اغلب برای ایجاد ارتباط ، چشمهایش را به طرف یک بچه گربه می بندد. نوازش و مالش فرزندان حیوانات همگی اعمالی هستند که شاید از الگوهای طبیعی ارتباطات میان گونه ای بوجود آمده است.