مراحل هضم غذا و نشخوار در نشخواركنندگان
نشخوار کردن در دام اولین گام از مراحل گوارش غذا می باشد. برای عمل نشخوار غذا به دهان دام بر می گردد ،در این عمل نشخوار جویدن غذا حدود 40000 تا 60000 بار در روز صورت می گیرد . سپس غذای که عمل نشخوار کردن بر روی آن صورت گرفته وارد لوله ای 2.5 – 3 فوتی می شود که این لوله ایسو فاگوس( مری) نام دارد و وارد محل خمره مانندی می شود که عمل تخمیربیشتری بروی غذا در این مکان صورت می گیرد ،که ظرفیت آن 50-40 گالن می باشد . برای گوارش غذا در این مکان 500000 هزار بیلیون باکتری و 50 بیلیون پروتوزا زندگی می کنند و در هم آنجا تکثیر می شوند. این موجودات ریز و کوچک چندین ویژگی بی نظیر دارند که اجازه می دهند در موقعیت های غیر ممکن زندگی برای دام آسان شود و دام بتواند در این شرایط زنده بماند.
این میکروارگانیسم ها می توانند فیبر موجود در یونجه ، سیلاژها و تغذیه کردن دام در چراگاهها را برای تولید انرژی ، ساختن پروتئن از نیتروژن و سنتز ویتامین B برای میزبان که گاو باشد مورد استفاده قرار دهند.
شکمبه
شکمبه خودش از بخشهای مختلفی تشکیل شده است . هدف از وجود شکمبه این است که قسمتهای بزرگ غذا ابتدا وارد آنجا شود و در آنجا با هم آمیخته شده و انقباضات شدیدی بر روی آن صورت گیرد و یک محیط مناسبی را برای باکتریها و پروتوزا ها ایجاد کند تا بتواند در آن محیط زنده بمانند و فعالیت کنند. این محیط ( داخل شکمبه) بوسیله ثابت نگهداشتن دما و PH و بدون هدر دادن این مواد خوراکی محیط مناسبی را برای میکرو ارگانیسم ها ایجاد می کند.
بیشتر اتلاف تولیدات مواد غذای به صورت اسید های چرب فرار است . اسید های چرب فرار منابع اولیه ای برای تولید انرژی در گاو هستند . این اسید های چرب فرار بوسیله ساختار جالبی که دیواره شکمبه دارد جذب می گردند. این فینجر لایک ها ( پرزها) که در دیواره شکمبه وجود دارند به اندازه1.2 اینچ بلندی دارند و می توانند سطح جذب اسید های چرب از دیواره شکمبه را به طور شایسته ای افزایش بدهند.
http://www.vetspace.ir/images/88903026386683046620.jpg
نگاری
این تخمیری که بر روی غذا صورت می گیرد در دو قسمت صورت می پذیرد که این دو قسمت نگاری و شکمبه نامیده می شوند . نگاری یک مشخصه ای که دارد این است که منظر داخل آن به صورت مشبک است .این ساختار کمک می کند که هر قطعه کوچک از غذا برای عمل نشخوار به دهان دام برگردد . همچنین آن مثل یک ظرفی عمل می کند که مواد خارجی دیگری که همراه غذا هستند مثل میخ و یا یک تکه فلزکه دام همراه غذا بلعیده است و ممکن است دیواره نگاری را سوراخ نماید، در این مکان قرار می گیرد که در این شرایط مریضی در دام ممکن است صورت می گیرد . که این مواد به دوحالت ممکن است باعث مرگ دام شود . اول اینکه ممکن است باکتری ها و پروتوزا ها به مکان آسیب دیده سرایت پیدا کنند و سبب التهاب صفاق شوند و دوم اینکه ممکن است پرده دیافراگم پاره شود و این امر باعث درماندگی این پرده شده و نتواند کار خود را درست انجام دهد.
http://www.vetspace.ir/images/76088221508863683180.jpg
هزار لا
یک بار دیگر از اندازه مواد خوراکی بوسیله نشخوار کردن کاسته شده و عمل هضم روی آن بوسیله باکتریها و پروتوزا ها صورت می گیرد. غذا الان می تواند وارد بخش سوم پیش معده گردد که این بخش هزار لا نامیده می شود . این بخش از معده یک نام دیگر هم دارد که به ان مِنی پلیس می گویند که این نام را به خاطر ساختار بی نظیری که دارد به آن داده اند . این قسمت منظری مثل یک کتاب باز دارد که دارای سه مرز می باشد .تا حدود 100 برگ می توان در این هزار لا پیدا کرد. برگ های آنها دارای زایده های کوچکی است که آنها می توانند پروتئین های بزرگ اسید های چرب فرار که بوسیله دیواره شکمبه جذب نشده اند را جذب کنند.
آب و الکترولیت های مانند پتاسیم و سدیم احتمالاَ اینجا جذب شده اند بنابراین خوراک حیوان آب آن گرفته شده و داخل قسمت دیگری می شوند.
http://www.vetspace.ir/images/19081231735462832371.jpg
شیردان
این مرحله ، مرحله چهارم و آخرین قسمت از شکمبه گاو می باشد که به آن شیردان یا معده حقیقی گفته می شود. به خاطر اینکه عمل این قسمت خیلی شبیه عملکرد معده انسان و خوک است . شیردان دارای تعداد زیادی تا خوردگی می باشد که سطح جذب آن را افزایش می دهد . چین خوردگی های این قسمت باعث تماس بیشتر با حجم بیشتری از غذا در سر تا سر روز می گردد. دیواره شیردان از دیواره خود آنزیم و اسید هیدروکلریک ترشح می کند. PH این بخش در موقع هضم غذا چیزی حدود 6 می باشد اما این مقدار به سرعت پایین می آید و به حدود 2.5 می رسد و محیط اسیدی می شود. این محیط اسیدی باعث بوجود آمدن یک محیط مناسب برای عملکرد بهتر آنزیم ها می شود. قسمت عمده عمل گوارشی شیردان تفکیک جزئی پروتئین هامی باشد. آنزیم پپسین عهده دار این عمل است . پروتئین های غذاقبل از اینکه شکمبه را ترک کنند با میکروارگانیسم های شکمبه باعث شکستن پروتئین ها به واحدهای کوچکتری می شوند که به این واحد ها پپتید می گویند.
http://www.vetspace.ir/images/69238963300009956151.jpg
