قارچ سطح پوست ( درماتوفيتوز ) در سگ و گربه
قارچ سطح پوست يا درماتوفيتوز كه به ان اصطلاحا كچلي نيز مي گويند يك بيماري شايع پوستی در سگ و گربه وانسان است كه به وسيله قارچهايي به نام درماتوفيت (Dermatophyte) به وجود مي ايند.اين قارچهاي درماتوفيتي علاقه زيادي به كراتين دارند.كراتين يك پروتئين است كه به وسيله سلولهاي پوست توليد شده و در لايه خارجي پوست قرار ميگيرد. مو و ناخن نيز از كراتين تشكيل شده اند به همين دليل قارچهاي درماتوفيتي مي توانند پوست ، مو و پنجه هاي حيوان را الوده كنند.گربه های پارسی و هیمالیایی نسبت به دیگران بیشتر درمعرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
سه نوع قارچ درماتوفيتي شايع در سگ و گربه به نامهاي ميكروسپوروم كنيس (Microsporum canis) ، ميكروسپوروم ژيپسيوم (M.gypsium) و تريكوفيتون منتاگروفيس وجود دارند.نوع اول معمولا از يك حيوان به حيوان ديگر انتقال پيدا ميكند ، نوع دوم از طريق خاك به حيوانات سرايت كرده و سومي از طريق جوندگان مثل موش به حيوان انتقال پيدا ميكند.
علايم قارچ درماتوفيتي:
درماتوفيتها باعث سست شدن موها شده به طوري كه به راحتي موها ريزش پيدا کرده واين ريزش مو باعث ايجاد حالت كچلي مهمولا گرد يا سكه مانند در ان ناحيه ميشود.از علايم ديگر اين قارچها ميتوان به ايجاد جوشهاي كوچك ، پوسته پوسته يا تيره شدن پوست ،اشاره كرد.اگر قارچهاي درماتوفيتي پنجه ها يا ناخن ها را مبتلا كنند ، مي توانند باعث بد شكل شدن ناخن و يا ترشح مايع لزج مانند از پنجه ها شود.
بعضي از گربه ها مي توانند حامل بيماري باشند بدون اينكه از خود علايمي را نشان دهند، به اينه گربه ها اصطلاحا گربه های ناقل مي گويند که باعث انتقال بیماری به سگ و گربه سالم می شوند. همچنين قارچهاي درماتوفيتي ميتوانند باعث ايجاد ضایعات دانه دانه مانند ريز بر روي پوست گربه شوند كه در اثر ناز و نوازش در زیر دست حس میگردند . به اين حالت اصطلاحا التهاب پوست ارزني مي گويند.
تشخيص:
علايم ابتلا به قارچهاي درماتوفيتي مي تواند شبيه به چنديدن بيماري ديگر پوستي باشد، بنابراين هيچوقت تشخيص نمي بايست تنها بر اساس شکل و علايم ظاهري ريزش مو داده شود.در صورت شك به بیماری با منشا قارچ درماتوفيتي ، دامپزشك ابتدا با قرار دادن منطقه كچلي در زير نور ماورا بنفش كه اصطلاحا به آن لامپ وود (wood lamp)مي گويند مي تواند تا حدودی بيماري را تشخيص دهد.معمولا ضايعاتي که بعضي از اين درماتوفيتها در اثر فعاليت خود ايجاد ميكنند زير لامپ وود به رنگ سبز ملایم شبرنگ در مي ايند. به هر حال عدم وجود اين دانه هاي شب رنگ سبز مساوي با مبتلا نبودن حيوان نيست و بعضي از درماتوفيتها از خود رنگي متسع نمي كنند.
بهترين راه تشخيص قارچهاي درماتوفيتي ،برداشتن نمونه از پوست وموي محل درگير و كشت دادن ان است. براي انجام اين ازمايش ساده،مقاديري از موهاي قسمت اسيب ديده پوست به وسيله يك مسواك يك بار مصرف يا به وسيله يك پنس برداشته و داخل ظروف مخصوص كه حاوي مواد مغذي براي رشد اين نوع قارچها است(محيط كشت)گذاشته مي شود.
اگر پس از مدتي (معمولا 14-5 روز) درماتوفيت در محيط رشد كند، آنوقت مشخص میشود كه حيوان مبتلا به این بيماري است . اگر درماتوفيت رشد نكرد بيماريهاي ديگر بايد مد نظر قرار گرفته شوند . با مشاهده ميكروسكوپي قارچهای رشد كرده بر روی محيط كشت ،دامپزشك حتي مي تواند به نوع درماتوفيت مسئول ایجاد بیماری نيز پي ببرد.
زندگي با حيوان مبتلا به درماتوفيت:
ميكروسپوروم كنيس ، مسري ترين نوع از قارچهاي درماتوفيتي است. براي ريشه كن نمودن اين بيماري مي بايست تمام حيوانات مبتلا را درمان کرد و محيط ضد عفوني شده تا بيماري به انسان يا ديگر حيوانات سالم انتقال پيدا نكند.درماتوفيتهاي قرار گرفته برروي پوست و موي حيوان مي توانند تا چند هفته بعد از ريزش مو نيز زنده مانده وباعث انتقال بيماري شوند.از انجايكه گربه ها ميتوانند بدون اينكه علايمي از خود نشان دهند باعث انتقال بيماري شوند ، تمام آنهايكه به نظر سالم ميرسند نيز بهتر است مورد ازمايش قرار گرفته و در صورت ابتلا تحت درمان قرار بگیرند..
حيوانات مبتلا مي بايست از ديگر حيوانات و انسانها (مخصوصا افراد مبتلا به ايدز يا تحت شيمي درماني)جدا شوند.
اگر حيوان شما به نوع ميكروسپورم ژيپسيوم يا تريكوفيتون منتا گروفيس مبتلا شده ، مي بايست از در معرض قرار دادن سگ یا گربه در برابر خاك الوده و يا جوندگان جلوگيري شود.
درمان قارچ هاي درماتوفيتي:
اغلب حيواناتي كه به نوع ملايم مبتلا شده اند حتي بدون اينكه درمان شوند خود به خود بهبود پيدا ميكنند. با اين حال براي سرعت بخشيدن به روند بهبودی و جلوگيري از انتشار بيماري به انسان و يا ديگر حيوانات ،درمان مي بايست انجام بگيرد.اولين اقدام براي درمان، كوتاه نمودن موهاي حيوان است.موهاي كوتاه شده مي بايست به طور مناسبي دور ريخته شوند تا از انتقال بيماري جلوگيري شود.استفاده از شامپوهاي ضد قارچ بر روي موي كوتاه شده بسيار موثر تر از موهاي بلند مي باشد. محل زندگي حيوان مبتلا میبایست به طور مرتب ضد عفوني و جارو برقي کشیده تا از انتشار بيماري جلوگيري شود. بهتر است تمام وسايل آرايشي و محل خواب حيوان ضد عفوني يا دور ريخته شوند.
اگر قسمت كوچكي از پوست مبتلا به قارچ شده بود دامپزشك ميتواند ان را با تجویز كرم يا لوسيونهاي ضد قارچ مناسب درمان نماید. براي ماليدن اين نوع داروها حتما از دستكشهاي يكبار مصرف استفاده شود.
داروهاي ضد قارچ خوراکی وقتی تجویز میشوند که داروهاي موضعي (مثل كرم و لوسيون ضد قارچ) موثر واقع نشوند و يا ميزان ضايعه به حدي وسيع باشد كه درمان موضعي ممكن يا عملي نباشند.به هيچ عنوان داروهاي موضعي را به صورت خوراكي استفاده ننماييد اين كار ميتواند باعث مرگ حيوان شود.
از داروهاي خوراكي معمول كه براي درمان قارچهاي درماتوفيتي توسط دامپزشك تجويز مي شوند ميتوان به گريزوفولوين،كتوكنازول،ايت راكونازول و تربينافين اشاره كرد.
گریزوفولوین داروی قدیمی است که مخصوصا در گربه ها میتواند باعث ایجاد عوارض جانبی جدی شود. با توجه به موجود بودن داروهای جدید تر مثل ایتراکونازول و یا تربینافین استفاده از گریزوفولوین دیگر منطقی به نظر نمیرسند.ایتراکونازول حتی میتواند بدون احتیاج به کوتاه نمودن مو در گربه های با موهای بلند مثل نژادهای پارسی موثر واقع شود.
توجه داشته باشيد كه عفونتهاي قارچي معمولا سر سخت بوده و درمان انها عموما 2-3 ماه به طول مي انجامد.اگر قارچ ، پنجه ها و ناخن ها را درگير كرده باشد مدت درمان گهگاه به 12-6 ماه نيز ميتواند برسد.
واكسني در برابر ابتلا گربه ها به ميكروسپوروم كنيس ها توليد شده اما به نظر میرسد که زياد موثر نمي باشند.اين واكسن بيشتر در پرورشگاههاي گربه كه تعداد زيادي گربه در انجا نگاه داري مي شوند بيشتر به كارمیرود.اين واكسن در ايران مرسوم نبوده و به راحتي قابل دسترس نيست.
منبع:اران وت
