راه های مبارزه با بيماريهاي انگلي خارجي دامي
مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي درگوسفند و بز
1-1- حمام دادن دام :
با توجه به چرخه زندگي بندپايان مخصوصاً كنه ها كه مهمترين ناقلين انگلهاي تك ياخته اي خوني ، ويروسها و باكتريها مي باشند و با در نظر گرفتن زمان شروع فعاليت آنها در هر استاني ، و نظر به مطالعات و تجارب قبلي استان در رابطه با فعاليت عوامل ياد شده و پس از فصل سرما ، زمانيكه حداكثر درجه حرارت به 20 درجه سانتيگراد مي رسد ، اولين نوبت انجام عمليات مبارزه بر عليه انگلهاي خارج بدن دام : حمام دادن ،*يا روش Pour-on و يا روش Spot-on خواهد بود .
توصيه مي شود دو يا سه نوبت حمام دادن به فاصله يكماه (زمان غوطه وري 30 الي 60 ثانيه با توجه به نوع سم مصرفي و توصيه كارخانه سازنده دربهار) انجام شود . توضيح اينكه آغاز فعاليت كنه براي يافتن ميزبان زماني است كه حداكثر درجه حرارت به 20 درجه سانتيگراد مي رسد و دفعات مبارزه بستگي به شرايط و وضعيت آلودگي خواهد داشت .
سموم مناسب براي اين عمل سموم فسفره و يا پايروتيروئيد دامي بوده و اولويت مبارزه در كانونهاي تيلريوز و بابزيوز و ساير بيماريهاي تك ياخته اي ، ويروسي و ... منتقله توسط انگلهاي خارجي مي باشد :
تبصره 1 : در مورد گوسفند و بز كوچ رو ، مبارزه با انگلهاي خارجي بدن دام در دو مرحله ، يك مرحله در مسير كوچ از مناطق قشلاقي به ييلاقي و مرحله ديگر هنگام مراجعت از ييلاق به قشلاق انجام گيرد .
در مراكز پرواربندي گوسفند و بز و همچنين در گوسفندان داشتي علاوه بر ايام مذكور در دو نوبت اوايل پائيز و اوايل زمستان كه زمان تراكم دام در جايگاه مي باشد مبارزه انجام مي گيرد . بديهي است رعايت مسائل بهداشتي نظير تميز كردن جايگاه قبل از سمپاشي مورد توجه قرار خواهد گرفت . و براي مبارزه با انگلهاي خارجي بدن دام مي توان از روش حمام دادن ، پودر پاشي ، Pour-on و يا Spot-on و dust bag استفاده نمود .
تبصره 2 : در مراكز تراكم دام از جمله ميادين دام احداث يك حمام ضد كنه براي گوسفند و بز و يك دوش Spray race براي سمپاشي بدن گاو و گوساله توصيه مي گردد .
تبصره 3 : جهت مبارزه با جرب و شپش ، از سموم مجاز دامي به فاصله حدود سه هفته (طبق توصيه كارخانه سازنده ) بصورت حمام و پودر پاشي استفاده شود .
2-1- سمپاشي جايگاه
سمپاشي جايگاه گوسفند و بز حداقل يكبار و در فصل پائيز قبل از جايگزيني زمستانه دام همزمان با سمپاشي بدن انجام گيرد . سموم مناسب براي اين منظور سموم مجازي است كه اثرات مطلوب در جايگاه داشته باشد .
در گوسفند و بزهائيكه در شرايط روستائي پرورش داده مي شود ، سمپاشي جايگاه در دو مرحله ، اوايل بهار همزمان با حمام دادن بدن دام و پاييز قبل از جايگزيني زمستانه توصيه مي گردد .
تبصره : بايد توجه نمود كه دز مصرفي سموم براي بدن دام و جايگاه متفاوت بوده و توصيه هاي كارخانه سازنده مد نظر قرار گيرد .
2. مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي گاو و گاوميش :
1-2- سمپاشي بدن :
سمپاشي بدن گاو و گاوميش در شروع فعاليت بندپايان بخصوص كنه ها و با توجه به شرايط آب و هوايي و نوع سم مصرفي ، حداقل دو نوبت مبارزه به فاصله يكماه با توجه به دستورالعمل سم مورد مصرف در بهار الزامي است .
در سمپاشي بدن مي توان از روش دوش دادن دام و يا روش Spot-on , Pour-on استفاده كرد . و در مناطق روستائي در مكانهاي محدود دامپروري از اسپري دستي نيز مي توان بهره گرفت .
2-2- سمپاشي جايگاه گاو و گاوميش :
حداقل دو نوبت در سال و همزمان با سمپاشي بدن انجام گيرد .
سم مناسب براي سمپاشي جايگاه سموم مجاز دامي است كه براي جايگاه دام توصيه شده باشد .
تبصره 1 : در مجتمع هاي دامداري ، مبارزه با انگلهاي خارجي بدن دام و جايگاه همزمان توصيه مي گردد .
تبصره 2 : سموم مورد استفاده براي جايگاه ممكنست باسموم مورد استفاده براي بدن دام متفاوت باشد ، لذا از غلظت و رقيق سازي به دستور العمل كارخانه سازنده توجه شود .
3. مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي در شتر و تك سمي ها :
1-3- مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي شتر :
در فصل بهار در دو نوبت به فاصله 15 روز با روش Spot-on با سموم مجاز دامي (توصيه شده براي بدن) انجام شود .
2-3- مبارزه با انگلهاي خارجي بدن در تك سميها :
در صورت مشاهده انگلهاي خارجي بر روي بدن در فصل بهار هر 15 روز يكبار با استفاده از سموم مجاز (مخصوص اسب) به روش Pour-on و يا Spot-on ، زير دم ، داخل لاله گوش و زير كشاله ران توصيه مي شود .
در صورت نياز براي سمپاشي جايگاه تك سمي ها از سموم مجاز (مخصوص جايگاه ) از ماه ارديبهشت تا پايان تابستان به فاصله يكماه مي توان استفاده نمود .
4. مبارزه با پشه هاي ناقل بيماري :
در مناطقي كه پشه ها با انتقال عوامل بيماريهاي ويروسي ، تك ياخته اي ، كرمي و .... سبب بروز ضايعات و خسارات مي شوند ، مبارزه با آنها به روش هاي زير توصيه مي گردد .
براي مبارزه در مرحله لاروي پشه ها كه در داخل آبهاي راكد در محوطه دامداريها و اطراف آن ، تكثير پيدا مي كنند ، پس از هماهنگي و همكاري با محيط ساير ارگانهاي ذيربط (محيط زيست و بهداشت محيط ) ميتوان از تركيبات نفتي به همراه سموم مجاز بعنوان لاروكش استفاده كرد .
براي مبارزه با پشه هاي بالغ مي توان به روشهاي زير اقدام نمود :
الف) سمپاشي اماكن دامي با سموم داراي اثر ابقايي مناسب به روش سمپاشي ، مه پاشي و ...
ب) استفاده از آويزه هاي گوش دور كننده حشرات در دامها .
5. توسعه بهسازي اماكن دامي
با انجام آموزش و ترويج ، دامداران را با زيانهاي ناشي از حضور انگلها آشنا نموده و مزاياي بهسازي اماكن دامي جهت كنترل انگلهاي خارجي و بيماريهاي منتقله توسط آنها به دامداران آموزش داده شود و حمايت هاي لازم نظير تأمين و تخصيص تسهيلات بانكي براي دامداران فراهم گردد .
