-
سيستهاي تخمدان
سیستهای تخمدان :
سیستهای تخمدان به حبابچه مانندهای روی تخمدان که انباشته از مایع میباشد و تخمک در درون این حبابچه ها متلاشی گشته است میگویند. سیستهای تخمدان گاوها را بعنوان یک بیماری ارثی محیطی محسوب میکنند.
از دلایل عمده آن تغذیه اشتباه دام را میتوان نام برد (پروتئین بیش از حد ، کمبود املاح و ویتامینها بخصوص بتا کاروتین). استفاده ناآگاهانه و فراوان کودهای شیمیایی در مزارع، نگهداری طولانی مدت گاوها در اصطبل با تحرک کم و نور ناکافی و شرایط آب و هوایی نامساعد از دلایل دیگر میباشد. داروهای هورمونی (استروژن) نیز عامل سیست تخمدان میتوانند باشند.
سیستهای تخمدان بندرت در تلیسه ها دیده میشود و اغلب در گاوهای بین 5 تا 7 سال دیده میشود.
سیست تخمدان بنابه عمل خود نامگذاری میگردند:
• Follicle theca cyst
فولیکول گراف به جای رهاسازی تخمک تبدیل به سیست گشته و سبب ترشح دائم استروژن میباشد.
علت رفتار دائم فحلی نیز میباشد. (ovariomanie & estromanie )
• Follicle lutein cyst
فولیکول گراف به جای رهاسازی تخمک تبدیل به سیست میشود و در قبال آن باروری انجام نمیگردد. میزان پروژسترون بالا است.
• Corpus luteum cyst
رهاسازی تخمک از تخمدان انجام میگیرد. تاثیر پاتولوژیک ندارد و مانع از بروز فحل نمیباشد. میزان پروژسترون دائما بالا است.
سیستهای تخمدان دوره فحل را متوقف یا بروز فحل را مغتش میگردانند. گاوهای با سیست تخمدان یا اصلا وارد فحل نمیگردند و یا بروز فحل نامرتب میباشد.
طبق روند نرمال سیکل جنسی گاو ، تخمک درون فولیکول در عرض 6 تا 12 ساعت بعداز انتهای دوره فحل از تخمدان رها گشته و آماده به لقاح با اسپرم میباشد در حالیکه سیستها (حبابچه ها) بمدت هفته ها ی طولانی روی تخمدان قرار دارند و اغلب بتدریج بزرگتر میشوند. برخی مواقع این سیستها متشکل از یک حبابچه بزرگ یا چندین حبابچه کوچک هستند.
روند فحل در گاوهای با سیست تخمدان نامرتب و کوتاه مدت است (علائم فحل گاهی هر 3 تا 4 روز تکرار میگردد).
برخی از گاوها دائما فحل میباشند (Nymphomanie , estromanie , ovariomanie). برخی از گاوها رفتار و حالت نرینه (Androhmanie) دارند.
فرج گاوهای با سیست تخمدان کمی متورم و مرطوب است. با طولانی بودن وجود سیستها رباط لگن بتدریج سفتی خود را از دست میدهد و در پیرامون دستگاه تناسلی حفره ای ایجاد میگردد.
درمان سیستهای تخمدان:
هدف از درمان سیستهای تخمدان منحصراً بارور گشتن دام نیست بلکه علاوه بر بارورشدن ، بارداری و روند صحیح آبستنی و زایمان نیز میباشد.
کنترل سابقه سیست تخمدان در گاوها بدلایل ارثی بسیار مهم میباشد و این دامها از گله بدلایل اقتصادی جدامیگردند زیرا باوجود درمان هورمونی اغلب این دامها آبستن میگردند ولی آبستنی در اواخر دوره بارداری مختل و همراه سقط جنین میباشد.
همراه یا قبل از هورمون درمانی کنترل تغذیه دام و طرز نگهداری آن بسیار مهم است چه بسا که اغلب این سیستها دلیل تغذیه نادرست مانند جیره بندی نادرست و بیش از حد بودن کاروتین میباشد.
درمان دارویی و هورمونی سیست تخمدان ابتدا پس از تشخیص دقیق اجرا میگردد. اغلب سیستهای تخمدان حدود شش هفته پس از زایمان وقوع مییابند بنابراین جهت پیشگیری کنترل کلینیکی گاوها ضروری میباشد.
مکانیزم تاثیر داروهای هورمونی بطور کامل مشخص نیست و مورد استعمال (Indication) بدون تردید این داروها توسط دامپزشک ضروری است:
الف- هورمونهای گنادوتروپ (گنادوتروپ هیپوفیزی : FSH , LH و گنادوتروپ غیرهیپوفیزی مثل HCG , PMSG )
ب- پروژسترون و مشتقات پروژسترون: مانع از دوره فحل زودرس میباشد.
امید بهبودی دامهای مبتلا به سیست تخمدان که همزمان بیماریهای دستگاه تناسلی دیگر نیز دارند مطلوب نیست و بطور کل درمان هورمونی نمیبایست بیش از سه بار تکرار گردد.
اقدامات و تدابیر پیشگیرانه در مبارزه با سیستهای تخمدان:
• اجتناب از تغذیه بیش ازحد بدلیل زودرسی دامهای تلیسه به سن باروری
• جیره بندی صحیح غذایی و اجتناب از تغذیه پروتئین دار بیش ازحد
• جداسازی دامهای دارای سابقه ژنتیکی نامطلوب از دامداری
• معاینه کلینیکی دامپزشکی (معاینه رکتال و کنترل تخمدان) شش هفته قبل از زایمان بخصوص روی دامهای با توانایی شیردهی زیاد و دامهایی که از قبل سیست تخمدان داشته اند
نويسنده : دكتر نيكرو
انتقال داده شده از سايت پيشين انجمن
-
-
-
-
