کنترل فاکتورهای موثر در پرورش جوجه های گوشتی

**Dr.Shayan** · 01-03-2010, 09:18 PM

مقدمه :
اشتباه در فراهم نمودن محیط مناسب در خلال دوره پرورش ، ممکن است منجر به کاهش سودآوری ، کاهش رشد ، اختلال در ضریب تبدیل ، افزایش بیماریها و در نهایت سبب افزایش تلفات شود .

دما و فیزیولوژی جوجه ها :
فراهم نمودن دمای مناسب از حیاتی ترین مسائل پرورش جوجه ها میباشد . این کار بخصوص در هفت روز اول زندگی جوجه ها از اهمیت فوق العاده ایی برخوردار است . در اوایل زندگی ، جوجه ها تجهیزات ضعیفی را در جهت کنترل دمای بدن و یکسان سازی آن با متابولیسم بدن خویش دارند . در نتیجه جوجه های جوان نیاز مبرمی به دمای محیط خویش در جهت متعادل نمودن دمای بدن خود دارند .
در صورت افزایش دمای سالن ، دمای بدن آنها نیز افزایش یافته و برعکس ، در صورت کاهش دمای سالن دمای بدن آنها نیز کاهش خواهد یافت .
سرمای زیاد و یا گرمای زیاد در این دوره حیاتی ، میتواند سبب کاهش رشد ، اختلال در ضریب تبدیل و همچنین افزایش حساسیت آنها به بیماریها شود . اقدامات مدیریتی مناسب بایستی به ترتیبی دمای بدن جوجه ها را تامین نماید که جوجه ها انرژی خود را صرف دفع گرمای اضافی از طریق عمل له له زدن نکرده و یا از طریق عمل متابولیسم تولید گرما نمایند .
تحقیقات نشان داده است که جوجه ها در روز 12 تا 14 روزگی زندگی خود توانایی کنترل و تنظیم دمای بدن خود را بدست می آورد . در صورت افزایش یا کاهش یک درجه از دمای بدن جوجه ها ، این پرندگان وارد شرایط تحمل استرس خواهند شد .
زمانیکه دمای بدن جوجه ها تغییر میکند ، جوجه سعی میکند تا دمای بدن خود را متعادل کند . این موضوع بدان معناست که اینکار تاثیری منفی بر روی عملکرد جوجه ها خواهد گذاشت . دمای بدن جوجه های یکروزه ، نهایتا 103 درجه فارنهایت ، برابر با 39 درجه سانتیگراد میباشد . اما پس از گذشت پنج روز از زندگی ، دمای بدن این جوجه ها به 106 درجه فارنهایت یعنی 41.5 درجه سانتیگراد میرسد .
نتیجه دمای غیرعادی ( بالا یا پائین ) معمولا بروز تلفات در جوجه ها میباشد ، ولی حتی گرما یا سرمای خفیف غیراستاندارد نیز میتواند سبب بروز ضایعاتی در جوجه ها شود اگرچه بصورت تلفات بروز نکند . زمانیکه جوجه ها به نسبت بالغین به دمای بالا حساسیت دارند ، بروز گرمای بیش از اندازه حتی در مواقع خاص میتواند به بروز تلفات و همچنین کاهش راندمان تولید منجر شود و این نکته مهمی است که بایستی به آن توجه شود .
تحقیقات اخیر نشان داده است که سرمای هوا بر روی سیستم ایمنی و همچنین سیستم گوارش جوجه ها تاثیرات منفی میگذارد . در نتیجه ، جوجه هایی که تحت استرس سرمایی قرار گرفته اند ، رشد کمی داشته و نسبت به بیماریها حساسیت بیشتری از خود نشان میدهند . جوجه هایی که در معرض استرس سرمایی قرار گرفته اند ، احتمال بروز ضایعه آسیت در آنها بیشتر است . ضایعه متابولیکی که نتیجه آن ، کاهش راندمان تولید ، افزایش تلفات و همچنین عقب ماندن از برنامه تولید میباشد . بر این اساس مطالعه ایی صورت گرفت . جمعیتی از جوجه ها به دو گروه تقسیم شدند . گروه اول در دمای 80 درجه فارنهایت و گروه دوم در دمای 90 درجه فارنهایت پرورش داده شدند . بر اساس نتایج بدست آمده مشخص شد ، جوجه هایی که در دمای بالاتری پرورش داده شده بودند ، وزن گیری و ضریب تبدیل بهتری داشته و قابلیت زنده مانده به مراتب بالاتری از گروه دوم داشتند .
جوجه هایی که در دمایی پائینتر از 80 درجه فارنهایت پرورش داده شده بودند و در معرض هوای سردتری قرار داشتند وزن کمتری گرفته و در نتیجه در سن ارئه به بازار از وزن کمتری به نسبت گروه اول برخوردار بودند . علت وزن پائینتر این جوجه ها را میتوان نیاز این جوجه ها به تنظیم دمای بدن خود با استفاده از غذای دریافتی دانست . در واقع ، در این جوجه ها ضریب تبدیل غذایی مناسب نمیباشد زیرا مقدار زیادی از جیره غذایی مصرفی صرف گرمای بدن جوجه میشود .

دما و محیط جوجه ها :
یکی از اهداف مهم در خلال دوره های پرورشی جوجه ها ، فرهم نمودن محیطی راحت برای جوجه هاست . در چنین محیطی ، جوجه ها جهت رسیدن به نقطه ایی که احساس راحتی کنند ، انرژی خود را صرف نمیکنند . همانگونه که اشاره شد ، در محیطهای سرد یا گرم ، جوجه ها مقداری از انرژی دریافتی خود را صرف تنظیم دمای بدن خود میکنند . این انرژی مصرفی نیز توسط غذا تامین شده است . بنابراین انرژی دریافتی توسط جوجه ها ، بجای استفاده در جهت رشد جوجه ها ، در جهت تعدیل دمای بدن استفاده میشود که نتیجه آن کاهش میزان رشد و همچنین ضریب تبدیل غذایی نامناسب میباشد . بنابراین ، تنظیم مناسب دمای محیط نقش مهمی را در کاهش هزینه های تولید ایفا میکند .
البته بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که مدیریت مناسب ، تنها به معنای تنظیم مناسب دمای محیط نبوده و مدیریت مزارع مرغداری مجموعه ایی از اصول و روشهای مختلف است . اما بایستی توجه داشت که در این میان ، تنظیم دمای محیط نقش مهمی را ایفا میکند .
گرمای محیط مرغداری تا حدود زیادی به منبع گرما بستگی دارد . امروزه انواع مختلفی از منابع گرمایی در مزارع مرغداری شناخته شده اند . اما منابع طبیعی ، گرماسازهای سنتی و گرماسازهای تابشی را میتوان از مهمترین گرماسازهای مزارع مرغداری دانست .
در طی دوره های پرورش جوجه ها ، دمای کف سالنهای پرورش از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و به عبارتی سرنوشت ساز میباشند . بر اساس تحقیقات صورت گرفته ، پیشنهاد میشود که در هنگام روز دمای کف سالنها بایستی 90 درجه فارنهایت برابر با 32 درجه سانتی گراد باشد .
گرماسازهای تابشی ، نهایتا تا 90 درصد از گرمای تولیدی خود را به کف سالنهای پرورشی و 10 درصد باقی مانده را به هوای سالن انتقال میدهند . بدلیل آنکه این نوع از گرماسازها بیشتر دمای خود را به کف سالنها منتقل میکنند ، از این رو نیاز بسیار کمتری به کمک کوره ها خواهند داشت .
سالنهای پرورش جوجه های گوشتی به ترتیبی طراحی شده اند تا محیط اطراف جوجه ها را بتوان بخوبی تنظیم و همچنین مدیریت نمود . در سیستمهای پرورش جوجه های گوشتی ، سالنهای پرورش به سیستمهای مکانیزه تهویه تجهیز شده اند . اینگونه سیستمها ، به مدیریت مزارع این امکان را میدهند که دمای سالنها را به اندازه دلخواه تغییر داده بدون آنکه دمای محیط بیرون تاثیری بر عملکرد آنها داشته باشد . از سوی دیگر ، دمای مناسب پرورش جوجه ها در طی سالیان دراز با تحقیقات صورت گرفته و همچنین تجربیات عملی در مزارع مرغداری تفاوتهایی کرده است .
مناسب ترین روش جهت مانیتورینگ وضعیت راحتی جوجه ها ، مشاهده رفتار جوجه ها و تنظیم دمای سالن ، مطابق با آن میباشد . زمانیکه شما سالنهای پرورش طیور گوشتی را مشاهده میکنید ، جوجه ها بایستی در تمام سالن بصورت یکنواخت پخش شده باشند .
جوجه هایی که احساس سرما می کنند ، به یکدیگر چسبیده

رطوبت :
توانایی هوا در نگهداری رطوبت به میزان گرمای آن بستگی دارد . بطوریکه هوای گرم به مراتب رطوبت بیشتری را نسبت به هوای سرد نگهداری میکند . میزان رطوبت هوا به درصد اشباع آب موجود در هوا در هر دمایی باز می گردد . بایستی توجه داشت که میزان رطوبت هوا بر خنک شدن پرنده از طریق عمل له له زدن و همچنین میزان تولید آمونیاک در سالن موثر خواهد بود .
پیشنهاد میشود که مقدار اندکی رطوبت را در طول دوره پرورش جوجه ها فراهم نمائید . تولید آمونیاک از طریق تجزیه میکروبیولوژیک زباله ها در سالن روی میدهد . از سوی دیگر ، افزایش رطوبت ، شرایط مناسبی را برای رشد میکروبی در زباله ها در سالن فراهم میکند . در مواردی که جمعیتهای میکروبی افزایش می یابند ، آمونیاک بیشتری از منابع نیتروژن بازمانده از طیور تولید میشود . لازم به ذکر است ، نیتروژن گازی است که اثراتی منفی را بر سلامتی و همچنین راندمان تولید پرنده بر جای میگذارد .
تحقیقات اخیر این نکته را به اثبات رسانیده است که افزایش میزان گاز آمونیاک در سالن ، سیستم ایمنی طیور را دچار اختلال کرده و امکان بروز بیماریهای تنفسی را افزایش میدهد . میزان بالای آمونیاک در سالن در خلال دوره پرورش ، رشد پرنده را کاهش میدهد و رشد پرنده را در چنبن حالتی نمیتوان به رشد عادی بازگرداند . در صورت کنترل میزان رطوبت سالن توسط سیستمهای تهویه ، میزان تولید آمونیاک کاهش خواهد یافت . میزان رطوبت 50 تا 70 درصد در جهت حداقل تولید آمونیاک و گرد و غبار در سالن پیشنهاد میشود .

تهویه :
تهویه در جهت متعادل سازی دما و همچنین از بین بردن دی اکسید کربن ، آمونیاک ، سایر گازها ، گرد و غبار و همچنین کنترل رطوبت سالن ضروری بنظر میرسد . بنابراین در جهت چرچخش هوای تازه در سالن ، استفاده از تهویه امری ضروری بنظر میرسد . در سالن های پرورش ، هوای تازه بایستی تولید شده ، بخوبی با هوای سالن مخلوط شده و در تمامی نقاط سالن در حال چرخش باشد .