غدد درون ریز(Endocrin glands) ماهیان - 3

[Dr-Virus]

غده تیروئید (Thyroid gland)
غده تیروئید در بسیاری از ماهیان استخوانی حقیقی ، مشابه مهره داران نیست وفولیکولی های ترشحی آن به صورت منفرد یا دسته ای در داخل بافتی همبند در اطراف شاخه های شریان آوران آبششی پراکنده هستند وبه شکل یک اندام کامل نیست . در ماهی کپور ، ماهی حوض ، تعدادی از فولیکول های غده تیروئید در قلب ، راس کلیه ، کلیه ، طحال ودر اطراف بعضی رگ های خونی مشاهده می شود .
در ماهیان غضروفی وتعداد کمی از ماهیان استخوانی حقیقی نظیر ماهی تون ، هوور مسقطی وطوطی ماهی ، غده تیروئید از یک یا چند توده متراکم بافتی تشکیل شده است .
هورمون تزشح شده از غده تیروئید شامل دو نوع مولکول است :
1- تترایدوتیرونین (تیروکسین ، T4 )
2- تری یدوتیرونین(T3)
در ماهیان استخوانی حقیقی ، معمولا سطحT4 در پلاسمای خون بالاتراز T3می باشد . T4در بافت های هدف به T3 تبدیل شده واعمال نقش می کند . اثرات T3چندین برابر T4می باشد .
هورمون تیروئید در متابولیسم بدن ، دگردیسی لاروبرخی ماهیان ، تنظیم اسمزی و نقره ای فام شدن سطح بدن آزاد ماهیان ( در تبدیل بچه آزاد ماهیان از مرحلهParr به Smoltدر فصل بهار) موثر است .

غده اولتیموبرانشیال(Ultimobranchial gland)
این غده را جسمک بالایی نزدیک قلبی (Suprapericadial body) ویا غده زیر مری (Subesophageal gland) نیز می نامند . غده اولتیموبرانشیال در مار ماهی وقزل آلای رنگین کمان یک جفت است ولی در ماهی کپور به صورت توده ای منفرد است . این غده هورمون کلسیتونین (هورموی پروتئینی) ترشح می نماید . هورمون کلسیتونین در پستان داران سبب کاهش غلظت کلسیم خون می شود اما اثرات دقیق آن در ماهی هنوز مشخص نشده است .

قلب (Heart)
قلب ماهیان دو نوع هورمون پپتیدی (پروتئینی) ترشح می کند . یکی از دهلیز ترشح می شود ودیگری از بطن . هورمون ترشح شده از دهلیزANP یا Atrial natriuretic peptide وهورمون ترشح شده ازبطن VNP یا Ventricular natriuretic peptide
می باشد . کار این هورمون ها در ماهی هنوز مشخص نیست اما پیشنهاد شده که ممکن است در تنظیم اسمزی نقش داشته باشند .

غده اینتررنال وسلول های کرومافین
(Interrenal gland – Chromaffin cells)
پستان داران غده فوق کلیوی دارند . ماهی ها به جای قسمت قشری غده فوق کلیوی ، دارای غده اینتررنال در راس کلیه وبه جای قسمت مرکزی غده فوق کلیوی ، دارای سلول های کرومافین در نزدیکی غده اینتررنال هستند .
در ماهی قزل آلای رنگین کمان غده اینتررنال وسلول های کرومافین در راس کلیه قابل تشخیص هستند وبافت های آنها به صورت جداگانه پخش شده اند ودر هم آمیخته نشده اند، اما در ماهی کپور ، سلول های کرومافین به صورت انفرادی یا توده ای در میان سلول های اینتررنال قرار دارند . سلول های کرومافین ، آدرنالین (Adrenaline) و نورآدرنالین ترشح می کنند در حالی که غده اینتررنال ، کورتیکوئیدها را ترشح می کند . کورتیکوئید اصلی در ماهیان استخوانی حقیقی ، کورتیزول می باشد . کورتیزول در سازگاری ماهیان به آب شور ومقابله با استرس نقش دارد . در این زمان ها میزان ترشح هورمون کورتیزول به خون افزایش می یابد .
آدرنالین و نورآدرنالین که به آنها اپی نفرین و نوراپی نفرین هم گفته می شود، سبب تشدید ضربان قلب ، افزایش فشار خون ، افزایش فعالیت سیستم سمپاتیک ( یعنی انبساط رگ ها وبه تبع آن افزایش جریان خون در ماهیچه وکبد وآبشش ها ؛ انقباض رگ ها وبه تبع آن کاهش جریان خون در اندام های احشایی مثل لوله گوارش ، پوست و ...) وافزایش قند خون از طریق تبدیل گایکوژن به گلوکز می شود . این اثرات به سندرم جنگ یا گریز موسوم است . تفاوت این دو هورمون فقط در کیفیت و شدت اثر آن ها است .

جزایر لانگرهانس :
اطلاعات زیادی در مورد جزایر لانگرهانس ماهیان وجود ندارد . جزایر لانگرهانس در بعضی از گونه ها مانند ماهی کپور وروغن ماهی نسبتا بزرگ است واز قسمت برون ریز پانکراس (لوزالمعده) به آسانی قابل تشخیص است اما در قزل آلای رنگین کمان ومار ماهی نمی توان این دو قسمت را به آسانی از هم تفکیک کرد .
سه نوع سلول A،B،D توسط میکروسکوپ نوری در جزایر لانگرهانس ماهیان استخوانی حقیقی قابل تشخیص است . سلول های A، هورمون گلوکاگون تولید وترشح می کنند . گلوکاگون سبب افزایش قند خون از طریق تبدیل گلیکوژن به گلوکز می شود . سلول های B، انسولین ترشح می کنند . انسولین سبب کاهش گلوکز خون می شود . سلول های D، هورمون سوماتوستانین (Somatostanin) ترشح می کنند . این هورمون از ترشح گلوکاگون وانسولین جلوگیری می کند .

جسمک استانیوس :
جسمک استانیوس غده ای درون ریز است که فقط در بعضی ماهیان وجود دارد .
این غده در داخل ویا روی کلیه قرار دارد . محل قرار گرفتن وتعداد آن ها در گونه هایی که این جسمک را دارند ، متفاوت است . در آزاد ماهیان تعداد زیادی از این جسمک ها در بخش میانی کلیه وجود دارد . در مار ماهی ، ماهی حوض وماهی کپور ، یک جفت جسمک در کلیه وجود دارد . درماهی Amia calva صدها جسمک استانیوس در کلیه پخش شده است . جسمک استانیوس هورمون استانیوکلسین ترشح می کند که سبب کاهش کلسیم خون می شود.

غده اوروفیز (Urophysis) :
فقط در ماهیان استخوانی حقیقی وماهیان الاسموبرانشی (کوسه ماهیان و سپر ماهیان )، قسمت کوچک وبر آمده ای در انتهای نخاع مشاهده می شود که اوروفیز نام دارد . این غده اندامی است که مواد تولید شده توسط سلول های ترشحی – عصبی نخاع را ذخیره و آزاد می کند . این سلول های ترشحی در ناحیه انتهایی نخاع به صورت پراکنده حضور دارند . انتهای آکسون های آن ها در قسمت شکمی با هم یکی شده و اوروفیز را با مویرگ های خونی بوجود می آورد . انتهای آکسون ها در دیواره مویرگ های اوروفیز خاتمه می یابد .
از اوروفیز (یوروفیز) دو نوع هورمون به نام های یوروتنسین(Urotensin- I) ویوروتنسین( (Urotensin II جدا سازی شده است . یوروتنسین I به میزان جزئی باعث کاهش فشار خون ماهی می شود . یوروتنسین IIدر انقباض ماهیچه ای صاف (انقباض غیر ارادی) وافزایش فشار خون ماهی موثر است.

[wapp]

Econ

[wapp]

148.6

[wapp]

Bett

[wapp]

Bett

[wapp]

Pian

[wapp]

Side

[wapp]

Jewe

[wapp]

Pete

[wapp]

Time