بيماريهاي تنفسي طيور

**Dr.Hossein.M.Al** · 12-06-2009, 04:13 PM

مقدمه :
طیور سرما نمی خورند . بیماریهای تنفسی بوسیله عوامل بیماری زای مشخصی ایجاد میشوند . در طی این مقاله و سه مقاله بعد سعی خواهیم کرد که مروری را بر بیماریهای مهم دستگاه تنفسی طیور داشته باشیم .

آنفلوآنزای طیور :دوره کمون این بیماری بین سه تا پنج روز میباشد و کل دوره بیماری نیز بین ده تا چهارده روز است .
آنفلوآنزای طیور ، نوعی بیماری ویروسی است که سبب بیماری در پرندگان وحشی ، ماکیان و بوقلمونها می شود . این ویروس در تمامی نقاط دنیا اشاعه پیدا کرده است . این ویروس براحتی از طریق :
• جریان هوا .
• مدفوع .
• انسان .
• وسایل نقلیه .
• مگسها .
• زباله ها .
• حشرات .
• لاشه پرندگان مرده بر اثر این بیماری .
• زباله های آلوده .
انتشار می یابد .
در کل ، این بیماری یا از طریق دستگاه تنفس و یا از طریق ارتباط مستقیم پرندگان با هم منتقل میشود . برخی از پرندگان بهبود یافته ، برای هفته های متعدد بصورت حامل این بیماری باقی می مانند .
نشانه های کلینیکی این بیماری شامل :
• ناراحتی در دستگاه تنفسی پرنده .
• بی حالی .
• اسهال .
• تورم سطحی حاد .
• سیانوزیس .
• دهیدراسیون .
• استرسهای تنفسی .
هیچگونه درمان مشخصی برای آنفلوآنزای طیور وجود ندارد .
رعایت امنیت زیستی ، تفکیک پرندگان هم سن و هم رده ، ذخیره و انبار سازی با رعایت موازین بهداشتی ، بهترین اقدامات پیشگیرانه در برابر این بیماری میباشد .
گله های آلوده شده به این بیماری نیز بایستی توسط مقامات مسئول محلی قرنطینه شوند .

آبله طیور :
دوره کمون این بیماری چهار تا ده روز و دوره بیماری آن نیز بسیار طولانی است .
آبله طیور عفونتی است ویروسی که با رشدی آهسته و در تمامی سنین در طیور بروز میکند . تقریبا تمامی پرندگان ، در تمامی سنین به این بیماری دچار میشوند . آبله کبوتران میتواند سبب بیماری مرغها و کبوترها شود .
آبله طیور دز تمامی نقاط جهان شایع میباشد . این بیماری اغلب در طیور ، بصورت مجزا رشد یافته است . این بیماری یکی از قدیمیترین بیماریهای شناخته شده در طیور میباشد . ویروس این بیماری در سال 1902 شناسایی شد .
این بیماری از طریق
• ذرات هوا .
• پشه های ناقل .
• خوردن مواد آلوده منتقل میشود .
ویروس این بیماری میتواند از طریق خون ، چشم ، پوست و یا دستگاه تنفسی وارد بدن شود . پشه ها با تغذیه از پرندگان بیمار و یا آلوده به این ویروس ، آلوده میشوند . برخی از محققین بر این اعتقادند که پشه ها تا آخر عمر آلوده باقی می مانند .
نشانه های کلینیکی این بیماری عبارتند از :
• زخمهای زگیل مانند در نقاط فاقد پر ( سر ، پاها و ... ) .
• عقب ماندن از برنامه رشد .
• شیوع کند بیماری در گله .
این ضایعات ممکن است که ظرف دو هفته بعد بهبود یابد . اگر زخمهای ایجاد شده بر اثر این بیماری قبل از بهبود کامل کنده شوند سبب خونریزی خواهند شد .
در این بیماری دو نوع ضایعه وجود دارد : خشک و مرطوب .
ضایعات خشک معمولا در سطح پوست بروز میکند و ضایعات مرطوب این بیماری بصورت دیفتریک میباشد .
برای متوقف ساختن این بیماری ، شما میتوانید طیور را با واکسن آبله واکسینه نمائید . برای واکسینه کردن مرغها بایستی از روشهای سطحی بال ( ww ) و در بوقلمونها از روش فولیکول – پر استفاده نمائید .
اگر این ضایع در پرندگان خانگی دیده شد میتوان زخمها را با نیترات نقره ماساژ داده و برای 2 تا 3 روز آنتی بیوتیک در آب بکار برد .
شیوع این بیماری اگر محدود به پرندگان خانگی است میتوان آن را با اسپری کردن حشرات در جهت مرگ پشه ها کنترل کرد .
اگر بیماری آبله در ناحیه ایی آندمیک است ، مرغهای ورودی به مزرعه را بایستی واکسینه نمود .

بیماری کوریزا :دوره کمون این بیماری بین یک ساعت تا چند روز میباشد . کل دوره این بیماری نیز بین یک روز تا سه ماه است .
این بیماری ، نوعی بیماری حاد و یا عفونتی کرونیک است که دستگاه تنفسی مرغها ، قرقاولها و یا پرندگان آزمایشگاهی را با نوعی باکتری مورد حمله قرار می دهد . این بیماری اغلب در پرندگان با سن های 14 هفتگی و یا بالاتر رخ میدهد . در واقع هرچه سن پرنده بالاتر باشد ، برای این بیماری مستعدتر خواهد بود .
علائم این بیماری شامل :
 Conjunctivitis .
 Catarrhal .
 التهاب در بخشهای فوقانی غشای موکوسی مجاری تنفسی ( مانند سینوسها ) .
 عطسه .
 تورم صورت .
 کاهش تولید تخم مرغ .
 توقف رشد در گله های گوشتی .
میباشند .
در محدوده یک گله ، انتقال این بیماری بصورت پرنده به پرنده صورت می گیرد . بایستی توجه داشت ، پرندگانی که از این بیماری جان سالم بدر می برند ، ناقل بیماری باقی خواهند ماند .
در میان یک گله بیمار ، آب و غذای آلوده احتمالا عامل پخش بیماری میباشد .
نشانه های کلینیکی این بیماری نیز شامل :
 تورم در ناحیه صورت .
 تورم در ریش .
 ترشح عفونتی غلیظ از بینی ( همراه با بوی ناخوشایند ) .
 تنفس سخت پرنده .
در این بیماری ، مصرف غذا و تولید تخم مرغ پرنده کاهش میابد . این بیماری ، میتواند همچنین سبب اسهال شده و رشد پرنده را متوقف نماید .

نکته :
اگر این بیماری با بیماری دیگری مانند MG بطور همزمان روی دهد تا چندین هفته ، گله بیمار باقی خواهد ماند .
در اغلب موارد درمان این بیماری با Sulfadimetox ( Albon ) صورت می گیرد . در مواردی که Albon بخوبی جواب نمی دهد و یا این دارو در دسترس نیست ، استفاده از Sulfamerazine و Erythromycin ( Gallymycin ) بصورت متناوب پیشنهاد میشود .
در صورت شیوع این بیماری در یک مزرعه ، پیشنهاد میشود که پرندگان را با توجه به سن آنها از یکدیگر تفکیک نمائید و همچنین لاشه پرندگان را با عمل سوزاندن نابود نمائید .
همچنین در صورتی که بیماری کوریزا در مزرعه بحالت آندمیک درآمده است ، پرندگان جایگزین بایستی صد در صد واکسینه شوند و سپس جایگزین شوند .

Localized Pasteurellosis :دوره کمون این بیماری بین سه تا پنج روز است . روند درگیر شدن این بیماری با گله نیز بسیار آهسته و طولانی است .
این بیماری نوعی بیماری عفونی کرونیک در مرغهاست و عامل ایجاد آن نیز نوعی باکتری است .
این بیماری را میتوان با نشانه هایی مانند :
 التهاب صورت .
 التهاب تاج .
شناسایی نمود .
این بیماری میتواند تمامی پرندگان را در سنین مختلف درگیر کند ولی ، هرچه سن پرنده بیشتر باشد در برابر عامل بیماری زا مستعدتر خواهد بود .
انتقال این بیماری بصورت پرنده به پرنده ( از پرنده بیمار و یا ناقل به پرنده مستعد ) میباشد .
محل زندگی آلوده به باکتری عامل این بیماری نیز میتواند عامل انتقال این بیماری به پرندگان باشد .
عامل این بیماری بطور معمول ، از خلال غشای موکوسی Pharynx و یا مجاری فوقانی دستگاه تنفس وارد بافت پرندگان میشود . تحقیقات نشان داده است که عامل این بیماری ، از طریق زخم های سطحی نیز میتواند وارد بدن پرندگان شود .
گربه های وحشی ، راکونها و سایر حیوانات وحشی کوچک میتوانند عامل این بیماری را از طریق مخاط دهان خود به پرندگان وحشی منتقل نمایند . بایستی توجه داشت که پاسترولیز کرونیک میتواند سبب شیوع Fowl Cholera شود .
نشانه های کلینیکی این بیماری در پرندگان و همچنین ، گله های درگیر با این بیماری غیر محسوس است . اگر روند شیوع این بیماری آهسته باشد تلفات کمی خواهیم داشت و کاهش ناچیزی نیز در تخم مرغ تولیدی خواهیم داشت .
اما در کل ، پرندگان درگیر با این بیماری ، تورم و همچنین زخمهایی را در صورت داشته ، و ترشح چرک از بینی دارند .

نکته :
در مواردی که بیماری به گوش میانی سرایت کرده است ، عدم تعادل در پرنده را خواهیم داشت .
درمان این بیماری نیز ، توسط Sulfadimethoxine ( SDM ) صورت می گیرد ، ولی سایر سولفاتها نیز در درمان این بیماری موثر میباشند .
درمان سریع این بیماری میتواند سبب برگشت مجدد ( عود ) بیماری شود .
درمان دراز مدت از طریق آب آشامیدنی نیز میتواند سبب مسمومیت دارویی شود . اما درمان از طریق تغذیه امن ترین و موثرترین راه درمان میباشد .
در درمان این بیماری ، Sufamerazine ، Sulfamethazine و همچنین Sulfaquinoxaline موثر خواهد بود .

مروری بر بیماری برونشیت عفونی :
دوره کمون این بیماری بین هفده تا سی و شش روز میباشد . دوره بیماری نیز بین ده تا چهارده روز میباشد .
این بیماری ، نوعی بیماری حاد ویروسی است که دستگاه تنفس طیور را مورد حمله قرار می دهد . ویروس این بیماری در شاخه CoronaVirus طبقه بندی می شود . این بیماری فقط در مرغها دیده میشود و تمامی مرغها مستعد این بیماری میباشند مگر آنکه قبل از مواجه شدن با بیماری واکسینه شده باشند .
پرندگانی که به این بیماری مبتلا شده و سپس بهبود یافته اند ، برای ماه های طولانی در برابر این بیماری مصون خواهند بود . بر اساس تحقیقات صورت گرفته این بیماری ، مسری ترین بیماری شناخته شده طیور میباشد .
این بیماری به روشهای مختلفی در مزرعه اشاعه میابد . برخی از این روشها عبارتند از :
 از طریق هوا .
 از طریق بسته های غذا .
 لاشه پرندگان مرده بر اثر بیماری .
 پرورش طیور در مکانهای آلوده شده به ویروس این بیماری .
 حمل ویروس این بیماری توسط جوندگان .
پرندگانی که از لحاظ کلینیکی بهبود یافته اند ، برای هفته های متعدد ویروس را از طریق مدفوع خود دفع می کنند .
بایستی توجه داشت که نشانه های کلینیکی این بیماری ناگهان بروز می کنند . اما شدت و سرعت بروز نشانه های کلینیکی به برخی از عوامل مانند :
 سن گله .
 سلامت عمومی گله .
 وضعیت ایمنی گله .
بستگی دارد .
برخی از نشانه های این بیماری عبارتند از :
 کم شدن مصرف آب و غذا .
 ترس پرندگان .
 وجود چرکهای آبکی در چشم ها و بینی پرنده .
 سختی تنفس در پرندگان جوان .
 شنیدن صدای نفس نفس زدن مرغها در سالن .
 تولید تخم مرغ در این بیماری میتواند به نصف کاهش یابد .
در این بیماری هیچگونه ضایعه عصبی ، شبیه آنچه که در بیماری نیوکاسل می بینیم ، نخواهیم داشت . بایستی توجه داشت که ضایعات این بیماری بیشتر در دستگاه تنفسی طیور بروز میکند .
از نکات دیگری که بایستی به آن توجه کرد اینست که جنین های آلوده به این ویروس در دوران جنینی و قبل از هچ ، خواهند مرد .
ضایعات اولیه در پرندگان جوان ، التهاب چشمهاست که پس از گذشت مدت زمان کوتاهی با ترشح چرک از چشمها و بخصوص بینی شدت می یابد و در نهایت نیز ، ترشحات موجود در نای ( Trachea ) پرنده افزایش میابد .
این بیماری هیچگونه درمان مشخصی ندارد . استفاده از آنتی بیوتیک ها در این بیماری ، ممکن است که بمدت سه تا پنج روز در نبرد ثانویه بر علیه باکتریها به کمک پرنده بیاید . مدیریت بهداشتی صحیح و مناسب میتواند از بروز این بیماری جلوگیری نماید .

مروری بر بیماری لارینگوتراکئیت :
دوره کمون این بیماری بین دو تا دوازده روز میباشد . دوره بیماری نیز بین هفت تا چهارده روز میباشد .
این بیماری نیز ، نوعی بیماری ویروسی مسری است که بیشتر در قرقاول ها و مرغها دیده میشود . مشخصه بسیار مهم این بیماری :
 پرنده در نای خود احساس ناراحتی میکند .
 در نای پرنده خونریزی مشاهده میشود .
در ابتلا به این بیماری ، پرندگانی با سن چهارده هفته و یا بیشتر مستعد تر از پرندگان جوان میباشند . در واقع ، بیشترین میزان شیوع این بیماری در پرندگان پیر روی میدهد .
مرغهای بهبود یافته از این بیماری تا مدتها ناقل بیماری باقی خواهند ماند . بنابراین ، مزارع پرورش طیور تا مدت ها پس از بروز این بیماری آلوده باقی خواند ماند .
انتقال این بیماری از یک پرنده به پرنده دیگر بطور مستقیم میباشد . ارتباط پرنده با لاشه پرندگان مرده بر اثر این بیماری و یا با بافتهای آلوده به ویروس این بیماری میتواند راه دیگر انتقال این بیماری به پرندگان سالم باشد .
واکسیناسیون نامناسب نیز میتواند از عوامل خطر زا در زمینه ابتلای طیور به این بیماری باشد . ویروس این بیماری میتواند از طریق کفش ، لباس و یا لاستیک خودروها به مزرعه راه یابد . مرغهای بهبود یافته از این بیماری نیز تا 24 ماه ناقل باقی خواهند ماند .
نشانه های کلینیکی اولیه این بیماری شامل :
 چشمان پر از آب .
 ساکت بودن پرنده ( بدلیل آنکه نفس کشیدن برای پرنده سخت میباشد ) .
 سرفه و عطسه
نکته :
پرندگان بدلیل عدم داشتن دیافراگم قادر به سرفه و یا عطسه کردن نیستند و در واقع سرفه و عطسه در Text ها و مقالات علمی تنها بعنوان یک اصطلاح استفاده میشوند .
 سوت کشیدن پرنده .
 پرنده سر خود را برای بیرون دادن ترشحات از بینی خود تکانهای شدیدی میدهد .
نکته :
پرندگانی که نشانه سوت کشیدن را بروز می دهند در اصطلاح Callers نامیده میشوند .
 از نای پرنده بیمار ، خون آمیخته با سرم لخته شده ترشح می شود .
 بسیاری از پرندگان نیز بدلیل Fixation می میرند .
 افت شدید تولید تخم مرغ .
ضایعات این بیماری ، اغلب در دستگاه تنفسی بروز میکند و در این بیماری نیز هیچگونه نشانه عصبی را نخواهیم داشت .
در این بیماری خونریزی در نای از نخستین نشانه هایی میباشد که با توجه به آن تا حدودی میتوان به بروز این بیماری در گله شک کرد .
درمان این بیماری بسیار سخت است . بنابر این رعایت برخی از نکات قبل از شیوع این بیماری در گله پیشنهاد می گردد . برخی از این نکات عبارتند از :
 ایجاد شرایط قرنطینه مناسب در مزرعه .
 مراقبت و حفاظت شدید از مزرعه .
 داشت پرسنلی جداگانه برای بررسی وضعیت پرندگان بیمار موجود در گله ها .
 مدیریت واکسیناسیون و همچنین استفاده از آنتی بیوتیک در گله های بیمار .
پیشنهاد می گردد که انجام عمل واکسیناسیون را در گله های طیور تا رسیدن گله به سن شش هفتگی به تاخیر انداخت .
استفاده از واکسن به روش LT روشی موفق برای سایر بیماریها نیست . اما در مناطقی که این بیماری بصورت اپیدمیک درآمده است پیشنهاد می گردد .

مروری بر بیماری نیوکاسل :
دوره کمون این بیماری بین پنج تا هفت روز و طول کل دوره این بیماری بین ده تا چهارده روز میباشد .
این بیماری ، نوعی بیماری حاد دستگاه تنفسی طیور است که در تمامی سنین در طیور بروز می کند . از ویژگیهای شاخص این بیماری سرعت پخش بالای آن میباشد . این بیماری سبب تلفات بسیار بالایی ، بخصوص در پرندگان جوان میشود .
اما این بیماری نه تنها در تمامی سنین در پرندگان بروز می کند ، بلکه سبب بیماری انسان و سایر پستانداران نیز میشود . این بیماری ممکن است که سبب بروز عفونت چشم در افرادی که در آزمایشگاه های تشخیصی کار میکنند و یا کسانی که در تیمهای واکسیناسیون فعالیت میکنند شود .
ورود این بیماری به مزرعه ، میتواند از طریق :
 جریان هوا .
 کفش آلوده .
 کارمندان مزرعه .
 کسانی که وظیفه غذادهی به طیور را بر عهده دارند .
 بازدیدکنندگان مزرعه .
 چرخهای وسایل نقلیه .
 تجهیزات آلوده .
 پرندگان وحشی .
صورت بگیرد .
بیماری نیوکاسل میتواند از طریق تخم مرغ به جوجه ها منتقل شود . اما بایستی به این نکته توجه کرد که جنین های آلوده به این ویروس قبل از هچ شدن می میرند .
نشانه های کلینیکی این بیماری شامل :
 شیوع ناگهانی این بیماری در گله .
 پخش سریع این بیماری در میان پرندگان گله .
 بروز ناراحتی در گله .
 شنیدن صدای خشن از پرندگان .
 بروز حالتهای ترس غیرعادی در پرندگان .
 ترشح چرک از بینی .
 تنفس سخت پرنده .
 شنیدن صدای نفس نفس در سالنها .
 تورم موضعی .
 فلجی .
 لرزش بدن پرندگان .
 پیچیدگی گردن پرنده .
 احتقان و خونریزی در تمامی بافتها .
 کدر شدن کیسه های هوایی .
 ایجاد حالت اکسیداتیو در ریه ها .
 التهاب حاد مجاری تنفسی .
میباشد .
این بیماری هیچ درمان خاصی ندارد ، ولی استفاده از آنتی بیوتیکها به مدت سه تا پنج روز ، میتواند از عفونت باکتریایی ثانویه ( مانند عفونت های حاصل از E.Coli ) در پرنده جلوگیری کند .
پیشگیری از این بیماری نیز توسط واکسیناسین صورت می گیرد .

مروری بر بیماری میکوپلاسما گالی سپتیکوم ( MG ) :
دوره کمون این بیماری ، بین سه تا ده روز میباشد . بایستی توجه داشت که این بیماری در گله بحالت کرونیک میباشد .
این بیماری ، نوعی بیماری مسری است که در :
 طیور صنعتی .
 پرندگان زینتی .
 Passerine .
 کبوترها .
و در تمامی سنین رخ میدهد . اما با این حال پرندگان جوان برای این بیماری بیشتر مستعد میباشند .
امروزه کارشناسان ضعف های مدیریتی و همچنین عدم رعایت کامل موازین امنیت زیستی را عامل اصلی بروز این بیماری میدانند .
این بیماری هم به صورت مستقیم و هم بصورت غیر مستقیم منتقل میشود .
نشانه های کلینیکی این بیماری تا بروز کامل آن به سختی شناسایی میشوند . اما نشانه های کلینیکی آن :
 ترشحات چسبناک از بینی .
 وجود ترشحاتی شبیه به خامه در چشمها .
 تورم سینوسها .
 AirSacculitis .
 ترشحات زردرنگ در کیسه های هوایی .
 عطسه .
 پرت کردن سر در جهت بیرون راندن ترشحات از بینی .
این بیماری میتواند به آرامی و یا حتی بصورت حاد در یک گله گسترش یابد . پرندگان مبتلا به این بیماری معمولا از الگوی رشد باز می مانند .
پرندگان بهبود یافته از این بیماری ، برای مدت قابل توجهی ناقل باقی می مانند .
درمان این بیماری نیز از طریق داروهایی مانند :
 اریترومایسین .
 تایلوسین .
 Spectinomycin .
 لینکومایسین .
صورت می گیرد .
از میان داروهای فوق ، تایلوسین نتایج خوبی خواهد داشت .
تجویز بیشتر این داروها نیز از طریق :
 آب مصرفی .
 غذا .
 و یا تزریق .
میباشند .

مروری بر بیماری Avian Tuberculosis :
دوره کمون این بیماری ، هفته ها طول می کشد و دوره کامل این بیماری نیز ، ادامه دار خواهد بود .
این بیماری ، نوعی بیماری کرونیک عفونی است که به آرامی در پرندگانی با سن بالا با عامل Bacterium پخش میشود .
این عفونت ، بیشتر در مرغهایی با سن یک سال و یا بیشتر رخ میدهد . بایستی توجه داشت که این بیماری در پرندگان جوان نیز رخ می دهد .
این بیماری در اکثر موارد بر اثر آلودگی محیط روی میدهد . پرندگان بیمار ، ارگانیسم بیماری را از طریق مدفوع خود دفع میکنند .
این بیماری میتواند از پرنده به پرنده و یا از پرنده به حیواناتی مانند جوندگان و یا از جوندگان به پرندگان منتقل شود . در واقع ، لاشه پرندگان تلف شده بر اثر این بیماری ، ممکن است که سبب آلودگی جوندگان شود .
از علائم کلینیکی این بیماری میتوان به کاهش وزن پرندگان اشاره کرد .
این بیماری گله را به سویی پیش خواهد برد که گله با Lameness مواجه میشود .
هیچ درمان موثری برای این بیماری شناخته نشده است . راه های پیشگیری از این بیماری نیز عبارتند از :
 رعایت تعداد قطعه مرغ به ازای هر سالن .
 کنترل جوندگان و مبارزه با آنها .
 رعایت سخت موازین بهداشتی در تجهیزات و ساختمان .

نتیجه گیری :
بطور مسلم بروز بیماریهای تنفسی در صنعت طیور مدرن امری اجتناب ناپذیر است . ولی بایستی توجه داشت که شناسایی به موقع بیماری و کنترل آن در مراحل اولیه میتواند از بروز بسیاری از زیانهای اقتصادی جلوگیری کند . زیانهایی که بنابر اعلام سازمانهای بین المللی بسیار بیشتر از زیانهای ناشی از آنفلوآنزای طیور بوده است . در واقع بیماریهای تنفسی در طیور یک مشکل اساسی است . مشکلی که اگر درصدد شناخت صحیح و رفع آن بر نیاییم خسارتهایی جبران ناپذیر را به صنعت طیور کشور وارد خواهد آورد .
در نهایت امیدوارم که در طول این چهار مقاله ، توانسته باشم کاری هرچند اندک را در شرح و توصیف هرچه بهتر بیماریهای تنفسی موجود در طیور صنعتی انجام داده باشم .

پایان ...

منبع :
American Egg And Poultry Associati
ترجمه : عليرضا گاييني