تخم مرغ در خدمت محیط زیست

**Dr.Hossein.M.Al** · 07-18-2010, 09:29 PM

با توجه به آمارهای منتشر شده توسط سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحده ، این نکته را در می یابیم که جمعیت کره خاکی در سال 2050 میلادی با 2.5 میلیارد نفر افزایش به بیش از 9.1 میلیارد تن خواهد رسید . از سوی دیگر ، بر اساس تخمین همین سازمان ( FAO ) ، بیش از 1 میلیارد نفر در سراسر جهان با سوء تغذیه و فقر غذایی دست در گریبان میباشند .

تحت چنین شرایطی ، معضل اصلی و اساسی تولید کنندگان مواد غذایی ، این است که راهکاری جدی را به منظور تامین غذای این افراد فراهم نمایند . اما چگونه در شرایطی که جهان امروز با 1 میلیارد نفر ، افرادی روبرو است که به مواد اولیه غذایی دسترسی ندارند ، چنین هدفی را دنبال خواهد کرد ؟

در این بین ، برخی از فراورده های پروتئینی وجود دارند که به رغم ارزش غذایی بالا ، قیمت مناسبی داشته و برای تولید آنها نیز میتوان برخی راهکارهای عملیاتی کوتاه مدت را پیش بینی نمود . محصولاتی که به اعتقاد برخی کارشناسان راه حل برون رفت از معضل یاد شده میباشد : تخم مرغ !

دکتر برنارد والا ، ریاست سازمان جهانی بهداشت حیوانات ( OIE ) ، در صحبتهای خود در کنفرانس کمیسیون بین المللی تخم مرغ ، به این نکته اشاره نموده است که تا سال 2030 به علت افزایش جمعیت جهان و همچنین ، منابع مالی در کشورهای در حال توسعه ، افزایشی 50 درصدی را در تقاضای جهانی برای محصولات پروتئین حیوانی مانند تخم مرغ ، شاهد خواهیم بود .

تخم مرغ محصولی است که به رغم قیمت پائین خود ، ارزش غذایی بالایی داشته و نگرانی های کمتری نیز در مورد آلودگی های زیست محیطی برای آن مطرح میباشد . نگرانی هایی که امروزه در صنایع پرورشی دامهای بزرگ به اوج خود رسیده است و موافقین و مخالفین فراوانی را با خود به همراه داشته است .

تخم مرغ از جمله مواد مغذی میباشد که منبع بسیار خوبی از پروتئین با کیفیت بالا بوده و حاوی ویتامین های ضروری و مواد معدنی مورد نیاز برای یک رژیم غذایی سالم و کامل است. مصرف تخم مرغ به افراد مختلف کمک می کند تا وزن خود را کاهش داده ، عمر خود را افزایش دهند و نقش آن در کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه ، بیماری های مرتبط با چشم و از دست رفتن عضلات نیز به اثبات رسیده است .
بهتر است از دیدگاهی دیگر نیز به این موضوع بپردازیم . به نظر میرسد که اگر چه اقتصاد جهانی رو به بهبود میرود ، روندی کند را دنبال میکند . تحت چنین شرایطی و با این سرعت اندک ، شرکت ها نیز اجبارا به منظور حفظ سهام بازار ، به رقابتی تر کردن عرصه می پردازند . در این وادی ، آن کس برنده خواهد بود که در رقابتهایی از این دست توان رقابت را داشته باشند . این بازی ، برندگان و بازندگانی مشخص خواهد داشت .

مدتی است که بسیاری از تولیدکنندگان ، ردپای تولید کربن در صنایع تولید تخم مرغ را توسط محققین مورد بحث و بررسی قرار داده اند . رقابتی جدید برای تولیدکنندگان این عرصه . برنده کسانی خواهند بود که به استانداردها نزدیکتر باشند .

میزان تولید گازهای گلخانه ایی (GHGs ) در طول چرخه تولید یک محصول را ردپای کربن می نامند . بیشترین گازهای گلخانه ایی متساعد شده در مراحل مختلف تولیدات محصولات پروتئینی مرتبط با حیوانات ، دی اکسید کربن (CO2 ) ، متان (CH4 ) و اکسید نیتروژن (N2O ) میباشند .

این نکته به اثبات رسیده است که در سیستمهای پرورش در قفس ، CO2 بیش از CH4 و N2O تولید شده است . حال آن که در سیستمهای پرورش آزاد ، سهم CH4 و N2O و ترکیب این دو ، بیش از CO2 است .

در این میان به نظر می رسد که سیستمهای پرورش در قفس ، کمترین تولید کربن را به همراه خواهد داشت . در چنین تحقیقاتی ، فاکتورهای مختلفی چون عمر چرخه تولید تخم مرغ ، روند تغذیه پرنده ، نوع پرورش پولتها ، الزامات حمل و نقل ، و همچنین رویه واقعی تولید صنعتی این محصول ، مورد توجه قرار گرفته است .

نتایج این قبیل تحقیقات ، اندکی با تصمیمات اخیر اتحادیه اروپایی مبنی بر ممنوعیت استفاده از چنین سیستمهایی ، در تعارض است . اخیرا این اتحادیه به منظور رفاه حال پرندگان و بنابر درخواست بسیاری از جوامع حمایت از حقوق حیوانات ، رویه سیستمهای پرورش در قفس را اصلاح نمود .

بر اساس نتایج آخرین تحقیقات صورت پذیرفته توسط محققین ، این نکته به اثبات رسیده است که پرورش طیور تخمگذار تجاری در قفس ، کمترین تولید و تاثیر را بر روی محتوای کربن ، خواهد گذاشت .

از سوی دیگر ، برخی پژوهشگران با نگاهی به مزارع تولید تخم مرغ هلند در سال گذشته ، به محاسبه میزان تولید گاز CO2 به ازای هر کیلو تخم مرغ در سیستم های مختلف تولید پرداختند . این مطالعه نیز ، شامل تمامی مراحل چرخه تولید بوده است . نتایج این مطالعه نیز تشابه بسیار زیادی به آنچه که پیش از این اشاره شد ، داشت . به اعتقاد بسیاری از محققین ، میزان مصرف جیره توسط پرندگان ، مهمترین فاکتور در تولید این گاز میباشد .

در این بین ، دیدگاهی دیگر نیز وجود دارد . توجه داشته باشیم که تولید صنعتی تخم مرغ ، زیانهای زیست محیطی کمتری را نسبت به تولید گوشت گاو یا خوک بر طبیعت وارد می نماید . این نکته را نیز به خاطر خواهیم داشت که تولید صنعتی تخم مرغ ، صدماتی را بر پیکره کره خاکی وارد خواهد نمود . بر اساس نتایج آخرین تحقیقات به عمل آمده ، در میان سیستمهای مختلف تولید تخم مرغ نیز ، سیستم پرورش آزاد ( Free Range ) بالاترین میزان تولید کربن را به همراه خواهد داشت .
نویسنده:علیرضا گایینی