مقاومت داروئي

[Dr.Shayan]

مقدمه:
با کشف سولفانامیدها و پنی سیلین ها بشر متصور شد که به زودی عوامل عفونت زای میکروبی را ریشه کن نموده و انسان را از شر آنها رهایی خواهد داد اما بسیار زودتر از حد تصور به اشتباه خود پی برد زیرا میکروارگانیسنها با سلاح " مقاومت دارویی" به جنگ آنتی بیوتیکها بر خاسته و تا حدود زیادی در این جنگ پیروز شدند .

دلایل مقاومت میکروارگانیسم ها به آنتی بیو تیکها:
مطالعات متعدد نشان داده است که منشاء مقاومت داروئی به آنتی بیوتیکها در میکروارگانیسم های مختلف به دو دلیل زیر بوجود می آید .
1- ژنتیکی
2- غیر ژنتیکی
مقاومت دارویی با منشاء ژنتیکی خود به دو دسته مقاومت داروئی با منشاء کروزومی و مقاومت داروئی با منشاء غیر کروزومی تقسیم بندی می گردد .

مقاومت های دارویی ژنتیکی با منشاء کروزومی:
جمیعت های میکروارگانیسمی در طول رشد وتکثیر دچار جهش ژنی ( موتاسیون ) می شوند . در صورتی که این جهشها بر روی ژنهای کنترل کننده گیرنده های دارویی انجام گیرد منجر به این خواهد شد که دارو به دلیل تغییر ساختمان گیرنده به خوبی با آن واکنش نشان نداده و این امر موجب مقاوم شدن باکتریها در برابر داروها گردد . حضور دارو در چنین شرایطی بر اساس یک مکانیسم انتخابی عمل کرده وموجب نابود شدن میکروارگانیسم های حساس و در نتیجه ایجاد زمینه مساعد برای رشد و تکثیر میکروارگانیسم های مقاوم خواهد شد .
جهش های کروموزومی که باعث تغییر ساختمان گیرنده های آنتی بیوتیکها در ریبوزوم میکروارگانیسم ها می گردد برای آنتی بیوتیکهایی نظیر اریترو مایسین ، تتراسایکلین ، آمینوکلیگوزیدها ، لینکومایسین وپنی سیلین ها گزارش گردیده است.

مقاومت های داروئی ژنتیکی با منشاء غیرکروموزومی:
به غیر از کروموزومها ، عناصر ژنتیکی دیگری تحت عنوان پلاسمیدها درسیتوپلاسم میکروارگانیسم ها حضور دارند که برخی از ژنهارا با خود حمل کرده و در بین میکروارگانیسم ها ی مختلف منتقل می کنند . از جمله ژنهایی که بر روی پلاسمید ها منتقل می شوند گروهی از ژنهای مولد مقاومت دارویی هستند . به پلاسمیدهای حامل ژنهای مقاومت دارویی " فاکتورهای R " گفته می شود .
فاکتورهای R معمولا با ساخت آنزیمهای تخریب کننده داروها موجب ایجاد مقاومت میکروبی در برابر آنتی بیوتیکها می شوند . به عنوان مثال ، پلاسمیدها با حمل وانتقال ژنهای مربوط به ایجاد آنزیمهای بتالاکتاماز در برابر داروهایی که ساختار بتالاکتامی دارند ایجاد مقاومت می کنند .
همچنیین گروهی از پلاسمیدها با حمل و انتقال ژنهای مربوط به آنزیمهای استیل ترانسفراز در برابر کلرامفیکل و گروهی دیگر با حمل وانتقال ژ نهای مربوط به آنزیمهای استیله کننده و آدنیله کننده ها و فسفر یله کننده در برابر آمینو گلکوزیدها ( جنتامایسین، توپرامایسین، استرپتومایسین) مقاومت ایجاد میکنند و برخی از پلاسمید ها با حمل و انتقال ژنهای مربوط به آنزیمهای نفوذپذیری غشاء میکروارگانیسم ، در برابر تتراسایکلین ها ایجاد مقاومت می نمایند .

مقاومت های دارویی با منشاء غیر ژنتیکی:
میکروارگانیسم هایی که از نظر متابولیک غیر فعال هستند نظیر مایکوباکتریها که بعد از محدود شدن عفونت توسط سیستم دفاعی بدن تا سالها به صورت غیر فعال در سلولهای بدن باقی می مانند ، در برابر تمامی آنتی بیوتیکها مقاومت می کنند و تنها در صورتی که در نتیجه تغییر شرایط نطیر تضعیف سیستم ایمنی بیمار رشد و تکثیر پیدا کنند ، آنتی بیوتیکها می توانند در این مرحله بر علیه میکروارگانیسم عمل نمایند.
مثال دیگر در رابطه با داروهای مهار کننده سنتز دیواره سلولی است که در نتیجه حضور طولانی مدت آنتی بیوتیک و مساعد شدن شرایط ، برخی از میکروارگانیسم ها به شکل L-Form یا پروتوپلاست در می آیند و فاقد دیواره سلولی می شوند که در نتیجه در برابر عوامل مهار کننده سنتز دیواره سلولی از خود مقاومت نشان می دهند.

مقاومت در برابر پنی سیلین و سفالوسپیرین ها:
میکروارگانیسم ها در برابر پنی سیلین ها و سفالوسپرین ها با مکانیسم های مختلفی مقاومت پیدا کرده اند :
1- تغییر ساختمان PBPS در نتیجه موتاسیون در کوکسی های گرام مثبت .
2- عدم توانایی نفوذ داروها به محل اثر در اکثر میکروارگانیسم های گرام منفی .
3- تخریب آنزیمی در میکروارگانیسم های مولد بتالاکتاماز و آمیدوهیدرولازها در کوکسی های گرام مثبت واکثر میکرو ارگانیسم های گرام منفی .

منابع:
- دارونامه رسمی ایران ویرایش سوم چاپ سال 1382
- جزوه فارماکولوژی کاربردی اثردکتر ناصر محمدی عضوء هیئت علمی موسسه رازی ایران

[wapp]

Bibl

[wapp]

199.5

[wapp]

CHAP

[wapp]

Refr

[wapp]

What

[wapp]

Lovi

[wapp]

Wird

[wapp]

Juli

[wapp]

Feli