چگونگی تغذیه ماهیان

**Dr.Hossein.M.Al** · 02-02-2011, 07:50 PM

يکي از مهمترِين نکات در نگهدارِي ماهي هاي تزيينِي و تکثِير و پرورش آنها نحوه تغذِيه و نوع غذاهايي است که به آنها داده مي شود .متاسفانه با تمام اهميتِي که تغذِيه و چگونگِي آن درنگهدارِي و پرورش ماهي ها دارد ، اما با وجود اِين به طور صحِيح و فنِي اِين امر بدرستِي مورد آموزش و توجه علاقه مند قرار نگرفته است
چند نوع غذا بايد به ماهي ها داده شود؟
ماهي ها از نظر تغذِيه با ِيکدِيگر متفاوت بوده و هر گروه از آنها مواد غذاِيِي خاصِي تغذِيه مي نماِيند .ماهي ها ِيک گونه نِيز در سنِين مختلف ممکن است عادات غذايي متفاوتِي داشته باشند .به طور کلِي ماهي ها ممکن است گوشتخوار ، گِياهخوار و ِيا همه چِيز خوار باشند .ماهي هاي گوشتخوار در مقاِيسه با ماهي ها گِياهخوار خود بدو دسته تقسِيم مي شوند ، اول ماهي هايي که از جانوران کوچک بِي مهره تغذِيه مي نماِيند.دوم ماهي ها ماهِيخوار که غذاِي اصلِي آنها را ساِير ماهي ها تشکِيل مي دهند .در هر صورت معمولا حتِي ماهي هايي که عادات غذايي خاصِي دارند ، در سنِين مختلف گاهِي ممکن است بطور اتفاقِي و ِيا انتخابِي اقدام به خوردن انواع دِيگر غذاها بنماِيند .

نکته مهم اِين است که اکثرا در شرايط آکوآريومي مي توان تا حدودِي عادات غذايي بِيشتر ماهي ها را تغِيِير داده و ِيا کنترل نمود .براِي مثال سِيکلِيدها با اِينکه عموما گوشتخوار هستند ، با وجود اِين بخوبِي مي توان آنها را با غذاهاِي آماده تغذِيه نمود .اصولا ماهي ها حتِي در شرايط طبِيعِي وقتِي که غذاِي اصلِي آنها پِيدا نشود ، مي توانند از انواع دِيگر غذاها بطور موقت استفاده نماِيند .بدون شک در صورتِيکه غذا با سِيستم گوارشِي آنها مغاِير و زمان تغذِيه آنها از اِين غذا طولانِي باشد ، رشد و نمو آنها کامل نخواهد بود و اِين بخصوص در مورد ماهي ها آکوآريومي صدق مي کند ، زِيرا ماهي ها به اجبار آنچه را به آنها داده مي شود، مي خورند .

در نگهدارِي و پرورش ماهي ها بايد تا حد امکان سعِي شود که بآنها غذايي داده شود که مشابه ِيا مترادف غذاِي آنها در محِيط طبِيعِي باشد .از آنجاکه آپارتمان نشِينِي و زندگِي ماشِينِي امروزِي تولِيد ِيا جمع آورِي غذاهاِي زنده و مخصوص ماهي ها را مشکل و ِيا غِير ممکن ساخته است ، کارخانه هاي تهِيه مواد غذايي ماهي هاي تزيينِي اقدام به ساختن انواع غذاهاِي آماده نموده در برخِي موارد غذاِي خاصِي براِي هرگونه ماهِي ِيا گونه هاِي مشابه درست کرده اند .شکِي نِيست که اِين غذاها هرچند هم که کامل باشند جاِي غذاهاِي طبِيعِي را نمي گِيرند ، با وجود اِين ، خوب ِيا بد امروزه شاِيد بِيش از 90 درصد غذاِي ماهي ها زِينتِي از اِين منبع تامين مي گردد .غذاهاِي آماده معمولا منشا جانورِي و گِياهِي داشته و اکثرا انواع وِيتامي نها و املاح لازم نِيز بآنها اضافه مي شود .جانوران مختلف نه تنها از غذاها براِي تولِيد انرژِي و ماده سازِي استفاده مي نماِيند ، بلکه مانند انسان از خوردن آنها هم لذت مي برند .بنابراِين حتِي اگر براِي تغِيِير ذائقه و دادن لذت بِيشتر به ماهِي هم شده بايد سعِي شود که بطور مرتب از دادن غذاِي آماده و آن هم منحصرا ِيک نوع از آنها خوددارِي شود .

بطور کلِي مي توان انواع غذاهاِي ماهي ها را به دو دسته غذاهاِي آماده و غذاهاِي طبِيعِي تقسِيم نمود .همانطور که ذکر شد غذاهاِي آماده را معمولا با توجه به نِياز غذايي گونه هاِي مختلف مي سازند .بنابراِين در مصرف آنها براِي انواع مختلف ماهِي بايد دقت بعمل آِيد.از آنجا که اِين غذاها بهِيچ وجه نمي توانند جاِي غذاِي طبِيعِي را بگِيرند ، لذا حداقل بايد سعِي شود که هر چند وعده ِيکبار به ماهي ها غذاِي مناسب دِيگرِي داده شود .همچنِين بهتر است همواره حداقل دو نوع غذاِي آماده ِيکِي بصورت ترکِيبِي و دِيگرِي انواعِي مانند کرم توبِي فکس خرِيدارِي شود يک در ميان براِي تغذِيه ماهي ها مصرف گردند .نوع دِيگر غذاِي ماهي ها ، غذاهاِي طبِيعِي هستند که خود به غذاهاِي زنده و غذاهاِي گوشتِي تازه ، منجمد و ِيا پودر شده که از منبع جانورِي به طور مستقِيم تهِيه گردِيده اند، تقسِيم مي گردد .در اِينجا به ذکر برخِي از مهمترِين انواع اِين غذاها مي پردازِيم :
غذاهاِي زنده ؛ شناسايي ، تولِيد و مصرف آنها
در پرورش تجاري ماهِي و طِيور اکثرا ملاحظه مي شود که در اثر تغذِيه مصنوعِي نه تنها مقاومت آنها در برابر بِيمارِي کم شده و قدرت تولِيد مثلِ آنها کاهش مي يابد ، بلکه رنگ و شکل ظاهرِي و مزه گوشت آنها نِيز در مقاِيسه با انواعِي که در طبِيعت و با تغذِيه طبِيعِي تولِيد مي شوند ، کاملا متفاوت مي باشد .

غذاهاِي مصنوعِي هرچند هم کامل باشند ، با وجود اِين از نظر برخِي املاح و مواد معدنِي و نِيز ترکِيبات وِيتامي نها بدون شک داراِي کمبودهايي مي باشند .دلِيل اصلِي آن اِينست که هرگز نمي توان با غذاِي مصنوعِي گوشت سفِيد ِيا قرمزِي تولِيد نمود که از نظر مرغوبِيت و مزه مشابه انواع طبِيعِي باشد .تغذِيه مصنوعِي ممکن است رشد و نمو دام ِيا ماهِي مورد پرورش را در حد مورد نظر تامين نماِيد ، اما با وجود اِين اثر صد در صد طبِيعِي بر روِي کار غدد داخلِي و در نتِيجه تولِيد مثل آنها دارد .

ماهي ها آکوآريومي در دو مرحله از زندگِي خود احتِياج مبرم به غذاِي طبِيعِي دارند تا بتوانند از نظر تولِيد بافت و نِيز فعالِيتهاِي تولِيد مثلِ رشد و نمو کامل داشته باشند .اولِين مرحله دوره رشد و نمو نوزاد پس از جذب کِيسه زرده با مرحله اِي است که بصورت بچه ماهِي نسبتا کامل در مي آِيد .دومي ن مرحله همزمان با شروع تولِيد عناصر تناسلِي شامل تخم و اسپرم تا پاِيان دوره تخمرِيزِي ِيا زنده زايي است .ماهي هايي که در اِين دو مرحله از زندگِي غذاِي زنده و طبِيعِي درِيافت نماِيند ، رشد و نمو و تولِيد مثل آنها تا حدودِي قابل مقاِيسه با ماهي ها در شرايط طبِيعِي مي باشد .

برخِي از ماهي ها در شرايط آکوآريومي اگر غذاِي مناسب و طبِيعِي کافِي درِيافت ننماِيند ، هرگز قادر به تولِيد مثل نخواهند بود ولِي برخِي دِيگر تا حدودِي تولِيد مثل مي نماِيند اما قدرت بارورِي آنها و سلامت و مقاومت نوزادانشان قابل مقاِيسه با ماهي ها در شرايط طبِيعِي و ِيا ماهي هايي که قسمتِي از جِيره غذاِيِي خود را بصورت غذاِي زنده و بخصوص همزمان با دوران بارورِي درِيافت مي نماِيند، نمي باشد .

اگرچه تهِيه ، تولِيد و تامين برخِي از مواد غذايي زنده تا حدودِي آسان است ، با وجود اِين اکثر آکوآريوم دارها و حتِي آکوآريوم فروشِيها و تولِيد کنندگان ماهي ها تزيينِي چندان توجهِي به آن مبذول نمي دارند .دلِيل اصلِي آن عدم آگاهِي از انواع غذاهاِي زنده و شناخت آنها و نِيز عدم تولِيد برخِي از انواع آنها توسط بخشهاِي تولِيد کننده و عرضه آنها به علاقمندان مي باشد .

معمولا غذاِي زنده به انواع غذاهايي گفته مي شود که بصورت زنده به ماهي ها داده مي شوند .اگرچه عده اِي غذاهاِي گوشتِي منجمد را نِيز جزو غذاهاِي زنده به حساب مي آورند با وجود اِين از آنجا که بِين ِيک ماده غذايي زنده و نوع منجمد آن ، مخصوصاً با توجه به نحوه انجماد و مدت زمان نگهدارِي آن بصورت ِيخ زده تفاوت چشمگِيرِي وجود دارد ، لذا بهتر است اِين غذاها را به دو دسته غذاهاِي زنده و غذاهاِي طبِيعِي تقسِيم نماييم .بدون شک غذاِي زنده نِيز خود غذاِي طبِيعِي است ولِي از نظر فقدان واژه هاِي خاص مي توان اِين نامگذارِي را قبول کرد .غذاِي طبِيعِي مورد نظر نِيز ممکن است به صورت مختلف مانند تازه ، منجمد ، آرد و غِيره وجود داشته باشد .

ساده ترِين غذاِي طبِيعِي که مي توان به ماهي ها داد گوشت تازه قرمز ِيا سفِيد فاقد چربِي است که بايد به اندازه هاِي بسِيار ، رِيز و قابل بلع توسط ماهي ها به آنها داده شود .بدون شک ارزش غذايي گوشت خالص ، کمتر از ارزش غذايي کرم خاکِي تکه تکه شده و ِيا ساِير غذاهاِي زنده مي باشد .علاوه بر گوشت قرمز و گوشت ماهِي ، گوشت مي گو و عضله صدفها ( در صورت در دسترس بودن ) قابل استفاده مي باشند .مصرف گوشت تازه بمراتب بهتر از گوشت منجمد است .غذاهاِي زنده که مي توانند مورد مصرف ماهي ها قرار گِيرند داراِي انواع زِيادِي هستند که برخِي از آنها در شرايط خاص قابل تکثِير و پرورش بوده و برخِي دِيگر بايد در موارد نِياز از محِيط طبِيعِي خود جمع آورِي شوند.