حیوانات و خودآگاهی

Dr.Vahidi · 03-06-2011, 06:19 PM

خودآگاهی مفهومی است که اثبات علمی آن بسیار دشوار است. اما به نظر می*رسد فقط ما و بوزینه*های دنیای قدیم از سطوح بالای خودآگاهی برخورداریم. اما چه*طور و چه زمانی این خودآگاهی در اجداد ما به وجود آمد؟

خودآگاهی مفهومی است که شاید به ظاهر ما می*دانیم به چه چیزی اشاره می*کند،* اما در حقیقت اثبات آن دست*کم در مطالعات علمی کار دشواری است.

بسیاری از دانشمندان فقط با اطمینان می*گویند که ما انسان*ها خودآگاهی داریم و می*توانیم نسبت به خودمان و فرایندهای ذهنی*مان آگاهی داشته باشیم.

البته مطالعاتی هم بر روی برخی از حیوانات انجام گرفته که نشان می*دهد آن*ها هم نسبت به خودشان آگاهی دارند، *مثلا مطالعاتی که روی دلفین*ها،* کلاغ*زاغی*ها و فیل*ها انجام شده*اند،

همگی بر این نتیجه پافشاری می*کنند که آن*ها هم دست*کم از سطحی از خودآگاهی برخوردارند. شاید حتی اگر ماهی*ها را هم مورد برررسی قرار دهند،*

به نتیجه مشابهی برسند،* اما به گزارش دیسکاوری، محققین روی بوزینه دم*کوتاه مطالعه*ای انجام داده*اند که بسیار هوشمندانه خودآگاهی را بررسی می*کند.

جان دیوید اسمیت از دانشگاه ایالتی نیویورک در بوفالو و مایکل برن از دانشگاه ایالت جورجیا در مطالعه جدید خود به بوزینه*های دم*کوتاه یک بازی رایانه*ای را یاد دادند .

هدف در این بازی این بود که شرکت*کننده به طور صحیح میزان تراکم جعبه کوچکی را که روی نمایشگر ظاهر می**شد مشخص کند.

شرکت*کننده در بازی باید یکی از دو حرف S (برای تراکم کم) و D (برای تراکم بالا) را انتخاب می*کرد. اگر درست جواب می*داد، به عنوان جایزه خوراکی دریافت می*کرد.

به گفته محققین بوزینه*های دم*کوتاه خیلی زود در این بازی حرفه*ای و سریع می*شوند . خوراکی*ها را با سرعت هر چه بیشتر در دهان خود می*گذارند و به سراغ مرجله بعدی می*روند!

اما اگر بوزینه دم*کوتاه اشتباه جواب می*داد، بازی برای چند لحظه متوقف می*شد و هیچ خوراکی هم داده نمی*شد. البته بوزینه*ها می*توانستند از این مکث پرهیز کنند.

فقط کافی بود علامت سوالی را که به عنوان گزینه سوم روی صفحه ظاهر می*شد فشار می*دادند و به مرحله بعدی می*رفتند. در واقع معنای این گزینه این است:* مطمئن نیستم که تراکم جعبه چه*قدر است.

نتایج مطالعه نشان داد که بوزینه*های دم*کوتاه وقتی به مراحل سخت بازی می*رسند، ترجیح می*دهند با فشار یک دکمه به مرحله بعدی بروند و با دادن جواب غلط،* باعث ایجاد مکث در روند بازی نشوند.

مطالعات قبلی نشان می*دهند که انسان*ها هم درست همین انتخاب را دارند. در نتیجه هم انسان*ها و هم بوزینه*های دم*کوتاه ترجیح می*دهند از یک مرحله بگذرند تا این که ریسک کنند و جواب غلط بدهند.

اسمیت در این*باره می*گوید: «به نظر می*رسد بوزینه*ها می*دانند چه زمانی احتمال خطا وجود دارد. آن*ها می*دانند که چه زمانی جواب را نمی*دانند.»

این در حالی است که میمون*های کاپوچین که در واقع از دسته میمون*های متعلق به دنیای جدید شناخته می*شوند،* در طول بازی گزینه سوم را انتخاب نمی*کنند و از مرحله نمی*گذرند.

بنابراین به احتمال زیاد آن*ها در حد بوزینه*های دم*کوتاه از خودآگاهی برخوردار نیستند.

در این*جا یک سوال مهم به وجود می آید: آیا این حد از شناخت تنها در یک شاخه از نخستی*ها،* آن*هم نخستی*های دنیای قدیم به وجود آمده که نهایتا ما از آن شاخه به وجود آمده*ایم؟

از آن*جا که این قابلیت یکی از مهم*ترین فاکتورهایی بوده که باعث شده انسان یادگیری داشته باشد و به مراتب امروزی برسد، یک سوال نظری مهم در این میان این است که چه*طور و از چه زمانی این قابلیت در اجداد ما به وجود آمده است.