زبان بدن گربهها / دکتر حسام حیدری
چشم ها،گوش ها وحرکات دم
پیشینیان وحشی سگ هاشکارچیانی اجتماعی بودند که برای هماهنگ شدن به روش های ارتباطی وزبانی توسعه یافته نیاز داشتند. درحالیکه اجدادوحشی گربه هاشکارگرانی منزوی بودند که به ندرتبا همنوعان شانبرخورد داشتند. این بدین معناست کهگربه هابه اندازهسگ هابه سیستمارتباطی پیچیده و مجهزبه پیام ها و ظرایف بسیارنیاز ندارند. برای یک گربه در هنگام مواجهه با گربه های دیگر، آنچه مهم است فهم پیام های آن هاست و نکته یبا ارزشبرای آدمی تفسیر درستاین علایم می باشد.
گرچه گربه هابرای ایجاد ارتباط صداهای بسیاری تولید می کنند ولی زبان بدن آن ها حامل اطلاعات پیچیده تریا ست. عمدتاعلائمیک ه گربه ها تولید می کنند اختیاری نیست بلکهبه دلیل تاثیرات فیزیکی استکه نتیجه ی بیان حالات روانی ای همچون آرامش، اخطار،دوستی، بردباری، ترس، نگرانی، دفاع یا تهاجم ا ند. به زبان ساده، بخشعمده ای از اینزبان نتیجه ی پاسخ سیستم عصبی آن هابه تغییرات محیطی وفرستادن پیامبرای تعویض رفتار و حالت بدنی ا ست. پس درگربه ها بسیاری ازپیام هایبدن جهانی ا ست وبه تاریخچه ی خود گربه، تمرین و یادگیری مرتبط نمی باشد.
درگربه ها بیشترین پیامهای قابل تفسیر و روشن بوسیله ی گوش ها و دم داده می شوند. هرچند توجه به حالات چشم ها وبدن اطلاعاتب یشتری راجع به هیجان و اضطراب حیوان در اختیار ما قرار می دهد.
تصویر 1
بالا سمت چپ: حالت آرامش
بالا سمت راست: حالت گوشبه زنگ
پایین سمت چپ: حالت ترس
پایین سمت راست: حالت خشونت
وضعیت چشم ها
• چشمان نیمه باز نشان دهنده اعتماد و آرامش ا ند.
• چشمان گشاد شده نشان دهنده تغییر حالت از آرامشبه حالت اخطار اند.
• چشمان خیره نمایانگر تهدید اند(این مورد در موردسگ نیز صادق است)
• باز و بسته کردن هر دو چشم نشانه دهنده بازگشتبه حالت آرامش از وضعیت تهدید ا ست.
• مردمک چشمگربه گویای تحریک شدگی آن استبه ن حویکه ه رچه حیوان بیشترتحریک شود مردمک نیز بزرگ تر و گشادتر می شودکه دراین حالت احتمال واکنش وحرکتگربه را بیشتر است.
وضعیت گوش ها
بدلیل افراشتگی گوش های گربه در هنگام استراحت، تغییر در حالت آن ها به راحتی دیده می شود که این امر پیام های کارآمدی را در خصوص نوسان حالات رفتاری گربه ها فراهم می آورد. گربه ها در گوش خود عضلات متعددی دارند که حرکت این عضو را در جهت های گوناگونی ممکن می سازند.
• گربه ی آرام و دقیق گوش هایی رو به بالا دارد.
• اگر چیزی توجه گربه را به خود جلب کند، گوش هایش را به سمت مورد نظر متمایل می کند.
• گربه ی هراسان گوش ها را روی سر می خاباند.
• اولین نشانه ی افزایش تنش در گربه هنگامی ست که گوش ها را به سرعت به حالت بال هواپیما در می آورد.
تصویر 2
. گوشهای گربه ی مهاجم به گونه ای می چرخند که پشت گوش ها قابل دید می شود. در برخی از گونه های وحشی و بزرگ تر خانواده ی گربه سانان، قسمت پشتی گوش ها با الگوهای خاصی مشخص ند که هر گونه چرخشی را نمایان تر می کنند و به دیگران می فهمانند که آن ها ناراحت ند. بعضی از گربه های وحشی در انتهای گوش ها منگوله هایی دارند که باعث دیده شدن تغییر حالت و چرخش گوش ها حتا از فاصله های دور می شوند.
تصویر 3
بالا چپ: حالت دوستانه
بالا راست: حالت تهاجمی
پایین چپ: حالت دفاعی
پایین راست: حالت ترس
وضعیت دم
وضعیت دم بهمراه حالات بدنی، بخش ساده ی دیگری از زبان بدن گربه ها محسوب می شود. گرچه هم سگ ها و هم گربه ها دم را تکان می دهند اما معانی در آنها متضادند.
در مورد سگ ها جنباندن زیاد دم علامتی مبنی بر دعوت دیگری برای نزدیک شدن و دوستی ا ست اما در مورد گربه ها تاباندن دم جهت دور کردن دیگران به کار می رود و به نوعی نشان دهنده تنش رفتاری ا ست. حرکت زیاد دم که ممکن است با افزایش سرعت و قوس و ضربه زدن به زمین همراه شود نشانی واضح از تهاجم در گربه ا ست.
حالت های دم:
افراشته نگه داشتن دم: هنگامی که یک گربه دمش را بالا نگه می دارد یا به سمت پشت خم می کند و حالت صاف و پف کرده به آن می دهد شما شاهد یکی از دوستانه ترین حالات رفتاری هستید بویژه زمانی که گربه سرش را بالا نگه می دارد. دم افراشته برای دیگر گربه ها نیز یک علامت محسوب می شود چرا که گربه ها اطراف مقعدشان غددی برای ترشح رایحه ی خاصی دارند که بواسطه ی فرومون موجود در آن خود را معرفی می کنند. در نتیجه دم افراشته بیشتر شبیه به ارائه ی کارت شناسایی ست.
تصویر 4
صاف نگه داشتن دم:در این حالت نیز مانند تغییر قطر مردمک علامت تحریک و هیجان ست. هنگامی که دم صاف ولی به سمت پایین نگه داشته می شود نشان از تهاجم است خصوصن وقتی گربه در صدد حمله به چیزی ست یا آزرده شده و یا در کشمکش با گربه ی دیگری ست. اگر همین حالت نگه داری دم حفظ شود و نوک دم خمیده باشد بیانگر وضعیت دفاعی گربه می باشد. اگر گربه بیشتر بترسد و دم را بالاتر بگیرد تا جایی که کاملن عمودی بایستد اصطلاح "Halloween cat" بکار می رود.ارتفاع نگه داری دم افراشته درجه ی ترس و نگرانی گربه را نشان می دهد. گرچه وسعت ارتباطی گربه ها محدود است ولی همین حالات نشان دهنده احساسات و تمایلات آن هاست