استرس گرمايي در طيور پرورشي و تلاش در جهت رفع اين مشكل ( 2 )

[Dr.Shayan]

آیا میتوان با پیش بینی هوای گرم ، از تراکم سالنها کاست ؟
کاهش تراکم سالنهای پرورش طیور در جهت بهبود وزن طیور تولیدی و میزان فروش ، امری معمول میباشد . ولی در این میان سوالی مطرح میشود .
در مورد استرس اضافی که بر پرندگان باقی مانده وارد میشود چه کاری میتوان انجام داد ؟
کاهش میزان تراکم ، بدنبال آب و هوای گرم ، تولید گرما را در سالن های پرورش کاهش داده و حرکت هوا در میان پرندگان را افزایش داده و به پرندگان باقی مانده ، اجازه بازگشت می دهد . به هرحال کاهش تراکم و دخالت در وضعیت زندگی پرندگان میتواند سبب افزایش استرس گرمایی شود .

نکات اساسی سالنها در جهت حفاظت پرندگان از گرما چیست ؟
این نکات عبارتند از :
 عایق بندی .
 طراحی و موقعیت سالن .
 تهویه .

عایق بندی بایستی چگونه باشد ؟
عایق بندی مناسب ، عبور گرما از دیوارها یا سقف را بطور چشمگیری کاهش می دهد . حتی در یک روز تابستانی عادی ، در صورت کافی نبودن عایق بندی ، مقدار زیادی گرما به داخل سالن نفوذ می کند . در هوای گرم ، گرمای سطح سقف میتواند به 60 درجه سانتی گراد برسد .
بررسی ها نشان داده است که در سالنهای قدیمی پرورش طیور به ازای هر متر مربع ، 30 وات تشعشع بر سطح وارد میشود . گرما از خلال سطوح سالنهای پرورش به داخل سالن منتقل شده و میزان گرمای موجود در سالن را افزایش می دهد .

استاندارد پیشنهادی برای عایق بندی چیست ؟
تاثیرگذاری عایق بندی با میزان U بیان می گردد ( این میزان هرچقدر کمتر باشد ، بهتر است ) . استاندارد مدرن پیشنهادی میزان U به قرار زیر است :
U = 0.4 W/m2 /c0 Or Better
در ساختمانهای جدید ، سقف میتواند واجد مواد عایق بندی بوده و دیوارها نیز واجد بلوکهای چوبی می باشند . میزان U بطور پیش فرض ، 35 . 0 محاسبه میشود .
در سالنهایی با ساختار چوبی ، میزان U در حدود 4 . 0 میباشد . در سالنهای پرورش قدیمی ، میزان U خارج از محدوده استاندارد پیشنهادی خواهد بود که با توجه به وضعیت نامناسب عایق بندی اجتناب ناپذیر میباشد .

طراحی سالن ها چه اهمیتی دارد ؟
در انگلستان ، طراحی سالن و محل آن بصورت سنتی بوده و ساختاری از دمای محلی ، نقشه های اجباری ، ظرفیت تولید و مقیاس اقتصادی می باشد . طراحی سالن های جدید با توجه به آلودگی ها ، کنترل محیطی ، انرژی مورد استفاده و نیازمندی های بهبود یافته امنیت زیستی صورت می پذیرد .
طراحی ساختمان و سیستم تهویه آن ، جایگذاری ساختمانهای جدید و مواد ساختمانی تاثیراتی را خواهند داشت . رنگ سقف ، قابلیت انعکاس ، ارتفاع و موقعیت ، آب و هوا ، قرارگیری سالن در سایه یا آفتاب از فاکتورهایی میباشند که بر جذب گرما موثر هستند . همچنین در مرحله طراحی بایستی از نظرات متخصصین نیز بهره برد .
به هر حال ، دمای بالای هوا در تابستان بعنوان امری اجتناب ناپذیر مد نظر قرار گرفته و در جهت مقابله با این وضعیت میتوان از طراحی مناسب سالن های پرورش طیور استفاده نمود . به منظور دستیابی به بهترین راندمان ، طراحی سالن و سیستم تهویه مورد استفاده بایستی مکمل یکدیگر باشند . نتیجه چنین طراحی ، دستیابی به سیستم های تهویه هوای ترکیبی در جهت بهبود کیفیت جریان هوا می باشد .

اهمیت سیستم تهویه چیست ؟
استفاده از هوای موجود در خارج از سالن ، را اصلی خارج نمودن گرما از سالن پرورش طیور میباشد . در این میان ، همکاری دو بخش از سیستم تهویه ، اهمیت ویژه ایی دارد .

سیستم تغییر هوا :
سیستمهای مبتنی بر هواکش و یا تهویه طبیعی ، از سیستمهای معمول میباشند . در این راستا ، حداکثر میزان استاندارد تهویه ( MXVR ) انگلستان از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد و بایستی مورد توجه قرار گیرد . این استاندارد ، بصورت تئوری ، هوای مورد نیاز را پیشنهاد می دهد .
این پیشنهادات در جهت پیشگیری از افزایش دمای هوای سالن سالن پرورش میباشد . بر اساس این استاندارد ، از اختلاف دمای بیش از سه درجه سالن پرورش در مقایسه با محیط بیرون پیشگیری می شود .
اما شرکتهای مختلف تولیدکننده سیستم تهویه سالنهای پرورش ، بر اساس نوع طراحی سیستم تهویه و همچنین ورودی هوا ، اختلاف دمای 2.5 تا 5 درجه را پیشنهاد می دهند .

سیستم ورودی هوا :
توجه داشته باشید که حداکثر ظرفیت هوای ورودی از آب و هوای گرم از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد . توزیع هوا با سرعت بالا بر روی پرندگان از مواردی میباشد که با هوای ورودی مناسب بدست می آید . مورد اخیر بخصوص در مورد پرندگان گوشتی مسن اهمیت دارد .
در سالنهایی که از سیستمهای تهویه طبیعی استفاده میشود ، درجهت دستیابی MXVR کم تر از سه ، ورودی ها را افزایش می دهند . البته افزایش ورودی ها را بایستی محاسبه نمود و با توجه به طراحی سالن ، عملی نمود . در چنین محاسباتی ، ارتفاع سالن از اهمیت ویژه ایی برخوردار می باشد .
برای محاسبه میزان تهویه طبیعی ، هیچ قانون مشخصی وجود ندارد و بایستی برای هر سالن بصورت اختصاصی محاسبه شود . انجام چنین محاسباتی ، نیازمند مشاوره با متخصصین مرتبط میباشد .

مزایای ایجاد هوای با سرعت بالا بر روی پرندگان چیست ؟
هوای پرسرعت در رفع استرس گرمایی پرندگان ، ضروری است . در هنگام استفاده از هوای با سرعت بالا :
 مطمئن شوید که دما و رطوبت هوای مورد استفاده شما مناسب میباشد .
 هوای مرطوب را از اطراف پرندگان خارج نمائید .
 لایه های گرما را از اطراف پرندگان برداشته و با این کار ، سرعت کاهش گرما را افزایش دهید . این کار در هنگام پیک تولید پرنده ، از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد .
 پرندگان احساس گرما را از دست داده و له له نمی زنند . اما در صورتیکه سرعت هوا مناسب نباشد ، پرندگان شروع به له له زدن می کنند .
 تبخیر ، بیشترین نقش را در کاهش دمای بدن پرنده در هوای بسیار گرم ( بالاتر از 32 درجه سانتی گراد ) دارد .

سرعت هوای پیشنهادی در آب و هوای گرم ، چقدر است ؟
تولیدکنندگان طیور گوشتی ، در جهت آسودگی پرندگان وحشی خود بایستی سرعت هوایی میان یک تا سه متر بر ثانیه را در سالنهای پرورش ایجاد نمایند . حداقل سرعت هوای مورد نیاز در سالنهای پرورش طیور ، یک متر بر ثانیه میباشد . سیستمهای تهویه حال حاضر بخصوص ، پس از اندکی ارتقاء ، توانایی ایجاد سرعت هوای یک تا 1.5 متر بر ثانیه را خواهند داشت ( هر یک متر بر ثانیه برابر با 200 فوت در دقیقه میباشد ) .
سیستمهای تهویه تونلی ، توانایی تولید سرعت هوای 1.5 تا 3 متر در ثانیه را دارا میباشند . در سیستمهای پرورش تراکم پائین چون مزارع مادر ، پولت و تخمگذارها ، حداقل سرعت هوای مورد نیاز ، 0.7 متر بر ثانیه میباشد . توجه داشته باشید که آرایش مناسب ورودی های هوا سبب تولید هوای سرعت مناسب می شود .

چگونه میتوان ورودی ها را در جهت دستیابی به بهترین سرعت هوا طراحی نمود ؟
ورودی های هوا توانایی ایجاد 2 نوع مسیر هوا در سالنهای پرورش را دارند :

الف ) غیرمستقیم :
هوای اولیه ایجاد شده ، در امتداد سقف مهاجرت نموده و بصورت ثانویه بر روی پرندگان ریخته میشود . این نوع الگوی هوایی برای پرورش پرندگان ، ایده آل است . توجه داشته باشید که این نوع الگوی هوایی ، سرعت هوای کمتری را بر روی پرندگان ، ایجاد می کند .

ب ) مستقیم :
هوای اولیه ایجاد شده ، مستقیما بر روی پرندگان ریخته میشود . الگوی فوق برای پرورش پرندگان مناسب نیست ولی مشکلات استرس گرمایی را رفع خواهد نمود . بسیاری از سالنهای پرورش طیور قدیمی ، امکان ایجاد هوای سریع وجود نداشته و تنها ، الگوی هوای غیرمستقیم در آنها تولید می گردد .
به منظور ایجاد سرعت هوای بیش از یک متر در ثانیه ، نیازمند ایجاد تغییراتی در ورودی ها و همچنین هواکشها خواهید بود .
اما اکثر سالنهای مدرن ، از هر دو الگوی هوایی پیشنهادی استفاده می کنند . در واقع ، این سالنها از الگوی هوایی غیرمستقیم برای پرورش پرندگان و از الگوی هوایی مستقیم برای تهویه در آب و هوای گرم ، بهره می برند . تهویه تونلی ، نمونه مشخصی از سیستم هوایی مستقیم میباشد . این نوع تهویه ، جریان هوا را در پائین ترین سطح سالن فراهم می نماید .

چگونه میتوان هوای با سرعت بالا را ایجاد نمود ؟
هوای پرسرعت را میتوان با استفاده از فشار منفی هواکش ها و بیرون راندن هوا از سالن ایجاد نمود . استفاده از هوای طبیعی ، راه دیگر ایجاد هوای پرسرعت است . در واقع ، با ایجاد تعادلی مناسب میان هوای ورودی و توجه به ظرفیت هوای پیشنهادی ، میتوان به این نوع از جریان هوا دست یافت . از سوی دیگر ، موقعیت صحیح ورودی های هوا ، سبب ایجاد جریان هوای مناسب بر روی پرندگان خواهد شد .
برخی از سالنهای پرورش طیور ، واجد ورودی های هوای بسیار بزرگی هستند . این قبیل ورودی ها را غالبا در سالنهای قدیمی مشاهده خواهید نمود . مدیران چنین مزارعی ، در شرایط آب و هوایی گرم ، این ورودیها را کاملا باز می کنند که بطور حتم ، عمل اشتباهی است . نتیجه چنین اقدامی ، ایجاد فشار منفی پائین در سالن خواهد بود . متعاقب چنین حالتی ، سرعت هوای ورودی کاهش یافته و در مواردی نیز قطع میگردد . در نهایت ، کاهش جریان هوای عبوری بر روی پرندگان ، سبب بروز استرس گرمایی میشود .
در برخی مواقع ، هواکشهای سالن های پرورش طیور را به منظور بهبود عملکرد ، اصلاح می کنند . بطور حتم ، چنین اقدامی سبب بهبود سرعت هوای عبوری بر روی پرندگان خواهد شد . این در حالیست که در چنین مواردی ، عرض سالن ، پوشش کف و محدودیت های سیستم های هواکش را نیز بایستی مدنظر قرار داد .

چه میزان فشار منفی ، سبب تولید سرعت هوای پیشنهادی میشود ؟
در این مورد ، میتوان با توجه به خصوصیات اختصاصی هر سالنی ( عرض سالن ، سیستم تهویه و ... ) تصمیم گیری نمود . بعنوان مثال ، در سالنهای گوشتی با 18 متر عرض و سیستمهای تهویه معمولی ، فشار 30 تا 40 پاسکال برای ایجاد یک سرعت هوای مناسب بر روی پرندگان پیشنهاد میشود .
در مواردی که سالن پرورش طیور ، بر اساس استفاده از تهویه تونلی طراحی شده است ( ورودی ها و هواکشهای کناری و ... ) بایستی به منظور بهبود راندمان عملکردی هواکش ها ، فشار منفی را کاهش داد ( بخصوص 15 تا 25 پاسکال ) .

درصورتیکه سرعت هوا کافی نیست ، آیا میتوان از هواکشهای چرخشی بهره برد ؟
در برخی سالنهای پرورش طیور صنعتی ، ایجاد سرعت بالای هوا بر روی پرندگان امکان پذیر نیست . در چنین مواردی ، هواکشهای چرخشی ، نقش مهمی را ایفا خواهند کرد . توجه داشته باشید که بایستی میان هواکشهای چرخشی و هواکشهایی که به منظور تهویه بکار می روند ، تفاوت قائل شویم چرا که هواکشهای چرخشی ، تنها به عوض کردن جریان هوا می پردازند .
به هرحال توجه داشته باشید که هوای تولیدی چرخشی ، هم دمای سالن خواهد بود . در مواردی نیز بدلیل نامساعد بودن هوای سالن ، تراکم پرندگان در اطراف این قبیل هواکشها بیشتر است .
همچنین میتوان با اصلاح ورودی هوای سالن ، سرعت هوا را افزایش داد . موارد فوق ، ممکن است نیازمند افزایش ظرفیت هوای در چرخش باشد .

حداکثر تهویه پیشنهادی به چه میزان است ؟
میزان MXVR ( مترمکعب در ساعت ) پیشنهادی ، در جدول شماره 2 مشخص شده است که میتوان پس از انجام محاسبات اولیه از آنها استفاده کرد .
وزن زنده ( کیلوگرم ) جوجه گوشتی ( 1000 ) بوقلمون ها ( 1000 ) تخمگذارها ( 1000 )
2 9700 9700 9000
2.5 11500 11500 10800
3 13000 13000 12250
5 19000
10 32400
یک متر مکعب در ساعت برابر است با 0.588 فوت مکعب در دقیقه .

راحت ترین روش به منظور بهبود MXVR پیشنهادی چیست ؟
با استفاده از سه یا چهار هواکش در محورهای چوبی و با حرکت هوا در بالای هواکش ها ، به بیشترین تغییرات هوا با حداقل قیمت دست خواهیم یافت . این قبیل هواکشها را میتوان در هر نقطه ایی از سالن قرار داد . توجه داشته باشید که هواکشهای فوق در سیستم تهویه سالن ، اختلال ایجاد نخواهند کرد .
در سیستمهایی که بهترین راندمان در فشار پائین بدست می آید ( تهویه تونلی ) این هواکشها را بایستی در 40 – پاسکال بکار گرفت . از سوی دیگر ، بایستی راندمان هواکشها را به منظور دستیابی به فشارهای مورد نیاز ، مدنظر قرار دهید .
ظرفیت تولید برق در مزارع پرورش طیور از مواردی است که بایستی مورد توجه قرار گیرند . بخصوص زمانی که هواکشها را افزایش می دهید . در چنین مواردی ، ممکن است نیازمند افزایش ظرفیت تولید برق توسط ژنراتورها باشید .

آیا میتوان سیستمهای تهویه اجرا شده را اصلاح نمود ؟
استفاده از هواکشهای بزرگتر ، سبب بهبود اندک راندمان شده و در مواردی نیز زیان آور خواهند بود . این در حالیست که با اصلاح پنجره و هواکش ها میتوان به بهبود عملکرد سیستمهای اجرا شده دست یافت . البته ، خروجی هواکشهای قدیمی را میتوان با خروجی های مدرن جایگزین نمود . این قبیل خروجی ها واجد راندمان بالایی میباشند .
در صورتیکه ورودی هوا در سالنهای پرورش در مقایسه با خروجی های هوا ، بالا باشد ، تا زمان ایجاد فشار مناسب میتوان از هواکشهای اضافی استفاده نمود . توجه داشته باشید که برای ایجاد نمودن هوای با سرعت بالا بر روی پرندگان بایستی از ظرفیت هوای بالایی بهره گرفت .
در واقع ، بسیاری از ورودی های قدیمی را میتوان با ورودی های مدرن جایگزین کرد . این قبیل ورودی های مدرن سبب ایجاد مستقیم هوا بر روی پرندگان خواهند شد .
این درحالیست که برخی عقاید اشتباه در تهویه مناسب ، سبب بروز محدودیت هایی در هوای در حال چرخش در سالنهای پرورش خواهند شد . از سوی دیگر ، حذف یا اصلاح نورگیرها در هنگام اضافه نمودن هواکشها ضروری است .

خنک کننده تبخیری چیست ؟
به منظور تبدیل آب به بخار ، نیازمند انرژی خواهیم بود . با جذب انرژی از هوا ، گرما کاهش یافته و هوای خنکی خواهیم داشت . بالشتک های خنک کننده یا لوله های اسپری کننده میتوانند سبب تبخیر آب شوند . بالشتک های خنک کننده در انگلستان معمول نبوده و اکثر پرورش دهندگان طیور صنعتی در انگلستان از سیستم های تهویه تونلی استفاده می کنند .

مزایای استفاده از خنک کننده های تبخیری چیست ؟
مزایای استفاده از این سیستمها عبارتند از :
 دستیابی به دمای مناسب برای پرورش پرندگان در مناطق گرمسیری .
 پیشگیری از له له زدن پرندگان و کاهش آن .
 جلوگیری از بروز تغییرات شدید دمایی .
 ایجاد هوای باسرعت بالا و خنک بر روی پرندگان .
 بهبود در مصرف غذا و در نتیجه ، افزایش وزن گیری پرندگان .

معایب استفاده از خنک کننده های تبخیری چیست ؟
معایب استفاده از این سیستمها عبارتند از :
 استفاده از این سیستم در آب و هوای بسیار گرم یا بسیار مرطوب ، غیرموثر بوده و در مواردی نیز زیان آور میباشند .
 به ازای کاهش هر یک درجه سانتی گراد ، RH در حدود 4.5 درصد افزایش می یابد . بنابراین ، درصورتیکه منبعی سبب کاهش 6 درجه سانتی گراد از دما شود ، سبب افزایش 27 درصدی RH خواهد شد . مدیران مزارع ، تحت چنین شرایطی بایستی رطوبت سالن را تحت نظر داشته باشند .
 توجه داشته باشید که این سیستمهای خنک کننده ، از له له زدن شدید پرندگان جلوگیری نمی کند . در واقع ، افزایش درصد RH سبب کاهش له له زدن بصورت کمی شده و خطر استرس گرمایی را کاهش می دهد .
 هیچگاه سیستمهای خنک کننده را نمی توان جایگزین هوای پرسرعت نمود . این سرعت بالای هوا توسط سیستمهای تهویه ایجاد خواهند شد .
 قرارگیری نادرست لوله ها سبب بروز ضعف در انجام عملیات خنک شازی شده و رطوبت بستر را بدنبال خواهد داشت .
 صرفه اقتصادی این سیستم در حال مطالعه بوده و نتایج کمی در مورد آن به انتشار رسیده است .

آیا کارکردن سیستم تهویه در تمامی طول شب با حداکثر قدرت ، مزایایی را بدنبال دارد ؟
پس از یک روز داغ و غروب گرم ، استفاده از حداکثر توان سیستم تهویه در طول شب ، سبب کاهش دمای مرکزی بدن پرندگان خواهد شد . بنظر می رسد ، اتخاذ چنین تصمیمی ، سبب کاهش تلفات ناشی از گرما خواهد شد .

آیا کاهش دریافت غذا یا ایجاد محدودیت غذایی ، در تحمل استرس گرمایی موثر است ؟
پرندگان بصورت طبیعی در آب و هوای گرم ، مصرف غذای خود را کاهش می دهند . این عمل سبب کاهش گرمای ناشی از متابولیسم خواهد شد . تحت چنین شرایطی میزان رشد پرنده و ضریب تبدیل ، شرایط بدی خواهند داشت . اما در این میان ، تکنیک هایی که سبب افزایش فعالیت پرنده شده یا پرنده را تحریک به افزایش مصرف غذا می کنند ، ممکن است اثرات مخربی را بر تولید بگذارند .
برداشتن دان قبل از گرمترین بخش روز از دان خوریها ، در کاهش تلفات مفید واقع خواهد شد . این کار سبب کاهش تولید گرمای متابولیک شده و در کاهش استرس گرمایی موثر است . در سالنهایی که این امکان وجود ندارد ، افزایش فضای پرورش و بهبود چرخش هوا در سالن کمک کننده خواهند بود .
اما در این میان مشکلاتی در حین ارائه دوباره غذا پدید خواهد آمد . در واقع ، تحریک برای مصرف غذا ممکن است منجر به ایجاد موج مصرف غذا گردد . تحت چنین شرایطی ، فعالیت ناگهانی برای پرندگان که هنوز بطور کامل از استرس گرمایی بیرون نیامده اند کشنده خواهد بود .
برخی از محققین ، محدودیت غذایی را پس از خالی شدن کامل چینه دان پرندگان توصیه می کنند . در واقع ، تحت چنین شرایطی ، پرندگان توانایی بالاتری را در مصرف دوباره غذا خواهند داشت .
بنابراین ، مدیران مزارع در هنگام ارائه دوباره غذا تحت چنین شرایطی بایستی کاملا رفتار پرندگان را تحت نظر داشته و به موقع تصمیم گیری نمایند .

آیا استفاده از آب خنک سبب کاهش استرس گرمایی می شود ؟
در هنگام له له زدن پرندگان ، مقدار بالایی از آب از راه ریه ها تبخیر می گردد . بنابراین به منظور جلوگیری از دهیدراتاسیون جوجه ها بایستی آب بیشتری در اختیار آنها قرار گیرد . خنک بودن آب ، سبب افزایش مصرف آن خواهد شد . این کار به کاهش دمای بدن پرنده کمک شایانی خواهد نمود و سبب کاهش تلفات میشود .

آیا بالانس مناسب جیره در آب و هوای گرم ، موثر واقع خواهد شد ؟
هنگامیکه مصرف غذا بدلیل گرمای هوا کاهش می یابد ، تعدیل جیره ، یاری رسان خواهد بود . تحت چنین شرایطی ، با این کار میتوان منبع مناسبی از مواد غذایی را در اختیار پرنده قرار داد . بطور کلی ، پروتئین ها بیشتر از چربی و کربوهیدراتها ، گرمای متابولیک ایجاد می کند .
بنابراین نسبت مناسب انرژی به پروتئین از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد . از سوی دیگر ، ویتامین و مینرال های جیره را نیز میتوان دوباره فرموله نمود .

ادامه دارد ....

[wapp]

инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинйоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
инфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфоинфо
tuchkasинфоинфо

[wapp]

отве225.1непрEquaXVIIЛугаAgatБоросборпосв(190ProfПавлвремодно
класстихВалюTschН574ЯсинКрылBretBJ-8БелоImpaTescOreaсертArau
ААГриздаMavaMariCanaPoweсертHeadAutrсертTaftSHARMandGreeсерт
NeutBoriIngrРунеHiroCottпросДаниНажиАлекPeteRobiгазеКурсБЛРи
130xШениДоронатуSpliTuanXIIIавтоУрбаwwwrEllaSupeBernлитеJuli
JaumZoneRighрубеJeweмироStanHappZoneкараZoneцелиMiyoZoneNaso
сереZoneMartГолуNasoHeinIngmхоробудуРудеGlorZeppПетрпеча(жен
ПироБирнRitcFranDSY-HenrШепеSallРомаВасиБалицветфарфпродPort

[wapp]

PolaShinSCARупакBratLewiГ769РоссПилиVanbкомпCityAVTOШироExpe
хоропомоAvanРоссподскистРоссSilvэлемSoutLoveAudiCastCariVale
DysoHumaупакЛитРЛитРАкадотдеqбдепризPaulFlamWynoЛитРХомуСоде
XVIIтехнКоваХомузавеГневЦветNikoКеллАдмиТкачThisКлимФотоArca
СтепStepNickБолоавтоАлекБезбЕгорСокооднаЗвававтоСуббВолоOver
автоТереToveЛевшcandРоссвкуссотрпункКнигпродпродпродЛучиJewe
ИллюОвчаКозаИллюThisстраКнижпаркУилкУтевtuchkasКузнЗаха

[wapp]

сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт

[wapp]

сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайт
сайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтсайтtuchkasсайтсайт