پرورش كبك چوكار

**Dr.Hossein.M.Al** · 01-03-2010, 09:10 PM

پرورش كبك چوكار
Raising Chukar Partridges
نوشته : Gerry Bolla

مقدمه

نژادهای متنوعی از كبك شامل كبك های اهلی و وحشی در سراسر جهان وجود دارد. كبك چوكار یا چوكار هندی (Alectoris chukar chukar) از دیرباز در این جهان پهناور می زیسته و دارای جمعیت بسیار زیادی بوده است ولی پس اینكه در دشتها ساكن شد توسط انسان بطور بی رویه شكار گردید و تعداد آن به سرعت روی به تنزل گذارد. سایر گونه های كبك, مثل كبك عربی (Alectoris melanocephala) در جمعیت های بسیار بزرگی در همه نقاط جهان زندگی میكند. در این میان چوكار هندی كبكی است كه در جهان امروزی بصورت اقتصادی مورد بهره برداری قرار می گیرد.

خصوصیات تشخیصی كبك چوكار

همانطوریكه در عكس فوق مشاهده می گردد خطهای سیاه مشخصی از پیشانی این كبك شروع شده و از چشمها گذشته و به طرف گردن پایین آمده است. سینه, پشت و پهلوها خاكستری بوده و دارای نوك سیاه جانبی است. منقار و پاها در كبك های بالغ قرمز مایل به نارنجی است. پرندگان جوان دارای پرهای ثانویه خالدار پروازی, همراه با دو بال پروازی اصلی بیرونی می باشند كه از لحاظ شكل و شرایط رنگ با پر سایر نژادهای كبك متفاوت است این بالهای بیرونی پروازی, تا دومین سال نمی ریزند. نرها دارای وزن زنده 650 گرمی هستند و ماده ها حدود 10% سبكتر از نرها می باشند. نرها و برخی از ماده ها دارا رفتارهای خاص جفت گیری هستند و تعیین جنسیت در آنها از طریق كلواك (مقعد) امكان پذیر است.

جفتگیری

كبك های بالغ قادر هستند كه دماهای بالا را تحمل كند و در مراتع پرورشی حصاركشی شده بزرگ, لانه گزینی كنند و با استفاده از پوشش زمین و موانع طبیعی خود را از نور مستقیم خورشید محافظت نمایند. چوكارها در جمعیتهای بزرگ و بصورت صنعتی پرورش داده می شوند در هنگامی كه مراتع كافی در اختیار باشد مراتع مخصوص نگهداری كبك به ازای هر پرنده 5/2 متر مربع می باشد كه باید بطور متناوب از آنها استفاده كرد تا پوشش علفزار برای تغذیه و پنهان شدن كبك مناسب باشد. قفسهای كبك باید بزرگتر از حالت استاندارد باشد و برای هر كبك 3/0 متر مربع مساحت در نظر گرفته شود با وجود اینكه چوكارها عمدتا با جفت خود زندگی می كنند ولی ممكن است كه نسبت تلاقی در گروه های بزرگ 3:1 باشد. گله های داشتی باید در اواخر زمستان انتخاب شوند تا قبل از شروع تخمگذاری از بارور بودن تخمها اطمینان حاصل گردد. تولید تخم در هر كبك چوكار 30 عدد تخم می باشد. چوكارهای نر بیشترین حالت باروری را در فصل نسبتا كوتاهی نشان می دهند (كمتر از 3 ماه) و تا سن 30 هفتگی نمی توان آنها را با نور مصنوعی به بلوغ رساند. نوردهی نرها باید 2 هفته قبل از جفتگیری صورت پذیرد در این حالت انتظار می رود كه تخمهای بارور 3-2 هفته پس از جفتگیری گذاشته شوند.

كنترل جوندگان

چوكارها در روی زمین ساكن هستند و در آن لانه می سازند و جهت در امان ماندن از حمله جوندگان لانه های خود را 30 سانتیمتر در زمین حفر می كنند و با این روش جوندگان را كنترل می كنند. با حصاركشی لانه سایر شكارگرها را نیز از لانه خود دور نگه می دارند.

نوردهی

در شرایط طبیعی چوكارها از اوایل بهار تا اواسط تابستان تخمگذاری می كنند و نوردهی مصنوعی كبكهای ماده ممكن است كه این دوره را طولانی تر كند كه شدت نور حداكثر Lux10 می باشد افزایش تدریجی برنامه نوردهی به 16 ساعت و كاهش آن به 8 ساعت در روز ایده آل است.

جوجه كشی

برای جوجه كشی, تخمهای كبكها باید حداقل 2 بار در روز جمع آوری گردند ولی در آب و هوای گرم تعداد دفعات بیشتری مورد نیاز است تا از رشد جنین جلوگری گردد تخم ها باید با برس نرم تمیز شوند و حداكثر 2 هفته می توان تخمهای جوجه كشی را قبل از اقدام به جوجه كشی نگهداری كرد كه باید در 15 درجه سانتیگراد با 75% رطوبت نسبی نگهداری كرد و در هر روز دو بار آنها را چرخاند. اگر دستگاه جوجه كشی مخصوص تخم مرغ باشد باید شرایطی مهیا كرد تا بتوان تخمهای كبك را در آنها جای داد. شرایط مناسب برای جوجه كشی در كبك 6/37 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 59% می باشد. تخمهایی كه برای جوجه كشی در داخل دستگاه جوجه كشی قرار داده می شود در طول 24 روز دوره جوجه كشی باید به طور صحیح چرخانده شوند تخمهایی كه قبل از دوران جوجه كشی نگهداری شده اند ممكن است دو روز بیشتر از بقیه در دستگاه جوجه كشی باقی بمانند و احتمالا قابلیت جوجه كشی آنها در مقایسه با تخمهای تازه به مقدار كمی پایینتر خواهد بود. تخمهای داخل دستگاه 3 بار در روز باید چرخانده شوند حتی تعداد دفعات بیشتر نتایج بهتری حاصل خواهد كرد. ولی چرخاندن تخمها از روز 21 جوجه كشی كه به دستگاه هچر منتقل می گردند متوقف می شود. در داخل هچر دمای 5/36 درجه و رطوبت نسبی 69% ایده آل است. ضدعفونی كردن سترها و هچرها با گاز فرمالدئید در بین دوره های جوجه كشی یك عمل معمول بر علیه آلودگی باكتریایی است بهداشت اتاق جوجه كشی بسیار مهم است یك ماده ضدعفونی كننده ارزان و بی خطر برای ضدعفونی كردن ظروف, سطحها و تجهیزات لازم است كه معمولا از محلول نشاسته (قلیای) 5/0 كیلوگرم در 18 لیتر آب استفاده می شود ابتدا سقف و دیوارها خیسانده شده و سپس بطور كامل شسته میشوند. تخمها در روز 21 در هنگام انتقال به دستگاه هچر نورآزمایی می گردند تا تخمهای بارور و غیر بارور جدا شوند كه این روش در روز 4 جوجه كش هم امكان پذیر است.

پرورش

برای جلوگیری از آسیب دیدن پای پرنده, چوكارها در بسترهای عمیق و یا در كف سالن پرورش داده می شوند یا اینكه قفسهایی كه كف آنها با كاغذ و مقوای نازك پوشیده شده است برای چند روز اول پس از تخم درآمدن جوجه ها تهیه می گردد. به علت اینكه جوجه كبكها بسیار كوچك هستند به منظور جلوگیری از فرار جوجه ها باید اشیای جامدی مثل فیبر در ناحیه پرورش آنها قرار داده شود. فراهم آوردن آبخوری كم عمق كه بیش از 1 سانتیمتر عمق نداشته باشد از خیس شدن و خفه شدن جوجه ها جلوگیری می كند حتی سیم كشی بر روی آبخوری توصیه می گردد. پرورش جوجه ها از دمای 33 درجه سانتیگراد شروع می گردد كه ترجیحا با دماسنج حساس اندازه گیری می شود و به ازای هر سه روز دما 1 درجه سانتیگراد كاهش می یابد تا اینكه به 21 درجه برسد این دما تا زمان پرورش كامل جوجه ها (معمولا تا 5-4 هفتگی) ثابت نگه داشته می شود. برای 10 هفته اول پرورش 3 عدد آبخوری 5/4 لیتری و 1 متر مربع فضای تغذیه برای 100 عدد جوجه كبك در نظر گرفته می شود.

همخواری

به علت اینكه چوكارها پرندگان شكاری هستند تمایل بسیاری به همخواری دارند نوك چینی در 3 روز اولیه سن میتواند از بروز همخواری جلوگیری كند فراهم آوردن بستر كافی و جیره غذایی مناسب و كافی باعث آسایش جوجه ها شده و ریختن كاه و علوفه سبز در محل می تواند به پیشگیری از همخواری كمك كند. باید مراقب بود كه رطوبت بیش از اندازه بالا نرود و شدت نور مناسب باشد تا میزان همخواری كم شود.

تغذیه

جیره های رشد بوقلمون كه با پوسته صدف مكمل سازی شده باشد برای پرورش چوكارها مناسب است كه باید 1 ماه قبل از جفتگیری تهیه شود. گله های مادر در هر هفته 300 گرم خوراك مصرف می كنند ولی جوجه كبك ها در طول دوره پرورش, جیره های استارتر (آغازین) بوقلمون را تغذیه كنند و سپس تا هنگام فروش جیره رشد دریافت می كنند.

جیره پیشنهادی از 5-0 هفتگی (%) از 5 هفتگی به بعد (%) گله مادر

گندم 50 60 68
جو 6 10 -
پودر سویا 23 10 5/7
پودر گوشت 15 10 10
پودر شیر 4 3 4
پودر یونجه - 2/0 5
نمك 0/2 0/3 0/5
آهك - 2 5
شن و ماسه نامحلول 0/5 0/4 0/5
متیونین 0/2 0/2 0/2
لایزین 0/1 0/1 0/1

ویتامین پیش مخلوط 0/1 0/2 0/1

در جیره پیشنهادی بالا چوكار ممكن است در 18 هفتگی به 600 گرم برسد كه ضریب تبدیل غذایی آن 6:1 است

ترجمه : قربان الیاسی, ام البنین پیراهری