كيست هيداتيك

**Dr.Hossein.M.Al** · 01-04-2010, 06:06 PM

كيست هيداتيك از واژه لاتين هيداتيس به معني يك قطره آب است و در ايران در بين انسانها به صورت شايع وجود دارد.
عامل اين بيماري كرم سستود از جنس اكينوكوكوس گرانولوزوس است كه كوچكترين كرم نواري شكل با اهميت از نظر پزشكي است.
اين بيماري در واقع بيماري حيوانات است و ميزبانان اصلي آن گوشتخواران بويژه سگ سانان هستند اما انگل در ساير حيوانات اهلي و وحشي از جمله گاو، گوسفند، روباه، خوك و شتر نيز ديده مي شود.
چرخه زندگي اين انگل بين سگ سانان و گياهخواران تكميل مي شود.
كرم بالغ در رودة كوچك گوشتخواران زندگي مي كند و تخم هاي خود را از طريق مدفوع به محيط بيرون مي رساند.
تخم هاي دفع شده در مدفوع سگ بلافاصله براي دام و انسان آلوده كننده است.
گوسفند، گاو و بز نيز به هنگام چريدن تخم هاي اكينوكوك را همراه علوفه آلوده وارد دستگاه گوارش خود مي كنند و تخم ها پس از ورود به دستگاه گوارش ميزبان باز شده و جنين قلابدار به درون بافت روده مهاجرت نموده و از طريق لامينا پروپريا و به وسيله دسترسي به عروق كوچك يا مجاري لنفاوي، به كبد مي رسند.
تعدادي از آنها در كبد مي مانند و تعدادي به ريه مي رسند، تعداد كمتري نيز به ساير ارگانها مانند كليه، طحال، عضلات و مغز حمل مي شوند در اين مرحله انگل پس از استقرار در بافت شروع به رشد و نمو كرده و طي چند ماه كيست هاي هيداتيك را در اندازه هاي مختلف ايجاد مي كنند و در ميزبان نمايي (سگ سانان) نيز متعاقب تغذيه از احشاء آلوده به اين كيست به حالت بالغ انگل مبتلا مي شوند.
تخم انگل در مقابل سرما و يخ زدگي مقاومت بالا دارد و ممكن است بيش از يك سال در سرما زنده بماند اما در مقابل نور خورشيد ظرف چند ساعت قابليت اتصال به سلول هاي ميزبان را از دست مي دهد.
راه سرايت اين بيماري به انسان از طريق خوردن آب و يا سبزيجات آلوده به تخم اكينوكوكوس گرانولوس صورت مي گيرد و بدين وسيله تخم وارد دستگاه گوارش انسان مي شود. آلودگي كودكان نيز در تماس با سگ هاي آلوده به تخم انگل و يا بازي در زمين هي آلوده به مدفوع سگ هاي ولگرد ايجاد مي شود.
كيست هيداتيك در انسان به آرامي رشد مي كند و براي تكوين خود به چندين سال زمان نياز دارد.
نكته حائز اهميت بي علامتي اين بيماري در اغلب موارد است و در بسياري از موارد در جريان كالبد شكافي و يا به طور اتفاقي در جريان عكسبرداريها تشخيص داده مي شود.
علائم اين بيماري بستگي به محل استقرار كيست (كبد، ريه، مغز، استخوان) ، بزرگي كيست و موقعيت كيست دارد. به عنوان مثال در مغز و چشم سريعاً ايجاد علامت مي كند در حاليكه در كبد سالها طول مي كشد تا ايجاد علامت نمايد.
در حال حاضر جراحي كيست هاي هيداتيك در انسان تنها راه اساسي معالجه بيماري است كه مي توان از طريق آموزش بهداشت، جلوگيري از كشتار دام به روش غير بهداشتي، كنترل تعداد سگهاي ولگرد، درمان مستمر سگهاي گله، جلوگيري از ورود سگهاي ولگرد به زمينهاي كشاورزي و آموزش همگاني مردم به پيشگيري و كنترل اين بيماري پرداخت.