وبای مرغان ( پاستورلوز پرندگان )

**Dr.Hossein.M.Al** · 02-04-2010, 09:26 PM

بیماری وبای مرغان به اشکال مختلف فوق حاد، مزمن و موضعی ممکن است اتفاق بیافتد. بیماری دارای گسترش جهانی است و منجر به بروز ضایعات شدید در پرندگان اهلی و وحشی می شود؛ بخصوص بوقلمون های اهلی خیلی مستعد ابتلا به این بیماری هستند. در بیشتر موارد بیماری به صورت فوق حاد است و منجر به باکتریمی می گردد. در بوقلمون ها بالا بودن میزان تلفات در فرم حاد بیماری معمول است. در جوجه ها بیشتر فرم تنفسی همراه با میزان کم تلفات دیده شده است ولی دوره بیماری طولانی است. باکتری از طریق گوارشی یا تنفسی انتقال می یابد. اغلب حاملین غیر آشکار باکتری را منتقل می کنند، انتقال از طریق خراش پوست نیز گزارش شده است.

عامل این بیماری باکتری به نام پاستورلا مولتوسیدا می باشد.

فرم بالینی بیماری در اثر استرس هایی مثل تجمع پرندگان، تخمگذاری و تغییر شدید آب وهوا تشدید می شود. فرم سپتی سمی بیماری در نتیجه نفوذ باکتری بیماری زا به پرده مخاطی حلق بروز می کند.

پرندگانی که از عفونت طبیعی بهبود می یابند نسبت به عفونت های مجدد با هر گونه از این باکتری ایمن می گردند. در حالی که تزریق واکسن تنها منجر به ایجاد ایمنی اختصاصی برای گونه های متجانس می گردد. بنابراین اگرچه واکسیناسیون میزان شیوع بیماری را کاهش می دهد، ولی وبای مرغان حتی در گله واکسینه شده هم ممکن است رخ دهد.

پاستورلا مولتوسیدا اغلب با عفونت های مزمن کیسه های هوایی نیز ارتباط دارد که متعاقب آن تجمع مواد کازﺋوزی خشک مشاهده می شود.

علاﺋم درمانگاهی:

در شکل فوق حاد ممکن است بدون وجود نشانه بالینی تعداد زیادی از پرندگان تلف شوند. در شکل حاد مهمترین علایم بالینی بی اشتهایی، بی حالی، خواب آلودگی و اسهال می باشد. مرگ خیلی سریع اتفاق می افتد که از چند ساعت تا 2 یا 3 روز متغیر است.

شکل مزمن امکان دارد در پرندگانی که از شکل حاد بیماری نجات می یابند دیده شود و یا توسط گونه های با حدت کم ایجاد گردد. در این شکل نشانه ها شامل سستی، تورم ملتحمه چشم و تنگی نفس می باشد و در بعضی موارد بعدها لنگش، پیچش گردن و تورم آویزها جلب توجه می نماید.

جراحات:

در اشکال فوق حاد و حاد بیماری جراحات برجسته شامل پرخونی لاشه، خونریزی های نقطه ای متعدد در احشا و کانون های نکروتیک سرسوزنی در کبد می باشد. در این اشکال ممکن است زرده آزاد در حفره بدن جلب توجه کند. در موارد با حدت کمتر خیز ریه ها، پنومونی و پری هپاتیت دیده می شود. جراحات مزمن شامل تورم مفصل پنیری مفاصل پا، تورم وسفتی یک یا هردو آویز و اکسودای پنیری در گوش میانی می باشد.

تشخیص:

تاریخچه بیماری، نشانه های بالینی و جراحات پس از مرگ به تشخیص بیماری کمک می نماید ولی تمامی اشکال بیماری ممکن است با سایر بیماری ها اشتباه شوند.

نشان دادن باکتری مولد بیماری در گسترش تهیه شده از کبد و خون قلب که با بلودومتیلن رنگ آمیزی شده اند در تایید تشخیص مفید می باشد.

جداسازس و تعیین هویت باکتری متکی به روش های کشت و بیوشیمیایی است. می توان با تزریق مواد مرضی به موش ها یا خرگوش های عاری از پاستورلا باکتری عامل بیماری را جدا نمود. پاستورلا مولتوسیدا میزبان تجربی را ظرف 24 تا 48 ساعت تلف می کند.

درمان:

در وبای فوق حاد مرغان به دلیل سیر سریع بیماری درمان بندرت مفید واقع می شود. در موارد با حدت کمتر تعدادی از داروها نظیر تتراسایکلین، سولفاکینوکسالین، فلومکوﺋین و انروفلوکسالین موثر می باشند.

پیشگیری:

واکسیناسیون با استفاده از تعدادی از گونه های زنده یا کشته قابل انجام است؛ ولی واکسن های زنده حاوی گونه های متجانس بهتر می باشند. در ایران واکسن به صورت کشته توسط موسسه رازی تولید می شود و در مناطقی که بیماری شایع است به مصرف می رسد.

نویسنده: رضا ترابی