آسپرژيلوزيس در پرندگان

behnaz · 02-09-2010, 09:22 PM

آسپرژیلوزیس بیماری بسیار شایعی در میان پرندگان است بخصوص در میان مرغهایی که در قفس نگهداری می شوند، پنگوئن ها ، مرغان شکاری ، قرقاول و گنجشک ها بیشتر دیده می شود. در میان طوطی سانان هم طوطی های آمازون و کاسکوهای آفریقایی بیشتر در معرض ابتلا هستند.
Aspergillus fumigatus بعنوان عامل مسبب این بیماری مطرح است اگر چه Aspergillus flavus و Aspergillus niger هم ممکن است در ایجاد عفونت دخیل باشند.

- علائم بالینی :

بر حسب محل درگیری در بدن پرنده علائم بالینی متفاوت هستند. سه شکل بالینی از این بیماری وجود دارد :

الف - بیماری منتشر بخش تحتانی دستگاه تنفس
ب - گرانولومای Syrinx
ج - گرانولومای موضعی در CNS بخصوص مغز

الف - پرنده مبتلا به این شکل بیماری اغلب سخت تنفس می کند (با دهان باز نفس می کشد ، قسمت عقب بدن (دم) را بالا و پائین حرکت می دهد، تعداد تنفس افزایش می یابد ، با مقید کردن و گرفتن پرنده با دست بطور طولانی مدت دچار تاکی*پنه میشود و پاها را هم در حال ایستادن باز نگه می دارد) و گاهی اوقات ظاهر یک پرنده کاملاً بیمار را نشان می دهد و بی تحرک در گوشه ای آرام می گیرد. این حالت بیشتر در گنجشک ها ، طوطیان و عقاب دیده می شود. این نوع بیماری در پرندگان آبزی هم دیده می شود اما معمولاً شکل آن با مرگ سریع مشخص می شود و گاهی اوقات حداکثر می توان کاهش مزمن وزن پرنده را بعنوان علامت بالینی مشاهده نمود.

ب - پرندگان مبتلا به گرانولومای Syrinx ممکن است بیماری بخش تحتانی دستگاه تنفس را داشته باشند اما اغلب اوقات تنها یک گرانول (ضایعه) در Syrinx علامت بیماری آنهاست. علامت کلاسیک وقوع گرانولوما در Syrinx را می توان تغییر در کیفیت و تون صدای آنان دانست. گنجشک ها ، طوطیان و مرغان دریایی معمولاً بیشتر از سایرین درگیر این شکل از بیماری می شوند. البته اگر گرانولوما به اندازه کافی بزرگ باشد و بتواند در راه هوایی انسداد ایجاد کند علائم دیسپنه که قبلاً توضیح داده شد ظهور خواهند نمود.

ج - این شکل از بیماری ممکن است در بسیاری از گونه های پرندگان رخ دهد اما بیشترین موارد وقوع آن در پرندگان آبزی نظیر اردکها رخ می دهد. برخی علائم درگیری سیستم اعصاب مرکزی نظیر عدم تعادل و کج شدگی گردن نیز ممکن است در این شکل بیماری به چشم آیند. البته همزمان با این شکل ممکن است علائم دیگری در بخش تحتانی دستگاه تنفس هم ظهور یابد.

گرانولوما بصورت موضعی خارج از CNS را هم می تواند درگیر کند که در اینصورت باعث بروز علائمی نظیر فلجی یکطرفه یا آتروفی یکطرفه عضلات سینه خواهد شد.

- تشخیص :

یافته های حاصل از معاینات بالینی ممکن است شامل افزایش تعداد تنفس و تلاش و تقلا برای تنفس ، افزایش صداهای تنفسی ، تنگی نفس واضح ، تاکی پنه طولانی مدت متعاقب مقید ساختن پرنده بوسیله دست ، علائم عصبی ، تغییر در کیفیت و تون صدا و لاغری باشد. بی اشتهایی هم گاهی اوقات مشاهده می شود. البته برخی اوقات هم ممکن است هیچ علامت بالینی در معاینه یافت نشود. اگر علائم بالینی و سابقه احتمال بروز آسپرژیلوزیس را قوی سازد اندوسکپی می تواند به سرعت با مشاهده قطعات سفید رنگ قارچی بر روی کیسه هوایی تشخیص را قطعی سازد. اگر بخواهید تشخیص را مطمئن تر کنید آنوقت می شود با اندوسکپی از همین قطعات برای سیتولوژی و کشت نمونه برداری نمود. شستشوی کیسه هوایی هم می تواند روشی برای سیتولوژی یا کشت باشد.

تراکئوسکپی با استفاده از برونکوسکوپ قابل انعطاف مخصوص کودکان می تواند برای مشاهده گرانولومای Syrinx انجام شود. انجام رادیوگرافی از کل بدن پرنده به تشخیص کمک می کند و باعث مشاهده گرانولومای Syrinx ، گرانولوماهای چند کانونی کیسه هوایی یا افزایش اوپاسیتی در بخش تحتانی دستگاه تنفس می شود.

نتایج حاصل از آزمایش خون ممکن است متغیر باشد اما با این حال پرنده بیمار اکثراً لکوسیتوز قابل توجه با تعداد بیش از 30000 WBC را نشان میدهد. بر پایه میزان مزمن بودن بیماری مونوسیتوز هم ممکن است مشاهده شود. البته روشهای تکمیلی تشخیص برپایه سرولوژی هم برای تشخیص دقیق بیماری موجود است.

- اپیدمیولوژی :
آسپرژیلوس همه جا حاضر است و در هر محیطی که شرایط مناسب رشد قارچها را داشته باشد احتمال بروز بیماری هم هست. بستر آلوده به اسپور قارچ و دانه*های کپک زده پرنده را در معرض مقدار زیادی از آسپرژیلوس قرار می دهد. رطوبت و عدم وجود تهویه مناسب می تواند پرنده را مستعد ابتلا نماید. انتقال افقی یا عمودی در مورد این بیماری مطرح نمی باشد.

- درمان :
اگر پرنده تنگی نفس حاد داشته باشد که عموماً در موارد گرانولومای Syrinx دیده میشود لوله گذاری در کیسه هوایی می تواند موقتاً این مشکل را تسکین بخشد تا روشهای تشخیصی کامل گردد. درمان معمولاً بر پایه استفاده از یک یا چند داروی ضد قارچ سیستمیک استوار است. اگر با یک آسپرژیلوما در Syrinx مواجه باشیم خارج ساختن آن زیر بیهوشی از طریق تراکئوسکوپی همراه با درمان سیستمیک ضد قارچ لازم است. سالها استفاده از روش اسپری کردن داروهای ضد قارچ و مصرف توأمان سیستمیک آن تلاشی بود برای درمان موضعی ضایعه بخش پایینی دستگاه تنفس و کیسه های هوایی پرنده مبتلا.

کلوتریمازول (10 mg/ml polyethylene glycol, 30-60 min) ، Terbinafine (محلول آبی 1mg/ml) و آمفوتریسین B (1mg/ml Saline,15 min, q 12 h) در این روش مورد استفاده واقع می شدند. با اینکه اخیراً پرسش هایی جدی درباره میزان تأثیرگذاری و رسیدن داروها بر کیسه هوایی در جهت غلبه بر بیماری مطرح شده اما کماکان روش اسپری کاربرد دارد. در هنگام بکاربردن این روش سرایدار و کارکنان باید مواظب باشند تا از استنشاق آمفوتریسین B پرهیز شود چرا که استنشاق آن باعث ایجاد سمیت کلیوی در انسان می گردد.

روش دیگر استفاده از آمفوتریسین B انفوزیون مستقیم محلول تزریقی دارو از راه glottis به داخل نای پرنده مبتلا است. (1mg/kg,IT,q 8-12 h)

داروهایی نظیر کتوکونازول (30mg/kg,PO,q12h) و ایتراکونازول (10mg/kg,PO,q12h) ، فلوکونازول (15mg/kg,PO,q12h) و آمفوتریسین*B (1.5 mg/kg,IV,q8h,3days) هم در درمان سیستمیک آسپرژیلوزیس پرندگان موفقیت کسب نموده اند.

در مواردی که درگیری عصبی وجود دارد و نیاز به نفوذ دارو به CNS داریم فلوکونازول انتخاب مناسبی است. همچنین فلوکونازول داروی انتخابی برای درمان انواع بیماریهای کاسکوی آفریقایی بخاطر ایجاد نارسایی کبدی و مرگ در اثر مصرف ایتراکونازول می باشد.

در سایر موارد ، ایتراکونازول به تنهایی یا در ترکیب با Terbinafine برای درمان موارد تیپیک آسپرژیلوزیس Syrinx یا بخش تحتانی دستگاه تنفس بکار می رود.

آمفوتریسین B در شروع موارد حاد بیماری بخاطر اثر کشندگی قارچ و شروع سریعتر اثرات بالینی آن نسبت به داروهای مهار کننده رشد قارچها استفاده می گردد.