از همانندسازي DNA تا همانندسازي انسان

**Dr.Hossein.M.Al** · 02-16-2010, 09:23 PM

مدتها قبل از اینکه ساختمان DNAشناخته شود، دانشمندان از توانایی موجود زنده در ایجاد نسخه های دقیقا مشابه خودوهمچنین بعدها، از توانایی سلول ها در تولید تعدادزیادی نسخه ی مشابه از ماکرومولکولهای بزرگ وپیچیده در تعجب بودند. سلامت DNA بیشترین اهمیت را بای سلول دارد که آن را میتوان از پیچید گی و کثرت سیستمهای آنزیمی شرکت کننده در همانند سازی ، ترمیم ونوترکیبی DNA و همچنین از انرژی مورد نیاز این سیستمها دریافت.

کشف قوانین مندل در سال ۱۹۰۰میلادی سبب تولید علم ژنتیک گردید.این علم جدید در سه سال اول حیاتش با سرعت تعجب آوری رشد کرد و باکشف نقش DNA بشر وارد دومین عصر بزرگ ژنتیک شد . طی سال های۱۹۵۲تا۱۹۶۶ساختمان DNA درخشید ، کد ژنتیکی شکوفا گردید و فرآیندهای رونویسی و ترجمه شرح داده شدند. پس از آن در سالهای ۱۹۷۱تا۱۹۷۳بررسی ژنتیکی مجددا باسرعت شگفت آوری به جریان افتاد که میتوان آن را فقط به عنوان یک دگرگونی در بیولوژی مدرن توجیه کرد.یک متدلوژی کاملا جدید توسعه یافت وامکان داد تا آزمایشهایی را که قبلا عملی نبودند با موفقیت طرح ریزی وانجام شوند. این روشها تحت عنوان علم بیو تکنولوژی نامیده شده اندوسومین عصر بزرگ ژنتیک را درخشان کرده اند و ما تازه در اواسط راهی هستیم که توسط این دگرگونی ایجاد شده و هیچ پایانی برای دورنمای مهیج آن قابل تصور نیست.

اما در علم بیوتکنولوژی توجه اذهان عمومی به وسیله ی مشابه سازی( به خصوص مشابه سازی انسان ) در دهه ی ۱۹۶۰ جلب گردید ، به ویژه با پیشرفت این علم و نتایج حاصل از تحقیقات دانشمندانی چون رابرت بریجرد ، توماس کینگ و جان گوردون که نشان میداد از یک سلول در حال تقسیم جنین وزغ یا قورباغه میتوان دسته ای از این موجود که دارای ساختار ژنتیکی یکسانی باشند ، خلق کرد. اما در آن زمان نتوانستند از آن برای کلون کردن موجودی کامل استفاده کنند. سالها پس از مطالعات بسیار اکثر محققین به این نتیجه رسیدند که ابن کار غیر عملی است تا اینکه در سال۱۹۹۵دکتر کیت کمپبل متخصص بیولوژی سلولی از موئسسه ی رزلین در اسکاتلند توانست راه خاموش ساختن و غیر فعال کردن ژنهای یک سلول بالغ و بردن آن به فاز جنینی را بیابد و بدین ترتیب او توانست مهم ترین مانع بر سر راه عملی ساختن رویای کلون کردن یک موجود را از یک سلول بالغ بر طرف سازد.

مفهوم صحیح همانند سازی

کلون در لغت به معنی گروهی از اشیاء یکسان و همانند است. این کلمه معمولا نسخه ای دقیق از چیزی اشاره میکند ولی در عالم زیست شناسی ، کلون عبارت است از گروهی از موجودات زنده اعم از ژن، سلول ، ویروس و...که از نظر ژنتیکی مشابه هستند.از آنجا که هر موجودی از هزاران سلول با ژنوتیپ مشابه تشکیل شده ، بنابراین کلون کردن در حقیقت به کلون ژن ها (DNA) منجر خواهد شد.

همانند سازی نه تنها در سطح میکروسکوپی ومولکولی بلکه در سطح ماکروسکوپی هم پدیده ی جدیدی نیست. دوقلوهای همسان نوعی موجودات همانند سازی شده اند. اصطلاح همانند سازی یا کلونینگ به سه روند کاملا مجزا از یکدیگر اطلاق میشود. متداولترین نوع همانند سازی ، شکل جنینی آن میباشد بدین صورت که یک سلول تخم به دو سلول تقسیم میشود. هر کدام از دو سلول جدید در صورت قرار گرفتن در رحم مادر و طی دوران جنینی انسانی مشابه دیگری ایجاد خواهد کرد. میتوان یکی از این دو سلول را در حالت انجماد حفظ کرد و سال ها بعد در صورت تمایل والدین در رحم مادر گذاشت. در نوع دیگر همانندسازی از سلول بالغ استفاده میشود ، هسته ی یک سلول تخمک را خارج میکنیم و هسته ی یک سلول بالغ را به جای آن قرار میدهیم، (عموما هر سلول در بدن یک موجود زنده ی بالغ حاوی کلیه ی اطلاعات ژنتیکی لازم جهت ساخت یک موجود کامل میباشد ، اما سلول های هر بافت فقط از اطلاعات مربوط به فعالیت همان بافت استفاده میکنند) ژنهای خاموش فعال میشوند و انسانی با مشخصات ژنتیکی فرد بالغ تولید خواهند کرد.

نوع سوم شبیه سازی شیوه ی درمانی آن است کاربردهای پزشکی این روش بسیار است. با استفاده از این روش میتوان سلول پوست فردی را که نیاز به سلول عصبی دارد چنان برنامه ریزی کرد که سلول عصبی بسازد، بدن این فرد هیچ گاه پیوند را پس نخواهد زد زیرا از لحاظ ژنتیکی دقیقا یکسان هستند.

شبیه سازی انسان

دکتر بریژیت بواسلیه، مدیر شرکت آمریکایی کلوناید،تولد نخستین انسان شبیه سازی شده را با استفاده از سلول پوست تن زن آمریکایی ۳۱ ساله ای در روز ۲۷ دسامبر ۲۰۰۲ در یک کشتی نزدیکان واتیکان با زایمان سزارین اعلام کرد. این نوزاد دختر به نام حوا هنگام تولد ۳ کیلو و ۲۰۰گرم وزن داشت. کمی بعد در سوم ژانویه۲۰۰۳ دومین نوزاد همانند سازی شده به دنیا آمد. در پی انتشار این اخبار، ادعاهای دیگری نیز از جانب کشورهای مختلف اروپا وآمریکا در مورد جنین های شبیه سازی شده مطرح شد. به اعتقاد بعضی ، همانند سازی انسان مدتها پیش از اعلام عمومی آنها به وقوع پیوسته است: پیشرفت سریع علم ژنتیک بشر کنجکاو را در بسیاری از زمینه ها توانا ساخته و به احتمال زیاد این انسانها سالها قبل متولد شده اند . پیش از تولد موفق اولین نوزاد همانند سازی شده، تعداد زیادی نوزاد ناقص به وجود آمده واز بین رفته اند که دانشمندان به علت ترس از مخالفتهای جهانی از اعلام خبرآن خود داری کر ده اند. همانند سازی در عمل کار ساده ای نیست. برای خلق دالی گوسفندهمانن سازی شده ۲۷۷ مورد تلاش در مرحله آزمایش گاهی صورت گرفت وتنها ۱۳ مورد آنها به حاملگی گوسفند مادر ختم شد. درنتیجه یک گوسفند همانند سازیشده به دنیا آمد.

شیما ترحمی _ الگا عظیمی