جایگزینی مناسب برای غلات در جیره های طیور

Dr.Behshtian · 03-09-2010, 02:55 PM

سبوس برنج فرآوری شده : جایگزینی مناسب برای غلات در جیره های طیور
Refernce: Khan, A.D. 2003. Treated rice bran makes a good cereal substitute. Poultry International. 42 (10): 28 – 29

سبوس برنج یك تركیب غذائی فراوان و تا حدی گران در بسیاری از كشورها بخصوص در آسیا می باشد اما ارزش تغذیه ای آن به علت وجود مواد ضد تغذیه ای موجود در آن پایین می باشد. محققان پاكستان در تحقیقات متعدد سعی كردند كه تأثیر تیمارهای فیزیكی مختلف را برای فرآوری سبوس برنج، شامل افزودن اسید یا باز مورد آزمون قرار دهند. آنها نتایج خوبی را از كاربرد سبوس برنج فرآوری شده در آزمایشات تغذیه ای بر روی طیور بدست آوردند.
ـ سبوس برنج یك فرآوری فرعی نرم ، با دسترسی آسان و نسبتاً گران حاصل از صنعت تولید برنج می باشد. سبوس برنج یك تركیب غذائی غنی از مواد مغذی می باشد اما بعلت وجود مواد ضد تغذیه ای موجود در آن، امكان استفاده از تمامی مواد مغذی موجود در آن فراهم نمی باشد. تیمارهای شیمیائی و مرطوب كردن آن تا حدودی قادر به تخریب ساختارهای ضد تغذیه ای سبوس برنج بوده و موجب بهبود ارزش غذائی آن و برابری آن با ارزش غذائی گندم شده است . دانه غلات مانند ذرت ، گندم ، برنج ، خرد شده معمولاً 65 ـ 50% از جیره های فرموله شده برای تغذیه طیور را به خود اختصاص می دهند. در آسیا ، گندم و ذرت و برنج مواد خام اصلی غذاهای با مصرف انسانی هستند كه اغلب سطح زیر كشت آنها كافی نبوده و همچنین تقاضای مصرف كنندگان چنین محصولاتی همواره بالاتر از سطح تولید می باشد. این موضوع می تواند ضمن ایجاد رقابت و ایجاد انگیزه برای جستجوی جایگزینهای غلات را به منظور مصارفی مانند تغذیه طیور، بدون اینكه تأثیرات مضرری در بر داشته باشد ، را مطرح می نماید. در این راستا سبوس برنج یك جایگزین مناسب برای غلات می باشد چرا كه مقادیر زیادی از این تركیب غذائی به عنوان یك محصول فرعی كارخانجات تولید برنج درآسیا ، در دسترس می باشد. سبوس برنج در آسیائی كه 90% كل برنج تولیدی در دنیا متعلق به آن است تولید می شود و قیمت هر كیلو آن معادل 8 سنت آمریكا می باشد. سبوس برنج شامل 17 ـ 11% پروتئین، 18 ـ 13% چربی، 10% فیبر 65 ـ 45% كربوهیدارت است و این تركیب غذائی منبع سرشاری از ویتامین B و نو كوفرول و همچنین مواد معدنی مانند فسفر ، پتاسیم ، آهن ، كبالت و روی می باشد. محتوای اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن قابل مقایسه با همه غلات می باشد.
عوامل ضد تغذیه ای سبوس برنج :
بهرحال عوامل ضد تغذیه ای موجود در سبوس برنج ، ارزش غذائی این تركیب غذائی را كاهش می دهد.فاكتورهائی مانند لیپاز ، اسید فایتیك ، ممانعت كننده تریپسین، هماتوگلوتنین و مقادیر بالای فیبر از جمله عوامل ضد تغذیه ای سبوس برنج محسوب می شوند. برای تبدیل سبوس برنج به یك منبع غذائی ابتدا ضروری است كه مواد ضد تغذیه ای موجود در آن حذف یا غیرفعال شود. اخیراً روشهای كاربردی و اقتصادی در این زمینه پیشنهاد شده است.
در یك تحقیق كه اخیراً ما انجام دادیم توانستیم سبوس فرآوری شده را تا 20% ذرت جیره جایگزین كنیم.
سبوس برنج فرآوری شده
تیمارهای افزوده شده به سبوس برنج جهت فرآوری :
در مطالعه سبوس برنج تازه ابتدا تحت تأثیر 20% محلول اسید استیك یا محلول هیدروكسید كلسیم قرار گرفت و سپس تحت حرارت 135 ( 2 ±) از كارخانه تولیدی خارج شد كه نتیجه این فرآوری غیر فعال شدن لیپاز هیدرولیز فیتات و تجزیه ممانعت كننده تریپسین و هماتو گلوتنین می باشد. ضمناً در نتیجه این فرآوری اسپورهای قارچها و باكتریها و بافتهای سبوس برنج از بین می رود.
سپس این سبوس برنج فرآوری شده با استفاده از آنالیز شیمیائی ، از لحاظ مواد مغذی موجود در آن مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس 20% گندم موجود در جیره با سبوس برنج جایگزین گردید. نتایج تجزیه و تحلیل سبوس فرآوری شده نشان داد كه لیپاز و تمامی پراكسیدازها بویژه در تیمار اسید استیك كاملاً از بین رفته است.
تیمار هائی با بخار + هیدروكسید كلسیم ، اسید استیك و پختگی سبوس برنج به ترتیب باعث از بین رفتن 52 ، 75 ، 82 درصد از فیتات موجود شدند. فعالیت هماتوگلوتینین در سبوس فرآوری شده ( 2Hv/mg ) در مقایسه با سبوس غیرفرآروی شده (35Hv/mg ) به میزان قابل توجهی كاهش نشان داد و ضمناً از طریق فرآوری 100 برابر فعالیت ممانعت كننده تریپسین مهار گردید.
آزمایش تغذیه ای
سبوسهای برنجی كه به طریق مختلف مورد فرآوری قرارگرفته بود. در یك آزمایش تغذیه كه شامل 1000 پرنده ( 4 تكرار از هر تیمار 250 پرنده ای ) مورد آزمون و مقایسه قرار گرفتند. به اینصورت كه سبوسهای برنجی كه در معرض تیمارهای مختلف فرآوری قرار گرفته بودند به میزان 20% جایگزین گندم موجود در جیره شاهد شدند.
تیمارهای این آزمایش به قرار زیر می باشد.
1 ـ تیمار شاهد ( جیره بر پایه گندم ، بدون فرآوری )
2 ـ جیره حاوی سبوس برنج با رطوبت 20% و extruded شده
3 ـ جیره فرآوری شده با اسید ( 20% رطوبت و 1% اسید استیك )
4 ـ جیره فرآوری شده با بازی ( 20% رطوبت و 1% هیدروكسید كلسیم )
پرندگانی مورد استفاده در آزمایش از یك روزگی تا 56 روزگی تحت تأثیر این جیره ها قرار گرفتند. نتایج حاصل از این آزمایش جدول یك آورده شده است.
افزایش وزن در جیره شاهد ، سبوس فرآوری شده با اسید ، سبوس فرآوری شده با محلول بازی به ترتیب 6 /8، 28/8 ، 22/9% درصد بود. بهبود در ضریب تبدیل با همان ترتیب 11/4 ، 19/7 ، 14/9% بود. هزینه سبوس برنج %55 ـ 50 كمتر از هزینه تهیه گندم بود. روشهای مختلف فرآوری سبوس برنج به خوبی توانسته بود كه فاكتورهای ضد تغذیه ای موجود در آن را از بین ببرد.
نتایج حاصل از این آزمایش به خوبی سبوس برنج را به عنوان یك ماده غذائی مناسب و اقتصادی در جیره طیور گوشتی مطرح نمود.
ترجمه مهندس سهراب آذرفر