مشخصات اختصاصی مارها

Dr.Behshtian · 03-18-2010, 08:58 PM

مشخصات اختصاصی مارها

شرح کالبد شناسی و طبقه بندی کامل مارها که بسیار مفصل و پیچیده است در حوصله این کتاب نیست . مشخصات عمده مارها به شرح زیر است :
1- گوش خارجی ندارند .
2- انتهای قدامی زبان آنها دو شاخه است و در داخل کیسه یا غلافی در دهان قرار دارند .
3- چشم آنها فاقد پلک بالائی است و پلک پائین به طرف بالا امتداد دارد و ضمن اتصال به کره چشم آنرا می پوشاند بنحوی که همیشه چشم مار باز می نماید .
4- فک های پائینی آنها بوسیله وترهای نرم به هم مربوط است . اتصال مفصلی استخوانهای دهانشان طوریست که حرکت آزاده دارند و بلع شکار را سریع و آسان می کند .
5- مارها استخوان جناق سینه ، لگن و دست و پا ندارند مگر در خانواده بوآ و مارهای کرمی شکل که فقط آثاری از دست و پا در اطراف آنال یا مخرجشان مشاهده می شود .
ساختمان داخلی مارها :
اسکلت استخوانی مارها از جمجمه و ستون فقرات و دنده ها تشکیل می شود . نامگذاری آنها تقریبأ شبیه نامگذاری استخوانهای انسان و سایر حیوانات است . از ذکر جزئیات استخوانها و طرز قرار گرفتن آنها صرفنظر می شود ولی باید دانست که شناسائی این استخوانها تقریبأ اساس کار تشخیص و طبقه بندی مارها است . فقدان استخوان جناغ سینه و کثرت تعداد دنده ها (100-400 و حتی بیشتر ولی معمولأ بیش از 200 عدد ) و طرز قرار گرفتن آنها با کمک ماهیچه ها موجب حرکت آزاد دنده ها می شود . بنابراین عمل تنفس و خزیدن و بلع مارها را آسان می کند .
تعداد دندانها و طرز قسرار گرفتن آنها در خانواده های مختلف مارها متفاوتند . شناسائی دندانها ساده ترین و مطمئن ترین راه تشخیص و تفکیک مارهای سمی از غیر سمی است . ماهیچه های ناحیه سر وظائف عمل بلع و ترشح غدد سمی را انجام می دهند . طول مری و معده نسبتأ زیاد ولی طول روده ها کم است و نحوه انیساط آنها یکی دیگر از مشخصات مارها است . کیسه صفرا کمی دورتر از کبد و در سمت چپ طحال قرار گرفته است . غدد سمی در دو طرف استخوان فک فوقانی و زیر ناحیه چشم قرار دارند که بوسیله مجرائی به دندان سمی یا فنگ Fang متصل می شوند .شش جفت غدد بزاقی در ناحیه سر قرار دارد . قلب مار کمی پائین تر از ناحیه سر قرار گرفته است . قلب از دو دهلیز مستقل و یک بطن که بطور ناقص تقسیم شده است تشکیل می شود . تغذیه جسم اغلب از خون مختلط سیاهرگ و سرخرگ انجام می شود . مارها فاقد مثانه اند و دارای دو کلیه در قسمت خلفی بدن و نزدیک آنال یا مخرج هستند . در قسمت خلفی کلیه ها ، لوله حالب قرار دارد . مجرای ادرار مستقیمأ در آنال (یا بالوعه یا مخرج ) باز می شود . بیضه ها در قسمت قدامی کلیه ها قرار گرفته اند و در قاعده آنال و در امتداد دم یک جفت آلت تناسلی تر وجود دارد که دارای خارکهای مخصوص و مجرای اسپرم (نطفه نر)است (هنگام مقاربت از یک آلت تناسلی نر استفاده می شود ).در جنس ماده به جای بیضه ها تخمدان قرار گرفته که به مهبل منتهی و به آنال یا مخرج متصل است . از نظر تولید مثل ظاهرأ مارها یا تخم گذار یا زنده زا هستند و گاهی حد فاصل این دو می باشند . در حالت اخیر تخم دارای جنین زنده ایست که قسمتی از رشد طبیعی آن در داخل شکم و قسمتی در خارج بدن انجام می گیرد .
دستگاه عصبی مارها از یک مغز کوچک و نخاع شوکی بزرگ تشکیل می شود .
قوی ترین حس مار همان لمس با زبان است که صدا و حرکات مختلف را از راه جذب ارتعاشات به استخوان گوش داخلی منتقل و ضعف بینائی را جبران می کند .
تغذیه مارها بر حسب نوع آنها از پستانداران ، قورباغه ها ، ماهی ها ، مارمولک ها ، تخم پرندگان ، کرمها و حشرات تأمین می شود . عمل هضم به کندی صورت می گیرد و جانور به هضم تمام مواد جز ناخن ، مو و پر قادر است .