آنتی اکسیدان چیست ؟ آیا گیاهان دارویی میتوانند خاصیت آنتی اکسیدانی نشان بدهند؟ آنتی اکسیدان ها افزودنی هایی هستند که غلظت اندکی از آنها برای محافظت خوارک ها و یا محافظ از بافت ها در برابر تهاجم رادیکال های آزاد و ترکیبات وابسته به رادیکال های آزاد به صورت وسیعی مورد استفاده قرار می گیرند. متاسفانه در راستای افزایش زمان انبار داری خوراک ها ، استفاده از آنتی اکسیدان های صناعی در فراورده های خوراک اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است. این مقاله کوتاه سعی دارد که پتانسیل آنتی اکسیدانی گیاهان دارویی را نشان بدهد
امروزه توجه زیادی به تولید محصولات عملگرا یا Functional food ، همچون تخم مرغ های غنی شده با اسیدهای چرب ضروری در بازار وجود دارد . اما متاسفانه چنین محصول هایی مستعد اکسیداسیون سریع و وسیع می باشند. بنابراین توجه و بهبود سیستم آنتی اکسیدانی ماکیان به هنگام تولید چنین محصولاتی دارای اهمیت زیادی می باشد (بهرامی و همکاران، ۱۳۹۰).
اما متاسفانه برخی از آنتی اکسیدان های صناعی مثل هیدورکسی تولوئن بوتیله شده یا BHT و هیدورکسی آنیسول بوتیله یا BHA به علت پتانسیل سرطان زایی خطرناک تشخیص داده شده اند ( ریشه و همکاران ، ۱۹۹۸). بنابراین در سال های اخیر منابع متعددی از آنتی اکسیدان ها با منشا گیاهی مورد مطالعه قرار گرفته اند که از میان ها آنها گیاهان آروماتیک و ادویه ها ، ویژگی های آنتی اکسیدانی موثری را در به تعویق انداختن پراکسیداسیون لیپیدها و خوراک های چرب از خود بروز داده اند که به همین دلیل مورد توجه پؤوهشگران قرار گرفته اند. به عنوان مثال ، دارچین خاصیت آنتی اکسیدانی قابل مقایسه ای با هیدروکسی تولوئن بوتیله نشان داده است (برنز و رورا، ۲۰۱۰).
لازم به توضیح است که فعالیت آنتی اکسیدانی گیاهان دارویی وابسته به ترکیبات فعال درونی آنها می باشد. در نتیجه شدت این فعالیت وابسته به حضور ترکیبات مزبور در بافت ها و یا عصاره های گیاهی است.
در مورد فعالیت آنتی اکسیدانی گیاهان دارویی ، پژوهش های بوست اوغلو و همکاران (۱۹۹۷) در مرغان تخمگذار نشان داد که افزودن تیمول به جیره ، پراکسیداسیون زرده تخم مرغ هایی را که در یخچال نگهداری شده بودند را کاهش داد که در نتیجه باعث افزایش زمان نگهداری تخم مرغ ها در یخچال شد. همچنین افزودن آنتی اکسیدان های طبیعی همچون عصاره رزماری (لوپز بوته و همکاران ، ۱۹۹۸ ) و یا کاتچین چای (تانگ و همکاران ، ۲۰۰۰) ظرفیت آنتی اکسیدانی گوشت مرغ را افزایش داد. همچنین مارسینکاک و همکاران (۲۰۰۸) نشان دادند که افزودن روغن اسانسی آویشن به جیره جوجه های گوشتی در کاهش اکسیداسیون چربی در مقایسه با جیره شاهد موثر بود. در نتیجه بهبود ثبات اکسیداتیو در نمونه های گوشتی پژوهش مزبور ممکن است ناشی از ترکسیات روغن اسانسی آویشن باشد که از طریق سیستم گردش خون در گردش خون ابقا شده بودند. در پزوهشی دیگر یودیم و دنیز (۱۹۹۹ و ۲۰۰۰) نیز گزارش کردند که که استفاده از آویشن و تیمول (به عنوان آنتی اکسیدان) منجر به افزایش اسیدای چرب غیر اشباع با چند باند دوگانه به ویژه اسید آراشیدونیک و دکوزا هگزا انوئیک اسید در فسفولیپیدهای کبد، مغز ، کلیه و قلب موش ها شد. این موضوع نشان داد که مکمل سازی با ترکیبات گیاهی مزبور به صورت موثری باعث برداشت رادیکال های آزاد شده و در شرایط درون تنی ، روی سیستم دفاع آنتی اکسیدانی همچون سوپر اکسید دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز و ویتامین Eتاثیرگذار می باشند .
منبع : خسروی فر ، ا. تاثیر برخی فیتوژنیک ها بر عملکرد، فراسنجه های خونی و هیستوپاتولوژی روده بلدرچینهای ژاپنی ( بخش کوتاهی ار بررسی منابع رساله دکتری تخصصی ) – دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر
