پروبیوتیک Probiotic چیست ؟ پروبیوتیک چه اهمیتی در تغذیه حیوانات تک معده ای دارد ؟ سال ها است که ما وازه پروبیوتیک را در تغذیه طیور می شنویم . در این مقاله می خواهیم به وازه پروبیوتیک بپردازیم تعاریف متعددی برای پروبیوتیک مطرح شده است. که ما در سطور زیر به آنها میپردازیم
پروبیوتیک مکمل های زنده ای هستند که دارای تاثیرات مفیدی بر حیوان میزبان میباشند. تاثیرات سودمند پروبیوتیک ها به دلیل نقش و فعالیت آنها در روده حیوان میزبان میباشد. پژوهشگر دیگری بنام کرافورد نیز تعریف مشابهی در مورد پروبیوتیک ها دارد:
” پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای هستند (همچون لاکتوباسیل ها) که در روده حیوان مستقر شده و منجر به بهبود استقرار میکرو ارگانیسم های مفید در روده میشوند.. پژوهشگر معروف دیگری بنام فولر نیز تعریف دیگری در مورد پروبیوتیک ارایه کرده است :
” پروبیوتیک ها موجودات زنده ای هستند که به خوراک حیوان اضافه میشوند . این مکمل های زنده منجر به بهبود تعادل میکروبی روده در حیوان میزبان می شوند.”
اما انجمن ملی غذای آمریکا یا The US National Food Ingredient Association نیز تعریفی به شرح زیر در مورد پروبیوتیک ارایه نموده است :
پروبیوتیک ها منبعی از میکروب های زنده خوراکی شامل باکتری ها ، قارچ ها و مخمرها میباشند
همچنین سازمان خواربار جهانی یا FAO و سازمان بهداشت جهانی یا WHO نیز تعریف مشابهی در مورد پروبیوتیک ها دارند که در سطر زیر ارایه میشود:
پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای هستند که به مقدار مناسب در اختیار حیوان قرار داده مشوند تا تاثیرات سودمند خود را بر روی حیوان میزبان برجای بگذارند.
بنابراین اگر همه تعاریف فوق را در کنار یکدیگر قرار بدهیم می توانیم به نتیجه زیر برسیم :
۱- پروبیوتیک ها موجودات زنده هستند
۲- باید به مقدار مناسبی در اختیار حیوان قرار گیرند تا اثرات خود را بر جای بگذارند.
۳- اثرات سودمندی دارند که بیشتر این اثرات در روده حیوان متمرکز شده است.
همه میدانیم که در دستگاه گوارش پرندگان، باکتری های مفید و باکتری های مضر در کنار یکدیگر زندگی میکنند. امروزه اکثر محققین معتقدند که در حالت عادی (شرایط بدون تنش) تعادل ناپایدار و شکننده ای بین باکتری های مفید و باکتری های مضر در روده پرندگان وجود دارد (لطفا به کلمه های عادی و ناپایدار دقت فرمایید !! متاسفانه در بیشتر موارد پرندگان ما در حالت عادی به سر نمی برند !! بلکه انها تحت استرس و تنش میباشند !)
زمانی که چنین تعادل مناسبی در بین باکتری های مضر و مفید روده برقرار باشد ، در آن صورت ما شاهد بیشترین بازدهی پرندگان خواهیم بود. اما متاسفانه در زمانی که به حیوان استرس تحمیل می شود، تعادل شکننده فوق از هم پاشیده و از بین می رود . در چنین شرایطی متاسفانه ، شاهد کاهش تعداد باکتری های سودمند روده ای همچون لاکتوباسیل ها خواهیم بود. همچنین در حالت استرس باکتری های مضر روده ای توانایی و فرصت بیشتری برای رشد و تکثیر پیدا میکنند. در چنین شرایطی ، پرنده ها مستعد ابتلا به برخی از بیماری ها همچون اسهال و ناراحتی های تحت بالنیی خواهند بود که در نهایت منجر به کاهش رشد، کاهش شاخص های تولید و کاهش بازده خوراک خواهد شد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که تثبیت باکتری های مفید در دستگاه گوارش بسیار مهم می باشد. اما متاسفانه تثبیت فلور مفید روده ای در پرنده ها میتواند تحت تاثیر عوامل محیطی، استرس و آنتی بیوتیک ها قرار بگیرد.
در حیات وحش ، جوجه هایی که سر از تخم دراورده و متولد میشوند، فلور میکوربی مفید را از طریق خوردن مواد خوراکی آلوده به مدفوع مادر (و یا حتی خوردن مدفوع مادر) بدست می آوردند و بدین طریق آنها با خوردن چنین موادی در اوایل زندگی خود، میتوانند جمعیت مناسبی از باکتری های مفید روده ای را در دستگاه گوارش خود ساکن کنند و بدین طریق از حملات باکتری های مضر و فرصت طلب دیگر در امان باشند. اما در پروش صنعتی ، جوجه های متولد شده در دستگاه جوجه کشی به چنین منبع ارزشمند باکتریایی دسترسی ندارند چراکه آنها به دور از مادران خود و در دستگاه جوجه کشی متولد می شوند. بنابراین استفاده سریع و فوری از پروبیوتیک ها در جیره جوجه های تازه متولد شده بسیار مهم خواهد بود. با استفاده از پروبیوتیک ها ، باکتری های مضر فرصت اندکی برای تکثیر و جایگزینی در روده را خواهند داشت.
