آب در تغذیه طیور و دام چه نقشی دارد؟ همه ما میدانیم که موجودات زنده از جمله دام و طیور برای ادامه حیات خود نیاز به آب دارند. ما در این مقاله مروری به اهمیت آب در تغذیه دام و طیور خواهیم پرداخت . این مقاله به صورت پرسش و پاسخ مطرح شده است و در انتها نیز منابع مورد استفاده برای تهیه این مقاله آورده شده است. هدف ما بیان خلاصه و کاربردی از اهمیت آب در تغذیه طیور و همچنین اهمیت آب در تغذیه دام می باشد.
۱- چرا حیوان به آب نیازمند است و چرا در اثر کمبود آب حیوانات تلف می شوند ؟ تلف شدن موجودات در اثر کمبود طولانی آب و تشنگی مفرط به این دلیل است که آب نقش های بسیار مهمی در فیزیولوژی و متابولیسم حیوانات دارد. به طوری که در اثر کمبود شدید آب این واکنش های متابولیکی دچار اختلال شده و حیوان به دلیل اختلال و یا توقف این فعالیت های فیزیولوژیکی است که تلف خواهد شد.
۲- با توجه به سوال و جواب فوق ، وظایف فیزولوژیکی و متابولیکی آب چیست ؟
میتوان گفت که تمام واکنش های درون سلولی بدن در یک محیط آبی صورت میگیرد. مولکول های آب در تمامی واکنش های متابولیکی درون سلولی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم نقش دارند. بنابراین کمبود آب دقیقا ، کارکرد درون سلولی و واکنش های درون سلولی را هدف قرار میدهد . میدانیم که حیوانات موجوداتی پر سلولی هستند و از اجتماعی از میلیاردها سلول ساخته شده اند . در نتیجه کمبود آب باعث اختلال در عملکرد تمامی این سلول ها خواهد شد. از سوی دیگر میتوان گفت که :
آب در انتقال مواد مغذی و دفع مواد زاید بدن نقش دارد. در نتیجه کمبود آب میتواند منجر به اختلال در دفع مواد زاید و سمی از بدن شود
آب در تنظیم درجه حرارت بدن حیوانات نقش بسیار مهمی دارد. باید بگوییم که برای خارج کردن یک مگاژول گرما از بدن ، نیاز به تبخیر ۴۰۰ گرم آب از بدن می باشد.
آب در نگهداری شکل و قوام سلول های بدن نقش دارد. آب را در درون سلول ها و اندامک های آن همچون واکوئول ها یافت می شود . گفته می شود که مقدار از آب درون سلولی به صورت کریستالیزه در دیواره های سلولی گیاهان محصور می باشد.
آب در لغزندگی مفاصل و دیگر اعضای بدن نقش دارد
آب برای حل شدن اکسیژن در ریه ها مورد نیاز می باشد
آب در تولیدات حیوان و پرنده همچون شیر ، جنین و تخم مرغ یافت می شود. آبستنی و شیردهی مقدار مصرف آب را افزایش میدهند . حیوانات آبستن آب بیشتری را مصرف میکنند. زیرا آنها برای رشد جنین به آب بیشتری نیاز دارند . فایچنی و همکاران (۲۰۰۴) معتقدند که در میش های مرینوس آبستن روزانه ۸۲ میلی لیتر آب توسط جنین مصرف می شود و مجموع آب جریان یافته بین جنین و مادر جنین ۱۶ نا ۴۳ لیتر در هر ساعت می باشد.
شیر حدودا ۸۵ درصد آب دارد یک محاسبه ساده نشان میدهد که بزها ، مادیان ها و گاوهای شیری در هر روز ممکن است تقریبا ۶، ۱۷ و ۳۸ کیلوگرم از آب مصرفی را به همراه شیر دفع کنند. گاوهای شیری برای تولید ۱ کیلوگرم شیر به حدود ۲٫۵ کیلوگرم آب نیاز دارند
۳- چرا شتر ها به دمای بالای محیط مقاومت بیشتری نشان میدهند؟ برای پاسخ دادن به این سوال باید بگوییم که حیوانات آب مورد نیاز خود را از سه طریق آب آشامیدنی ، آب موجود در خوراک و آب متابولیکی تامین میکنند. شاید شما سوال کنید که آب متابولیکی چیست ؟ همان طور که در سطور پیشین نیز گفتیم در درون سلول های موجودات زنده واکنش های بیوشیمایی روی میدهد . برخی از این واکنش ها نیاز به مصرف آب دارند و برخی از واکنش ها تولید آب میکنند. به عبارت دیگر آب متابولیکی بر اثر اکسیداسیون مواد آلی ایجاد میشود چراکه در ساختمان مواد آلی هیدورژن یافت می شود و در اثر تلفیق اکسیژن و هیدوژن آب تولید خواهد شد. معمولا آب متابولیکی به اندازه ۵ تا ۱۰ درصد آب آشامیدنی تولید میشود. از سوی دیگر میدانیم که آب در تنظیم دمای بدن و دفع حرارت تولیدی از بدن نقش دارد. مسله جالب این است که حیوانات از منابع آب مختلف برای تنظیم درجه حرارت بدن خود استفاده میکنند ! شتر آب موجود در مواد گوارشی را بیرون کشیده و از آن در تنظیم دمای بدن استفاده میکند ولی این درحالی است که گوسفند در این مورد از آب داخل سلولی استفاده میکند و این موجب می شود که حساسیت بیشتری در مقابل تنش گرمایی داشته باشد.
منابع : دانستنی های کاربردی در تغذیه دام و طیور (دکتر دیباور)
دانش تغذیه دام (شهریار اقدم ، نوبخت ، تقی زاده)
تغذیه دام (اسکات)
