تقسیم بندی اسیدهای آمینه چه تغییری یافته است؟ آیا تقسیم بندی اسیدهای آمینه به دو صورت اسیدهای آمینه ضروری و اسیدهای آمینه غیر ضروری میتواند جوابگوی تغذیه مدرن باشد؟ در تقسیم بندی جدید جایگاه و اهمیت اسیدهای آمینه چه تغییری یافته است؟
در سال های نه چندان دور تقسیم بندی اسیدهای آمینه در تغذیه طیور بر اساس نیاز غذایی و تعادل رشد انجام می شد. به طوری که در پرنده اسیدهای آمینه به دو دسته اسیدهای آمینه ضروری و غیر ضروری تقسیم بندی می شدند. اسیدهای آمینه ضروری آن دسته از اسیدهای آمینه هستند که ضرورتا می بایستی از طریق جیره تامین شوند چراکه پرنده قادر نیست آنها را به طور کامل و یا در حد نیاز در درون بدن خود بسازد. بنابراین ذکر این نکته خالی از لطف نیست که حضور اسیدهای آمینه غیر ضروری در بدن نیز برای پرنده حیاتی است اما کلمه غیر ضروری نشان دهنده این است که پرنده میتواند آنها را از طریق مسیرهای متابولیسمی و با استفاده از یک سری از پیش سازها در درون بافت های خود بسازد.
مطابق با تقسیم بندی قدیمی، اسیدهای آمینه ضروری در طیور شامل موارد زیر بودند :
آرژنین
گلایسین
هیستیدین
ایزولوسین
لوسین
لیزین
متیونین
فنیل آلانین
پرولین
ترئونین
تریپتوفان
والین
همچنین مطابق با تقسیم بندی قدیمی، اسیدهای آمینه غیرضروری در طیور نیز شامل موارد زیر بودند:
آلانین
آسپاراژین
آسپارتات
سیستئین
گلوتامات
سرین
تائورین
تیروزین
گلوتامین
امروزه مطالعات به خوبی نشان می هند که ترکیب جیره از جمله اسیدهای آمینه می تواند بر روی سیستم ایمنی و میزان حساسیت پرندگان به انواع بیماری ها تاثیرگذار باشد. به طوری که مواد مغذی جیره می تواند روی کل سیستم ایمنی و یا بخشی از سیستم ایمنی تاثیرگذار باشد. در ابتدا باید به این نکته توجه کنیم که دانشمندان از طریق چندین روش می توانند وضعیت سیستم ایمنی پرنده را به طور مستقیم و یا غیر مستقیم اندازه گیری بکنند. به عنوان مثال اندازه گیری سطح یا تیتر آنتی بادی های سرمی، شمارش تعداد (انواع) لنفوسیت های خونی، اندازه گیری غلظت سیتوکین ها ، سنجش وزن اندام ها یا ارگان های مربوط به سیستم ایمنی و همچنین میزان توانایی وقدرت پرنده در بهبودی پس از ابتلا به یک بیماری، از انواع روش های اندازه گیری قدرت سیستم ایمنی پرنده می باشد. مطابق با بسیاری از پژوهش های صورت گرفته که در حد فاصل سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ انجام گرفته است میتوان این گونه نتیجه گرفت که بسیاری از اسیدهای آمینه دارای نقش دوگانه در بدن پرنده ها می باشند. به طوری که اسیدهای آمینه علاوه بر مشارکت در ساخت عضلات وظیفه یا وظیفه های مهم دیگری نیز بر عهده دارند. بنابراین اگر فقط تعادل رشد را مبنای تقسیم بندی اسیدهای آمینه قرار بدهیم راه نادرستی را طی کرده ایم.
در این راستا باید بگوییم که امروزه یک واژه جدیدی به نام اسیدهای آمینه عملکردی یا اسیدهای آمینه وظیفه دار (Functional amino acids) تعریف شده است. حال باید بدانیم که اسیدهای امینه عملکردی چیست و این نوع از اسیدهای آمینه چگونه تعریف می شوند:
اسیدهای آمینه عملکردی به آن دسته از اسیدهای آمینه اطلاق می شود که از طریق تنظیم مسیرهای متابولیسمی باعث بهبود سلامتی حیوان، رشد، شیردهی و ارگان های تولید مثلی حیوان یا پرنده می شوند.
تقسیم بندی جدید اسیدهای آمینه چگونه است :
پژوهشگری به نام Wu و همکاران اش در سال ۲۰۱۳ میلادی تقسیم بندی جدیدی از اسیدهای آمینه ارایه داده اند. به طوری که ایشان اسیدهای آمینه طیور را به ۶ دسته تقسیم کرده است که شامل مواد زیر می باشد. بنابراین گمان می رود که تقسیم بندی قدیمی اسیدهای آمینه به دو گروه ضروری و غیر ضروری در آینده ای نزدیک منسوخ شود. به طور خلاصه Wu و همکاران اش اسیدهای آمینه در تغذیه طیور را به صورت زیر گروه بندی کردند.
۱- nutritionally essential amino acids یا اسیدهای آمینه ضروری که از نظر تغذیه ای ضروری می باشند و با علامت اختصاری EAA نشان داده میشوند که شامل هیستدین، ایزولوسین، لیزین، فنیل آلانین، ترئونین و والین می باشند
۲- nutritionally essintial-functional یا اسیدهای آمینه ضروری وظیفه دار که به اختصار F-EAA نامیده می شوند که شامل آرژنین ، سیستئین ، گلایسین ، لوسین ، متیونین ، پرولین ، تریپتوفان و تیروزین می باشد. اگر به دسته بندی قدیمی نگاه کنید متوجه می شوید که تیروزین جزو اسیدهای آمینه غیر ضروری تقسیم بندی شده بود و این در حالی است که در تقسیم بندی جدید جزو اسیدهای آمینه ضروری وظیفه دار طبقه بندی شده است. همچنین در این تقسیم بندی دو اسیدآمینه معروف یعنی اسیدهای آمینه لیزین و متیونین در دو گروه جداگانه قرار کرفته اند.
۳- Conditionally essential amino acid اسید آمینه ضروری مشروط که با علامت اختصاری CEAA نشان داده می شود که شامل اسید آمینه گلوتامین یا Gln می باشد. باید این نکته را ذکر کنیم که در تقسیم بندی قدیمی گلوتامین جزو اسیدهای امینه غیرضروری قلمداد میشد
۴- conditionally essential – functional یا اسیدهای آمینه ضروری وظیفه دار مشروط که با علامت اختصاری F-CEAA نشان داده می شوند که شامل اسید گلوتامیک (GLu) و تائورین (Tau) می باشد.
۵- nutritionally nonessential اسیدهای آمینه غیر ضروری که با علامت اختصاری NEAA نشان داده می شوند و شامل آلانین (Ala) ، آسپاراژین (Asn) و سرین (Ser) می باشند. نکته جالب در این گروه بندی کاهش تعداد اسیدهای آمینه غیر ضروری در مقایسه با تقسیم بندی قدیمی می باشد. به طوری که در تقسیم بندی قدیمی تقریبا ۹ اسید آمینه در گروه اسیدهای آمینه غیر ضروری قرار می گرفت و این در حالی است که تعداد انها در این تقسیم بندی به سه عدد کاهش یافته است
۶- nutritianolly nonessential- functional اسید آمینه غیرضروری وظیفه دار که با علامت اختصاری F-NEAA نشان داده می شود که شامل اسید آمینه آسپارتات (ASP) می باشد.