اسامی دیگر این بیمیاری عبارت است از: (Grass Tetany) کزاز علفی ، (Lactation Tetany) کزاز شیرواری
(Wheat Pasture Poisoning) و مسمومیت مرتع گندم (Grass Staggers) گیجی علفی این بیماری خاص نشخوارگنندگان است . (اکثر در گاوهای شیری دیده میشود) علت بروز این بیماری کاهش منیزیم سرم است و در صورت عدم درمان بموقع بیماری کشنده است و مرگ بر اثر اختلالات تنفسی اتفاق میافتد. این بیماری در گاوهای شیری بیشتر در سنین ۴ ۷ سالگی و در دوماه پس از زایش بیشتر دیده می شود. ولی بیماری می تواند در گاوهای گوشتی، گوساله ها، تلیسه ها و گاوهای خشک هم دیده شود. میزان منیزیم سرم در نشخوار کنندگان dlit۱/ ۳ ۷ mg dlit۱ می – mg است. در بیما ران کمبود منیزیم مزان آن به رسد.
پاتوژنز:
کاهش منیزیم سرم، آزاد شدن استیل کولین را تسهیل میکند و منجر به بروز تتانی می شود . البته میزان
کاهش نشان می دهد و شاید دلیل وجود علائم C.S.F منیزیم عصبی کاهش منیزیم مغز باشد. وقتی دام بمدت ۲۴ ۴۸ ساعت گرسنگی بکشد و یا در هوای بارانی و باد باشد، هورمون آدرنالین ترشح می – شود که هورمون استرس است و دارای اثر لیپولیتیک می – باشد. در نتیجه ذخایر چربی تجزیه میشود.
علائم بالینی:
بیماری به سه فرم دیده میشود: فرم حاد ⇐ دام از چرا کردن دست می کشد. انقباض و انبساط آنی ماهیچه ها و گوش ها را از خود نشان می دهد و گوشش را مرتباً میچرخاند. دام بسیار تحریک پذیر است و در اثر وارد کردن تحریک نعره می کشد و به این طرف و آنطرف دیوانه وار فرار می کند. همچنین دام دچار دندان قروچه و عدم ت عادل است و روی زمین افتاده و دچار تتانی در دست و پاها میشود.
نیستاگموس، ترشح ، opistotonus در این مدت دام دچار کف در دهان، پوشانده شدن چشم بوسیله پلک سوم، انقباض پلک ها )چشمها از حدقه بیرون زده( و سیخ شدن گوشها میشود.
بین حملات تشنج، دام کاملاً آرام روی زمین دراز می – کشد ولی در اثر تحریک یا لمس حیوان، دچار تشنج شده و ممکن است در طی یکی از این حملات ،تلف شود. تعداد تنفس و پالس قلبی افزایش می یابد و دمای بدن به علت انقباضات عضلانی ممکن است به ۴۰ تا ۴۱ درجه برسد. این فرم بیماری به درمان خوب جواب میدهد.
فرم تحت حاد ⇐ در این نوع بمدت ۳ الی ۴ روز حیوان کم اشتهایی مختصری را نشان می دهد. سپس حرکات پاهای حیوان ناموزون می شود و دچارعدم تعادل می گردد و در مقابل تحریک برای واداشتن حیوان به حرکت، مقاومت می – کند. حیوان مرتباً سرش را تکان می دهد و تعداد دفعات ادرار و مدفوع افزایش و میزان تولید شیر و حرکات شکمبه کاهش مییابد.
دام دچار لرزش عضلانی و تتانی خفیف در پاها است و چفت شدن فک ها) است . تتانی در دام ) Trismus حیوان دچار بصورت خفیف دیده می شود و حیوان سرش را عقب نگه می – دارد. ایجاد صدا یا حرکات ناگهانی و یا لمس دام، منجر به بروز تشنج در دام میشود. حیوانی که علائم فرم تحت حاد را نشان می دهد ممکن است طی چند روز بهبود یافته و یا زمین گیر شده و به فرم حاد بیماری گرفتار شود. این فرم بیماری به درمان جواب می دهد ولی تمایل زیادی به عود بیماری دارد. فرم مزمن ⇐ در تعداد زیادی از دامهای گله، میزان منیزیم سرم کمتر از حد طبیعی است ولی علائمی را نشان نمی دهند. فقط تعداد کمی از دامهای گله علائم مبهمی مثل گیجی، تنبلی، تغیر اشتها و برخی مواقع تعدادی از علائم اصلی بیماری را نشان میدهند.
تشخیص تفریقی:
بیماری را باید از مسمومیت با سرب، هاری و فرم عصبی کتوز تفریق داد. البته این بیماری می تواند با تب شیر و کتوز بصورت توام بروز نماید.
درمان:
الف) تجویز محلول های حاوی منیزیم و کلسیم) % ۲۵ بروگلوکونات کلسیم و ۵% هیپوفسفیت من یزیم ). از این CMP و ۵۰۰ سی سی هم محلول IV محلول ۵۰۰ سی سی به صورت SC بصورت همزمان تزریق میکنیم
ب )تجویز محلول منیزیم ( ۲۰ % سولفات منیزیم) ۲۰۰ تا ۳۰۰سی سی از محلول ۲۰ % سولفات منیزیم تزرق می کنیم . چون عیار منیزیم با این IV بصورت ترزیق پس از ۳ سا عت در خون کاهش می یابد، بهتر است که SC ۲۰۰ از محلول ۵۰ % سولفات منیزیم بصورت cc همزمان تزریق شود.
ج) محلول منیزیم ( ۱۵ % لاکتات منیزیم) ۲۰۰ تا ۴۰۰ سی سی از محلول ۲۵ % لاکتات منیزیم تزریق شود. IV بصورت لاکتات منیزیم بمدت طولانی در خون باق ی می ماند و عیار منیزیم را بالا نگه میدارد. خالی از خطر نیست I.V * تزریق املاح منیزیم بصورت زیرا روی بصل النخاع و قلب تاثیر سوء دارد و می تواند باعث اختلالات تنفسی و مرگ دام شود . در صورت مشاهده چنین عوارضی بلافاصله تزریق منیزیم را قطع می کنیم۱۰۰ از محلول ۱۰ % از (بروگلوکونات کلسیم را بصورت cc و به دام تزریق میکنیم. IV بهترین روش درمان استفاده از محلول سولفات منیزیم میباشد.
پیشگیری:
خوراندن املاح منیزیم از بروز بیماری پیشگیری می – کند. ۶۰ اکسید منیزیم بصورت خوراکی (روزانه) gr ← گاو ۷ اکسید منیزیم بصورت خوراکی (روزانه) gr ← گوسفنددر مناطق بارانی حتماً برای دام سرپناه در نظر گرفته شود. اضافه کردن کودهای منیزیم به زمین های کشت علوفه و کم کردن کودهای پتاسی.
