توليدمثل و آبستني در گربه
گربه های ماده در حدود ۶ تا ۷ ماهگي به سن بلوغ مي رسند و در اين سن است كه رفتارهاي جنسي از آنها سر مي زند . از اين سن به بعد آنها چندين بار در سال فحل مي شوند كه فواصل بين هر فحلي آنها حدود ۳ تا ۴ هفته است . گربه ها در طي اين دوران (دوران فحلي) به حالت پذيرش جنسي در مي آيند . گربه هاي نر كمي ديرتر (بطور متوسط در ۱۱ ماهگی) به سن بلوغ مي رسند .
در مواقع فحلي ، گربه ماده به گربه نر نزديك مي شود و سپس در مقابل وي خم شده ، صداي ناله مانندي از خود درآورده و بدن خود ، مخصوصا ً مقعد و دستگاه تناسلي اش را مي ليسد و آنگاه روي زمين غلطيده و بدن خود را بوسيله چنگالهايش مي خارد . قبل از آم-يز-ش جن-سي ، گربه هاي نر وضعيت خاصي به خود مي گيرند . به اينصورت كه بي حركت مانده و دهان خود را به مدت چند ثانيه باز نگه مي دارند . در اين موقع گربه ماده نيز پاها را جمع كرده و ستون فقرات وي در اين حالت دچار يك انحناي بسيار زياد به سمت جلو (Lordosis) مي شود سپس در ابتداي شروع عمل ج-ن-سي به محض نزديك شدن گربه نر به گربه ماده ، جنس نر صدايي از خود در مي آورد در اين حين گربه ماده با خم كردن قسمت پشتي بدن خود آماده پذيرش گربه نر مي شود . در ادامه گربه نر بر روي جفت خود پريده ، پوست ناحيه بالاي گردن وي را گرفته و با پنجه هاي قدامي اش گربه ماده را مشت و مال مي دهد و نهايتا ً عمل دخ-ول انجام مي شود . اين وضعيت ۱ تا ۲ دقيقه ادامه مي يابد و سپس ان-زال صورت مي گيرد .
پس از اتمام آم-يزش ، جنس نر بلافاصله دور مي شود زيرا در غير اينصورت مورد حمله گربه ماده قرار خواهد گرفت . در اين هنگام گربه ماده روي زمين غلطيده ، دهان ، بيني و اطراف صورت خود را به زمين مي مالد و در مواقعي پاها و بدن و دستگاه تناسلي اش را مي ليسد . پس از يكبار عمل جن-س-ي اكثر گربه هاي نر ، ديگر ميلي به تكرار عمل ج-نس-ي ندارند ولي گاهي ديده شده كه پس از چندين دقيقه دوباره گربه نر در آم-يز-ش جنس-ي شركت كرده است .
پس از انجام عمل جن-سي و در صورت سالم بودن گربه ماده و بارور شدن آن ، وي ديگر فحل نخواهد شد و اين خود تأييدي بر موفقيت آميز بودن عمل جنسي و آبستن شدن گربه ماده است . طول مدت آبستني در گربه بطور متوسط ۶۵ روز است و تقریبا ً در هفته سوم آبستنی ، سر پستانهای گربه ماده به رنگ قرمز در مي آيد . در اين زمان وزن آنها ممكن است تا حدود ۲ كيلوگرم افزايش يابد . در اين هنگام تغييري در رفتار گربه ماده ديده مي شود كه از آن بعنوان رفتار مادري ياد مي شود .
اين رفتار مادري از لحظه اي كه بچه گربه در شكم مادر احساس مي شود ، شروع مي شود . گربه ماده با علاقه خاصي از جنين هايش حمايت مي كند . آنها در مراحل اوليه نياز چنداني به مراقبتهاي غذايي و حمايت هاي ديگر ندارند ، با اين حال در هفته هاي آخر كه رشد جنين ها سرعت بيشتري به خود مي گيرد اشتهاي مادر افزايش مي يابد . در اين موقع هيچگاه سعي نكنيد غذاهاي پرچرب و غني از كربوهيدرات به حيوان بخورانيد ، زيرا اين مواد غذايي باعث چاق شدن وي گشته و چاقی ، خود می تواند در عمل زايمان حیوان مشکل ایجاد کند . در مقابل مي توانيد مقدار غذاهاي پروتئيني را افزايش دهيد . اضافه كردن كلسيم و ويتامين به جيره نيز خالي از لطف نخواهد بود .
در طول دوره آبستني ، گربه آبستن را با احتياط حمل و نقل كنيد و هرگز براي لمس جنين هاي داخل رحم ، شكم گربه را فشار ندهيد زيرا اينكار ممكن است آسيب جدي به جنين ها وارد سازد .
حدود دو هفته مانده به زايمان به گربه خود اجازه بيرون رفتن از خانه را ندهيد ، يك جعبه يا كارتن گرم و تميز را بعنوان محل زايمان آن تدارك ديده و بهتر است كه آنرا در جاي نسبتا ً تاريكي قرار دهيد . ولي در هر حال چنانچه گربه جاي ديگري را براي زايمان خود ترجيح مي دهد ، جعبه را به همان جا منتقل كنيد .
گربه ماده در موقع زايمان حركاتي به شكم خود داده و اين عمل وي كه از رفتار و محبت مادري اش منشاء مي گيرد عبور جنين را از مجراي رحمي آسان مي سازد . با خروج كيسه آمنيوتيك و پاره شدن آن و ريختن مايع جنيني ، گربه ماده اقدام به ليسيدن بچه هاي مي كند اين باعث تحريك سيستم تنفسي آنها مي شود . سپس گربه با علاقه و دقت خاصي بند ناف بچه گربه ها را قطع كرده و آنها را مي بلعد . چنانچه پس از زايمان ، حيوان دچار تب ، بي قراري و خونريزي شديد از ناحيه واژن شود ، حتمآ با دامپزشك تماس حاصل كنيد . بطور متوسط گربه هاي ماده ، ۴ عدد بچه گربه به دنیا می آورند . به یاد داشته باشید که در هنگام تولد تا حدود ۲ هفتگی توله ها ، چشمان آنها بسته است .
گربه هاي ماده معمولا ً بدون نياز به كمك ، براحتي زايمان كرده و بند ناف بچه گربه ها را نيز بريده و ساير اقدامات ضروري حين زايمان و پس از آن را انجام مي دهند . ولي گاهي اوقات ، بويژه ماده گربه هايي كه براي اولين بار زايمان مي كنند ممكن است پرده ه يا غشايي را در محل مورد نظر پاره نكنند و يا اينكه در بريدن بند ناف مشكل داشته باشند . در چنين مواقعي بايد به كمك گربه بشتابيد . در مرحله اول پرده هاي غشايي كه دور بچه گربه ها را احاطه كرده ، پاره كرده و دقت داشته باشيد كه آنها روي سوراخهاي بيني را نگرفته باشند . سپس با استفاده از يك پارچه نرم و گرم آنها را خشك كنيد .
براي بريدن بند ناف يك قيچي كاملا استريل آماده كرده و ابتدا با استفاده از يك نخ ابريشمي كاملا تميز ۲ تا ۳ سانتيمتري ابتداي آن (ابتداي جنيني) را محكم گره بزنيد و سپس با قيچي حدود ۱ سانتيمتر پايينتر از گره (دورتر از جنين) را بريده و در نهايت بچه گربه ها را درون يك كارتن با جعبه نرم و پاكيزه و گرم قرار دهيد .
گربه ماده پس از زايمان بدقت از بچه هايش مواظبت كرده و به آنها شير مي دهد و حدود ۸ هفته پس از زايش محبت مادر به منتهي حد خود مي رسد .
با بزرگتر شدن بچه گربه ها مراقبت و حمايت مادر از آنها كاهش يافته و بجاي شير دادن به بچه ها در كنار آنها نشسته و ناظر حركاتشان شده (در حدود ۶ هفتگي) و قسمتي از غذاي خود را به آنها مي دهد . از همين موقع شما مي توانيد به تربيت بچه گربه ها اقدام كنيد .
چنانچه به هر دليل بچه گربه ها مادر خود را از دست بدهند ، به تنهايي قادر به ادامه زندگي نيستند . بهترين راه براي مواظبت و نگهداري از اين بچه گربه ها اين است كه آنها را پیش گربه ديگري كه به تازگي زايمان كرده بگذاريد تا وي آنها را شير دهد . در غير اينصورت بايد خودتان با استفاده از شير گاو آنها را تغذيه كنيد . البته شير گاو براي تغذيه بچه گربه ها چندان غني نيست . توجه داشته باشيد كه هيچگاه شير را به زور به توله ها نخورانيد و احتياط كنيد كه آن به درون ناي بچه گربه ها نرود .
جلوگيري از آبستني
ساليانه تعداد زيادي از گربه هاي اهلي كه ناخواسته به دنيا مي آيند ، معدوم مي شوند . براي جلوگيري از اين مسئله بايد گربه ها را عقيم كرد . گربه هاي ماده را به روش جراحي و با خارج ساختن رحم و تخمدانهايش عقيم مي كنند و در مورد گربه هاي نر نيز با در آوردن بيضه ها آنها را اخته مي كنند . رفتار جنسي گربه هاي ماده پس از ۲۴ ساعت از عقيم ساختن آنها بطور كامل از بين خواهد رفت . معمولا ً بهترين سن براي عقيم كردن ماده گربه ها بين ۴ تا ۶ ماهگي است . اين عمل علاوه بر اينكه جلوي تولد بچه گربه هايي كه به احتمال زياد در آينده بدليل نداشتن صاحب و محلي براي زندگي تبديل به گربه هاي ولگرد خواهند شد مي گيرد ، به سلامتي ماده گربه ها نيز كمك شاياني مي كند . چرا كه بسياري از گربه هايي كه عقيم نمي شوند ، به عفونت رحم و كيست هاي تخمداني ، مبتلا مي شوند . گربه هاي نري كه اخته نشده اند با پاشيدن ادرار و تعيين قلمرو ، محيط را آلوده مي كنند ولي در گربه هاي اخته شده چنين رفتاري مشاهده نمي شود .
