آشنایی با توليد مثل خرگوش

خرگوشها تخمك گذاري القايي دارند . اين بدين معني است كه براي تخمك گذاري ، حضور جنس نر و يا تحريك جفت گيري لازم است . سيكل فحلي در خرگوش ها خيلي واضح نيست ، بلكه آنها يك ريتم توليد مثلي دارند كه شامل دو فاز است :

يك فاز پذيرش ۱۴ ـ ۱۲ روزه كه در اين مدت خرگوشها تمايل به جفت گيري دارند
و يك فاز عدم پذيرش ۲ ـ ۱ روزه كه در اين مدت اجازه جفت گيري داده نمي شود .

تخمك گذاري تقريبا ً ۱۰ ساعت پس از جفت گيري و در نتيجه تحريك انجام شده ، صورت مي پذيرد . در هنگام جفت گيري مي بايست خرگوش ماده را به قفس نر منتقل نمود ، در غير اينصورت ممكن است نزاع صورت گرفته و يا اينكه خرگوش نر تمايلي به جفت گيري نداشته باشد . عواملي وجود دارند كه بر طول اين دو فاز مؤثر هستند كه از جمله آنها مي توان به وارد زير اشاره نمود :

تغذيه

كه اگر مناسب نبوده و انرژي ، پروتئين و مواد معدني كافي را تأمين ننمايد ، باعث طولاني تر گشتن فاز عدم پذيرش مي گردد .

نور

با افزايش طول روز فعاليت جنسي آغاز مي گردد . اصولا براي اينكه فاز پذيرش آغاز گردد حداقل به ۱۴ ساعت روشنايي نياز مي باشد و اين امر نشان دهنده آنستروس فصلي در خرگوش است ، بدين ترتيب كه در شرايط نگهداري حيوان در خارج از منزل ، حول و حوش ماههاي اسفند و فروردين توليد مثل آغاز گرديده و حوالي ماههاي شهريور و مهر خاتمه مي يابد . در شرايط نگهداري حيوان داخل منزل محدوديت توليد مثلي فوق وجود ندارد و در تمام طول سال ريتم توليد مثلي مي تواند حضور داشته باشد .

درجه حرارت

با افزايش درجه حرارت ، فعاليت جنسي افزايش مي يابد كه البته مناسبترين دما در اين حالت ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتيگراد مي باشد .

تحريكات جنسي

در گله هايي كه خرگوشهاي نر و ماده بصورت توأمان نگهداري شده و حضور يكديگر را حس مي كنند ، فاز پذيرش جنسي زودتر آغاز مي گردد .

اندازه

خرگوشهاي نژاد كوچك زودتر (حدود ۴ ماهگي) از نژادهاي بزرگ (حدود ۶ ـ ۵ ماهگي) به بلوغ جنسي مي رسند

جنس

خرگوشهاي ماده نسبت به نرها زودتر بالغ مي شوند .

آبستني و زايمان

طول دوره آبستني در خرگوش ۳۰ تا ۳۲ روز است . حدود روز ۲۸ پس از جفت گيري مي بايست يك جعبه زايمان (Nest box) در داخل قفس خرگوش ماده قرار داد . چرا كه در هفته آخر آبستني خرگوش ماده ، موهاي ناحيه شكم خود را كنده و بعنوان بستر در داخل جعبه زايمان قرار مي دهد . در اين حالت دهان حيوان پر از گلوله هاي مو مي باشد و اين عمل لانه سازي (Nest building) وي ممكن است با خارش اشتباه گردد . زايمان معمولا ً در طول شب صورت مي گيرد و نوزادان بدون مو و فاقد قدرت بينايي و شنوايي و به تعداد ۸ ـ ۵ عدد بدنيا مي آيند . چشمهاي آنها در حدود ۱۰ روزگي گشوده مي شود و از روز سوم پوشش بدنشان شروع به رشد مي كند . بچه خرگوشها معمولا در حدود ۳ هفتگي از جعبه زايمان خارج شده و بتدريج شروع به خوردن غذاهاي جامد مي كنند . طول شيرخوارگي معمولا ۴ تا ۶ هفته است .

آبستني كاذب

طول آبستني در خرگوش ۳۲ ـ ۳۰ روز است . حال اگر خرگوش ماده جفت گيري نكند ولي به علت تحريك جنسي تخمک آزاد گردد ، در اينصورت جسم زرد ايجاد شده و بر روي تخمدان باقي مي ماند كه باعث ايجاد علايم آبستني در حيواني كه جفت گيري نكرده مي گردد . اين حالت معمولا ً ۱۸ روز طول مي كشد .