گاو پستانداری است سم‌دار، نشخوارکننده و تهی‌شاخ از راسته زوج‌سُمان، از خانواده گاوسانان. خانوادۀ گاوسانان در برگیرندۀ چندین سرده است که سردۀ Bos همۀ گاوها و گاومیش‌ها را در بر می‌گیرد.
جد گاوهای اهلی امروزی حیوانی منقرض‌شده به نام ارخص (Bos primigenius) می‌باشد. اولین حیوانی که به سرده Bos متعلق بود در دو میلیون سال پیش در آسیا دیده شد. ارخص در حدود ۲۵۰ هزار سال پیش به اروپا رسید. این حیوان کمی از فیل کوچکتر و خشن و چابک بود.
گاو حیوانی است بدون تغییرات فصلی تولید مثلی؛ یعنی در کل سال قادر به انجام زاد و ولد می‌باشد. طول حاملگی این حیوان ۹ ماه بوده و غالبا تک قلوزا می‌باشد. اگر چه دو قلوزائی و چند قلوزائی نیز گاه دیده می‌شود. احتمال دوقلوزائی در گاو ۲-۱ درصد می‌باشد.
نزدیک به ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح با تغییر زندگی انسان از شکارگری به کشاورزی و بدنبال توسعه مزارع، گاوهای وحشی به این کشتزارها هجوم می‌آوردند که به تدریج بشر توانست تعدادی از این حیوان را به اسارت درآورده و اهلی نماید.
گاو پس از سگ و گوسفند و بز و گربه، اهلی شد. ابتدا از گوشت گاو استفاده می‌شد اما سرانجام انسان توانست چگونگی دوشش شیر گاو را فرا بگیرد. باستان‌شناسان معتقدند اهلی شدن گاو در آسیا و خاور میانه بین ۴۵۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح انجام شده‌است. احتمالا یکی از هدفهای اصلی اهلی کردن گاو بارکشی بوده است. از نیروی فیل، شتر و اسب بعد از گاو استفاده شد.
گاو تالشی (طالشی)
نژاد:
شیری – گوشتی
رنگ:
غالبا سیاه تا قرمز آجری، به رنگهای زرد و سفید آهویی نیز دیده می‌شوند.
پراکنش:
تالش و متاسفانه رو به انقراض.
جثه:
بزرگ
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۶۴۵ کیلوگرم با ۵ درصد چربی
گاو دشتیاری
نژاد:
شیری – گوشتی
رنگ:
غالبا قهوه‌ای سوخته، گاهی سیاه، حنایی، طوسی و ابلق
جثه:
بزرگ
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۹۶۳ کیلوگرم
گاو سرابی
نژاد:
شیری – گوشتی (بهترین نژاد کوهستان)
رنگ:
متنوع از زرد روشن تا قهوه‌ای سوخته، اطراف چشم سفید تا قهوه‌ای
جثه:
بزرگ
جمعیت:
۶۰ هزار راس و در حال خروج از چرخه تولید
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۱۴۷۷ کیلوگرم با ۷۷/۴ درصد چربی
سایر خصوصیات:
متوسط افزایش وزن روزانه ۹۰۴ گرم.
گاو سیستانی
نژاد:
گوشتی
رنگ:
غالبا سیاه و گاهی ابلق
جثه:
بزرگ
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۱۴۳ کیلوگرم
سایر خصوصیات:
متوسط افزایش وزن روزانه ۱۳۱۷ گرم با ضریب تبدیل خوراک به وزن زنده ۸ به ۱.
گاو گلپایگانی
نژاد:
شیری – گوشتی (بهترین نژاد گاو شیری ایران)
رنگ:
غالبا قرمز حنایی
جثه:
متوسط
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۵۸۰ کیلوگرم با ۷۲/۴ درصد چربی
سایر خصوصیات:
متوسط افزایش وزن روزانه ۸۹۴ گرم.
گاو نجدی
نژاد:
شیری – گوشتی
رنگ:
غالبا قرمز حنایی
جثه:
بزرگ
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۵۸۰ کیلوگرم با ۷۲/۴ درصد چربی
