اسبچه خزر یا اسب کاسپین که به عنوان اسب ایران یا اسب آمل هم شناخته می شود قدیمی ترین نژاد اسب موجود در جهان است که تا حدود پنج دهه قبل فقط در ایران وجود داشت و در آن زمان توسط خانم لوییز فیروز شناسایی و به جهان معرفی شد.
در همان زمان تعدادی از این نژاد اسب برای تکثیر و پرورش به انگلستان فرستاده شد.
تاریخچه اسب کاسپین
نژاد اسب کاسپین جد اولیه همه اسبهای خونگرم دنیا است. بعد از شناسایی و معرفی آن توسط خانم فیروز، انجمنهای ملی حمایتی در بیش از ۱۵ کشور و انجمن جهانی اسب کاسپین در انگلیس تأسیس شد.
اسبچه خزر حدود 5هزار سال قدمت دارد. تصویر این اسبها در نگارههای پلکان آپادانای تخت جمشید موجود است. در مهر داریوش کبیر، در گنجینهٔ آمودریا در موزه بریتانیا و در نقش رستم و داراب گرد اسب کوچکی مشاهده میشود که بنا بر مطالعات فسیل شناسی بر روی بقایای اسکلتهای یافت شده در اطراف همدان، همان اسبچه خزر است.
جالب اینکه دوره زمانی و محل تقریبی کشتی نوح با محل پیدایش اسب خزر کاملاً مرتبط است. پس جای شگفت نیست که آن را اسب فراموش شده کشتی نوح بدانیم.
اسبچه خزر مدتی در خطر انقراض قرار داشت. اما در سال 1343 خانم لوئیز فیروز به صورت تصادفی در اطراف آمل با انگیزه آموزش سوارکاری به کودکان و نوجوانان شناسایی شد. لوییز فیروز که در این زمینه اطلاعات زیادی داشت توانست به خصوصیات منحصربفرد این نژاد اسب پی ببرد و آن را ثبت جهانی کرد.
خصوصیات ظاهری اسب کاسپین
سر کوچک، چشمهای درشت و برجسته، پیشانی کمی محدب و گوشهای کوچک از ویژگیهای اسبچه خزر است. پوزه آنها معمولاً کوچک و دارای منخرین باز هستند. گردن اسب خزر معمولاً قوس دار، باریک و متناسب است.
یال و دم پرپشت و زیبا، کمر تا حدودی کشیده و بدن آنها تقریبا باریک است. اندام حرکتی در عین ظرافت دارای استخوان بندی بسیار قوی و محکمی است. سم این نژاد بسیار سفت و بیضی شکل است که احتیاج به نعل بندی ندارد.
اسب کاسپین یا خزر به رنگهای سفید، سیاه، نیله یا خاکستری، کرنگ، کهر همانند رنگ کرنگ دیده می شود. یال، دم، دست و پای این اسب به رنگ سیاه دیده می شود. در این نژاد تا کنون اسب ابلق دیده نشدهاست. قد اسبچه خزر کمتر از ۱۲۰ سانتیمتر است.
اسبچه خزر با اینکه اسب ریزجثه ای است اما تناسب اندام یک اسب بزرگ را دارد و برخلاف بسیاری از پونیها که دست و پای کوتاه و تنه درشت دارند، دقیقا یک اسب مینیاتوری است که شناخت آن از روی عکس و تصویر به راحتی امکان پذیر نیست و از آن جا که شباهت زیادی با اسب نژاد عرب دارد، باید آن را در کنار یک شاخص قرار داد تا بتوان آن را تشخیص داد.