هپاتیت عفونی سگ سانان یا ICH یک بیماری حاد عفونی کبدی با گسترش جهانی و واگیردار سگ می باشد. علائم آن از یک تب خفیف و احتقان غشای موکوسی تا دپرسیون شدید ، لوکوپنی واضح و افزایش زمان لخته شدن خون متفاوت می باشد. این بیماری در روباه ، گرگ ، کایوت و خرس نیز مشاهده می شود و سایر گوشتخواران نیز ممکن است بدون بروز علائم بالینی به این بیماری مبتلا شوند.
در سالهای اخیر ، بیماری در نواحی که ایمن سازی صورت گرفته است به صورت چشمگیری کاهش یافته است و شیوع ندارد.
اتیولوژی و پاتوژنز
هپاتیت عفونی سگ توسط یک DNA ویروس بدون غشا با نام آدنوویروس تیپ ۱ سگ سانان (CAV-1) ایجاد میشود و از نظر آنتی ژنی با CAV-2 که مهمترین عامل ایجاد کننده تراکئوبرونشیت عفونی در سگها است قرابت ندارد.
CAV-1 نسبت به حلالهای لیپیدی مقاوم است و خارج از بدن میزبان برای هفته ها و حتی ماه ها زنده خواهد ماند ولی نسبت به محلول ۳-۱% کلریدسدیم ( سفیدکننده) که یک ضدعفونی کننده مؤثر است حساس می باشد.
عمده راه های انتقال این بیماری ورود ویروس از طریق ادرار ، مدفوع و یا بزاق حیوان آلوده به داخل دستگاه گوارش میزبان می باشد.
سگ های بهبود یافته تا بیش از ۶ ماه میتوانند ویروس را از طریق ادرار دفع کنند. عفونت اولیه در کریپت های لوزه و پلاک پایر و طی ویرمی و عفونت سلولهای اندوتلیال در بیشتر بافتها رخ میدهد.
کبد ، طحال ، کلیه و ریه ها اعضای هدف اصلی میباشند. ضایعات مزمن کلیوی و کدورت قرنیه به صورت ابری به رنگ آبی ( چشم آبی ) از نتایج واکنشهای کمپلکس ایمنی پس از بهبودی از فرم حاد و یا تحت بالینی بیماری می باشند.
یافته های بالینی
علائم از تب خفیف تا مرگ متغیر است. میزان مرگ و میر در سگهای جوان بیشتر می باشد و بیماری دوره کمون ۴ تا ۹ روزه خواهد داشت. اولین علامت تب بالای ۱٫۵ درجه است ( دمای بدن بیشتر از ۴۰ درجه) که به مدت ۱ تا ۶ روز طول میکشد و معمولا یک مرحله ای است. اگر مدت زمان تب کوتاه باشد ، لوکوپنی میتواند تنها علامت باقیمانده باشد ولی اگر تب بیش از یکروز ادامه داشته باشد ، بیماری حاد توسعه می اید.
تاکیکاردی بدون ارتباط با تب ممکن است مشاهده شود. در روز بعد از اولین روز افزایش حرارت بدن (اولین روز بعد از شروع تب) ، لکوپنی آغاز می شود و در طی دوران تب باقی می ماند. درجه لکوپنی متغیر است و به نظر میرسد با شدت بیماری ارتباط مستقیمی داشته باشد.
علائم شامل بی حسی ، بی اشتهایی ، تشنگی ، کانژانکتویت ، ترشحات سروزی از چشم و بینی و گاها درد در ناحیه شکمی و استفراغ است. پرخونی شدید یا پتشی در نواحی موکوس دهان و بزرگ شدن لوزه ها نیز مشاهده می شود.ادم زیر جلدی در سر و گردن از سایر علائم ابتلا به این بیماری است.زمان لخته شدن خون در ارتباط مستقیم با شدت بیماری است . ممکن است کنترل خونریزی سخت باشد که این خونریزی در اطراف دندانهای شیری بیشتر جلب توجه می کند.
علائم تنفسی معمولا در سگهای مبتلا به ICH دیده نمی شود ، گرچه CAV-1 از سگهایی با علائم تراکئوبرونشیت عفونی و از سگهایی با علائم تنفسی که با این ویروس در تماس بوده اند جدا شده است. درگیری CNS نیز شایع می باشد و در سگهایی که به شدت تحت تاثیر عفونت قرار گرفته اند علائمی مانند لرزش سر و تخریب بافت پیش مغز (forebrain) ، خونریزی در ساقه مغز و در نتیجه فلجی انتظار میرود.
روباه ها علائم مغزی و CNS را بیشتر نشان می دهند و در دوران بیماری به صورت متناوب دچار تشنج و لرزش شده و اندامهای قدامی دچار فلجی میشوند. پس از بهبود ، سگ بخوبی غذا میخورد ولی به آرامی وزن میگیرد . کدورت قرنیه حدود ۷ تا ۱۰ روز بعد از ناپدید شدن علائم فرم حاد در ۲۵% موارد و به صورت خودبخود اصلاح می شود . در موارد خفیف بیماری ، کدورت قرنیه میتواند تنها علامت بالینی باشد.
هپاتیت مزمن میتواند در سگهایی با مقدار کم آنتی بادی فعال بیشتر دیده شود . عفونت خودبخودی با CAV-1 و ویروس دیستمپر در برخی موارد دیده می شود.
ضایعات
تخریب سلولهای اندوتلیال در نتیجه خونریزیهای paint brush در سروز معده ، گره های لنفاوی ، تیموس ، پانکراس و بافت زیرجلدی است دیده می شود. نکروز سلولهای کبدی طیف متنوعی از رنگ را در کبد ایجاد میکند که میتواند از نظر اندازه طبیعی باشد و یا متورم شده باشد.
دیوار مثانه ممکن است ادماتوز و ضخیم شده باشد ، ادم در تیموس و کانونهای سفید مایل به خاکستری در کورتکس کلیه نیز از دیگر ضایعات قابل توجه هستند.
تشخیص
معمولا بروز ناگهانی بیماری و خونریزی از علائم اولیه هپاتیت عفونی سگ است . شواهد بالینی در تمام موارد برای تفریق ICH از دیستمپر کافی نمی باشند گرچه تغییرات عمده در کبد و مثانه بیشتر مشهود است. تشخیص توسط جداسازی ویروس ، ایمونوفلورسنس و انکلوژن بادیهای درون هسته ای در سلولهای کبدی تایید می گردد.
درمان
انتقال خون در سگهایی که به شدت بیمارند لازم است. به علاوه ۵% دکستروز در سالین ایزوتونیک باید تجویز شود و ترجیحا به صورت IV به حیوان داده شود. در سگهایی که زمان لخته شدن افزایش یافته است تزریق سرم به صورت SC خطرناک می باشد.
آنتی بیوتیک طیف گسترده باید مورد توجه باشد چراکه تتراسایکلین میتواند باعث تغییر رنگ دندان در زمان رشد دندانی شود و از اینرو نباید در توله سگهایی که دندانهای دائمی آنها تکمیل نشده است تجویز شود.
با وجود اینکه کدورت قرنیه (که ممکن است در ICH و یا با تزریق واکسن CAV-1 همراه باشد) نیاز به درمان ندارد ولی پماد چشمی آتروپین برای کاهش درد اسپاسم اجسام مژگانی که در برخی موارد رخ میدهد ، مفید است.
سگهایی که چشم آنها درگیر شده است باید از نور شدید دور بمانند . کورتیکواستروئیدهای سیستمیک نیز برای درمان کدورت قرنیه مورد استفاده قرار میگیرد.
پیشگیری
واکسن ویروس تخفیف حدت یافته در دسترس می باشد و معمولا با سایر واکسنها به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرد. واکسیناسیون علیه ICH معمولا همزمان با واکسیناسیون علیه دیستمپر توصیه میشود و باید سالانه تکرار شود. آنتی بادیهای مادری نیز میتوانند تا سن ۹ تا ۱۲ هفتگی علیه این بیماری در توله سگ ها ایمنی ایجاد کنند. پس از واکسیناسیون ویروس تا مدتها از طریق ادرار دفع میشود .
