۸ بیماری مهم سگ در یک نگاه (بیماری های گوارشی)
وظیفه دستگاه گوارش اخذ غذا تغییرآن وتامین انرژی لازم برای بقاء زندگی است. اعضاء اصلی دستگاه گوارش شامل معده وروده ها می باشند که اختلالات حاصل ازآن نسبت درصد بالایی ازمراجعات به دامپزشک را شامل می شود( غیرازواکسیناسیونهای متداول) به خاطرداشته باشید درطول حیات حیوان ناراحتیهای گوارشی همچون اسهال واستفراغ پیش خواهد آمد. برگرداندن غذا. یبوست. مدفوع غیرعادی. نفخ شکم وادرارهای غیرعادی نیزازیافته های بیماریهای گوارشی می باشند. سگی که دچاراختلالات گوارشی است به شدت نا آرام گشته نمی تواند استراحت کند. همچنین مرتب ازدهانش بزاق تراوش می شود. این حالت سبب نیازوافرحیوان به آب می شود درپی آن ادرارهای پیاپی را شاهد خواهیم بود.
استفراغ (Vomiting)
استفراغ دارای علل مختلفی است که دراین میان بعضیها حادترو خطرناکترهستند. درصورتی که حیوان تنها یک باراستفراغ کند وظاهرسالم وسرحالی داشته مشکل دیگری را نشان ندهد جای نگرانی نیست. زیرا این حالت به علت تغییرغذا وخوردن زباله ویا خوردن بعضی ازگیاهان می باشد. بهتراست یک روزبه او غذا نداده وکمی به حیوان یخ بخورانید. به زودی مشکل برطرف می شود. بعد ازآن ازیک جیره غذایی تنظیم شده مثل غذای نوزاد ویا همبرگر آب پزشده به همراه برنج آب پز(بهتراست چرب نباشد) را به مدت چند روزاستفاده نمایید. چنانچه حیوان استفراغهای پیاپی وشدید به همراه سایرعلائم همچون اسهال. پریشانی ویا غش را نشان دهد حیوان را به نزد دامپزشک ببرید. اگردراستفراغ حیوان خون وسایرمواد غیرعادی مشاهده کردید موضوع را جدی بگیرید. استفراغ ممکن است به دلیل عفونتهای ویروسی انسداد ناشی ازاجسام خارجی. تومورها. عفونت لوزالمعده وبیماریهای کبدی وکلیوی ایجاد شود.
اسهال (Diarrhea)
اسهال یکی ازنشانه های رایج بیماریهای گوارشی است. درشرایطی که با عارضه دیگری همراه نباشد به سادگی درمان می شود. درصورت وجود اسهال مداوم حتما نزد دامپزشک بروید ونمونه ای ازمدفوع حیوان را به همراه داشته باشید. بدین ترتیب تشخیص اودقیق ترخواهد بود.اگراین امکان وجود ندارد که نمونه را با خود ببرید باید بتوانید شرح کاملی ازشکل ورنگ وقوام ومیزان وحجم مدفوع ارائه دهید. این اطلاعات کلید درمان بیماری هستند. غذای غیرعادی ویا خوردن هرچیزی که قابل هضم نباشد ازجمله دلایل بروزاسهال است. بیماریهایی مثل گاستروآنتریت ویروسی ناشی ازکورونا ویروس ویا پاروویروس که اسهال شدیدی به دنبال دارند با واکسیناسیون قابل پیشگیری هستند. سگی که اسهال دارد باید ازنظرآلودگی به انگلهای داخلی همچون کرمها وکوکسیدیاها وژیاردیا مورد آزمایش قرارگیرد.
برای درمان اسهال باید حیوان ۲۴ساعت ازغذا محروم باشد. دراین مدت فقط می توانید مقدارکمی آب به همراه برنج آب پزبه حیوان بخورانید که این امرموجب کاهش شدت علائم بیماری خواهد شد. روزبعد می توانید ازجیره کامل غذایی همانطورکه درمورد استفراغ بیان شد استفاده کنید. اگربا این درمان اسهال برطرف نشد با دکتردامپزشک تماس بگیرید.
یبوست (Constipation)
موقعی که حیوان بیش ازیک یا دوروز مدفوع خود را دفع نکند بیانگراین است که دچاریبوست شده است. دراین حالت ممکن است علی رغم تمایل دام به دفع مدفوع این امرصورت نگیرد. یبوست با علائمی همچون بی میلی وبی اشتهایی همراه است. اگرعارضه ادامه یابد علائم استفراغ نیزظاهرمی گردد. بعضی اوقات ممکن است ماده آبکی وخون آلودی دفع شود که مشابه اسهال است. ودرعین حال روده بزرگ انباشته ازمدفوع سفت وسخت می باشد.
ممکن است یبوست پس ازخوردن غذاهایی که دارای فیبرکمتری هستند همچون استخوان. علف وکاغذ وسایرمواردی که قابل هضم نیستند ایجاد شود. دربرخی موارد یبوست به دنبال بزرگ شدن غده پروستات وفتق ویا مشکلات ارثی درکلونها ایجاد می گردد. برخی ازحیوانات مستعد ابتلا به یبوست هستند که باید مورد توجه ومراقبت قرارگیرند. بعضی دیگرمخصوصا آنها که موهای بلندی دارند به دلیل انسداد مناطق اطراف مقعد توسط پوشش بدنی به طورمکانیکی دچاریبوست می گردند. دراین حالت عبورمدفوع به خارج میسرنخواهد بود. اگرسگ ازاین نوع نژاد است به این مسئله توجه کنید ومراقبش باشید.
نفخ ( (Bloat
نفخ وچرخش واتساع معده ناشی ازآن درگاستریت حاد خیلی سریع اتفاق افتاده واغلب کشنده است وپیش ازآنکه متوجه عارضه شوید موجب مرگ حیوان می شود. این بیماری درسگهای سینه فراخ مشاهده می گردد بدین صورت که به دنبال انباشته شدن معده ازگازومایع وتورم آن این عضو درطول محود خود پیچ می خورد. دراین حالت سگ دچارشوک گردیده که به منظورجلوگیری ازمرگ حیوان می بایست هرچه سریعتربه درمان نفخ وچرخش معده اقدام نمود. سابقه سگ مبتلا به نفخ حاکی ازآن است که حیوان غذای زیادی خورده وپس ازآن مقدار زیادی آب نوشیده است وبه دنبال آن دویا سه ساعت بعد فعالیت بدنی زیادی داشته است. اولین علامتی که درسگ مبتلا بروزمی کند بی قراری است. به دنبال آن شکم متورم وسفت می شود به طوری که اگرضربه آرامی به شکمش وارد کنید تولید صدای طبل مانند می کند. بهترین کاربرای نجات حیوان عمل جراحی است که بلافاصله بعد ازمشاهده علائم انجام می گیرد. طریقه آن به گونه ای است که به سرعت ازفشارهوای داخلی معده کاسته شده وچرخش معده اصلاح گردد. علاوه براینکه تزریق داخل وریدی سرم موجب تقویت جریان خون می شود تنظیم مایعات والکترولیتها را نیزدربدن به همراه دارد. تغییرشرایط زندگی وجیره غذایی حیوان به تنهایی نمی تواند حیوان را ازابتلا به نفخ مصون بدارد. دراین ارتباط می توانید با انجام دستورات زیربه حیوان کمک کنید.
۱- تغذیه با مقدارکم صورت گیرد به عبارتی می توانید به جای استفاده ازیک وعده غذا با حجم زیاد ازدوتا سه مرتبه با حجم کم استفاده نموده ویا غذای خشک درطول روزدردسترس حیوان قرارداده واجازه دهید آزادانه ازآن تغذیه کند.
۲- ازآشامیدن آب بعد ازغذا جلوگیری کنید.
۳- هرگزبعد ازغذا حیوان را مجبوربه تمرین وفعالیت بدنی نکنید.
اگرقراراست روزی دو یا سه بارغذای خشک را دراختیارحیوان قراردهید ابتدا به غذا آب بیافزایید تا نرم شود. بدین ترتیب غذا سریعتربلعیده شده تمایل سگ به آشامیدن آب ازبین می رود.
نارسایی بخش برون ریزلوزالمعده
(Pancreatic Exocrine Insufficiency)
سگهای مبتلا به این بیماری دارای اشتهای زیادی بوده ولی درعین حال وزنشان افزایش نمی یابد. مدفوع این حیوانات نیزدارای حجم زیاد ورنگ روشنی بوده بسته به میزان چربی وپروتئینهای هضم نشده گاهی چرب وروغنی وبسیاربدبو است. این سگها قادربه تولید آنزیمهای لوزالمعده نیستند. آنزیمهای فوق درعمل هضم وجذب مواد غذایی دخالت می کنند. این نارسایی با تجویزمادالعمرآنزیمهای لوزالمعده درمان می شود که معمولا آنها را به طورمستقیم به غذا اضافه می کنند. درکنارآن میزان پروتئین غذا باید متعادل بوده وازموادغذایی کم چربی استفاده شود.
بادشکم (Flatulence)
خوردن پیاز. باقلا. کلم .گل کلم ودانه های سویا وسایرغذاهای تخمیرشونده موجب بادشکم می شود. همچنین مورد مشابهی برای جیره هایی که دارای میزان بالایی شیریا گوشت باشند دیده شده است. احتمال دارد با تغییرغذای سگ وضعیت بهترشود. اگربهبود نیافت می توانید مقدار کمی Digel (سیمتیکون Simethicone) که دارای آنتی اسیداست) استفاده کنید. دراین حالت عارضه برطرف خواهد شد اگرتدابیرفوق با شکست روبروشد بهتراست حیوان را نزد دامپزشک ببرید. شاید مشکل خاص دیگری وجود داشته باشد.
خوردن مدفوع((Eating Stool
کوپروفاژی (Coprophagy) یا خوردن مدفوع معمولا درسگهای کوچک دیده می شود. باید این عادت ناخوشایند وغیربهداشتی را ازبین ببرید. اضافه کردن بعضی ازچاشنیهای گوشت به غذا نتیجه جالب توجهی داشته است. زیرا باعث می شود مدفوع بوی بدی پیدا کند(سگ ازخوردن آن امتناع می ورزد). گاهی اوقات تغییراتی درجیره غذایی می تواند مشکل را حل کند. اگرهیچ یک ازتدابیرفوق موثرواقع نگردید به دامپزشک مراجعه نمایید. شاید حیوان به کمبود غذایی خاصی مبتلا باشد. خوردن مدفوع حالت مشمئزکننده ای را درشما ایجاد کرده وباعث دلزدگی شما ازحیوان می شود. وقتی متوجه این عمل شدید به شدت با انجام آن مخالفت کنید وبا توجه به روشهای تربیتی خاص این عادت را ازسرحیوان بیاندازید.
سوزش مقعد((Anal Iritation
سگی که پشتش را گازمی گیرد لیس می زند ویا برزمین می کشد ازناراحتیهای مقعد رنج می برد. احتمالا دراین حالت به دلیل تحریک حاصل ازمدفوع جامد وسفت مقعد سوزناک ومتورم می شود. ممکن است کیسه های مقعدی پرشده باشند اولین قدم درکاهش درد یافتن علت بیماری است. تمیزکردن مقعد با آب گرم واضافه کردن ژل پترولیوم وسایرترکیبات مسکن ازسوزش ودرد حیوان خواهد کاست.
در بعضی از کشورهای پیشرفته مانند آمریکا تعداد حیوانات خانگی از تعداد شهروندان آن کشور بیشتر است و همه این حیوانات به صورت بالقوه توانایی انتقال بیماری را دارند. ولی خوشبختانه ریسک انتقال بیماری از حیوانات خانگی بسیار کم است.
بیماری های زیونوتیک به آندسته از بیماری هایی گفته می شود که از حیوانات به انسان قابل انتقال هستند. با توجه به اینکه این بیماری ها می توانند سیستم ایمنی را درگیر کنند بایستی در مورد تماس حیوانات با افراد زیر توجه ویژه ای صورت بگیرد:
مسن ترها
نوزادان
کودکانی که درحال آموزش راه رفتن هستند
افراد تحت درمان بیماری های سرطانی
فرادی که به تازگی جراحی پیوند عضو داشته اند
شخاصی که بیماری های خود ایمن دارند
اگر شما هرکدام از موارد فوق را دارید بایستی از تماس مستقیم با خزندگان شامل لاک پشت ، سوسمار و مار یا پرندگانی نظیر جوجه مرغ یا اردک پرهیز نمایید.
انگل ها – باکتری ها – قارچ ها و ویروس ها عوامل بیماری زای قابل انتقال بین انسان و حیوانات هستند و انتقال عوامل بیماری زا به نوع عامل بیماری زا بستگی دارد .
کرم ها : همانطور که می توانند سگها و گربه ها و سایر حیوانات خانگی را آلوده سازند ، انسان ها را نیز آلوده خواهند کرد . بنابراین برنامه جدی و منظم ضد انگلی جهت حیوانات خانگی زیر نظر دامپزشک مسئول لازم است . شایع ترین راه انتقال کرم در حیوانات مدفوع آنهاست . تخم یا لارو انگل می تواند در مناطقی که مدفوع حیوانات وجود داشته حتی پس از تمیز کردن باقی بماند و می تواند از طریق دست و پا و یا غذا شانس انتقال به دستگاه گوارش انسان را داشته باشد . راههای جلوگیری از این انتقال عبارتند از :
راه نرفتن با پای برهنه
شستن مناسب لوازم
قرار ندادن دست در دهان
شستن دستها پس از تماس با لوازم حیوانات
تمییز کردن محل مدفوع حیوانات بصورت منظم
اگر شما با پای برهنه روی زمین راه بروید کرم های قلابدار می توانند حتی از پوست انسان نفوذ کرده و آلودگی ایجاد کنند . کرم های گرد بدلیل امکان انتقال لارو آنها به دستگاه گوارش و سپس اندام های مختلف نگران کننده هستند . بچه ها بدلیل بازی کردن در بیرون از خانه و روی زمین و در محل های آلوده درمعرض خطر بیشتری هستند .
توکسوپلاسموز : گربه ها قادر به انتقال بیماری توکوپلاسموز از طریق انتقال عامل بیماری با نام توکوپلاسما هستند البته به همان اندازه که از خوردن گوشت خام قابل انتقال است . گربه ها اغلب علائمی از بیماری ندارند پس با دیدن وضعیت ظاهری و معاینه نمی توان بیماری را در آنها تشخیص داد. ولی افرادی که درگیر این بیماری هستند با علائمی شبیه به سرماخوردگی مانند ضعف و درد عضلات و بزرگی غدد لنفاوی در معرض ابتلا قرار می گیرند . خانم های باردار بایستی وقت بیشتری در تماس با گربه ها داشته باشند زیرا عوارض بیماری توکوپلاسموز در آنها می تواند زایمان زودرس ، زایمان نارس ، و یا . . . باشد . راههای جلوگیری از ابتلا به بیماری توسط خانم های باردار و یا افراد با سیستم ایمنی ضعیف به قرار زیر می باشد .
اجتناب از تعویض خاک گربه
پوشاندن اسباب بازی بچه ها در هنگامی که استفاده نمی شود
جمع آوری مدفوع گربه در کیسه های پلاستیکی و دفع بهداشتی آنها
استفاده از دستکش های یکبار مصرف در هنگام جایگزین کردن خاک گربه ها و شستن مناسب دستها
عوض کردن روزانه خاک گربه ها (مدت ۲۴ ساعت زمان کافی جهت انتشار انگل توکوپلاسما است.
نگران نباشید ، داروهایی بر علیه بیماری توکوپلاسموز به اندازه کافی در دسترس است .
تب خراش گربه : یک بیماری باکتریایی است که از طریق حشرات منتقل می شود . شما ممکن است نتوانید این بیماری را در گربه خود ببینید چون گربه علائمی از خود بروز نمی دهد . صاحب گربه بایستی اقدامات ضد انگلی و دور کردن حشرات از گربه خود و همچنین کوتاه کردن ناخن ها را به موقع انجام دهد و در ضمن مراقب گاز گرفتن و پنجه کشیدن گربه روی بدن خود باشد
Ring worm : توجه داشته باشید این بیماری بدلیل وجود کرم نیست بلکه یک بیماری قارچی است . این بیماری پوستی می تواند بوسیله تماس پوست یا موی حیوان آلوده بویژه گربه به انسان منتقل شود . رینگ ورم می تواند از حیوانات دیگر نیز به انسان منتقل شود مانند سگ ، راسو ، اسب ، خرگوش ، خوکچه هندی . علائم این بیماری ریزش مو موضعی می باشد و در بعضی حیوانات غیر قابل رویت و تشخیص می باشد . از زمانی که این بیماری قارچی در محیط آلوده و کثیف تشخیص داده شد بایستی حیوان خود را تمیز نگهداشته و هر گونه خارش پوستی جدی گرفته شود .
خوشبختانه داروهای مناسب جهت درمان این بیماری برای انسان و حیوان در دسترس می باشد .
هاری : یک بیماری ویروسی کشنده است که از طریق بزاق قابل انتقال می باشد و بوسیله واکسن قابل پیشگیری است . صاحب حیوان بایستی واکسیناسیون حیوان خود را بموقع انجام دهد . از آنجا که ویروس هاری زنده است و در حیوانات وحشی وجود دارد بدین ترتیب صاحب حیوان بایستی از تماس با حیواناتی چون خفاش و راسو و روباه اجتناب کند .هر زمان که مشکوک شدید که حیوان شما در معرض بیماری هاری قرار گرفته است بلافاصله ، با دامپزشک خود در میان بگذارید .
کنه : حیوان شما نمی تواند به شما کنه یا بیماری هایی که از طریق کنه ها ایجاد می شوند منتقل نماید ولی قطعاً آنها می توانند کنه ها را به منزل بیاورند .محصولات متعددی جهت از بین بردن کنه ها و یا جهت پیشگیری از ابتلا حیوانات و جایگاه آنها به کنه ها موجود است .
LCM) Lymphocytic Choriomeningitis ): یک بیماری ویروسی قابل انتقال از جوندگان به انسان است. با استشمام ذرات معلق در هوا که از ادرار، مدفوع و بزاق آلوده جوندگان منتشرمی شود. رت ها و موش ها و همسترها جزو جوندگان می باشند . LCM می تواند علائمی شبیه ضعف های عضلانی و حتی فلجی ایجاد کند و متاسفانه درمان قاطعی برای آن وجود ندارد.
تب گزش جوندگان : یک بیماری باکتریایی است که از گازگرفتن ، پنجه کشیدن و یا غذا و آب آلوده به مدفوع جوندگان منتقل می شود و بیماری فوق در انسان علائمی شبیه به بیماری سرماخوردگی ایجاد می کند که شامل تب ، سردرد و دردهای عضلانی است . بعضی آنتی بیوتیک ها جهت درمان آن استفاده می شوند .اگر دارای حیوانات جونده در منزل هستند از تماس مستقیم با ترشحات و فضولات آنها خود داری کنید و سعی کنید خانه یا لانه یا محل زندگی آنها را مرتب ضدعفونی کنید .
سالمونلوز : یک بیماری باکتریایی قابل انتقال می باشد که از مدفوع حیوانات بویژه خزندگان و اردک ها و جوجه های مرغ سرایت می کند . اغلب خزندگان در دستگاه گوارش خود دارای سالمونلا هستند و باکتری سالمونلا روی پوست آنها نیز ممکن است دیده شود و یا حتی روی قفس و محل زندگی آنها . بهر حال سالمونلا جز باکتری ای نرمال (فلور طبیعی) خزندگان می باشد . اگر به آنها اجازه رفت و آمد در منزل بدهید به این ترتیب باعث انتقال و گسترش باکتری به تمام نقاط منزل خواهید شد.
مایکوباکتریوم : باکتری اصلی قابل انتقال از ماهی و اکواریوم می باشد رایج ترین راه انتقال مایکوباکتریوم به انسان وجود زخم های باز مانند بریدگی و خراش های روی پوست دست و پا می باشد. جهت جلوگیری از انتقال این باکتری می توان در هنگام تمیز کردن آکواریوم از دستکش مناسب استفاده کرد . در ضمن اگر همزمان گربه یا سگ نگهداری می کنید اجازه ندهید از آب تانک آکواریوم بنوشند .
Psittacosis : یا تب طوطی یک بیماری مشترک بین انسان و پرندگان است . این باکتری در فضولات و ترشحات بینی پرنده دیده می شود . انسان می تواند با استشمام ذرات خشک شده و معلق در هوا به بیماری مبتلا شود . اگر دارای پرنده خانگی می باشید و علائمی نظیر تب ، احساس سرما ، سرفه خشک ، سردرد ، و دردهای عضلانی دارید بهتر است جهت بررسی سلامت خود به پزشک مراجعه کنید . اگر پرنده دارای این بیماری باشد و جهت درمان به دامپزشک مراجعه نشود منجر به عفونت های تنفسی شدید خواهد شد .
راههای پیشگیری از بیماری عبارتند از :
شستن دستها پس از تماس با پرنده و لوازم آن
پوشیدن دستکش و ماسک در هنگام تمییز کردن قفس
جلوگیری از پرواز پرنده در محیط خانه بخصوص زمانی که مشغول خوردن غذا هستید.
بیماری های مشترک بسیاری وجود دارند که در مناطق مختلف جهان پراکنده اند . کسانی که اصرار به نگهداری حیوانات وحشی دارند بهتر است آزمایشات مربوط به بیماری های مشترک را انجام دهند .
